სამაუწყებლო კომპანია "რუსთავი 2-ის" მფლობელის, ქიბარ ხალვაშის განცხადებით, ვადის ამოწურვის მიუხედავად ტელევიზიის შეძენის რეალური მსურველი არ გამოჩდა. შესაბამისად, რუსთავი 2 ვერ გაიყიდა.   მის განცხადებას თავად რუსთავი 2 ავრცელებს.

"ახლა მე ასეთი არჩევანის წინაშე ვდგავარ: ან უნდა დავიწყო კომპანიის გაკოტრების პროცესი ან ვცადო მისი გადარჩენა. მე მივიღე გადაწყვეტილება, რომ "რუსთავი 2" არ გაკოტრდეს, რისთვისაც გამოვიყენებ ყველა ჩემს რესურსს და შესაძლებლობას. რუსთავი 2 უნდა გახდეს კომერციულად გამართული და მომგებიანი ტელევიზია, რომელიც არ იქნება დამძიმებული პოლიტიკური თუ სხვა სახის ვალდებულებებით და ამ ვალდებულებებს არ გადააყოლებს ტელეკომპანიის ინტერესებს", - აღნიშნავს ქიბარ ხალვაში და იმედი აქვს, რომ არსებულ პრობლემებთან გამკლავებას შეძლებს.  ის დარწმუნებულია, რომ "რუსთავი2" უახლოეს მომავალში იქნება "როგორც ფინანსურად, ასევე პოლიტიკურად დამოუკიდებელი ტელეკომპანია, ხოლო რეალურად დამოუკიდებელი ჟურნალისტები და პოლიტიკური ინტერესებისგან თავისუფალი, მძლავრი მედია საზოგადოების საუკეთესო ინტერესებს მოემსახურება."

არხის გაყიდვის შესახებ  ქიბარ ხალვაშმა 12 აგვისტოს განაცხადა. მან კომპანიაში წილები სტრასბურგის სასამართლოს 18 ივლისის გადაწყვეტილების შემდეგ დაიბრუნა.

ამავე თემაზე: “რუსთავი 2” მორიგი არაკეთილსინდისიერი მყიდველის მოლოდინში

ტელეკომპანია იმედის ეთერში აგვისტოს ომის შესახებ მომზადებული ფილმის გასვლიდან 4 დღეში საზოგადოებისა და ოპოზიციური პოლიტიკური სპექტრის მხრიდან წამოსული კრიტიკის შემდეგ, ტელეკომპანია „იმედის“ ჟურნალისტების ნაწილი სოციალური ქსელის საშუალებით იდენტური შინაარსის ტექსტს ავრცელებს და აცხადებს, რომ მასალის ერთ-ერთ მთავარ ხაზს არ იზიარებს.

„არ ვიზიარებ რუსეთ-საქართველოს ომის შესახებ მომზადებული მასალის ერთ-ერთ მთავარ ხაზს. მიუღებელია რუსეთის ჯარის საქართველოში იძულებით შემოჭრის თაობაზე გამოთქმული ვერსია და ამას წლების განმავლობაში ომის თემაზე ჩვენ მიერ მომზადებული რეპორტაჟები ადასტურებს!“, - წერენ ისინი.

„იმედის“ ეთერში რუსეთ-საქართველოს ომის შესახებ დაახლოებით 40 წუთიანი, უავტორო ფილმი სახელწოდებით - „ჩვენ მშვიდობით მოვიგებთ სხვის დაწყებულ ომს“ 11 აგვისტოს გავიდა. ფილმის სიუჟეტი 2008 წლის აგვისტოს ომში სრულად ნაციონალური მოძრაობისა და მაშინდელი პრეზიდენტის მიხეილ სააკაშვილი ბრალეულობაზეა აგებული და განვითარებულ მოვლენებში რუსეთის პასუხისმგებლობა მინიმუმამდეა დაყვანილი.

ფილმის შესახებ „მედიაჩეკერის“ მიერ მასალის გამოქვეყნების შემდეგ ფილმი საზოგადოების ნაწილმა და ოპოზიციურმა პოლიტიკურმა სპექტრმა მწვავედ გააკრიტიკა. მათ ტელეკომპანია „იმედი“ რუსეთ-საქართველოს ომის შესახებ რუსული ნარატივის გამეორებაში დაადანაშაულეს და მაუწყებლისგან ფილმის ავტორების გასაჯაროება მოითხოვეს.

მიუხედავად იმისა, რომ თემა 14 აგვისტოს ერთ-ერთ მთავარ ამბად იქცა. დღის განმავლობაში ტელეკომპანია „იმედს“ ფილმის შესახებ არც განმარტება გაუკეთებია და საკითხი არც მის საინფორმაციო ბადეში მოხვდა. მაუწყებელი დღის ბოლოს, არხის გენერალური დირექტორის მოადგილის ნიკოლოზ ლალიაშვილი იმედის მიერვე ჩაწერილი კომენტარის გავრცელებით შემოიფარგლა, ისიც მხოლოდ კონკურენტი ტელევიზიების მიმართვის შემდეგ.

ლალიაშვილმა ფილმზე სრული პასუხისმგებლობა საკუთარ თავზე აიღო და განაცხადა, რომ რეპორტაჟი მისი პროდიუსინგის ქვეშ მომზადდა. რაც შეეხება ფილმის უშუალო ავტორებს იგი შემდეგი განმარტებით შემოიფარგლა:

„ფილმის ავტორი არის მერაბ მამარდაშვილი, რომელიც ბულინგით მოკლეს, იმის გამო, რომ სიმართლეს აყენებდა ყველაფერზე მაღლა, ფილმის ავტორი არის ის ასეულობით ჩვენი ჯარისკაცი, რომელიც გმირულად შეეწირა სააკაშვილი ანატურას, ამ ფილმის ავტორები არიან დევნილები, რომლებიც არიან მსხვერპლნი ამ ავანტურის და ბოლოს, ამ ფილმის ავტორი არის ქართული საზოგადოება, რომელმაც მშვენივრად იცის ყველაფერი და რომელსაც 11 წელი უბრალოდ უკრძალავდნენ სიმართლის თქმას“.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს დირექტორის თანამდებობის დასაკავებლად 8 კანდიდატი დარეგისტრირდა. მაუწყებლის დირექტორის შესარჩევად, ეს უკვე მესამედ გამოცხადებული კონკურსია. წინა ორი მცდელობა ისე დასრულდა, რომ  დირექტორობისთვის საკმარისი ხმები ვერცერთმა კანდიდატმა ვერ დააგროვა, მრჩეველთა საბჭომ არჩევანი ვერ გააკეთა. ამჯერად კონკურსში მონაწილეობენ:

• ირაკლი კიკვაძე
• მერაბ წულუკიძე - საზოგადოებრივი მაუწყებლის კორესპონდენტი აჭარის რეგიონში;
• თინათინ ცისკარიძე - ჟურნალისტი, “დოიჩე ველეს აკადემიის” ტრენერი;
• გიორგი კოხრეიძე - იყო საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს წევრი. ამ პოზიციაზე ის სწორედ აჭარის უმაღლესი საბჭოს კვოტით იყო წარდგენილი;
• ირმა ზოიძე - ბათუმში მოქმედი საგამოძიებო სტუდია "REC-ის" ჟურნალისტი;
• ფირუზ ბოლქვაძე - აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს ჟურნალისტი;
• ბაჩო გურაბანიძე - საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიის გადაცემა "დილის ტალღის" ხელმძღვანელი;
• შოთა ზოიძე - ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი. 2012 წლის საპარლამენტო არჩევნებში იყო "ქართული ოცნების" მაჟორიტარობის კანდიდატი შუახევში;

მესამე კონკურსზე დარეგისტრირებული 8 კანდიდატიდან 7 წინა ორ კონკურსშიც მონაწილეობდა. მხოლოდ ირაკლი კიკვაძემ გამოთქვა დირექტორობის სურვილი პირველად

აჭარის ტელევიზიისა და რადიო-ს დირექტორის თანამდებობაზე დანიშვნის (არჩევის) წესის მიხედვით, კანდიდატების განაცხადები მაუწყებლის მრჩეველთა საბჭომ მომდევნო სამი დღის განმავლობაში უნდა განიხილოს. შემდგომი ეტაპი კანდიდატებთან გასაუბრებაა. ამის შემდეგ კი საბჭო, ფარული კენბჭისყრით, ხმათა უმრავლესობით ახალ დირექტორს აირჩევს.

აჭარის მაუწყებლის მრჩეველთა საბჭოში 5 წევრია. საბჭო უფლებამოსილია მიიღოს გადაწყვეტილება, თუ სხდომას წევრების უმეტესობა ესწრება. მრჩეველთა საბჭოს წევრები არიან: ნატა იმედაიშვილი, გიორგი ირემაძე, ბეჟან გობაძე, გიგა ჩხარტიშვილი და ირაკლი დარცმელიძე. საბჭომ ახალი დირექტორი სამი წლის ვადით უნდა აირჩიოს.

აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს დირექტორის თანამდებობის დასაკავებლად კონკურსი მას შემდეგ გამოცხადდა, რაც მრჩეველთა საბჭომ ყოფილი დირექტორი ნათია კაპანაძე იმპიჩმენტის წესით გადაირჩია.

დირექტორის შესარჩევად გამოცხადებული კონკურსის პირველ ორ მცდელობაზე მოვლენები ერთნაირი სცენარით ვითარდებოდა, ორივე შემთხვევაში კენჭისყრა ორ ტურად იმართებოდა და კანდიდატები ორივე ტურში ხმების ერთსა და იმავე რაოდენობას აგროვებდნენ. მერაბ წულუკიძე და შოთა (ბაჩო) გურაბანიძე არიან ის კანდიდატები, რომელებიც ორივე კონკურსში მონაწილოებდნენ, ორივე შემთხვევაში გადადიოდნენ მეორე ტურშიც, თუმცა, საბოლოოდ ვერ იმარჯვებდნენ. ჯამში, პირველ ორ მცდელობაზე, კონკურსში უკვე მონაწილოებდა 20 კანდიდატი.

უფრო კონკრეტულად,

პირველ კენჭისყრაში 8 კანდიდატი მონაწილეობდა და მათგან მეორე ტურში 4 კანდიდატი გადავიდა. კონკურსის ორივე ტურში ხმები ერთნაირად გადანაწილდა: მერაბ წულუკიძე - 2 ხმა და შოთა გურაბანიძე, ირმა ზოიძე და ნათია ზოიძე - თითო ხმა. კონკურსი ჩაიშალა.

მეორე კონკურსზე 12 კანდიდატი მონაწილეობდა, პირველ ტურში სამი კანდიდატი გამოვლინდა, მერაბ წულუკიძე და თინათინ ცისკარაძე - 2 -2 ხმით და შოთა გურაბანიძე - 1 ხმით, კვლავ 2-2 ხმა მიიღეს მეორე ტურში მერაბ წულუკიძემ და თინათინ ცისკარაძემ, მეხუთე ბიულეტენზე კი ტელევიზიის ყოფილი დირექტორის, ნათია კაპანაძის სახელი და გვარი ეწერა. კონკურსი ისევ ჩაშლილად გამოცხადდა.  

აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს დირექტორის შესარჩევი კონკურსი მესამედ 15 ივლისს გამოცხადდა. 

„ვიქნებით ლოიალური წარსულ დავალიანებასთან, მაგრამ პრინციპული მიმდინარე ვალებთან“, - მაუწყებლებს, რომლებსაც სახელმწიფოს წინაშე მსხვილი დავალიანებები აქვთ, ფინანსთა სამინისტრო სთავაზობს, უახლოესი ორი კვირის ვადაში, ამ ვალის დაფარვის მათთვის მოსახერხებელი პირობები შესთავაზონ.

საქართველოს ფინანსთა მინისტრის, ივანე მაჭავარიანის განცხადებით, ყველაზე მსხვილი დავალიანება სამ ტელეკომპანიას აქვს, ესენია: „რუსთავი 2“ – 28 მლნ დავალიანებით, „იმედი“ – 19 მლნ და „მაესტრო“ დაახლოებით 8 მლნ ლარით.

მინისტრი ამ მაუწყებლებს ორკვირიან ვადას აძლევს, წინადადებების წარსადგენად: „მოვიდნენ შეთავაზებით, როგორ ხედავენ ძველი ვალის რესტრუქტურიზაციას, შეთანხმებას, გრაფიკს, სხვადასხვა მოდელები არსებობს საგადასახადო ტვირთის ბიზნესზე გადანაწილების, ან ნაწილობრივ შემსუბუქების კუთხით. თუმცა, რაც არის ყველაზე მთავარი და დღეიდანვე უნდა მოხდეს, მიმდინარე დავალიანებები უნდა გადაიხადოს ყველამ და აღარ მოახდინოს ვალის დაგროვება“. რამდენად პასუხისმგებლობით მოეკიდებიან მაუწყებლები მიმდინარე საგადასახადო ვალდებულების შესრულებას (საუბარია იმ ვალდებულებებზე, რომლებიც ამ წუთიდან წარმოეშვებათ ტელეკომპანიებს), ეს იქნება იმის განმსაზღვრელი, რა შემხვედრ ნაბიჯს გადადგამს ფინანსთა სამინისტრო.

„მიმდინარე დავალიანებას რამდენად პასუხისმგებლიანად მოეკიდება გადამხდელი, ეს იქნება ის ნიშანი, რითიც ვიხელმძღვანელებთ“, - განაცხადა მინისტრმა.

ჟურნალისტის კითხვაზე, მოსალოდნელია თუ არა ვალის ჩამოწერა, თუ მაუწყებელი დაასაბუთებს, რომ არ არის გადახდისუნარიანი, მინისტრმა განაცხადა, რომ შემოსავლების სამსახურს შესწევს უნარი დაადგინოს, ნამდვილად უჭირს ბიზნესს თუ თავხედობასთან გვაქვს საქმე: „ვიქნებით ლოიალური წარსულ ვალებთან, მაგრამ პრინციპული მიმდინარე ვალებთან“.

კითხვაზე, რატომ დადგა ეს საკითხი დღის წესრიგში ახლა, მაშინ როცა „რუსთავი 2-ის“ საქმე და მისი გაყიდვა დგას დღის წესრიგში, ივანე მაჭავარიანმა განაცხადა, რომ ამ კითხვას ელოდა და შეიძლება ამ შემთხვევაში „რუსთავი 2-ის“ მაგალითიც მოვიყვანოთ:

„ყველამ ვიცით პოლიტიკური კონტექსტი, ვიცით, რომ უმნიშვნელოვანესია მედიამ იფუნქციონიროს, ტელეკომპანიებმა იარსებონ. უბრალოდ, ის რაც არის არსებობისთის აუცილებელი, ეს არის ერთი ნაწილი, მანდ ყოველთვის შეხვალ მდგომარეობაში და შეეცდები გადაუნაწილო, შეღავათი მისცე. მაგრამ არის მეორე, დაუსჯელობის სინდრომია, ეს არსებობისთვის არ არის აუცილებელი, უბრალოდ, ძალა მაქვს და გამდის, იმიტომ, რომ ყოველთვის შეიძლება სპეკულაცია იმაზე, რომ მედიას ებრძვი. აქედან გამომდინარე ბოროტად გამოყენება ხდებოდა და ხდება და იცით თქვენ ეს ჩემზე კარგად. შესაბამისად, ეს ამბავი მე მგონი, ამას უნდა დაედოს ბოლო“.

საქართველოს ფინანსთა მინისტრის განცხადებით, საქართველოში არსებობდა ვალების დაგროვების და შემდეგ ამ დავალიანების ჩამოწერის, ამნისტიის მავნე პრაქტიკა, რაც უნდა დასრულდეს.

შეგახსენებთ, მაუწყებლების საგადასახადო დავალიანებებზე „მედიაჩეკერი“ ჯერ კიდევ წლის დასაწყისში წერდა.

როგორც მაშინ გავარკვიეთ, „რუსთავი 2-ის“ საგადასახადო დავალიანება 2016 წლიდან მოყოლებული იზრდებოდა და 2019 წლის 1-ლი იანვრისათვის ტელეკომპანიას ბიუჯეტის 20 მილიონ ლარზე მეტი მართებდა. ტელეკომპანია იმედმა კი საგადასახადო დავალიანებების დაგროვება 2017 წლის შემდეგ დაიწყო და 2019 წლის პირველი იანვრისათვის ტელეკომპანიას 13 მილიონი ლარი ჰქონდა დავალიანება. პარალელურად, ვალების დაგროვების ფუფუნება არ ჰქონდათ მცირე მაუწყებლებს, რომლებსაც ასეთ დროს სახელმწიფო ინკასოს ადებდა.

დეტალები იხილეთ სტატიაში: რაც ეპატიება იუპიტერს, არ ეპატიება ხარს - ტელევიზიების საგადასახადო დავალიანებები

შედგება თუ არა მორიგი ამორალური გარიგება სამაუწყებლო კომპანია “რუსთავი 2”-თან მიმართებაში და დაადგება თუ არა სფეროშიც “ოცნება” წინამორბედი ხელისუფლების მანკიერ გზას, რამდენიმე დღეში გაირკვევა.

“რუსთავი 2”-ის ამჟამინდელმა მფლობელმა ქიბარ ხალვაშმა, რომელმაც კომპანიაში წილები სტრასბურგის სასამართლოს 18 ივლისის გადაწყვეტილების შემდეგ დაიბრუნა, 12 აგვისტოს განაცხადა, რომ არხს ყიდის.

„ოცნების ხელისუფლება მისი წინამორბედის გზას დაადგა”, - ასე გამოეხმაურნენ რუსთავი 2-ის დამფუძნებლები დავით დვალი და ჯარჯი აქიმიძე კომპანიის მორიგი გადაყიდვის მცდელობას. მათ გააფრთხილეს პოტენციური მყიდველები, რომ ისინი ვერ გახდებიან კეთილსინდისიერი შემძენები, ვინაიდან “ტელევიზია უკანონოდ წაართვეს მის დამფუძნებლებს, რომლებიც მის დასაბრუნებლად იბრძვიან”.

2015 წელს, როდესაც ქიბარ ხალვაშმა სასამართლოს მიმართა “რუსთავი 2”-ის წილებთან დაკავშირებით, ის ცდილობდა დაემტკიცებინა, რომ მას წილები ამორალური გარიგების საფუძველზე დაათმობინეს და არაკეთილსინდისიერი შემძენები იყვნენ ისინი, ვინც მომდევნო წლებში დაისაკუთრეს “რუსთავი 2”.

საქართველოში სამივე ინსტანციის სასამართლომ გაიზიარა ხალვაშის არგუმენტები, რის შედეგად რუსთავი 2-ის მესაკუთრედ აღიარებული იქნა სწორედ ქიბარ ხალვაში. იგივე დადასტურდა სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილებითაც.

თუმცა პარალელურად საქართველოს მთავარ პროკურატურაში 2012 წლიდან მოყოლებული მიმდინარეობს სისხლის სამართლის საქმის გამოძიება “რუსთავი 2“-ის დამფუძნებლების - დავით დვალისა და ჯარჯი აქიმიძის ქონებრივი უფლების იძულებით გადაცემის ფაქტზე.

გადავხედოთ ქრონოლოგიას:

• სამაუწყებლო კომპანია “რუსთავი 2” 1994 წელს შეიქმნა. რეგისტრაციის მომენტისთვის მფლობელებზე წილები ასე იყო გადანაწილებული: ჯარჯი აქიმიძე - 33.3%, დავით დვალი - 33.3% და ეროსი კიწმარიშვილი 33.3%;
• 2001 წლის ნოემბერში სამივე დამფუძნებელმა თანაბრად ჩამოიკლეს და გაყიდეს წილები ნიკოლოზ ტაბატაძეზე. შედეგად 30-30 პროცენტი დარჩათ დვალს, აქიმიძეს და კიწმარიშვილს, ხოლო 10%-ის მფლობელი გახდა ნიკა ტაბატაძე;
• 2004 წლის 16 ივნისს ნასყიდობის ხელშეკრულება გაფორმდა, რომლის მიხედვით პაატა კარსანიძემ შეიძინა აქიმიძის და დვალის 30-30 პროცენტიანი წილები. ხელშეკრულების მიხედვით, აქიმიძემ და დვალმა 100-100 ათას დოლარად გაყიდეს წილები. აქიმიძე და დვალი აცხადებენ, რომ წინა ხელისუფლება მათ დაემუქრა და ამ გზით აიძულა წილების დათმობა. კარსანიძე ნომინალური მყიდველი იყო;
• იმავე დღეს, 2004 წლის 16 ივნისს, კარსანიძისგან ეს 60%-ანი წილი იყიდა ქიბარ ხალვაშმა. ნასყიდობის ხელშეკრულების მიხედვით, ხალვაშმა 60%-ში 200 ათასი დოლარი გადაიხადა. თუმცა მოგვიანებით, ასევე, იკისრა აქიმიძესთან და დვალთან მიმართებაში 1 მლნ 200 ათასი დოლარის ღირებულების საკრედიტო ვალდებულების დაფარვა;
• 2004 წლის 22 ივნისს ეროსი კიწმარიშვილის 30%-ანი წილი შპს “პანორამამ” იყიდა, რომლის დამფუძნებელი ასევე ქიბარ ხალვაში იყო. დოკუმენტების მიხედვით, კიწმარიშვილს “პანორამამ” 50 ათასი დოლარი გადაუხადა. მოგვიანებით, როდესაც ქიბარ ხალვაშმა რუსთავი 2-ის საქმეზე სამართლებრივი დავა დაიწყო, ხალვაში ირწმუნებოდა, რომ ეროსი კიწმარიშვილს 6 მილიონი დოლარი გადაუხადა დამატებით, რასაც კიწმარიშვილი არ ადასტურებდა. უფრო მეტიც, კიწმარიშვილს სამართლებრივი დავა ჰქონდა ქიბარ ხალვაშთან იმაზე, რომ არც იმ 30%-ის გაყიდვისთვის გადასახდელი 50 ათასი დოლარი მიუღია. ამჟამად ამ 30%-ის დაბრუნებისთვის სამართლებრივ დავაში გარდაცვლილი ეროსი კიწმარიშვილის მეუღლე - ია კიწმარიშვილი ჩაერთო;
• 2004 წლის ოქტომბერში ნიკოლოზ ტაბატაძემ 10%-ანი წილი დათმო “პანორამას” სასარგებლოდ 200 ლარად და შედეგად “რუსთავი 2”-ის 100%-ის წილი მფლობელი გახდა ქიბარ ხალვაში. ტაბატაძე ამ 10%-ან წილზე რაიმე პრეტენზიას არ აცხადებს.
• 2012 წლის 8 დეკემბერს დავით დვალის და ჯარჯი აქიმიძის განცხადების საფუძველზე საქართველოს გენერალურმა პროკურატურამ გამოძიება დაიწყო სამაუწყებლო კომპანია რუსთავი 2-ის დამფუძნებლების მიერ 2004 წლის 16 ივნისს ქონებრივი უფლების იძულებით გადაცემის ფაქტზე. გამოძიება მიმდინარეობს საქართველოს სსკ-ის 333-ე მუხლის მე-3 ნაწილის ,,ბ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული დანაშაულის ნიშნებით, რაც გულისხმობს სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტებას ძალადობით ან იარაღის გამოყენებით
• 2015 წლის 14 თებერვალს დავით დვალს და ჯარჯი აქიმიძეს დაზარალებულის სტატუსი მიენიჭათ. გამოძიება ამ დრომდე არ დასრულებულა.

დოკუმენტების მიხედვით, ხალვაშის სრულ მფლობელობაში რუსთავი 2 რჩებოდა 1 წელზე ცოტა მეტ ხანს. 2005 წლის 26 დეკემბერს ქიბარ ხალვაშმა “რუსთავი 2”-ის წილის 22% მიყიდა შპს “საქცემენტს”, ხოლო მოგვიანებით დარჩენილი 78% - შპს “გეო-ტრანსს”.

ხალვაშის ცნობით, იმ დროს, როცა მას რუსთავი 2-ის წილების 100% დაათმობინეს 268 997 დოლარად, სასაქონლო ექსპერტიზის დასკვნით, ეს ქონება 7 მილიონზე მეტი ღირდა. ამასთან, ხალვაშის მხარის ცნობით, მას არც ეს 268 997 დოლარი მიუღია.

პაატა სალიას განცხადებით, ქიბარ ხალვაშმა ჯერ კიდევ 2008 წელს მიმართა პროკურატურას რუსთავი 2-ის იძულებით ჩამორთმევის საქმის გამოძიების მოთხოვნით. მან იგივე მოითხოვა 2012 წელს, როცა ხელისუფლება ქართულმა ოცნებამ გადაიბარა. აქიმიძის და დვალისგან განსხვავებით, რომლებიც დღემდე პროკურატურის გამოძიების შედეგებს ელიან, ხალვაშმა სასამართლოს ამორალური გარიგების მუხლით მიმართა, რომელიც საპროცესო კოდექსის შესაბამისად, ბათილია.

შედეგიც სწორედ ამ სარჩელმა გამოიღო და არა პროკურატურაში დაკონსერვებულმა გამოძიებამ. მედიის სპეციალისტების ნაწილი ფიქრობს, რომ ეს მოქმედი ხელისუფლების და კონკრეტულად, ქართული ოცნების მოქმედი თავმჯდომარის, ბიძინა ივანიშვილის ერთგვარი ხრიკი იყო, რომ “რუსთავი 2” მისთვის ადვილად კონტროლირებად მფლობელს გადასცემდა, რაც დვალი-აქიმიძის შემთხვევაში გართულდებოდა. ამის დადასტურებად შეგვიძლია მივიჩნიოთ ის ფაქტიც, რომ თავდაპირველად ხალვაში აცხადებდა, რომ 50%-ან წილს და მენეჯმენტს გადასცემდა აქიმიძე-დვალს, ხოლო მოგვიანებით მათ მხოლოდ 40%-ანი წილი შეთავაზა, რასაც ისინი არ დათანხმდნენ.

დვალისა და აქიმიძის შეფასებით, ის ფაქტი, რომ ქიბარ ხალვაშმა ტელევიზიის გაყიდვის შესახებ განაცხადა, ადასტურებს ხელისუფლების მიზანს, რომელიცაა „რუსთავი 2”-ის ივანიშვილთან დაახლოებულ, მისთვის უფრო საიმედო მფლობელისთვის გადაცემა”.

აღმოჩნდება თუ არა საბოლოოდ ტელეკომპანია რუსთავი 2 “ივანიშვილისთვის უფრო საიმედო მფლობელის” ხელში, ეს 19 აგვისტომდე უნდა გაირკვეს. სწორედ ამ დღეს იწურება ქიბარ ხალვაშის მიერ დადგენილი ერთკვირიანი ვადა, რომელმაც ღია კონკურსის წესით უნდა გამოავლინოს ტელევიზიის ახალი მფლობელების ვინაობა.

ხალვაში აცხადებს, რომ არხს მწვავე ფინანსური კრიზისის გამო ყიდის, ხოლო ამ კრიზისის განზრახ შექმნაში ყოფილ გენერალურ დირექტორს - ნიკა გვარამიას ადანაშაულებს, რასაც არ ეთანხმება გვარამია. მოქმედი გენერალური დირექტორის თქმით, არხის გაკოტრების თავიდან ასაცილებლად იქნა გაყიდვის გადაწყვეტილება მიღებული.

უცნობია, რა თანხის სანაცვლოდ გაყიდის ქიბარ ხალვაში “რუსთავი 2”-ს. ჯერ რაც მისგან შევიტყვეთ არის ის, რომ არხს 70 მილიონი ლარის დავალიანება აქვს, აქედან 27 მილიონი საბიუჯეტო დავალიანებაა. ხალვაშის თქმით, “რუსთავი 2”-ის აქტივები დღეს მისი დავალიანების, ანუ 70 მილიონის მესამედსაც არ შეადგენს. ხალვაში მზადაა რუსთავი 2-ის გაყიდვის საკითხზე გარიგება დადოს ნებისმიერ მყიდველთან, გარდა ქვეყნის მესამე პრეზიდენტის, მიხეილ სააკაშვილისა.

ჯარჯი აქიმიძისა და დავით დვალის გარდა, რუსთავი 2-ის წილზე დავა აქვს გაჩაღებული ეროსი კიწმარიშვილის მეუღლესაც. ისინი პოტენციურ მყიდველებს აფრთხილებენ, რომ თავი შეიკავონ სადავო ქონების შეძენისგან, რადგან ბრძოლას წილების დაბრუნებისთვის ბოლომდე აპირებენ.

„ტელეკომპანია პირველის“ განცხადებით, დღეს დილით, არხის ცენტრალურ სერვერზე კიბერშეტევა განხორციელდა, რამაც „არხის სრული პარალიზება გამოიწვია“.

მაუწყებლის განმარტებით, მომხდარის გამო არხის სრულფასოვანი მაუწყებლობა შეუძლებელია. „ეთერში ვერ გავიდა „საქმიანი დილა“ და ამ დრომდე ვერ გადის არხის საინფორმაციო და პოლიტიკური გადაცემები“, - ნათქვამია „ტვ პირველის“ მიერ გავრცელებულ განცხადებაში.

არხის კომერციულმა დირექტორმა ნანა აბურჯანიძემ „მედიაჩეკერთან“ საუბარში განმარტა, რომ სერვერზე შეტევის მცდელობა გასულ წელსაც იყო, თუმცა მასშტაბების სიმცირიდან გამომდინარე, მაშინ ეს არ გახმაურებულა. მისივე განმარტებით, ახლა გაცილებით მძიმე სიტუაციაა, არხი სრულად პარალიზებულია და სარეზერვო რესურსებზე გადასვლას ცდილობენ, თუმცა ამ დრომდე მაუწყებლობის სრულფასოვნად აღდგენა ვერ ხერხდება. აბურჯანიძის თქმით, მომხდარის შესახებ ინფორმირებულია შინაგან საქმეთა სამინისტრო და ტელევიზიაში საგამოძიებო ჯგუფს ელოდებიან.

“რუსთავი 2-ის” ყოფილ დირექტორს ნიკა გვარამიას, უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენებასა და ორგანიზაციის ინტერესის საწინააღმდეგოდ მოქმედებას ედავებიან, რითაც მაუწყებელს 7 მილიონ ლარამდე ზარალი მიადგა. საქმე ეხება 2015 წელს, სარეკლამო კომპანია „ინტერ მედია პლიუსთან“ გაფორმებულ ხელშეკრულებას.

საქართველოს პროკურატურამ ნიკა გვარამიას ბრალი დღეს, 9 აგვისტოს, სისხლის სამართლის კოდექსის 220-ე მუხლით წარუდგინა.

პროკურატურის მიერ გავრცელებული განცხადების მიხედვით, 2015 წლის 16 იანვარს შპს ,,სამაუწყებლო კომპანია რუსთავი 2“-ის სახელით ნიკა გვარამიამ ხელშეკრულება გააფორმა შპს „ინტერ მედია პლიუსთან“, რომლის მფლობელებიც არიან მისი მეგობრები - ზ.გ. და კ.ჯ., ხოლო დირექტორი, ,,სამაუწყებლო კომპანია რუსთავი 2“-ის ყოფილი ფინანსური დირექტორი - ზ.ი. ხელშეკრულების თანახმად, „სამაუწყებლო კომპანია რუსთავი 2“-მა „ინტერ მედია პლიუსს“ დაუთმო საკუთარი არხების (,,რუსთავი 2“-ის, ,,ახალი არხის“ (იგივე ,,კომედი არხის“) და ,,მარაოს“) ეთერში კომერციული რეკლამის განთავსების უფლება.

“მხარეთა შეთანხმებით, კომერციული რეკლამის განთავსების უფლების დათმობისათვის ანაზღაურება, ყოველთვიურად, ,,ინტერ მედია პლიუსის“ მიერ ფაქტობრივად მოხმარებული კომერციული სარეკლამო დროის ოდენობის მიუხედავად, წინასწარ შეთანხმებული ოდენობით უნდა განხორციელებულიყო.

ნიკა გვარამია მოქმედებდა რა შპს. ,,სამაუწყებლო კომპანია რუსთავი 2“-ის კანონიერი ინტერესების საწინააღმდეგოდ და მისი მეგობრების კუთვნილი კომპანიის - შპს. ,,ინტერ მედია პლიუსისათვის“ გამორჩენის მისაღებად, ხელშეკრულებით განსაზღვრულ პერიოდში, კომერციული რეკლამის განთავსების უფლების დათმობისათვის ანაზღაურების შესახებ შპს ,,ინტერ მედია პლიუსთან“ გაფორმებული ყოველთვიური შეთანხმებებით, განზრახ არ მოითხოვა ტელეკომპანიის კუთვნილი 6 763 510 ლარი, რითაც მის მეგობრებს მისცა შესაძლებლობა,შპს. „სამაუწყებლო კომპანია რუსთავი 2“-ზე რეკლამის განთავსების სანაცვლოდ მიღებული დიდი ოდენობით თანხების აკუმულირება მოეხდინათ საკუთარი კომპანიის ანგარიშზე და არ გადაეხადათ ტელეკომპანიისთვის.

შედეგად, 2015 წლის საანგარიშო პერიოდში შ.პ.ს. ,,სამაუწყებლო კომპანია რუსთავი 2“-ის მიერ მიღებულმა დეკლარირებულმა ზარალმა 7 377 230 ლარი შეადგინა, ამავე პერიოდში, შ.პ.ს “ინტერ მედია პლიუსის” დეკლარირებულმა მოგებამ კი - 8 690 664 ლარი”, - ვკითხულობთ განცხადებაში.

ნიკა გვარამია პროკურატურის სპეციალურ ბრიფინგს ფეისბუკის გვერდზე გამოეხმაურა.

“ვალის ხელშეკრულება მაქვს ინტერმედიასთან და ნატურით გადამიხადეს. სახლი გავყიდე და იქიდან აღებული ფული ვასესხე ინტერმედიას, ხელფასები რომ გაგვესტუმრებინა. ყველა დოკუმენტია ინტერმედიაში და ამოღებულია ეგ დოკუმენტები პროკურატურის მიერ. დაკითხვაზე მაინც გეკითხათ რამე ამ საკითხზე. თუ ბრალის საფუძველი იყო, საერთოდ როგორ არ გიხსენებიათ?

ღიად და დაუფარავად: კორუფცია ის თემაა, რომელთან შედარებით, უმძიმესი დანაშაულები მემსუბუქება. ესაა ჩემი წითელი ხაზი და უკვე მეორეჯერ გადაკვეთა ივანიშვილმა”, - წერს ნიკა გვარამია.



ბრალდების შესახებ დადგენილების წარდგენის მიზნით ნიკა გვარამია საქართველოს გენერალურ პროკურატურაში დღეს არის დაბარებული. ბრალის წარდგენის შემდეგ საქართველოს გენერალური პროკურატურა სასამართლოს მიმართავს აღკვეთის ღონისძიების შეფარდების შუამდგომლობით. ბრალის დამტკიცების შემთხვევაში, “რუსთავი 2-ის” ყოფილ დირექტორს ექვსი თვიდან 2 წლამდე ვადით შინაპატიმრობა, ან სამიდან ხუთ წლამდე ვადით თავისუფლების აღკვეთა ელის.

„რუსთავი 2-ის“ ყოფილი დირექტორის წინააღმდეგ გამოძიება მას შემდეგ დაიწყო, რაც 16 ივლისს „რუსთავი 2-ის“ 9%-იანი წილის ყოფილმა მფლობელმა, ნინო ნიჟარაძემ მის წინააღმდეგ პროკურატურაში საჩივარი შეიტანა.

რა საფრთხეს უქმნის გამოხატვისა და მედიის თავისუფლებას ხელისუფლების მიერ საარჩევნო კოდექსში ინიცირებული ცვლილებების პროექტი,  - ამ საკითხებზე "მედიაჩეკერი"  “საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს” მედია პროგრამების მენეჯერს, მამუკა ანდღულაძეს ესაუბრა.

 -  რატომ ფიქრობთ, რომ საარჩევნო კოდექსში ხელისუფლების მიერ წარმოდგენილი ცვლილებების პროექტი გამოხატვის თავისუფლების წინააღმდეგაა მიმართული?

ეს არის იმ ტენდენციის გაგრძელება, რომელიც ბოლო წლების განმავლობაში მიმდინარეობს გამოხატვის თავისუფლების სტანდარტების შესაზღუდად.

ჯერ იყო და ერთმანეთის მიყოლებით პრეზიდენტმა, პატრიარქმა, პარლამენტის თავმჯდომარემ, ასე ვთქვათ, საკვანძო ფიგურებმა, ერთ ქვაბში მოხარშეს სიძულვილის ენა, ცილისწამება, ყალბი ინფორმაცია და დაიწყეს საუბარი, რომ ჩვენ ეს უნდა შევზღუდოთ. მაშინ არანაირი კანონპროექტი არ ჰქონდათ, ხდებოდა სრულიად არარელევანტური აპელირება ევროპულ გამოცდილებაზე.

ქართული კანონმდებლობა გამოირჩევა როგორც ლიბერალური - ფართოდ იცავს გამოხატვის თავისუფლებას. ამ შემთხვევაში, საარჩევნო პაკეტთან დაკავშირებით მიმდინარე კანონპროექტში არის ჩადებული საკითხები, რომლებიც, სამწუხაროდ, პრაქტიკაში პირდაპირ იქნება მიმართული გამოხატვის თავისუფლების სტანდარტის შეზღუდვისკენ.

ყოველთვის ახლავს ამ საუბარს ხელისუფლების მხრიდან ის არგუმენტები, რომ “ჩვენ გვინდა გარემოს გაუმჯობესება”, “ჩვენ გვინდა სხვისი უფლებები დავიცვათ”, “ეს არ არის აბსოლუტური უფლება” და ა.შ. მაგრამ რეალობაში, თუ გავითვალისწინებთ იმას, რა სასამართლო სისტემაც გვაქვს, რა კითხვებიცაა კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის მიკერძოებულობასთან დაკავშირებით, ეს საერთო ჯამში ქმნის ლეგიტიმურ საფუძველს, რომ შეიძლება შეიზღუდოს გამოხატვის თავისუფლება.

-  თუ შეგიძლიათ კონკრეტული მუხლი მიგვითითოთ წარმოდგენილ ცვლილებებში, რომელიც შეზღუდავს გამოხატვის თავისუფლებას.

მაგალითისათვის შეგვიძლია დავასახელოთ ანტირეკლამის შეზღუდვა - 25%-მდე დაყვანა. ფაქტია, რომ 2018 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების მედიაკამპანია იყო ნეგატიურ კონტექსტზე აგებული, მაგრამ უნდა ითქვას, რომ, პირველ რიგში, პოლიტიკოსები და პარტიების წარმომადგენლები არ იყვნენ მოწოდების სიმაღლეზე. არაერთი კვლევა არსებობს იმაზე, რომ რამდენიმე ყალბი ამბავი შეიქმნა კანდიდატების დისკრიმინაციისთვის და რაოდენობრივად ხელისუფლება დომინირებდა.

ხშირად ხელისუფლება რასაც სიძულვილის ენას ეძახის, ეს არის კრიტიკა, რომელიც მისთვის მიუღებელია და საერთაშორისო სტანდარტით არ არის სიძულვილის ენა.

 

⇒   ამ თემაზე იხილეთ: საარჩევნო კანონმდებლობაში დაგეგმილ ცვლილებებში მედიისთვის საფრთხეებს ხედავენ

ამას გარდა, როდესაც საპრეზიდენტო არჩევნების მეორე ტურის წინ პლაკატები გაიკრა ქუჩებში ოპოზიციური პარტიის წინააღმდეგ, ეს რომ ხელისუფლების წინააღმდეგ გაკეთებულიყო, ისინი ამას მიიჩნევდნენ სიძულვილის ენად. მაგრამ როდესაც თვითონ გააკეთეს, ერთი განცხადება არ გაუკეთებიათ, რომ ეს მიუღებელია. ისინი ამას არა მხოლოდ პოლიტიკური ოპონენტების მიმართ, არამედ სამოქალაქო სექტორის წინააღმდეგაც იყენებენ.

როდესაც ხელისუფლების წარმომადგენელი ხარ, პირველ რიგში, შენ თვითონ უნდა შექმნა სტანდარტი, არ გამოიყენო ის აგრესიული ტონი, რომლის გამოც სხვას უჩივიან და გამოხატვის თავისუფლება არ უნდა შეზღუდო.

-  ხელისუფლების წარმომადგენლები აცხადებენ, რომ სიძულვილის ენის განმარტება მოხდება ევროპის საბჭოს მინისტრთა კომიტეტის რეკომენდაციის შესაბამისად, ანუ მათი არგუმენტია, რომ არ დარჩება კანონით სიძულვილის ენის ფართოდ ინტერპრეტირების შესაძლებლობა. ამ შემთხვევაში მისაღები იქნება სიძულვილის ენის რეგულირება, თუ ის კვლავაც თვითრეგულირების სფეროში უნდა დარჩეს?

ჩვენი კანონი სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ ერთ-ერთი საუკეთესოა. თუმცა ამ შემთხვევაშიც კი, არსებული სასამართლოს პირობებში, თუკი არის პოლიტიკური ინტერესი, გამოხატვის თავისუფლება იზღუდება პოლიტიკურ თემებზე სასამართლოს ქვედა ინსტანციებში. მაგალითად, ეკა გიგაურის შემთხვევაში, პირველი ინსტანციის სასამართლომ ფართოდ დაიცვა გამოხატვის თავისუფლება, თუმცა ეკა ბესელია-ალეკო ელისაშვილის საქმის შემთხვევაში, სხვანაირად მოიქცა.

ამით იმის თქმა მინდა, რომ პრობლემა კანონის და ნორმის ცვლილებაში არ არის. პრობლემა ის არის, რომ ხელისუფლება რასაც ეძახის სიძულვილის ენას, ეს ხშირად არის კრიტიკა და მეორეც - ამ ცვლილებებს პრაქტიკაში სჭირდება განხორციელება და აქ არის ძაღლის თავი დამარხული.

---

ევროპის საბჭოს მინისტრთა კომიტეტის რეკომენდაცია: "სიძულვილის ენა გამოხატვის ნებისმიერ ფორმას მოიცავს, რომელიც რასობრივი სიძულვილის, ქსენოფობიის, ანტისემიტიზმის ან შეუწყნარებლობაზე დაფუძნებული სიძულვილის სხვა ფორმების გავრცელებას, წახალისებას, ხელშეწყობას ან სტიმულირებას ახდენს“ 

---

- პარლამენტის ყოფილმა თავმჯდომარემ ირაკლი კობახიძემ განაცხადა, რომ საარჩევნო კოდექსში სიძულვილის ენის რეგულირების საკითხი OSCE/ODIHR-ის რეკომენდაციის შედეგად აისახა.

 

მიხარია, რომ საერთაშორისო ორგანიზაციების კვლევებს პატივს სცემენ, მაგრამ თავად კობახიძე ფაშისტებს რომ ეძახის არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლებს, თვითონ რა მაგალითს გვაძლევენ?! არაფერი პრობლემა ამაში არ არის, როდესაც ამბობენ, რომ სიძულვილის ენას უნდა ვებრძოლოთ, მაგრამ იქნებ თავადვე, ხელისუფლებაში შექმნან სტანდარტი, რომ სიძულვილის ენა ცუდია და ამას უნდა ვებრძოლოთ.

 

ამ ფონზე მახსენდება არაერთი შემთხვევა, როდესაც ხელისუფლების არა მხოლოდ ზედა, არამედ ქვედა რგოლშიც აქტიურად იყენებენ სიძულვილის ენას, მახსენდება ამ ბოლოს ინგა გრიგოლიას, სალომე ბარკერის მიმართ გაკეთებული ასეთი განცხადებები. თვითონვე, შიგნით იმსჯელონ ამ პრობლემებზე და მერე მიუთითონ სხვებს. .

-  ანუ თქვენ თვითრეგულირების მომხრე ხართ, როდესაც ვსაუბრობთ იმაზე, თუ როგორ უნდა ვებრძოლოთ სიძულვილის ენას?

ლეგიტიმური ეჭვი ძალიან მაღალია, რომ რეგულირება გამოყენებული იქნება გამოხატვის თავისუფლების წინააღმდეგ.

-  ხელისუფლება ხშირად აპილირებს ევროპულ გამოცდილებაზე, როდესაც ცდილობს დაასაბუთოს სიძულვილის ენის რეგულირების აუცილებლობა. სინამდვილეში რას ეფუძნება ევროპული გამოცდილება და საქართველოში რა საფრთხე შეიძლება წარმოიშვას?

სამწუხაროდ, ხშირად ხელისუფლების მხრიდან ევროპული მაგალითის მოყვანა ხდება, ვიწრო პარტიული ინტერესიდან გამომდინარე, მიკერძოებით. როდესაც დაიწყეს დებატები ცილისწამებაზე, ყალბ ინფორმაციაზე, სიძულვილის ენაზე, მთავარი პრობლემები დაასახელეს, ლოზუნგად ჰქონდათ, რომ ჩვენ ამას ვებრძვით და რეალურად მოტივაციით იგრძნობოდა, რომ აი, არჩევნების დროს ჩვენზე იყო თავდასხმები და ა.შ. კვლევები არსებობს, რომ როცა ტროლები ავრცელებდნენ ასეთ მიუღებელ ინფორმაციას, იმას არ კიცხავდნენ და თვითონვე აზიარებდნენ ხელისუფლების წარმომადგენლები.

როდესაც არსებობს ლეგიტიმური კითხვები ხელისუფლების შტოების მიმართ, კერძოდ სასამართლო ხელისუფლებაზე, პროკურატურაზე ანდა მარეგულირებელზე, ვინც კანონის იმპლემენტირება უნდა მოახდინონ, როდესაც საკითხი დგება გამოხატვის თავისუფლების რაიმე ფორმით შეზღუდვასთან დაკავშირებით და ეს მათ ხელშია, ეს არის ბერკეტი მოახდინონ კრიტიკული გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვა.

სადაც კი მოწყვლადია დემოკრატია, იქ არის ეს ძალიან საშიში და ყოველთვის არის გამოყენებული გამოხატვის თავისუფლების შესაზღუდად. გვაქვს ჩვენ რეალობა, როდესაც პოლიციის, პროკურატურის, მარეგულირებლის, სასამართლოს მიმართ გვაქვს მიკერძოების საკითხებზე კითხვები.

ევროკავშირში ევროპარლამენტის არჩევნების დროს პირველი, რაც გააკეთეს იყო ის, რომ ქსელი შექმნეს, სოციალური ქსელების დიდი კომპანიები ჩართეს თვითრეგულირების მექანიზმში, აქტიური კომუნიკაცია არის, რომ წაიშალოს ყალბი ამბები და ა.შ. არ ვიცი მე ჩვენს ხელისუფლებას რა კომუნიკაცია აქვს სოციალურ მედიებთან, მაგრამ თვითონ ავრცელებენ ყალბ ინფორმაციას, თვითონ არიან წყარო და როგორ დაუპირისპირდებიან ამას?

-  თქვენ საუბრის დასაწყისში ახსენეთ, რომ გამოხატვის თავისუფლების წინააღმდეგ ბრძოლის ტენდენციაა ბოლო წლებში...

დიახ, ეს არის მორიგი მცდელობა. ჩვენ პრაქტიკულად ყოველდღიურად ვართ ყაზარმულ რეჟიმში იმ კუთხით, რომ ნებისმიერი განცხადება, ნებისმიერი დოკუმენტი, რომელიც მზადდება მედიის და გამოხატვის თავისუფლების თემაზე, ხელისუფლების ამოსავალი წერტილი არის, რომ მოხდეს ისეთი ცვლილება, რომელიც მის მიმართ კრიტიკული გამოხატვის თავისუფლებას შეზღუდავს. ქვაკუთხედი იმისა, თუ რატომ იცავს მედია გამოხატვის თავისუფლებას, არის ის, რომ ვოჩდოგის ფუნქცია ჰქონდეს არა მხოლოდ მედიას, ასევე ნებისმიერ მოქალაქეს. მთავარი არსი იმისა, რომ გამოხატვის თავისუფლება, ინფორმაციის მოპოვების და გავრცელების უფლება იყოს დაცული, არის ის, რომ ვაკონტროლოთ და გავაკრიტიკოთ ხელისუფლება. აი, ამ ფუნდამენტს უპირისპირდება ხელისუფლება.

-  როგორ ფიქრობთ, რატომ ამოიღო ხელისუფლებამ მიზანში გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვა, ამ ცვლილებების მიზანი საბოლოო ჯამში რა არის?

გამოხატვის თავისუფლებას, მედიას დიდი ზეგავლენის შესაძლებლობა აქვს საზოგადოებრივი აზრის ფორმირებაზე. ამით უნდათ მანიპულირება მოახდინონ მათ სასარგებლოდ. ეს არის ვიწრო პარტიული, არადემოკრატიული მცდელობა. ფაქტობრივი კვლევები ადასტურებს, თუ რა მიმართულებით მიდის მათი მცდელობები: კვლევების მიხედვით, 72% მიიჩნევს ტელევიზიას ინფორმაციის მთავარ წყაროდ, მეორე ადგილზე ინტერნეტი, ინტერნეტი მზარდია. შესაბამისად, გამოხატვის თავისუფლების კუთხით ნებისმიერი პრობლემა როდესაც იქმნება, ეს პირველ რიგში იქმნება ტელევიზიებში და შემდეგ სოციალურ ქსელებში. სოციალურ ქსელებში ხელისუფლებასთან დაკავშირებული ტროლების რაოდენობა იზრდება. ანუ ის სფერო, რომელიც იძლევა საშუალებას მოახდინო ზეგავლენა საზოგადოებრივი აზრის ფორმირებაზე, საიდანაც ხდება მოსახლეობის ინფორმირება მთავარ საკითხებზე, როგორიცაა არჩევნები, კორუფცია, ნეპოტიზმი, სასამართლო ხელისუფლება და ა.შ. ეს უნდა ხელისუფლებას, რომ შეზღუდოს. ეს არის ვიწრო პარტიული გათვლა, რომელიც არანაირად არ არის დემოკრატიულ თანაცხოვრებასთან თანმხვედრი.

-  ანუ დასავლეთის სახელით რეალურად ხელისუფლების მხრიდან მიდის დემოკრატიასთან ბრძოლა?

რასაც ესენი აკეთებენ, ანუ ამოფარებული, კონტექსტიდან ამოგლეჯილი მაგალითების მოყვანით... როდესაც გერმანიის მაგალითი მოჰყავთ, იქ სასამართლოს მექანიზმიცაა ჩადებული და შეადარონ ქართული და გერმანული სასამართლოების, პროკურატურის მიმართ ნდობა მიკერძოების და პროფესიონალიზმის კუთხით. ასევე კონტექსტი არის უმნიშვნელოვანესი. მაგალითად, ჰოლოკოსტის უარყოფის კუთხით ევროპას თავისი გამოცდილება აქვს და მის რეალურ გამოცდილებას ეყრდნობა ამ საკითხის რეგულირება.

განსხვავებული ვითარებაა ამ მხრივ აშშ-ში. ჩვენთან კი რა ხდება? - თვითონ როცა ავრცელებს ხელისუფლება სიძულვილის ენას და ყალბ ინფორმაციას, ამაზე არ საუბრობენ. პრობლემაც ეს არის: რომ არ იყოს სასამართლოს და მარეგულირებლის მიმართ კითხვები, სიძულვილის ენასთან ბრძოლის რეალური განაზრახვა რომ იყოს, მაშინ სულ სხვა საკითხი იქნებოდა. პროპაგანდის წინააღმდეგ ბრძოლის ერთ-ერთი ხაზი გადის მედიაზე, რომელმაც მოსახლეობის ინფორმირება უნდა მოახდინოს. როცა მედიას აკონტროლებს ხელისუფლება, ერევა მის საქმიანობაში, მოწყვლადს ქმნის მას და მერე რა თქმა უნდა უფრო მაღალი ეფექტურობა ექნება მოსახლეობაში პროპაგანდას, იგივე რუსეთის მხრიდან.

ხელისუფლების მიერ საარჩევნო კოდექსში ინიცირებული ცვლილებების ნაწილი მაუწყებლებსაც ეხება. ეუთოს რეკომენდაციების საფუძველზე მომზადებული კანონპროექტი - როგორც მას პარლამენტის თავმჯდომარე, არჩილ თალაკვაძე მოიხსენებს, უკვე გახდა ოპოზიციისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების კრიტიკის საგანი. ის, რაც ოპოზიციისთვის ცენზურის დაწესების მცდელობაა, “ქართული ოცნებისთვის” წინასაარჩევნო კამპანიის გაუმჯობესებისკენ გადადგმული ნაბიჯია. ცვლილებათა პაკეტში ცენზურის საფრთხეებს ხედავენ მედიასფეროს წარმომადგენლებიც.

კანონპროექტის დამტკიცების შემთხვევაში:

• შემოდის სიძულვილის ენის ცნება და საარჩევნო სუბიექტებს საარჩევნო პროგრამაში, ისევე როგორც სხვა ქმედებისას, მაგალითად რეკლამაში, ამგვარი ტერმინების გამოყენება ეკრძალებათ. თუმცა, რა მოიაზრება სიძულვილის ენაში, პროექტში განმარტებული არ არის.
• ჩნდება ანტირეკლამის შეზღუდვის კომპონენტი. პოლიტიკური სუბიექტის მიერ მომზადებულ ვიდეორგოლში ანტირეკლამის მოცულობა მთლიანი რეკლამის 25%-ს არ უნდა აღემატებოდეს. დოკუმენტში არც ანტირეკლამის განმარტებაა.
• მაუწყებელს უჩნდება ვალდებულება თავად შეამოწმოს საარჩევნო სუბიექტის მიერ მიტანილი საარჩევნო რგოლის კანონმდებლობასთან შესაბამისობა. მათ შორის შეამოწმოს ხომ არ შეიცავს ვიდეორგოლი 25%-ზე მეტ ანტირეკლამას და სიძულვილის ენას.
• მაუწყებლებს წინასაარჩევნო რეკლამის ტარიფების ცვლილების შესაძლებლობა აღარ ექნებათ.

ეს ცვლილებები, 6 აგვისტოს, პოლიტიკურმა პარტიებმა სამუშაო შეხვედრაზე განიხილეს. ამ შეხვედრაზე პარლამენტის თავმჯდომარემ თქვა, რომ დეტალურად ამ საკითხებზე მაუწყებლებთან და მედიის საკითხებზე მომუშავე არასამთავრობო ორგანიზაციებთან ერთად იმსჯელებს.

ამ დრომდე განხილვებში მაუწყებლებს მონაწილეობა არ მიუღიათ, ამიტომ, მათ ნაწილს, იქამდე, ვიდრე საკითხს არ დაამუშავებენ, მოსალოდნელი ცვლილებების კომენტირება უჭირს.

ზოგად კომენტარით იფარგლება “რუსთავი 2-ის” საინფორმაციო სამსახურის უფროსი ნოდარ მელაძე, რომელიც ფიქრობს, რომ ნებისმიერი ცვლილება, რომელიც მედიას რაიმე ფორმით შებოჭავს ან ინტერპრეტაციის საშუალებას დატოვებს, მეტად საფრთხილოა. იგი ამბობს, რომ ამას ძალიან მკაცრი საზოგადოებრივი კონტროლი სჭირდება: “ასე ხელაღებით ცვლილებების დამტკიცება არ იქნება სწორი და აღქმული იქნება როგორც მედიის მარწუხებში მოქცევის გარკვეული ნაბიჯი და საშუალება”.

უფრო კონკრეტულ შეფასებებს აკეთებს საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის აღმასრულებელი დირექტორი ნატა ძველიშვილი, რომელიც ასევე არ ყოფილა სამუშაო ჯგუფის წევრი, თუმცა შეხვედრაზე მაინც იმყოფებოდა. მისი თქმით, მმართველი გუნდის მიერ წარმოდგენილი ცვლილებების მიხედვით, მაუწყებლებს, ფაქტობრივად, პოლიტიკური სუბიექტების მიერ მათთვის წარდგენილი პოლიტიკური რეკლამების შინაარსზე ეკისრებათ პასუხისმგებლობა, რაც იმას ნიშნავს, რომ სწორედ მათ უნდა გადაამოწმონ “ვიდეორგოლის კანონთან შესაბამისობა და ისე უნდა გადასცენ ეთერში”.

“მაუწყებელი არ არის ის სუბიექტი, რომელსაც შეუძლია ამტკიცოს რამე კანონიერი იყო თუ უკანონო, ამის დისკრეცია აქვს მხოლოდ სასამართლოს”, - ამბობს იგი და ხაზს უსვამს ამ რეგულაციის შეუძლებლობას. მისი აზრით, პრაქტიკაში წარმოუდგენელია, რომ მაუწყებლებმა დაიქირავონ ერთი ადამიანი დამატებით და შეაფასონ ვიდეორგოლის შინაარსი და ამასთან გაზომონ და დაადგინონ მაგალითად, რეკლამის 25% ანტირეკლამა იყო თუ ნეიტრალური ტონით იყო მომზადებული.

სწორედ ანტირეკლამის შეზღუდვა ფასდება ოპოზიციის მიერ ცენზურის დაწესების მცდელობად. ისინი მიიჩნევენ, რომ საარჩევნო კამპანიის სტრატეგია თავად უნდა გადაწყვიტონ და მაუწყებლებმა არ უნდა შეაფასონ რაიმე რგოლი გავიდეს თუ არა ეთერში.

ოპოზიცია და არასამთავრობო ორგანიზაციები აკრიტიკებენ კანონპროექტში სიძულვილის ენის ჩანაწერსაც, რომლის განმარტებასაც კანონპროექტი არ მოიცავს. ნატა ძველიშვილი მიიჩნევს, რომ “მედიისთვის ეს არის საფრთხე”. მისივე შეფასებით, ამით წინასაარჩევნო კამპანიის განმავლობაში “კომუნიკაციების ეროვნულ კომისიას” “მედიის უფრო მეტი კონტროლისა და დასანქცირების ბერკეტი ექნება”. კერძოდ, იმ შემთხვევაში, თუკი მაუწყებელი ეთერში გაუშვებს ისეთ რეკლამას, რომელიც კანონმდებლობასთან წინააღმდეგობაშია, ის რეკლამის ორმაგი ტარიფით დაჯარიმდება: “არ შეიძლება მედიას ეკისრებოდეს პასუხისმგებლობა იმაზე, რომ ქვეყანაში დაბალი პოლიტიკური კულტურაა და პოლიტიკოსები საგნობრივ ოპონირებას ვერ ახერხებენ”.

“ქართული ოცნების” წარმომადგენლები კი ამტკიცებენ, რომ ამ ცვლილებების საფუძველი ეუთოს მიერ 2018 წლის წინასაარჩევნო პერიოდის შემდეგ მომზადებული რეკომენდაციებია. ეუთომ საკუთარ ანგარიშში მართლაც კრიტიკულად შეაფასა საპრეზიდენტო კანდიდატების მიერ წარმოებული ნეგატიური წინასაარჩევნო კამპანია და თქვა, რომ სიძულვილის ენის და ქსენოფობიის შესაძლო გავრცელების აღსაკვეთად, სასურველია, რომ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს მისაღები ენის ნორმებთან დაკავშირებით რეგულაციები იქნას განვითარებული. ხელისუფლების შესაბამის ორგანოებს სიძულვილის ენის გამოყენების შესაძლო შემთხვევების განხილვისა და საჭიროების შემთხვევაში სანქციების დროულად გამოყენების შესაძლებლობა უნდა გააჩნდეთ. თუმცა არსად მიუთითებია ანტირეკლამის შეზღუდვაზე და მით უფრო იმაზე, რომ პასუხისმგებლობა მაუწყებელს უნდა დაეკისროს ამგვარი შინაარსის მქონე რეკლამის გაშვებაზე.

უფრო მეტიც, ამავე დოკუმენტში ეუთომ აღნიშნა, რომ “მედიასაშუალებები პასუხს არ უნდა აგებდნენ მათ მიერ ეთერში გაშვებული პოლიტიკური რეკლამების შინაარსზე, იმ შემთხვევების გარდა, როდესაც სასამართლოს მიერ მანამდე მიღებული გადაწყვეტილებით რეკლამის შინაარსი უკანონოდ იქნა მიჩნეული ან სასამართლოს აზრით, კონკრეტულ რეკლამაში შესული განცხადებები შეიცავენ პირდაპირ მოწოდებებს ძალადობისკენ. სასურველია, რომ მედიის მარეგულირებელი ორგანოს მიერ ფასიანი პოლიტიკური რეკლამების წინასწარ დამტკიცების პრაქტიკის აღმოფხვრა მოხდეს”.

როდის განიხილავს მმართველი პარტია ამ ცვლილებებს თავად მაუწყებელთან, ჯერჯერობით არ დაკონკრეტებულა. თუმცა, რადგანაც მოსალოდნელ ცვლილბებს უკვე მოჰყვა ფართო კრიტიკა, დისკუსია ამ საკითხებზე საკომიტეტო განხილვების დროსაც გაგრძელდება და არ არის გამორიცხული, სადავო მუხლების ფორმულირება შეიცვალოს.

 

 

ბოლო ერთ კვირაში, ქართულ მედიაბაზარზე კიდევ ერთი ახალი ტელევიზიის შესახებ ალაპარაკდნენ. “რუსთავი 2-ს” ყოფილი დირექტორის ნიკა გვარამიას შემდეგ, ახალი ტელევიზიის გახსნა დააანონსა ყოფილმა თავდაცვის მინისტრმა დავით კეზერაშვილმაც. მედიაში კიდევ ერთ, “ფორმულა კრეატივის” ტელევიზიაზე საუბრობენ, თუმცა, არსებობს ჯერ დაუდასტურებელი ინფორმაცია, რომ დავით კეზერაშვილი სწორედ ამ უკანასკნელი, “ფორმულა კრეატივის” ტელევიზიის დაფინანსებას აპირებს.

ახალი ტელევიზიის გახსნის შესახებ, დავით კეზერაშვილმა დღეს, 1-ელ აგვისტოს, ფეისბუკის პირად გვერდზე დაწერა. იგი ამბობს, რომ ახალი ტელევიზიის გახსნის გადაწყვეტილება ბოლო დროს საქართველოში განვითარებულმა მოვლენებმა მიაღებინა.

„უკიდურესად დიდ საფრთხედ მიმაჩნია მმართველი გუნდის ხელში ძირითადი მედიარესურსების სრული კონცენტრაცია, რა რეალობასაც შევეჯახეთ ახლა და რაც გვაბრუნებს იმ მანკიერ წრეზე, რომელზეც ათწლეულებია ვტრიალებთ, თუმცა წესით, უკვე გაცნობიერებული უნდა გვქონდეს წარსულის შეცდომები.

მიმაჩნია რომ რუსეთის პროპაგანდისტული მანქანის წინააღმდეგ ბრძოლას მუდმივი აქტიურობა ჭირდება და ქართველი ხალხის დასავლური არჩევანი დასაცავია. სწორედ ამიტომ, მივიღე გადაწყვეტილება, რომ ჩვენს მეგობრებთან ერთად დავაფუძნო ახალი სატელევიოზიო პლატფორმა, რომელიც უზრუნველყოფს ამ დაცვას. პლატფორმა, რომელიც გვერდში დაუდგება არა რომელიმე პარტიას, არა რომელიმე ინტერესის ჯგუფს, არა რომელიმე ელიტურ ერთობას - არამედ მთელ სამოქალაქო საზოგადოებას, თავისუფლების და პროგრესის ხმას ჩვენ ქვეყანაში.“

კეზერაშვილის განცხადებით, სამეთვალყურეო საბჭოს დასაკომპლექტებლად მოლაპარაკებები ამერიკის შეერთებულ შტატებსა და ევროპაში უკვე დაწყებული აქვს.

კეზერაშვილი თავის განცხადებაში იმედს გამოთქვამს, რომ ახალი ტელევიზია საზოგადოებისთვის ნაცნობი კადრებით დაკომპლექტდება: „იმედი მაქვს, რომ მალე დაკომპლექტდება საზოგადოებისათვის ნაცნობი და მაღალი ნდობის მქონე ჟურნალისტებისა და აგრეთვე ახალი სახეებისგან შემდგარი ძლიერი გუნდი და ტელევიზია უმოკლეს ვადაში მზად იქნება ეთერში გასასვლელად”.


დავით კეზერაშვილი 2012 წელს რამდენიმე დღით „რუსთავი 2“-ის 40%-იან წილს ფლობდა. პარტია „ქართული ოცნების“ არჩევნებში გამაჯვებიდან სამი დღის შემდეგ, მისმა კომპანიამ „რუსთავი 2“-ის 40% 500 000 აშშ დოლარად იყიდა, თუმცა, ხუთი დღის შემდეგ დავით კეზერაშვილმა თავისი წილი გიორგი ყარამანიშვილს იგივე ფასად მიყიდა. გარდა ამისა, დავით კეზერაშვილი გამოცემა „ტაბულას“ ერთ-ერთი დამფუძნებელი იყო.


"ქვეყნის მთავარი და საუკეთესო, იმაზე უკეთესი ტელევიზიის გახსნა, ვიდრე “რუსთავი 2-ა”, ასევე ფეისბუკით დააანონსა ნიკა გვარამიამაც. ისიც წერს, რომ გადაწყვეტილება ბევრი ფიქრისა და ინვესტორებთან კონსულტაციების შემდეგ მიიღო.

"გადავწყვიტე რამდენიმე პარტნიორთან ერთად, გავაკეთო ამ ქვეყნის მთავარი ტელევიზია, მთავარი და საუკეთესო. უკეთესი, ვიდრე ნებისმიერი სხვა. უკეთესი, ვიდრე ის, რომელიც აქამდე ყველაზე საუკეთესო მგონია. ჩემთვის ეს, ალბათ, ცხოვრების მთავარი გამოწვევაა - მე კრიზის-მენეჯერი ვარ, არ მიყვარს რუტინა და არასდროს მიშენებია ნულიდან. მე შემიძლია გავაცოცხლო მკვდარი კომპანია, მაგრამ არასდროს მიმიცია დასაბამი ახალი კომპანიის სიცოცხლისთვის. ამ გამოწვევაში ზუსტად ვიცი, ვისი დახმარება მჭირდება, ვინ იქნება ჩემი მთავარი დასაყრდენი - ჩემი გუნდი. ჩემი ამბიცია მხოლოდ საუკეთესოს გაკეთებაა, და საუკეთესოს, ცხადია, მხოლოდ საუკეთესოები გააკეთებენ", - წერს გვარამია.

“ფორმულა კრეატივის” გეგმაზე, რომ ემზადება საინფორმაციო-პოლიტიკური ტელევიზიის გახსნისთვის, ინფორმაცია “ნეტგაზეთმა” გაავრცელა. “ფორმულა კრეატივმა”გამოცემა On.ge-სთან, რომლის 50%-იან წილსაც ფლობს, ეს ინფორმაცია არც დაადასტურა და არც უარყო.


“ფორმულა კრეატივის დირექტორმა მიშა მშვილდაძემ განაცხადა, რომ ახალი ტელევიზიის შესახებ "გავრცელებულ ინფორმაციას არც უარყოფს და არც ადასტურებს და, ზოგადად, ამ თემაზე არ საუბრობს", - წერს On.ge.

კიდევ ერთი ინფორმაცია, რაც ბოლო დღეებში ვრცელდება, “რუსთავი 2-ის” საინფორმაციო სამსახურის უფროსს გიორგი ლაფერაშვილს უკავშირდება. On.ge-ს ინფორმაციით, მას ახალ ტელევიზიაში სთავაზობენ გადასვლას, საუბარი, სავარაუდოდ, “ფორმულა კრეატივის” მიერ დაანონსებულ ტელევიზიაზეა.

“მედიაჩეკერი” შეეცადა გავრცელებული ინფორმაციები ფორმულა “კრეატივსა” და ლაფერაშვილთან გადაემოწმებინა. არაერთი მცდელობის მიუხედავად, “ფორმულა კრეატივის” გუნდს ვერ დავუკავშირდით, მიშა მშვილდაძე სატელეფონო ზარებს არ პასუხობს.

რაიმეს დაკონკრეტებისგან თავი შეიკავა “რუსთავი 2-ის” საინფორმაციო გადაცემა „კურიერის“ პროდიუსერმა გიორგი ლაფერაშვილმა, თუმცა, დაადასტურა, რომ დაანონსებულ ტელევიზიებთან დაკავშირებით უკვე მიიღო „საინტერესო“ შემოთავაზებები.

„ბოლო რამდენიმე დღის განმავლობაში რამდენიმე ძალიან საინტერესო წინადადება და შემოთავაზება მქონდა. ერთადერთი, რაც ამ ეტაპზე შემიძლია ვთქვა, არის ეს. ამ შემოთავაზებებს შორის იყო ყველა ის სიახლე, რაც ქართულ მედიაბაზარზე უახლოეს პერიოდში ამოქმედდება”, - კითხვაზე, როდის შეიძლება ველოდოთ მისგან ახალ სამსახურზე დადასტურებულ ინფორმაციას, გიორგი ლაფერაშვილმა გვიპასუხა, რომ ამ ეტაპზე მხოლოდ იმის თქმა შეუძლია, რომ “რუსთავი 2-დან” შვებულებაშია.

სტრასბურგის სასამართლოს 18 ივლისის გადაწყვეტილებით, “რუსთავი 2” მის ძველ მფლობელს, ქიბარ ხალვაშს დაუბრუნდა, რამაც არხზე კრიტიკული სარედაქციო პოლიტიკის შეცვლის, ქვეყანაში კი მედიაგარემოს გაუარესების მოლოდინი გააჩინა. მედიაექსპერტები შიშობენ, რომ პროცესი მხოლოდ “რუსთავი 2-ის” გაკონტროლებით არ დასრულდება.

მედიაექსპერტი ზვიად ქორიძე ამბობს, რომ “რუსთავი 2-ზე” სარედაქციო პოლიტიკის ცვლილება თავისუფალ სივრცეს შეამცირებს და ქვეყანაში კვლავ ის პერიოდი დადგება, როდესაც მედია ერთი პოლიტიკური და ბიზნესმმართველობის ქვეშ იყო.

“ვინც დაიწყო ეს პროცესი, მისი სურვილია, რომ აქამდე მივიდეს, პოზიციური უპირატესობა მის მხარეს არის და შესაბამისად, ეცდება, რომ ეს შედგეს. სწორედ იმიტომ დაიწყო ეს პროცესი ბიძინა ივანიშვილმა, რომ სარედაქციო მრავლფეროვნება არ იყოს ამ ქვეყანაში და მედიის შინაარსი იყოს ერთგვაროვანი. ეს საკმაოდ უიოლებს ცხოვრებას მას და ნებისმიერ ხელისუფალს, რომელიც ავტორიტარიზმისკენ არის მიდრეკილი”.

მისივე თქმით, ბიძინა ივანიშვილისა და ხელისუფლების ინტერესი მხოლოდ “რუსთავი 2-ის” გაკონტროლებით არ შემოიფარგლება: ”ჯერ არ უშლიან ხელს შედარებით დაბალშემოსავლიანი მედიასაშუალებები, მაგრამ ხვალ მათი ჯერიც დადგება… უნდა დაიწყოს საზოგადოებრივი დისკუსია იმაზე, თუ რა ელოდება ქვეყანას, თუ სურვილი ბიძინა ივანიშვილისა, რომ მედია ბოლომდე გააკონტროლოს, აღსრულდება… ცენზურის და კონტროლის მექანიზმები ჩაირთვება ონლაინსივრცეში და ინტერნეტის გაკონტროლების მექანიზმებზე დაიწყებს მალე ხელისუფლება საუბარს”.

საქართველოში ყოველთვის, როცა კრიზისული ან კრიტიკული სიტუაცია იქმნება, გამოსავლად თუ ხსნად უცხოელი სპეციალისტების მოწვევა და დაქირავება ახსენდებათ. უახლოესი წარსულიდან მაგალითები კი აჩვენებს, რომ ეს პრობლემას ვერ აგვარებს.

საკითხი აქტუალური ამ რამდენიმე დღის წინაც გახდა, როდესაც ხელისუფლების გავლენისგან დამოუკიდებელ უმსხვილეს ტელეკომპანია “რუსთავი 2”-ს, მრავალწლიანი სამართლებრივი დავის შემდეგ, მფლობელი შეეცვალა. ტელევიზიაში მომუშავე რედაქტორებმა და ჟურნალისტებმა სარედაქციო დამოუკიდებლობის გარანტიები მოითხოვეს. ახალმა მფლობელმა საპასუხოდ განაცხადა, რომ მალე შეარჩევს და დანიშნავს “მა­ღა­ლი რე­პუ­ტა­ცი­ის და დიდი სა­ტე­ლე­ვი­ზიო გა­მოც­დი­ლე­ბის მქო­ნე ევ­რო­პე­ლ ან ამე­რი­კე­ლ მე­დია-მე­ნე­ჯე­რს”.

მოდით, გავიხსენოთ მფლობელებისგან დაქირავებული უცხოელი მედიამენეჯერების ღვაწლი საქართველოში და ის, თუ რამდენად უზრუნველყოფდნენ ისინი სარედაქციო დამოუკიდებლობას.

უცხოელი მრჩევლები ივანიშვილის ტელევიზიაში

2012 წლის საპარლამენტო არჩევნებამდე რამდენიმე თვით ადრე მაშინდელი ოპოზიციური კოალიციის “ქართული ოცნების” ლიდერის - ბიძინა ივანიშვილის ოჯახის კუთვნილმა ტელეკომპანია “მეცხრე არხმა” მაუწყებლობა დაიწყო.

არჩევნებამდე რამდენიმე კვირით ადრე “მეცხრე არხმა” საერთაშორისო მრჩეველთა საბჭოს შექმნის თაობაზე განაცხადა. საბჭოს, რომლის შემადგენლობაში იყვნენ, CNN-დან ლარი კინგი, “ნიუ-იორკ თაიმსიდან” ლეს გელბი და სხვები, უნდა უზრუნველეყო ივანიშვილის ოჯახის ტელევიზიის სარედაქციო დამოუკიდებლობა.

ვნახოთ, როგორ შეფასდა საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ 2012 წელს ჩატარებული მედიამონიტორინგის მიხედვით “მეცხრე არხის” სარედაქციო საქმიანობა, გთავაზობთ რამდენიმე ამონარიდს ამ ანგარიშიდან:

• სიუჟეტებში მოკვლევის დაბალი ხარისხის მაჩვენებელია;
• საინფორმაციო გადაცემის უმთავრესი პრობლემა დაუბალანსებლობაა;
• მთავრობას, "ნაციონალურ მოძრაობას" უარყოფით, "ქართულ ოცნებას" კი დადებით ტონში აშუქებდა;
• პირადი ცხოვრებისა და პირადი ტრაგედიის ხელყოფის მაგალითები;
• ფაქტისა და კომენტარის გამიჯვნის პრობლემა;
• საინფორმაციო გადაცემების მიკერძოებულობა...

“არხს მნიშვნელოვანი ხარვეზები ჰქონდა ბალანსის, მოკვლევით მასალებში ფაქტებისა და კომენტარების გაუმიჯნაობის, წყაროთა ზუსტი იდენტიფიცირებისა და ფაქტების სიზუსტით მოწოდების თვალსაზრისით. ეს საბოლოო ჯამში იძლევა იმის საფუძველს, რომ არხის მიერ წინასაარჩევნო კამპანიის გაშუქება შეფასდეს, როგორც მიკერძოებული”, - ნათქვამია ქარტიის ანგარიშში.

პატარკაციშვილის ტელევიზია უცხოელების მართვაში

2007 წლის 7 ნოემბრამდე, ანუ ტელეკომპანია “იმედის” დახურვამდე დაახლოებით 1 წლით ადრე, ტელევიზიის დამფუძნებელმა ბადრი პატარკაციშვილმა ავსტრალიური წარმოშობის ამერიკელი მედიამაგნატის, რუპერტ მერდოკის კომპანია “ნიუს კორპთან” პარტნიორობის ხელშეკრულება გააფორმა და “იმედის” გენერალურ დირექტორად ამერიკელი ლუის რობერტსონი დანიშნა.

მოგვიანებით, 2007 წლის 6 ნოემბერს, როდესაც თბილისი საპროტესტო აქციების ტალღამ მოიცვა, რომელსაც ღიად უჭერდა მხარს ბადრი პატარკაციშვილი, ტელეიმედის 100%-ანი წილი მართვაში გადაეცა კომპანიას News Corp Europe.Inc.

უცხოურმა მენეჯმენტმა არხი დახურვისგან ვერ დაიცვა. მაშინდელმა ხელისუფლებამ პატარკაციშვილს ხელისუფლების დასამხობად შეთქმულების ორგანიზებაში დასდო ბრალი. ხოლო იმ მოტივით, რომ “ტელეკომპანია ხელისუფლების ჩამოგდების პროპაგანდას ეწეოდა”, დააყადაღეს “იმედის” ქონება, რასაც წინ უძღოდა ტელევიზიაში სამართალდამცავების შეჭრა, დარბევა და მაუწყებლობის შეწყვეტა.

დაახლოებით 1 თვეში ტელევიზიამ მაუწყებლობა აღადგინა, თუმცა რამდენიმე დღეში, მას შემდეგ, რაც ხელისუფლებამ პატარკაციშვილის პოლიციის მაღალჩინოსან ერეკლე კოდუასთან საუბრის ჩანაწერი გაავრცელა, რაც მისი მხრიდან შეთქმულების ორგანიზებაზე მიუთითებდა, ტელეიმედი ჟურნალისტებმა დატოვეს და არხი ისევ გაითიშა.

იმედის მაუწყებლობა ბადრი პატარკაციშვილის სიკვდილის შემდეგ აღდგა, მალევე (2008 წლის 24 მარტს) გაუქმდა გარიგება წილის მართვის შესახებ “ნიუს კორპთან”.

სამწუხაროდ, იმ პერიოდში, როცა ნიუს კორპი მართავდა “იმედს”, პროფესიული ორგანიზაციები საქართველოში მედიამონიტორინგს არ აწარმოებდნენ, რომელიც მოგვცემდა იმის შეფასებას, თუ რამდენად იყო სარედაქციო დამოუკიდებლობა უზრუნველყოფილი. 2008 წლის 5 იანვრის ვადამდელ საპრეზიდენტო არჩევნებზე ანგარიში გამოაქვეყნა ეუთოს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებათა ოფისმა. ამ ანგარიშში იმედი მოხსენიებულია “ოპოზიციის” მხარდამჭერად მიჩნეულ პოპულარულ კერძო ტელეკომპანიად”.

მიხნიკის ჯგუფი

“იმედის” დახურვის შემდეგ, 2007 წლის დეკემბრის დასაწყისში, ევროკავშირის, შეერთებული შტატებისა და პოლონეთის მთავრობის ინიციატივით, პოლონელი ჟურნალისტის ადამ მიხნიკის ხელმძღვანელობით ჩამოყალიბდა მედიამონიტორინგის ჯგუფი საქართველოში.

მიხნიკის ჯგუფის მუშაობას ხელი უნდა შეეწყო ტელეკომპანია ”იმედის” მუშაობის აღდგენისათვის. პარალელურად, ჯგუფს უნდა ჩაეტარებინა სატელევიზიო სივრცის მონიტორინგი იმის დასადგენად, თუ რამდენად თანაბარ მდგომარეობაში იმყოფებიან პრეზიდენტობის კანდიდატები.

საბოლოო ჯამში, 2008 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებმა ტელეკომპანია “იმედის” გარეშე ჩაიარა. ეუთოს მაშინდელი ანგარიშის მიხედვით, საქართველოში მედია “მესაკუთრეებისა და პოლიტიკური პატრონების ძლიერი გავლენის ქვეშ” იყო, საარჩევნო კამპანიის გაშუქების დროს ტელევიზიების მიერ არ იყო დაცული ბალანსი და ძირითად დროს უთმობდნენ მაშინდელ პრეზიდენტსა და სახელისუფლებო კანდიდატ მიხეილ სააკაშვილს.

უცხოელი მედიაომბუდსმენი

2017 წლის მარტში სტრასბურგის სასამართლომ “რუსთავი 2”-ის საქმეზე საქართველოს სასამართლოების მიერ გამოტანილი გადაწყვეტილების აღსრულება შეაჩერა, რომლითაც ტელევიზიის მფლობელობა ქიბარ ხალვაშს მიეკუთვნა.

სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილებით გამოწვეული კრიზისული სიტუაციის განმუხტვის გზად ხელისუფლებამ, კერძოდ კი, მაშინდელმა პრემიერმა გიორგი კვირიკაშვილმა მედიის ომბუდსმენის ოფისის შექმნა შემოგვთავაზა, ისევ და ისევ უცხოელი მედიაექსპერტების მონაწილეობით.

“გამოვდივარ ინიციატივით, ჩამოვაყალიბოთ მედიაომბუდსმენის ინსტიტუტი, სადაც მოწვეული იქნებიან მსოფლიოში ყველაზე მაღალი რეპუტაციის მქონე მედიის უფლებადამცველები. მე დღეს საჯაროდ ვიწვევ სათანამშრომლოდ საერთაშორისო დონის მედიაექსპერტებს და სპეციალისტებს, რომლებმაც თავისი მოღვაწეობით და საქმით დაამტკიცეს საკუთარი პროფესიონალიზმი”, – განაცხადა კვირიკაშვილმა.

ამ ინიციატივამ სამართლიანი შეშფოთება გამოიწვია მედიაპროფესიონალებს შორის საქართველოში და არა მხოლოდ. ეუთოს მედიის თავისუფლების ინსტიტუტის შეფასებით, “ახალმა ინსტიტუტმა მედიასივრცეში არსებულ ინსტიტუციებს გამოწვევები არ უნდა შეუქმნას”. ასეთ ინსტიტუციებად კი მოხსენიებული იყო საქართველოში უკვე მოქმედი ომბუდსმენის ოფისი და ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია.

უცხოელი მედიამფლობელები თუ მენეჯერები?

სარედაქციო დამოუკიდებლობა სხვა არაფერია, თუ არა რედაქტორებისთვის მინიჭებული თავისუფლება, რომ გადაწყვეტილებები მედიამფლობელების ჩარევის გარეშე მიიღონ. ამ ჯაჭვში რედაქტორი და მედიამენეჯერი მნიშვნელოვანი რგოლია, თუმცა, რედაქტორად მუშაობის საკმაოდ ხანგრძლივი სტაჟის დაგროვების შემდეგ, ალბათ, თამამად შემიძლია ვთქვა, რომ სარედაქციო დამოუკიდებლობა დიდწილად სწორედ მედიამფლობელზეა დამოკიდებული - იმაზე, თუ რომელ ბიზნეს თუ პოლიტიკურ ჯგუფთან არის ის დაკავშირებული, რამდენად დივერსიფიცირებული აქვს შემოსავლები და ა.შ.

პოსტსაბჭოთა ქვეყნებს შორის მედიის თავისუფლების ინდექსში მოწინავე ადგილი ესტონეთს უკავია. ესტონეთში მედიის გათავისუფლებაში მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა სკანდინავიურმა ინვესტიციებმა მედიაში: ნორვეგიული და შვედური კომპანიები გახდნენ მთავარი გაზეთებისა და კერძო ტელევიზიების მფლობელები, რამაც მედია ადგილობრივი ოლიგარქების გავლენისგან დაიცვა.

სოციალისტური რეჟიმისგან გათავისუფლებულ აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებშიც მედიაბაზარზე დასავლური კომპანიების შესვლამ უზრუნველყო პრესის თავისუფლება: მაგალითად, ჩეხეთში, სადაც Freedom House-ის შეფასებით, პრესა სრულად თავისუფალია, ჟურნალების და გაზეთების 70%-ს გერმანული და შვედური კორპორაციები ფლობდა.

საქართველოში მედიაბაზარს, როგორც წესი, ხელისუფლებასთან დაკავშირებული ბიზნესმენები ან ადგილობრივი ოლიგარქები ინაწილებენ. უცხო ქვეყნებიდან მედიაბაზარზე ღიად თუ ირიბად აქტიურად მონაწილეობს რუსეთი. სარედაქციო დამოუკიდებლობის მაღალ ხარისხს იმ გამოცემებში ვხვდებით, რომლებიც დასავლური ფონდებიდან ფინანსდებიან.