„მედია დემოკრატიისთვის:  ჟურნალისტიკა და არჩევნები დეზინფორმაციის პირობებში“ - ეს პრესის თავისუფლების 26-ე საიუბილეო წლის თემაა.

ყოველი წლის 3 მაისს, თავისუფალი პრესის დასაფასებლად, მედიის შეტევებისგან დასაცავად და იმ ადამიანების გასახსენებლად, რომლებმაც საკუთარი სიცოცხლე ჟურნალისტურ საქმიანობას შესწირეს, მსოფლიო პრესის თავისუფლების დღეს აღნიშნავს. მსოფლიო პრესის თავისუფლების დღე 1993 წელს გაეროს გენერალური ასამბლეის მიერ, იუნესკოს 1991 წლის რეკომენდაციის საფუძველზე დაარსდა.

ეს დღე მსოფლიოსთვის იმის შეხსენებას ემსახურება, რომ ჯერ კიდევ აქვს ადგილი თავისუფალ პრესაზე, ჟურნალისტებზე და რედაქტორებზე თავდასხმას, ასევე ცენზურას, სხვადასხვა გამოცემების დახურვას, უფრო მეტიც, ჟურნალისტების მკვლელობასაც კი. ამასთან ამ დღის აღნიშვნა მსოფლიო მასშტაბით თავისუფალი პრესის განვითარების წახალისებასაც ისახავს მიზნად.

ასევე, 3 მაისი ხელისუფალთათვის თავისუფალი მედიის არსებობისთვის მათ მიერ აღებული ვალდებულებების ერთგვარი შეხსენებაც არის. ამასთან, ეს დღე ჟურნალისტური წრეების, პროფესორებისა და ანალიტიკოსებისთვის მედიის თავისუფლებისა და პროფესიული ეთიკის კუთხით არსებულ გამოწვევებზე მსჯელობის კიდევ ერთი საბაბია.

და ბოლოს, 3 მაისი იმ მედიების მხარდაჭერის დღეა, რომლებსაც პრესის თავისუფლების კუთხით რაიმე ფორმით შეზღუდვა ან საერთოდ გაუქმება ემუქრებათ. ეს იმ ჟურნალისტების გახსნების დღეა, რომლებმაც საკუთარი სიცოცხლე ამბის კვალდაკვალ მიყოლას შესწირეს.

„პრესის თავისუფლება დემოკრატიული საზოგადოების ქვაკუთხედია. თითოეულ სახელმწიფოსა და ერს ინფორმაცია, დებატები და მოსაზრებების ურთიერთგაცვლა აძლიერებს. პრესისა და ჟურნალისტიკის მიმართ მზარდი უნდობლობის დისკურსისა და დელეგიტიმაციის პირობებში კი, მოსაზრებებისა და იდეების, ასევე ფაქტობრივ სიზუსტეზე დაფუძნებული ინფორმაციის თავისუფლების გარანტიის უზრუნველყოფა სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია“, - ამბობს ოდრი აზულაი, იუნესკოს გენერალური დირექტორი, პრესის თავისუფლების დღესთან დაკავშირებით.

წყარო: en.unesco.org

მსოფლიო პრესის თავისუფლების საერთაშორისო დღეს,   ორგანიზაცია "რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე" (RSF) აღნიშნავს, რომ დღესდღეობით მსოფლიოს მოსახლეობის მხოლოდ 9% ცხოვრობს ისეთ ქვეყნებში, სადაც ჟურნალისტებისთვის თავისუფალი და დამოუკიდებელი მედიაგარემოა.

ამავე ორგანიზაციის ინფორმაციით, კაცობრიობის 74% ცხოვრობს ისეთ ქვეყნებში, სადაც პრესის თავისუფლების მხრივ რთული, ან ძალიან პრობლემატური ვითარებაა და საზოგადოების თავისუფლად ინფორმირება შეზღუდულია. ეს არის ქვეყნები, რომლებიც რუკაზე შავი და წითელი ფერითაა მონიშნული. ამ ქვეყნებს შორისაა, ჩინეთი, რუსეთი, საუდის არაბეთი, მექსიკა და ინდოეთი.

ნარინჯისფრად მონიშნულ ქვეყნებში პრესის თავისუფლების მდგომარეობა პრობლემატურადაა შეფასებული. მათ შორის არის საქართველოც, სადაც"რეპორტიორები საზღვრებს გარეშეს“  მონაცემებით, 2018 წელს, პრესის თავისუფლების ინდექსში  საერთო ქულა გაუარესდა. თუმცა, რადგან რეიტინგში საქართველოსთან ახლოს მყოფი სხვა ქვეყნების მდგომარეობაც არ გაუმჯობესებულა, მან ერთი პოზიციით წინ წაიწია და 28.98 ქულით, 180 ქვეყანას შორის მე-60 ადგილი უკავია.

♦ კაცობრიობის ვერცერთი პრობლემა, იქნება ეს გლობალური დათბობა, კორუფცია თუ გენდერული უთანასწორობა, ვერ მოგვარდება ინფორმაციის თავისუფლად და დამოუკიდებლად გაშუქების გარეშე, სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ - ხარისხიანი ჟურნალისტიკის გარეშე", - აცხადებს RSF-ის გენერალური მდივანი კრისტოფ დელუარი.

რუკაზე დატანილი მონაცემები "მსოფლიო ბანკის" მოსახლეობის სტატისტიკასა და 2019 წლის მსოფლიო პრესის თავისუფლების ინდექსს ეფუძნება. აღსანიშნავია, რომ ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში მსოფლიო პრესის თავისუფლების მაჩვენებელი 11%-ით გაუარესდა. 

„მედიაჩეკერის“ მედიამონიტორის ლაშა ქავთარაძის სტატიამ „მედია და პოლარიზაცია“ გაიმარჯვა მედიაკონკურსში, რომელიც Democracy Reporting International (DRI), საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციისა (საია) და ფორსეტის პროექტის ,,პოლიტიკური პლურალიზმის გაძლიერება საქართველოში“ ფარგლებში იყო გამოცხადებული.

გამარჯვებული სტატია დღეს, 3 მაისს, მსოფლიო პრესის საერთაშორისო დღეს, ბათუმში მიმდინარე მედია ფორუმზე დაასახელეს. კონკურსის პირობების თანახმად, გამარჯვებული სტატიის ავტორი მონაწილეობს მედია ფორუმში, უახლოეს მომავალში კი სამდღიანი სასწავლო ვიზიტით ბერლინში გაემგზავრება.

 

 ⇒   გამარჯვებული სტატია:  "მედია და პოლარიზაცია"

 

სტატიაში,  რომელიც "მედიაჩეკერის" ვებგვერდზე მიმდინარე წლის 6 მარტს გამოქვეყნდა, რამდენიმე მნიშვნელოვან საკითხზეა საუბარი. მათ შორის: რას ნიშნავს პოლარიზაცია და როგორ ვლინდება ის ქართულ პოლიტიკაში, როგორია მედიის როლი პოლარიზაციაში, ასევე, რა გავლენას ახდენს ამგვარი მდგომარეობა საზოგადოებაზე და სად არის გამოსავალი.

მედია ფორუმი თემაზე - ,,მედია პოლარიზაციის დაძლევა საქართველოში“, რომელიც ბათუმში დღეს გაიხსნა, იმართება DRI-სა და საიას პროექტის ფარგლებში, აჭარის ტელევიზიასა და რადიოსთან ერთად. მედია ფორუმი ორი დღის განმავლობაში გაგრძელდება.

4 ხმით 1-ის წინააღმდეგ, აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის მრჩეველთა საბჭომ მაუწყებლის დირექტორი ნათია კაპანაძე იმპიჩმენტის წესით გადაირჩია. 

აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის მრჩეველთა საბჭომ მაუწყებლის დირექტორის ნათია კაპანაძის თანამდებობიდან გადაყენების საკითხი 19 აპრილს განიხილა. სხდომა რამდენიმე საათს ხმაურის ფონზე მიმდინარეობდა.  

იმპიჩმენტის საკითხი 10 აპრილს, აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს მრჩეველთა საბჭოს ორმა წევრმა, გიგა ჩხარტიშვილმა და ირაკლი დარცმელიძემ დააყენეს. გაგა ჩხარტიშვილი „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“, ირაკლი დარცმელიძე კი „ქართული ოცნების“ კვოტით არის არჩეული საბჭოში.

სხდომაზე გიგა ჩხარტიშვილმა განაცხადა, რომ ნათია კაპანაძის დირექტორობის პირობებში მაუწყებლის რეიტინგი შემცირდა.  მან ასევე განაცხადა, რომ დირექტორი  პატივს არ სცემს და არ თანამშრომლობს მრჩეველთა საბჭოს წევრებთან და მათთან ურთიერთობას ტელევიზიის თანამშრომლებსაც უკრძალავს. მისივე თქმით, ტელევიზიაში არ სრულდება პრიორიტეტები და გარკვეული საკითხები კანონის გვერდის ავლით წყდება.  ირაკლი დარცმელიძემ კი დირექტორისადმი პრეტენზიებზე საუბარი მის მიერ გარკვეული გადაცემების დახურვის საკითხით დაიწყო. 

აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის მრჩეველთა საბჭო მაუწყებლის დირექტორის ნათია კაპანაძის თანამდებობიდან გადაყენების საკითხს განიხილავს. იმპიჩმენტის საკითხი 10 აპრილს, აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს მრჩეველთა საბჭოს ორმა წევრმა, გიგა ჩხარტიშვილმა და ირაკლი დარცმელიძემ დააყენეს. გაგა ჩხარტიშვილი „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“, ირაკლი დარცმელიძე კი „ქართული ოცნების“ კვოტით არის არჩეული საბჭოში.

ამბის გასაჯაროვებისთანავე შესაძლო იმპიჩმენტის საკითხს სამოქალაქო საზოგადოების მხრიდან მკვეთრად უარყოფითი შეფასება და არაერთი განცხადება მოჰყვა.

 12 აპრილს არასამთავრობო ორგანიზაციებმა განცხადება გაავრცელეს და მრჩეველთა საბჭოს არხის სარედაქციო დამოუკიდებლობის დაცვისაკენ მოუწოდეს.

„დირექტორის იმპიჩმენტის საკითხის განხილვისას კარგად უნდა იყოს გათვითცნობიერებული ის ზიანი, რაც მიადგება ქვეყნის დემოკრატიულ განვითარებას და მედიის თავისუფლებას“, - ნათქვამია განცხადებაში.

 აჭარის ტელევიზიასთან დაკავშირებულ მოვლენებს ყურადღებით აკვირდებოდა ევროკავშირი.

„არ მაქვს განზრახვა აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებელის მრჩეველთა საბჭოს მიერ მისაღებ გადაწყვეტილებებში ჩარევისა, თუმცა მინდა მოვიშველიო შეფასება, რომელიც გამოთქმული იყო 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ გამოქვეყნებულ ეუთოს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებების ოფისის სადამკვირვებლო მისიის ბოლო ანგარიშსა და მედიის მონიტორინგის შესახებ ევროკავშირისა და გაეროს ანგარიშში, რომ აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებელი იყო ე. წ. ,,ნეიტრალური სივრცე“ და ერთადერთი ტელეკომპანია, რომელმაც მაყურებელს შესთავაზა არჩევნებში მონაწილეთა პლატფორმების ზოგადი შედარება. ეს ნამდვილად არის ის აქტივი, რომელსაც დღევანდელ მედიაგარემოში გაფრთხილება სჭირდება. ჩვენ კვალვაც ყურადღებით დავაკვირდებით ამ საკითხთან დაკავშირებულ მოვლენებს“, - განაცხადა ევროკავშირის ელჩმა კარლ ჰარცელმა.

აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის დირექტორის შესაძლო იმპიჩმენტს გამოეხმაურა ეუთოს წარმომადგენელი მედიის თავისუფლების საკითხებში ჰარლემ დეზირი.

“ვაკვირდები აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის დირექტორის, ნათია კაპანაძის წინააღმდეგ ბრალდებებთან დაკავშირებით მოვლენების განვითარებას. ვიმედოვნებ, რომ მაუწყებელი გააგრძლებს შეასრულოს თავისი მნიშვნელოვანი მანდატი, ემსახუროს საზოგადოებას და მისი დამოუკიდებლობა იქნება შენარჩუნებული”, – დაწერა მან ტვიტერზე.

18 აპრილს ამ თემაზე განცხადება გაავრცელა ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩომაც. 

“აშშ-ის საელჩომ, როგორც თავისუფალი და დამოუკიდებელი მედიის ძლიერმა მხარდამჭერმა, მოიწონა ეუთოს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებების ოფისის სადამკვირვებლო მისიის (ODIHR), ევროკავშირისა და გაეროს მედიამონიტორინგის (EU-UNDP) ანგარიშებში ასახული აჭარის საზოგადოებრივი ტელევიზიის, როგორც მიუკერძოებელი მედიასაშუალების, ბოლოდროინდელი შეფასება. ჩვენ თვალყურს ვადევნებთ მაუწყებლისა და მისი გენერალური დირექტორის, ნათია კაპანაძის გარშემო მიმდინარე მოვლენებს. იმედს გამოვთქვამთ, რომ ტელევიზია და მისი ხელმძღვანელობა გააგრძელებენ დადებითი როლის შესრულებას საქართველოში თავისუფალი მედიის განვითარების საქმეში”, – განაცხადა აშშ-ის საელჩომ.

საერთაშორისო ორგანიზაციის„რეპორტიორების საზღვრებს გარეშე“ 2019 წლის ანგარიშის მიხედვით, რომელიც 2018 წლის მდგომარეობას ასახავს, პრესის თავისუფლების ინდექსში საქართველოს საერთო ქულა გაუარესდა, თუმცა რადგან რეიტინგში საქართველოსთან ახლოს მყოფი სხვა ქვეყნების მდგომარეობაც არ გაუმჯობესებულა, მან ერთი პოზიციით წინ წაიწია და 28.98 ქულით, 180 ქვეყანას შორის მე-60 ადგილი დაიკავა. იგივე ქულა აქვს სომხეთსაც, თუმცა მას 61-ე ადგილი უკავია.

პრესის თავისუფლების ინდექსი ქულებს 1-დან 100-მდე შკალით ითვლის, რაც უფრო მეტია ქულა, ქვეყანაში მედიის მდგომარეობა მით უარესია და პირიქით.

ანგარიშს თითოეული ქვეყნის შესახებ მცირე შეფასებაც ახლავს, რომლის მიხედვითაც „ქართული მედია პლურალისტური, თუმცა ჯერ კიდევ ძალიან პოლარიზებულია“.

რეპორტიორები საზღვრებს გარეშეს განმარტებით, ბოლო წლების განმავლობაში ქვეყანაში განხორციელებულმა რეფორმებმა ქართული მედიის მფლობელობის გამჭირვალობა და სატელიტური ტელევიზიების პლურალიზმი გააუმჯობესა, თუმცა მათივე შეფასებით, ტელევიზიების მფლობელები სარედაქციო პოლიტიკაში კვლავ ერევიან.

ორგანიზაცია ყურადღებას ტელეკომპანია „რუსთავი 2-ზეც“ ამახვილებს და განმარტავს, რომ ტელევიზიის გარშემო მიმდინარე დავის შედეგს „დიდი გავლენა ექნება“. „ჟურნალისტების წინააღმდეგ ძალადობა ნაკლებად ხშირია, თუმცა ხშირად ვრცელდება ინფორმაცია მუქარის შესახებ“, - ნათქვამია ორგანიზაციის შეფასებაში.

მსოფლიო პრესის თავისუფლების ინდექსის 2019 წლის მონაცემების მიხედვით, წამყვან პირველ ადგილს 7.82 ქულით ნორვეგია იკავებს, მას 7.90 ქულით ფინეთი, 8.31 ქულით კი - შვედეთი მოსდევს.

საქართველოს უზენაესმა სასამართლომ დაუშვებლად ცნო საზოგადოებრივი მაუწყებლის საკასაციო საჩივარი, რითაც არხის ყოფილი წამყვანის ეკა მიშველაძისა და მაუწყებლის სამწლიანი დავა საბოლოოდ დასრულდა.  სასამართლოს გადაწყვეტილებით, საზოგადოებრივ მაუწყებელს ეკა მიშველაძის სასარგებლოდ კომპენსაციის გადახდა დაეკისრა.

“მიუკერძოებელი”, “პროგრესული”, “დაბალანსებული სარედაქციო პოლიტიკის მქონე” - ასე ფასდებოდა საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს მუშაობა ბოლო პერიოდში. ამის შესახებ არაერთი სართაშორისო თუ ადგილობრივი ორგანიზაციის ანგარიშში აღნიშნეს. აჭარის მაუწყებელი რეგიონში მიმდინარე მოვლენების პირველწყარო დედაქალაქში ბაზირებული ტელეკომპანიებისთვის არაერთხელ გახდა. სამაუწყებლო ბადეს არაერთი გადაცემა დაემატა. ამ ფონზე აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს მრჩეველთა საბჭოს ორმა წევრმა, გიგა ჩხარტიშვილმა და ირაკლი დარცმელიძემ 10 აპრილს მაუწყებლის დირექტორის, ნათია კაპანაძის იმპიჩმენტი მოითხოვეს, მიუხედავად იმისა, რომ მისი უფლებამოსილების ვადის ამოწურვამდე რამდენიმე თვეა დარჩენილი.

გაგა ჩხარტიშვილი „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“, ირაკლი დარცმელიძე კი „ქართული ოცნების“ კვოტით არის არჩეული საბჭოში. ხუთწევრიანი(ნატა იმედაიშვილი, ირაკლი დარცმელიძე, გიგა ჩხარტიშვილი, ბეჟან გობაძე, გიორგი ირემაძე) საბჭოდან სამი წევრი მაინც თუ მისცემს ხმას ნათია კაპანაძის წინააღმდეგ, იგი თანამდებობას დატოვებს.

იმპიჩმენტის საფუძველი

საზოგადოებრისთვის არ გასაჯაროვებულა იმპიჩმენტის ინიციატორთა მიერ მომზადებული წერილი, სადაც აღწერილია თუ რა საფუძვლით ითხოვენ ისინი დირექტორის გათავისუფლებას.

მედიასთან კომენტარში მრჩეველთა საბჭოს წევრი გიგა ჩხარტიშვილი ამბობს, რომ მისი პრეტენზიები უკავშირდება ძირითადად რეიტინგის ვარდნას, სამაუწყებლო პრიორიტეტების შეუსრულებლობას, საბჭოსთან კომუნიკაციის ნაკლებობას და საბიუჯეტო სახსრების არამიზნობრივ და დაუსაბუთებელ ხარჯვას.

„მე მინდა რომ ამ პროცესით გავემიჯნო იმ გადაწყვეტილებებს, რომლებსაც ნათია კაპანაძე იღებდა და ღებულობს. მე ვერ ავიღებ პასუხისმგებლობას ამ ადამიანის გადაწყვეტილებებზე და მეტიც, ამ ადამიანის დამოკიდებულება მრჩეველთა საბჭოს მიმართ ძალიან კარგად გამოჩნდა მრჩეველთა საბჭოს 2019 წლის 15 მარტის სხდომაზე. დამოკიდებულება არ მომეწონა, როდესაც დირექტორმა დაასრულა თავისი პრეზენტაცია, და მრჩეველთა საბჭოს მოწოდებას რომ დაბრუნებულიყო და სხვა საკითხები გაევლო, უთხრა, რომ მომწერეთ თუ რამე გაინტერესებთო და დატოვა სხდომა,“ - თქვა გიგა ჩხარტიშვილმა ტვ პირველის ეთერში 12 აპრილს.

დაუჭერენ თუ არა საბჭოს სხვა წევრები იმპიჩმენტს მხარს, ჯერ არ ამბობენ. ამ კითხვაზე უარყოფით პასუხი მხოლოდ ბეჟან გობაძეს აქვს. გიორგი ირემაძე და თავმჯდომარე ნატა იმედაშვილი ამბობენ, რომ კითხვები აქვთ როგორც იმპიჩმენტის ინიციატორების, ისე ნათია კაპანაძის მიმართ.

მაუწყებლობის შესახებ კანონში დაკონკრეტებული არ არის თუ რა საფუძვლით შეუძლია საბჭოს დირექტორისთვის უნდობლობის გამოცხადება. ერთადერთი რაც კანონში წერია ისაა, რომ მრჩეველთა საბჭო ვალდებულია უნდობლობის გამოცხადების შესახებ წინადადება განიხილოს და მას კენჭი უყაროს წინადადების წარდგენიდან 10 კალენდარული დღის ვადაში. დირექტორი უფლებამოსილია დაესწროს საკითხის განხილვას და წარადგინოს თავისი მოსაზრება. თუ მრჩეველთა საბჭომ უნდობლობა არ გამოუცხადა დირექტორს, დაუშვებელია მისთვის უნდობლობის გამოცხადების საკითხის დასმა მომდევნო 2 თვის განმავლობაში.

12 აპრილს საბჭომ სამუშაო შეხვედრის ჩატარება ვერ შეძლო, რადგან სხვა წევრებმა მისვლა ვერ მოახერხეს.

“სარედაქციო დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ”

საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს დირექტორის იმპიჩმენტის ინიციტივა თავად მაუწყებელმა სარედაქციო დამოუკიდებლობის საპირისპირო ნაბიჯად შეაფასა. მათ ვებსაიტზე გავრცელებულ განცხადებაში ნათქვამია, რომ

“მიმდინარე პროცესები უპირისპირდება საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს სარედაქციო დამოუკიდებლობას. მთლიანად საზოგადოებრივი მაუწყებლის იდეას. იმედს ვიტოვებთ, რომ მრჩეველთა საბჭო სიფრთხილით მოეკიდება ამ უმნიშვნელოვანეს საკითხს, რადგან საქმე სიტყვის თავისუფლებას და საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს დამოუკიდებლობას ეხება.”

სარედაქციო დამოუკიდებლობისთვის საფრთხის შექმნაზე ისაუბრა ნათია კაპანაძემაც "ტვ პირველის" ეთერში თავის გამოსვლაში და თქვა, რომ “დღეისათვის ყველა პრიორიტეტს და მაუწყებლობის შესახებ კანონით დაკისრებულ პასუხისმგებლობებს მაუწყებელი ასრულებს იმ შესაძლებლობების ფარგლებში, რაც შეიძლება ჰქონდეს გუნდს. მე ვფიქრობ, მთავარი ამოცანები და გამოწვევები, რომლებიც გუნდს გადაცემებთან დაკავშირებით ჰქონდა, დაძლეულია. “

ნათია კაპანაძის თქმით, მაუწყებელს რეიტინგი ფილმების ხარჯზე ჰქონდა. ახლა კი აჭარის მაუწყებელი მრავალფეროვან პროდუქტს სთავაზობს მაყურებელს და გადაცემები მორგებულია იმ ადამიანების საჭიროებებს, რომლებიც ცხოვრობენ აჭარაში და საქართველოს სხვა ტერიტორიაზე.

ამბის გასაჯაროვებისთანავე მკვეთრად უარყოფითი შეფასება მოჰყვა შესაძლო იმპიჩმენტის საკითხს სამოქალაქო საზოგადოების მხრიდან. არასამთავრობო ორგანიზაციებმა მათ მიერ გავრცელებულ განცხადებაში თქვეს, რომ “დირექტორის იმპიჩმენტის საკითხის განხილვისას კარგად უნდა იყოს გათვითცნობიერებული ის ზიანი, რაც მიადგება ქვეყნის დემოკრატიულ განვითარებას და მედიის თავისუფლებას."

განცხადებაში იმედი გამოთქვეს, რომ მრჩეველთა საბჭოს სხვა წევრები გამოიჩენენ კეთილგონიერებას და დაიცავენ არხის სარედაქციო დამოუკიდებლობას.

12 აპრილს ნათია კაპანაძის გადაყენების მოთხოვნის საკითხზე ექვსმა პოლიტიკურმა პარტიამაც („ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“, „ევროპული საქართველო“, „რესპუბლიკური პარტია“, „ახალი საქართველო“, „ემსახურე საქართველოს“ „შენების პარტია“) გააკეთა განცხადება. „ხელისუფლებას არ აწყობს დაბალანსებული ტელევიზია და გადაწყვიტა მის საქმიანობაში ჩარევა. ამ გეგმის ნაწილია ტელევიზიის დირექტორის გადაყენება“ - აცხადებენ პარტიები და მრჩეველთა საბჭოს მოუწოდებენ, რომ ხელისუფლებას ტელევიზიის საქმიანობაში ჩარევის საშუალება არ მისცენ.

აჭარის ტელევიზია და რადიო ნათია კაპანაძის დირექტორობის პერიოდში

ნათია კაპანაძე აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს დირექტორად 2016 წლის ოქტომბერში სამწლიანი ვადით აირჩიეს. უფლებამოსილების ვადის ამოწურვამდე მას დაახლოებით 6 თვე აქვს დარჩენილი.

ნათია კაპანაძის დირექტორობის პერიოდში აჭარის ტელევიზიის ეთერში საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის მიერ დახურული რადიო „თავისუფლების“ პროექტები, "წითელი ზონა" და "ინტერVIEW" გავიდა. აღნიშნული ფაქტი დადებითად არის შეფასებული „Human Rights Watch“-ის მიერ 2018 წლის იანვარში გამოქვეყნებულ ანგარიშში. საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიასა და რადიოს თბილისში ბაზირებული საზოგადოებრივი მაუწყებლისგან განსხვავებით დადებითად არის შეფასებული ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ გამოქვეყნებულ წინასაარჩევნო მედიამონიტორინგის 2016-2018 ანგარიშში, რომელიც ევროკავშირისა და გაეროს განვითარების პროგრამის ფარგლებში მომზადდა. ანგარიშში ხაზგასმულია, რომ 2016 წელთან შედარებით, 2017‐2018 წლებში აჭარის ტელევიზია მიუკერძოებელ მაუწყებლად ჩამოყალიბდა.

„ამ პოლარიზებულ გარემოში შედარებით დაბალანსებულად და მიუკერძოებლად გამოიყურებოდა აჭარის ტელევიზია. საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზია, თბილისში ბაზირებული საზოგადოებრივი მაუწყებლისგან განსხვავებით, ამ სამი წლის განმავლობაში პროგრესს აჩვენებდა.“

დაახლობით ამასვე იმეორებს ეუთოს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებების ოფისის (OSCE/ODIHR) 2019 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიში, სადაც აჭარის ტელევიზია ნეიტრალურ და მიუკერძოებელ მაუწყებლად არის შეფასებული: „აჭარის ტელევიზია მეტწილად ფოკუსირებული იყო ადგილობრივი, რეგიონული მოვლენების გაშუქებით და ლიმიტირებული, თუმცა დაბალანსებული სივრცე დაუთმო საარჩევნო კამპანიის აქტივობებს. ეს იყო ერთადერთი ტელესადგური, რომელმაც შესთავაზა მაყურებელს არჩევნებში მონაწილეთა ზოგადი შედარება“ - აღნიშნულია ეუთოს ანგარიშში.

მას შემდეგ რაც აჭარის ტელევიზია სახელმწიფო არხიდან საზოგადოებრივ მაუწყებლად ჩამოყალიბდა, ნათია კაპანაძე მეორე დირექტორია. უნდობლობის გამოცხადება მრჩეველთა საბჭოს რამდენიმე წევრს პირველი დირექტორის, სოსო სტურუასთვისაც უნდოდა. მაშინ  სოსო სტურუას იმპიჩმენტის მომხრე ირაკლი დარცმელიძესთან ერთად ბეჟან გობაძეც იყო, თუმცა საბჭოს სხვა წევრებმა მხარი არ დაუჭირეს . რა პოზიციას დაიკავებენ ახლა ნატა იმედაიშვილი, ბეჟან გობაძე და გიორგი ირემაძე და მოუწევს თუ არა ნათია კაპანაძეს ვადაზე ადრე თანამდებობის დატოვება უახლოეს პერიოდში გახდება ცნობილი. 

„მედიის განვითარების ფონდმა“(MDF) TBC-ის, არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მედიის წინააღმდეგ მოქმედი სახელისუფლებო ტროლები გამოავლინა. MDF-ის დაკვირვებით, გამოვლენილი საეჭვო პროფილები სოციალურ ქსელებში ოპოზიციური პარტიების, არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლების, კრიტიკული მედიასაშუალებების და ჟურნალისტების დისკრედიტაციას ცდილობდნენ. პარალელურად, ხელისუფლების, მმართველი პარტიისა და მისი თავმჯდომარის ბიძინა ივანიშვილის მხარდასაჭერ პოსტებს ან კომენტარებს აქვეყნებდენ.

MDF-ის მიერ 8 აპრილს გამოქვეყნებული კვლევის ანგარიშის მიხედვით, გამოვლინდა 15 ყალბი ფეისბუკ პროფილი, რომელიც სხვის იდენტობას იპარავს. 15 პროფილიდან 11 რუსული სოციალური ქსელების - „Одноклассники“-ს (3) და "В Контакте"-ს (8) - მომხმრებლების იდენტობას იპარავს, 2 - სერიალის პერსონაჟების, 1 - ფეისბუკ მომხმარებლის და ჟურნალ “ლიბერალის” თანამშრომლის, ხოლო 1 - თავისუფალ ჟურნალისტთა სახლის ჟურნალისტისა და ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სტუდენტის.

ფონდის ინფორმაციით, ტროლების მობილიზება ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი მედიების (რუსთავი 2, ტვ პირველი, ონლაინ გამოცემა “ლიბერალი” და სხვა) და მათი ჟურნალისტების წინააღმდეგ ხდებოდა.

„იდენტიფიცირებული სახელისუფლებო ტროლები მადისკრედიტირებელ კონტენტს ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი მედიების წინააღმდეგაც აქვეყნებდნენ. ასეთი ტიპის პოსტები/კომენტარები მიმართული იყო როგორც უშუალოდ მედია საშუალების, ასევე კონკრეტული ჟურნალისტების წინააღმდეგადაც. ამ მხრივ თავდასხმის სამიზნე “რუსთავი 2” და “ტვ პირველი” იყო, ცალკეული პუბლიკაციების შემთხვევაში კი ონლაინ გამოცემა “ლიბერალიც”. ტროლები “რუსთავი 2-ს” კრიმინალის გაშუქების გამო აკრიტიკებდნენ, ასევე ციტირებდნენ სახელისუფლებო ექსპერტ გია აბაშიძეს, რომლის მიხედვითაც “რუსთავი 2-ზე” გასული ინფორმაციის უმეტესობა ყალბი ან ინტერპრეტირებული იყო, რასაც ტროლები სხვადასხვა ჯგუფებში აზიარებდნენ“, - ვკითხულობთ ანგარიშში.

MDF-ის ინფორმაციით, ტროლების სამიზნე „ტვ პირველის“ ჟურნალისტები ვახო სანაია და ინგა გრიგოლია 22 მარტს გადაცემაში “პირველები” შს მინისტრ გიორგი გახარიას სტუმრობის შემდეგ გახდნენ. ჟურნალ “ლიბერალის” შემთხვევაში კი ინდივიდუალური კრიტიკა გარდაცვლილი ზუგდიდის #6 სკოლის დირექტორის ია კერზაიას გათავისუფლების მიზანშეწონილობის შესახებ მომზადებულ მასალას შეეხებოდა, რომელსაც მედია საშუალების მიმართ ერთ-ერთი ტროლის კრიტიკული კომენტარი “ლიბერალის” ვებ-გვერდის რედაქტორის ლიკა ზაკაშვილის პოსტს მოჰყვა.

ფონდი ფეისბუკის ყალბ ანგარიშებს ერთი თვის განმავლობაში - 4 მარტიდან 5 აპრილამდე პერიოდში აკვირდებოდა.

არასამთავრობო ორგანიზაცია „საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველომ“ (TI) 8 აპრილს საზოგადოებრივი აზრის კვლევის შედეგების მეორე ნაწილი გამოაქვეყნა, რომელიც საჯარო პოლიტიკის სხვადასხვა აქტუალურ საკითხზე საზოგადოების განწყობებს ასახავს.

რესპონდენტებს კითხვა ქვეყანაში არსებულ მედიაგარემოსთან დაკავშირებითაც დაუსვეს. კვლევის მიხედვით, გამოკითხულთა 36% ინფორმირებულია, რომ ყალბი ინფორმაციის გასავრცელებლად Facebook-ზე სპეციალური გვერდებია შექმნილი.

 

მათგან 15% ფიქრობს, რომ სოციალურ ქსელებში ყალბი ინფორმაციის გასავრცელებლად სპეციალურად შექმნილი გვერდების უკან მთავრობა/ხელისუფლება დგას, 10%-ის მოსაზრებით კი ოპოზიცია.

კვლევის მიხედვით გამოიკვეთა, რომ გამოკითხული მოსახლეობის დიდი ნაწილი ტელეკომპანია “იმედს” და “რუსთავი 2-ს” უყურებს. მათი 55% ფიქრობს, რომ ტელეკომპანია „იმედი“ მთავრობის ინტერესებს ატარებს, 18% იმავეს ასახელებს საზოგადოებრივ მაუწყებელის პირველ არხზეც. ტელეკომპანია „რუსთავი 2-თან“ მიმართებით, რესპონდენტების 63% მიიჩნევს, რომ ის ოპოზიციის ინტერესების მატარებელია.

კვლევამ აჩვენა, რომ რესპონდენტების 43% საზოგადოებრივი მაუწყებლის “პირველ არხს” საერთოდ არ უყურებს, 57% არ უყურებს “ობიექტივს”, 55% - ტელეკომპანია “პირველს”, 67% - “აჭარას”, 63% - “კავკასიას”, ხოლო 78% - ონლაინტელევიზია “POSTTV-ს”.

რესპონდენტებს ასევე ჰკითხეს მათი აზრით, „ერევა თუ არა ხელისუფლება მედიის საქმიანობაში?“ - გამოკითხულების 8% მიიჩნევს, რომ არასდროს ერევა, 31% ამბობს, რომ ყოველთვის ერევა, 43%-ის მოსაზრებით კი, ხანდახან ერევა.

კვლევა „საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს“ დაკვეთით 20 თებერვლიდან 5 მარტის პერიოდში „კავკასიის კვლევითი რესურსების ცენტრმა“ (CRRC) ჩაატარა. კვლევის ავტორების განმარტებით, ქვეყნის მასშტაბით 2 087 ადამიანი გამოიკითხა. ცდობილების საშუალო ზღვარი +/- 2.3 %-ია.

"ქართული ტელევიზიები ვერ ჩამოყალიბდნენ ფინანსურად მდგრად და დამოუკიდებელ ბიზნეს ორგანიზაციებად. შესაბამისად, მფლობელის კუთვნილ სხვა ბიზნესში წარმოქმნილი პრობლემები, პირდაპირ აისახება ტელევიზიის ფინანსურ სტაბილურობაზეც. ციფრულ მაუწყებლობაზე გადასვლისა და კანონმდებლობის ლიბერალიზაციის შემდეგ, ქვეყანაში ტელევიზიების რაოდენობა გაიზარდა. თუმცა აღნიშნულმა ტენდენციამ პოზიტიური ზეგავლენა ვერ მოახდინა მედია გარემოს დეპოლიტიზირებაზე", - ვკითხულობთ არასამთავრობო ორგანიზაცია „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ კვლევაში "ვის ეკუთვნის ქართული მედია", რომელიც 2 აპრილს გამოქვეყნდა. 

ორგანიზაციამ საქართველოს ტელებაზრის მსხვილი მოთამაშეების ბიზნეს და პოლიტიკური კავშირები გააანალიზა.  როგორც კვლევის ანგარიშშია აღნიშნული, "საერთაშორისო გამჭვირვალობამ" შეისწავლა ჰოლდინგ “რუსთავი 2”-ის (რომელიც “რუსთავი 2-ს”, მესამე და მეოთხე არხებს აერთიანებს), “ტელეიმედის” (რომელიც ასევე აერთიანებს ტელეკომპანია “მაესტრო”-სა და GDS-ს), “იბერია ტვ”-ის, “TV პირველის”, “ობიექტივის”, “პალიტრა TV”-ის, “რ.ბ.ჯ”-ისა და “სტერეო პლუსის” აფილაციები როგორც კონკრეტულ ბიზნეს კომპანიებთან თუ ბიზნესმენებთან, ისე პოლიტიკურ ჯგუფებთან. 

ანგარიშის მიხედვით, საქართველოში მოქმედი მაუწყებლების მფლობელობისა და მფლობელთა ცვლილების შესახებ ინფორმაცია გამჭვირვალეა. თუმცა, ქვეყანაში კვლავაც მწვავედ დგას მაუწყებელთა დამოუკიდებელ, მდგრად მედიაორგანიზაციებად ჩამოყალიბების საკითხი. ისინი კვლავაც მჭიდრო კავშირს ინარჩუნებენ მედიამფლობელთა კუთვნილ სხვა ბიზნესებთან, რაც ერთი მხრივ მედიასაშუალებებს მოწყვლადს ხდის მეპატრონეთა ბიზნეს თუ პოლიტიკურ ინტერესებთან მიმართებაში. მეორე მხრივ, მეპატრონეთა სხვა ბიზნესებში წარმოშობილი პრობლემები პირდაპირ აისახება მედიასაშუალებათა მდგრადობაზე.

გარდა ამისა, ანგარიში კომენტარს აკეთებს ტელევიზიების ციფრულ მაუწყებლობაზე გადასვლის შემდგომ განვითარებულ პროცესებზე და აღნიშნავს, რომ „ციფრულ მაუწყებლობაზე გადასვლის შემდეგ ტელევიზიების გაზრდილმა რაოდენობამ პოზიტიური ზეგავლენა ვერ მოახდინა ვერც მაუწყებლების ფინანსურ მდგომარეობაზე და ვერც მედია გარემოს დეპოლიტიზირებაზე“.

დოკუმენტში დეტალურადა აღწერილი ვინ დგას ზემოთდასახელებული მედიების უკან. რაც შეეხება  ქვეყანაში ყურებადობის მხრივ ყველაზე რეიტინგულ ტელევიზიებს “რუსთავი 2”და და “იმედს”, „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ კვლევით ჰოლდინგი „რუსთავი 2“ კვლავაც ძირითადად მიხეილ სააკაშვილთან დაახლოებული ბიზნესმენების გიორგი და ლევან ყარამანიშვილების მფლობელობაშია. ჰოლდინგში წილი აქვს “რუსთავი 2-ის” ყოფილი დირექტორის გიორგი გეგეშიძის ცოლს ნინო ნიჟარაძეს, ხოლო „რუსთავი 2-ის“ 50%-იანი წლის მფლობელ ტელეკომპანია „საქართველოში“ ბიზნესწილები აქვს რუსეთ-საქართველოს ორმაგი მოქალაქეობის მქონე, ნიკოლოზ ნაყოფიას.

ინფოგრაფიკა © "საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო"

რაც შეეხება ტელეიმედს, ჰოლდინგის 100%-ს “ჯორჯიან მედია პროდაქშენ გრუპი” ფლობს, რომელიც ბადრი პატარკაციშვილის ქვრივის ინა გუდავაძის მფლობელობაშია. როგორც კვლევაშია აღნიშნული, პატარკაციშვილების ოჯახმა 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების დროს, ქართული ოცნების მხარდაჭერილ კანდიდატს სალომე ზურაბიშვილს 180 000 ლარი შესწირა.

ინფოგრაფიკა © "საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო"

ანგარიშში ტელევიზიების შემოსავლების შესახებაც არის მონაცემები. დოკუმენტის მიხედვით, ციფრულ მაუწყებლობაზე გადასვლის შემდეგ ქვეყანაში გაიზარდა მედიასაშუალებების რაოდენობა, თუმცა  ტელევიზიების რაოდენობის ზრდას სარეკლამო ბაზრის ზრდა არ გამოუწვევია. 

ინფოგრაფიკა © "საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო"

"თუ 2013 წელს 105 ტელევიზია იყოფდა 66 მილიონ ლარიან სარეკლამო ბაზარს, 2018 წელს 130 ტელევიზიას უწევს 63 მილიონიანი ბაზრის განაწილება", - ვკითხულობთ დოკუმენტში.

ინფოგრაფიკა © "საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო"

ორგანიზაციის რეკომენდაციით, მედიაგარემოს გაუმჯობესების მიზნით, "ხელისუფლებამ უნდა შეწყვიტოს კრიტიკული მედია კომპანიებისა და მათი მფლობელების წინააღმდეგ სხვადასხვა ბერკეტის გამოყენება მათთვის ე.წ. ბიზნეს თუ ფინანსური ხასიათის პრობლემების შესაქმნელად; პოლიტიკურმა პარტიებმა, რომლებსაც კანონმდებლობით ეკრძალებათ მედიის მფლობელობა, უნდა შეწყვიტონ სატელევიზიო მედიის საქმიანობაში ჩარევა მათთვის სასურველი სარედაქციო პოლიტიკის გასატარებლად;  ტელევიზიის მფლობელებმა მკაფიოდ უნდა გამიჯნონ სატელევიზიო და სხვა ბიზნეს საქმიანობა, რათა არ მოხდეს მაუწყებლისა და მასში დასაქმებული ჟურნალისტების ინსტრუმენტალიზება ვიწრო პოლიტიკური თუ ბიზნეს ინტერესების გასატარებლად;  მედია პლურალიზმისა და პროფესიული ჟურნალისტიკის უზრუნველყოფის მიზნით, აუცილებელია მედიის მფლობელებმა და სხვა პასუხისმგებელმა პირებმა აამაღლონ ჟურნალისტების ცოდნა ეთიკური სტანდარტების შესახებ". 

კვლევის სრული ვერსიის ხილვა შეგიძლიათ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ ვებგვერდზე. ანალოგიური კვლევა ორგანიზაციამ 2014 წელსაც ჩატარა.

ქართულ მედიაბაზარზე რაც ეპატიება იუპიტერს, არ ეპატიება ხარს. განსაკუთრებით, თუკი საუბარი საგადასახადო დავალიანებებს შეეხება. როგორც მაუწყებელთა ალიანსის მიერ შემოსავლების სამსახურისაგან გამოთხოვილი დოკუმენტებიდან ირკვევა, ტელებაზარზე ორი მსხვილი მოთამაშე ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში მზარდი საგადასახადო დავალიანებების პირობებში აგრძელებს მუშაობას. მაშინ, როდესაც სხვა, შედარებით პატარა მედიასაშუალებების საბანკო ანგარიშებს, საგადასახადო დავალიანებების შემთხვევაში, სახელმწიფო დაუყოვნებლივ ინკასოს ადებს.

საუბარია ტელეკომპანია „რუსთავი 2-ისა“ და „იმედის“ ბიუჯეტისათვის გადაუხდელ 33 მილიონზე მეტ ლარზე. დოკუმენტიდან ირკვევა, რომ ტელეკომპანია „რუსთავი 2-ის“ საგადასახადო დავალიანება 2016 წლიდან მოყოლებული იზრდებოდა და 2019 წლის 1-ლი იანვრისათვის ტელეკომპანიას ბიუჯეტის 20 მილიონ ლარზე მეტი მართებდა. ტელეკომპანია იმედმა კი საგადასახადო დავალიანებების დაგროვება 2017 წლის შემდეგ დაიწყო და 2019 წლის პირველი იანვრისათვის ტელეკომპანიას 13 მილიონი ლარი ჰქონდა დავალიანება. ალიანსის გამოთხოვილ ინფორმაციაში არსად არის აღნიშნული, რომ ამ ტელევიზიებიდან რომელიმეს ხსენებულ პერიოდში ინკასო დაედო.

აღნიშნული ტელეკომპანიებისაგან განსხვავებით, შედარებით მცირებიუჯეტიან ტელევიზიებს გადასახადების დაგროვების შესაძლებლობა არ აქვთ. როგორც მაუწყებელთა ალიანსის განვითარების დირექტორი ნათია კუპრაშვილი „მედიაჩეკერთან“ საუბარში აღნიშნავს, თუკი ორგანიზაცია დღგ-სა და საშემოსავლო გადასახადს არ გადაიხდის კონკრეტულ თარიღამდე, მას ავტომატურად, ელექტრონული პროგრამის მეშვეობით, ინკასო ედება. მისი თქმით, რეგიონული მაუწყებლების შემთხვევაში, ეს დავალიანება შეიძლება რამდენიმე ასეულ ლარს შეადგენდეს და არ აღემატებოდეს 2-3 ათას ლარს.

„ყველა თვეში მაქვს ასეთი შემთხვევა, რომელიმე რეგიონულ მედიასთან მაინც, მაუწყებელთა ალიანსში, თვეში სამი ტელევიზია მაინც არის ინკასო დადებული,“ - აღნიშნავს ნათია კუპრაშვილი. ინკასოს დადება კი გულისხმობს, რომ ორგანიზაციის ანგარიშებზე დაფიქსირებული ნებისმიერი შემოსავლით ჯერ საგადასახადო დავალიანება დაიფარება და მხოლოდ ამის შემდეგ შეძლებს ორგანიზაცია საკუთარი ფინანსებით ჩვეულებრივ სარგებლობას. შემოსავლის არარსებობის პირობებში კი, ორგანიზაციას ჯერ საურავები ერიცხება, საბოლოოდ კი შესაძლოა ქონების დაყადაღებამდე მივიდეს საქმე. მაგალითად, ყადაღა დაედო ტელეკომპანია კავკასიას 2018 წლის 23 ოქტომბერს. როგორც ტელეკომპანიის დირექტორი ნინო ჯანგირაშვილი Facebook-ზე წერდა, ყადაღის დადების მიზეზი მიმდინარე დავალიანების გადახდის დაგვიანება გახდა.

„გუშინდელი მდგომარეობით კომპანიის საგადასახადო დავალიანება მიმდინარე, ანუ 15 რიცხვში დეკლარირებული და ძველი, ანუ გრაფიკით გადანაწილებული დავალიანება ჯამში შეადგენდა 12 540 ლარს. გრფიკით დადგენილს ვიხდით ზუსტად. მიმდინარე დაგვიგვიანდა. ხოდა, აი, დღეს უკვე გამოსცეს ტელეკომპანიის დაყადაღების ბრძანება. რაც გულისხმობს [...] პრაქტიკულად ტელევიზიის პარალიზებას. ამჟამად, დავალიანება შემცირებულია 8500 ლარამდე და დარჩენილ დავალიანებაზე ახალი გრაფიკის შესადგენად მივმართეთ საგადასახადოს. ვნახოთ რას იზამენ,“- აღნიშნავდა ნინო ჯანგირაშვილი შემოსავლების სამსახურის ანალიტიკური დეპარტამენტის გამოცემულ ბრძანებასთან დაკავშირებით.

როგორც ჯანგირაშვილმა „მედიაჩეკერს“ უთხრა ეს პირველი შემთხვევა არ არის, როდესაც გადასახადების დაგვიანების გამო ტელევიზიას გარკვეული პასუხისმგებლობა ეკისრება. მისი თქმით, ტელეკომპანია კავკასია ყოველი თვის 15 რიცხვში, მაგალითად, დღგ-ის დეკლარაციის ჩაბარებიდან რამდენიმე დღეში თუ არ გადაიხდის დავალიანებას, ყოველთვის ავტომატურად ედებათ ინკასო, ისევე როგორც სხვა ორგანიზაციებს.

„ანგარიშებიდან გვაჭრიან თანხას და მიაქვთ. შესაბამისად, ჩვენ დავალიანებას უბრალოდ ვერ ვაგროვებთ. არ აქვს მნიშვნელობა რა მოცულობის დავალიანებებზეა ლაპარაკი,“- ამბობს ჯანგირაშვილი. ნათია კუპრაშვილიც აღნიშნავს, რომ ამხელა ვალის დაგროვება ფიზიკურად შეუძლებელია, რამდენადაც დავალიანების არსებობის შემთხვევაში, როგორც წესი, ორგანიზაციის ანგარიშზე შესული თანხიდან დავალიანების დაფარვა ავტომატურად ხდება. ზემოთ ხსენებული ორი დიდი ტელევიზიის შემთხვევაში კი ეს ასე არ არის და დავალიანება წლების განმავლობაში მზარდია.

„ანუ არსებობს სპეციალური მითითება, რომ ამ ტელევიზიებს რაც არ უნდა ვალი დაედოთ, შენ ინკასოს არ დაადებ. და ესეთი მითითება არსებობს „რუსთავი 2-თან“ და იმედთან დაკავშირებით. სხვაგვარად ეს ვალი ვერ დაგროვდება,“ - ამბობს კუპრაშვილი და იხსენებს ყოფილ პრემიერ-მინისტრთან გიორგი კვირიკაშვილთან არასამთავრობო სექტორის ერთ-ერთ შეხვედრას, სადაც საუბარი შეეხო „რუსთავი 2-ის“ საგადასახადო დავალიანებასაც.

„ამაზე შემიძლია ღიად ვისაუბრო, რადგან მარტო არ ვიყავი იმ შეხვედრაზე,“ - იხსენებს კუპრაშვილი - „როცა არასამთავრობო ორგანიზაციების მხრიდან დაისვა რუსთავი 2-ის შევიწროვების საკითხი, პრემიერ-მინისტრმა კვირიკაშვილმა თქვა, რომ ხელისუფლება საერთოდ არ არის დაინტერესებული „რუსთავი 2-ის“ შევიწროვებით, რასაც ადასტურებს თუნდაც ის ფაქტი, რომ „რუსთავი 2“ უკვე დიდი ხანია არ იხდის გადასახადებს და არსებობს კონკრეტული მითითება, რის გამოც მას არ ეხებიან. ანუ, თუ ვინმეს უნდა რუსთავი 2-ის დახურვა, ყოველთვის შეუძლიათ საგადასახადო კუთხით მოედავონ. ეს არის პირდაპირი დარღვევა კანონმდებლობის, თუკი მისგან იყო მითითება, რომ „რუსთავი 2-ს“ არ შეხებოდნენ. მე მქონდა სრული შოკი და მასაც ვუთხარი ამის შესახებ. შეიძლება სუბიექტური ვარ ამ შოკში, მაგრამ მგონია, რომ არ შეიძლება არავისთან რაღაც ტიპის გამონაკლისების კეთება. პოზიტიური დისკრიმინაცია მედიაბიზნესში არ შეიძლება, იმიტომ, რომ ეს ავტომატურად კლავს სხვა მოთამაშეებს“.

ნათია კუპრაშვილი აღნიშნავს, რომ „რუსთავი 2-ის“ მენეჯმენტი გადასახადების გადაუხდელობის მიზეზად სახელმწიფოს მიერ მათ ანგარიშებზე დადებულ ყადაღას ასახელებს. მისი თქმით ეს მანიპულაციური არგუმენტია, რადგან კომპანიის შემოსავლები წლიდან წლამდე ლარში არ მცირდება და შესაბამისად, მათ გადასახადების გადახდაც უნდა შეეძლოთ.

მისი თქმით, დავალიანების უხეშად გამოთხოვა სახელმწიფოს მხრიდან არ უნდა მოხდეს, შესაძლებელია, რომ არხს დაგროვილი გადასახადი გადაუვადონ, თუმცა მიმდინარე გადასახადები „რუსთავი 2-მა“ უნდა გადაიხადოს. ტელეკომპანია კავკასიის დირექტორი ნინო ჯანგირაშვილი კი ხაზს უსვამს, რომ „რუსთავი 2-თან“ დაკავშირებით განსაკუთრებული მდგომარეობაა, რამდენადაც ტელეკომპანიას სწორედ ამ ხელისუფლების პირობებში შეექმნა პრობლემები. შესაბამისად, „რუსთავი 2-ისათვის“ ამ დავალიანების დაფარვის უხეში ფორმით მოთხოვნა, ამ ეტაპზე, მასაც არასწორად მიაჩნია.

„რუსთავი 2-ს“, რეალურად, პრობლემები შეექმნა მას შემდეგ, რაც სასამართლომ სრულიად უაკანონოდ დაადო ყადაღა მის ანგარიშებს და ამის შემდეგ, ოპერირებისთვის უბრალოდ თანხების მოძიება უჭირდათ მათ, როგორც თვითონვე ღიად ამბობდნენ. შესაბამისად, როგორც მე ვიცი, რაღაც პერიოდი მათ დაუგროვდათ გადასახადები გადასახდელი“ ,- აღნიშნავს ჯანგირაშვილი და ამატებს, რომ „რუსთავი 2-ის“ შემთხვევაში, დღეს, უხეში ფორმით ამ გადასახადების მოთხოვნა იქნება ამ ტელევიზიის დარტყმის ქვეშ დაყენება, რადგან ხელისუფლებამ შეუქმნა „რუსთავი 2-ს“ განსაკუთრებით მძიმე სიტუაცია. ამიტომ, კეთილი ინებონ და მოითმინონ. თუ გადახდაზე მიდგება საქმე, ისე უნდა მოხდეს როგორც ამ ტელევიზიას აწყობს, რათა დარტყმა არ მიადგეს მის ფუნქციონირებას, ეს არის ძალიან მნიშვნელოვანი, მაგრამ აი „იმედი“ ვის დაკარგვია და ამ სიტუაციაში, სად გაიჩხირა, ეგ არის ძალიან საინტერესო“.

მაუწყებელთა ალიანსის განვითარების დირექტორი ნათია კუპრაშვილი ამბობს, რომ სხვადასხვა შეხვედრაზე, მაგალითად NDI-სთან, ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიასთან, ეუთოსთან, როგორც „რუსთავი 2-ის“, ისე „იმედის“ მენეჯმენტი ადასტურებდა, რომ მათ აქვთ დაგროვილი გადასახადები, მაგრამ არ იხდიან.

„ბოლო შეხვედრა იყო 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების დროს, როდესაც სადამკვირვებლო მისიები იყვნენ ჩამოსული, დაახლოებით ნოემბერის დასაწყისში. მანდაც ითქვა, რომ არ აპირებენ დავალიანების გადახდას. „რუსთავი 2“ ამბობს, რომ მე ისედაც რთულ პირობებში ვარ ჩაყენებული და არ ვიხდი, ხოლო „იმედი“ ამბობს, რომ თუ „რუსთავი 2“ არ იხდის, ჩემ მიმართ არასამართლიანია გადახდის მოთხოვნა და მაშინ მეც არ ვიხდი“.

„მედიაჩეკერი“ გასული დღეების განმავლობაში აღნიშნული ორი ტელევიზიის წარმომადგენლებთან დაკავშირებას და ამ თემაზე კომენტარის მიღებას შეეცადა. ტელეკომპანია „რუსთავი 2-ის“ იურისტმა თამთა მურადაშვილმა ჩვენთან საუბრისას აღნიშნა, რომ შეეცდებოდა, გაერკვია აღნიშნული დავალიანებების დაგროვების მიზეზები და გაეცა ჩვენს შეკითხვებზე პასუხი, თუმცა რამდნიმედღიანი მცდელობის შემდეგაც კითხვებზე პასუხი ვერ მივიღეთ. მურადაშვილის თქმით, კომპანიის ფინანსურს საკითხებზე ის დამოუკიდებლად კომენტარს ვერ გააკეთებდა, ფინანსურ სამსახურთან საკითხის გარკვევა კი ვერ მოხერხდა. „მედიაჩეკერი“ ასევე შეეცადა კომპანიის გენერალურ დირექტორთან ნიკა გვარამიასთან დაკავშირებას, თუმცა გვარამიამ „მედიაჩეკერის“ ზარებსა და ტექსტურ შეტყობინებას არ უპასუხა.

რაც შეეხება ტელეკომპანია „იმედს“, იურისტმა ანდრო ლაშხმა ჩვენთან საუბარში აღნიშნა, რომ ტელეკომპანია „იმედს“ არანაირი დავალიანება არ აქვს. მან ასევე გვითხრა, რომ ჩვენს შეკითხვებს მხოლოდ და მხოლოდ შემოსავლების სამსახურიდან გამოთხოვილი დოკუმენტებისა და შეკითხვების ფიზიკური ფოსტით გაგზავნის შემდეგ უპასუხებდა. ლაშხის კომენტარიდან გამომდინარე ვერ შევძელით გარკვევა, 2019 წლის პირველი იანვრიდან დღემდე ტელეკომპანიამ გადაიხადა 13-მილიონიანი დავალიანება, თუ საერთოდ ამ დავალიანების არსებობას საერთოდ არ აღიარებს. ამ ინფორმაციის გადასამოწმებლად დაკავშირება ვცადეთ ტელეკომპანია „იმედის“ გენერალურ დირექტორთან გიორგი ბახტაძესთანაც, თუმცა მან ჩვენი სატელეფონო ზარი და შეტყობინება უპასუხოდ დატოვა.

აღსანიშნავია, რომ ეს არ არის პირველი შემთხვევა როდესაც აღნიშნულმა ტელეკომპანიებმა საკმაოდ დიდი საგადასახადო დავალიანება დააგროვეს. 2010 წელს, 36 მილიონი ლარი ჩამოეწერათ ქართულ ტელევიზიებს, რომლიდანაც 25 მილიონი „რუსთავი 2-სა“ და „იმედზე“ მოდიოდა, 9 მილიონი კი საზოგადოებრივ მაუწყებელზე. 2010 წლის შემდეგ, ტელევიზიებმა ისევ დააგროვეს დავალიანება. მორიგი საგადასახადო ამნისტია, „ნაციონალური მოძრაობის“ მმართველობის მიწურულს, 2012 წლის ოქტომბერში გამოცხადდა. მეორე ამნისტიის დროს, ტელეკომპანია „იმედის“ საგადასახადო დავალიანება 13 მლნ ლარს სცდებოდა, „რუსთავი 2-ის“ კი 5 მილიონს. 2015 წელს კი, მთავრობის განკარგულებით, 16-მილიონიანი ვალი ჩამოეწერა საზოგადოებრივ მაუწყებელს.

ჯერჯერობით უცნობია უნდა ველოდოთ თუ არა კიდევ ერთ საგადასახადო ამნისტიას მსხვილი ტელეკომპანიებისათვის, თუმცა შედარებით მცირებიუჯეტიანი მედიასაშუალებების წარმომადგენლები, ნათია კუპრაშვილი და ნინო ჯანგირაშვილი იმ უსამართლო გარემოზე მიუთითებენ, რომელში ოპერირებაც პატარა და რეგიონულ ტელემაუწყებლებს უწევთ.

„უბრალოდ, მართლა ძალიან უსამართლოდ დაჩაგრულად ვგრძნობ თავს, ეს რომ იყოს მოკლე პერიოდი და 2-3 წელი, კიდევ გასაგები იქნებოდა, მაგრამ რაც კი ვარსებობთ, მაგალითად, „რუსთავი 2“ „ნაციონალების“ დროს სულ გათავისუფლებული იყო გადასახადებისგან, მანამდეც, ეროსი კიწმარიშვილმა რომ დააგროვა დავალიანებები თავის დროზე, მერე გამოაცხადა გაკოტრება და გაქრა ის დავალიანება სადღაც. არასოდეს არ იხდიდნენ გადასახადებს. ასე იყო „იმედიც“ „ნაციონალების“ დროს და საზოგადოებრივი მაუწყებელიც, ამ სიტუაციაში საერთოდ რა კონკურენციაზეა ლაპარაკი,“ - ამბობს მედიაჩეკერთან საუბრისას ნინო ჯანგირაშვილი.

P.S. მედიაჩეკერი მზად არის, ტელეკომპანია „იმედისა“ და „რუსთავი 2-ის“ წარმომადგენლებს დაუთმოს სივრცე ამ თემაზე კომენტარის გაკეთების სურვილის შემთხვევაში.