თბილისში აზერბაიჯანელი ჟურნალისტი, აფგან სადიგოვი დააკავეს. სადიგოვის დაკავების კადრები სოციალურ ქსელში მისმა მეუღლემ, სევინჩ სადიგოვამ გამოაქვეყნა. 

ჟჟურნალისტის დაკავებასთან დაკავშირებით "მედიაჩეკერს" შინაგან საქმეთა სამინისტროს პრესსამსახურის წარმომადგენელმა უთხრა, რომ სადიგოვი შემდგომი ექსტრადირების მიზნით ცენტრალური კრიმინალური პოლიციის დეპარტამენტმა დააკავა.

"შინაგან საქმეთა სამინისტროს ცენტრალური კრიმინალური პოლიციის დეპარტამენტის მიერ დაკავებული იქნა აზერბაიჯანის რესპუბლიკის მიერ მუქარისა და გამოძალვის ფაქტზე ძებნილი აზერბაიჯანის მოქალაქე ა. ს. მისი შემდგომი ექსტრადირების მიზნით.

აღნიშნული პირი, 2024 წლიდან  მუქარისა და გამოძალვის ფაქტებზე გათვალისწინებული დანაშაულის ჩადენისათვის იძებნებოდა".

ორთაჭალაში, სამინისტროს შენობასთან, სადაც სადიგოვია გადაყვანილი, 20:00 საათზე ჟურნალისტები აქციას გამართავენ.

18 ივლისს აფგან სადიგოვმა ფეისბუკის პირად გვერდზე დაწერა, რომ ქართველმა სამართალდამცველებმა თურქეთში გამგზავრების შესაძლებლობა არ მისცეს.

აფგან სადიგოვი მედიაგამოცემა Azel.Tv-ის მთავარი რედაქტორია, ის აზერბაიჯანში ორჯერ დააპატიმრეს. სადიგოვების ოჯახი საქართველოში 2023 წლიდან ცხოვრობს. 

პირველი აგვისტოდან რუსული კანონის ამოქმედებასთან დაკავშირებით „ჟურნალისტთა საერთაშორისო ფედერაციამ“ (IFJ) სტატია გამოაქვეყნა. მასში აღნიშნულია, რომ „ავტორიტარული „უცხოეთის აგენტის“ კანონი“, რომელიც საფრთხეს უქმნის პრესის თავისუფლებასა და დემოკრატიას, უნდა გაუქმდეს. IFJ და EFJ (ევროპის ჟურნალისტთა ფედერაცია) საქართველოს მთავრობის ქმედებებს კატეგორიულად გმობენ და ჟურნალისტებსა და სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციებს სოლიდარობას უცხადებენ.

 „ეს კანონი არის დამოუკიდებელი მედიისა და განსხვავებული ხმების ჩახშობის აშკარა მცდელობა. ის წარმოადგენს სერიოზულ შეტევას საქართველოში პრესის თავისუფლებასა და დემოკრატიაზე. ჩვენ მოვუწოდებთ საქართველოს მთავრობას დაუყოვნებლივ გააუქმოს ეს ავტორიტარული კანონმდებლობა და პატივი სცეს თავისუფალი გამოხატვისა და დამოუკიდებელი ფუნდამენტური უფლებების დაცვას.“

„ჟურნალისტთა საერთაშორისო ფედერაციის“ სტატიის თანახმად, კანონი, რომელიც არასამთავრობო და მედია ორგანიზაციებს საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოში „უცხოური ძალის ინტერესების გამტარებელ ორგანიზაციად“ რეგისტრაციას ავალდებულებს, უპრეცედენტო საფრთხეს უქმნის ჟურნალისტებსა და მედიის თავისუფლებას ქვეყანაში. 

„ამ კანონის საშიშროება მკვეთრი და მყისიერია. იგი რუსეთის 2012 წლის  „უცხოეთის აგენტების“ შესახებ კანონით არის შთაგონებული და საქართველოს მთავრობას კრიტიკული ხმების დისკრედიტაციისა და გაჩუმების მძლავრ ინსტრუმენტს აძლევს. მაგალითად, რუსეთში მსგავსმა კანონებმა გამოიწვია დამოუკიდებელი მედია საშუალებების დახურვა და ჟურნალისტების დევნა. კანონის ეს ვერსია კი წარმოადგენს სახიფათო პრეცედენტს, რაც ქმნის რეპრესიული შედეგების გამეორების საფრთხეს კრიტიკულ მედიაზე „უცხო აგენტის“ ეტიკეტის მინიჭებით და აძლევს მთავრობას საინფორმაციო ცენტრებზე ჩარევისა და ზეწოლის საშუალებას, რითიც ძირს უთხრის მათ სანდოობას და დამოუკიდებლობას,“ - ვკითხულობთ სტატიაში.

„უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ რუსული კანონი საქართველოში 3 ივნისიდან მოქმედებს. კანონი გრანტის მიმღებ ორგანიზაციებს, მათ შორის მედიასაშუალებებს „უცხო ძალის ინტერესების გამტარებლის“ სტატუსს ანიჭებს.

„სამართლიანი არჩევნების“ მიერ გამოქვეყნებული ანგარიშის თანახმად, 2024 წლის მეორე კვარტალში ფეისბუქსა და ინსტაგრამზე ქართული აუდიტორიისთვის 358 035 აშშ დოლარის ღირებულების პოლიტიკური და სოციალური რეკლამა განთავსდა, საიდანაც 75 023 აშშ დოლარი მედიასაშუალებებმა დახარჯეს.

„საერთო ჯამში, გაორმაგდა მედიასაშუალებების მიერ „მეტას“ რეკლამებისთვის გადახდილი თანხის ოდენობა. თუმცა, პროსახელისუფლებო მედიასაშუალებებმა რეკლამებში 6.7-ჯერ მეტი თანხა დახარჯეს, ვიდრე ერთად აღებულმა ყველა სხვა ქართულმა მედიასაშუალებამ,“ - აღნიშნულია ISFED-ის ანგარიშში.

ქართული მედიასაშუალებებიდან კი სარეკლამო დანახარჯებით POSTV,  „ტვ იმედი“ და „ნიუსჰაბი (pia.ge)“ ლიდერობს.

POSTV -იმ Facebook და Instagram რეკლამებისთვის 29 846 აშშ დოლარი დახარჯა, „ტვ იმედმა” - 21 975 აშშ დოლარი, „ნიუსჰაბმა“ კი 9 760 აშშ დოლარის ღირებულების რეკლამები განათავსა. აღნიშნავია, რომ სოციალურ ქსელებში რეკლამისთვის ტელეკომპანია „იმედმა“ 1 აპრილიდან 29 ივნისის ჩათვლით პერიოდში წინა კვარტალთან (1 იანვარი - 30 მარტი) შედარებით - დაახლოებით 3-ჯერ მეტი თანხა, „ნიუსჰაბმა“ კი 8 149 დოლარით მეტი დახარჯა. 

„საანგარიშო პერიოდში ქართული მედისაშუალებების ფეისბუქისა და ინსტაგრამის რეკლამებს შორის ძირითადი დანახარჯი პროსახელისუფლებო მედიებზე - „პოს ტვ“-ზე, „იმედსა“ და „ნიუსჰაბზე“ (ყოფილი Pia.ge) მოდის…ამასთან ერთად, „პოს ტვ“-მ და „იმედმა“ აპრილ-ივნისში „მეტას“ პლატფორმების რეკლამებზე 2-3-ჯერ მეტი თანხა დახარჯეს, ვიდრე წლის პირველ კვარტალში. „ნიუსჰაბის“ ბოლო კვარტლის დანახარჯი კი წინას 6-ჯერ აღემატება,“ - წერს ISFED-ი.

ტელეკომპანია POSTV ლიდერობს სოციალურ ქსელებში ყველაზე მეტი პოლიტიკური/ სოციალური რეკლამის განთავსების მაჩვენებლითაც - 2 049.

“„მეტას“ პლატფორმებზე მონიტორინგის პერიოდში დასპონსორებულ პოსტებს ყველაზე აქტიურად პროსახელისუფლებო მედიასაშუალებები აქვეყნებდნენ, რაც მიმდინარე წლის პირველი კვარტლის ტენდენციის მსგავსია. ამ მხრივ, კვლავაც გამოირჩეოდა გვერდი „POSTV - ახალი ამბები“, რომელმაც მიმდინარე წლის აპრილი-ივნისის პერიოდში ფეისბუქსა და ინსტაგრამზე რეკორდულად მრავალრიცხოვანი, 1 298, რეკლამა გამოაქვეყნა. „პოს ტვ“-ის კიდევ ერთი ფეისბუქგვერდი - „POSTV - ანალიტიკა“, 751 რეკლამით, ყველაზე აქტიურად დამრეკლამებელ გვერდებს შორის რიგით მეორეა,“ - აღნიშნულია „სამართლიანი არჩევნების“ ანგარიშში. 

როგორც ISFED-ის ანგარიშში ვკითხულობთ, ტელეკომპანია „პოს ტვ“-ის ერთ-ერთ ფეისბუქგვერდზე - „POSTV - ახალი ამბები“ რეკლამების უდიდესი ნაწილი ე.წ. ქარდების სახით განთავსდა, რომლებზეც დატანილი იყო საპარლამენტო უმრავლესობაში შემავალი პოლიტიკური პარტიების - „ქართული ოცნებისა“ და „ხალხის ძალის“ წარმომადგენლების, აგრეთვე, პროსახელისუფლებო ექსპერტების მოსაზრებები სხვადასხვა საზოგადოებრივ საკითხთან დაკავშირებით. ასევე, დიდი ადგილი დაეთმო ე.წ. „რუსული კანონის“ საწინააღმდეგო აქციების დისკრედიტაციას, მათ მიმართ ჰომოფობიური და შეურაცხმყოფელი შინაარსის განცხადებების გავრცელებას. 

რაც შეეხება ტელეკომპანია „პოს ტვ“-ის მეორე ფეისბუკ გვერდს - „POSTV - ანალიტიკა", რომელმაც საანგარიშო პერიოდში რეკლამებზე 17 790 აშშ დოლარი დახარჯა, ამ შემთხვევაშიც რეკლამების დიდი ნაწილი მიზნად ისახავდა მმართველი პარტიის მიერ ინიციირებული კანონპროექტის საწინააღმდეგო აქციების მონაწილეთა და ორგანიზატორთა დისკრედიტაციას. 

"ამასთან ერთად, გავრცელებული გზავნილები ხშირად უშუალოდ მედიასაშუალების სახელით ვრცელდებოდა. მათ შორის, სპონსორდებოდა კარიკატურები, ჰომოფობიური და სექსისტური შინაარსის პოსტები. ხშირი იყო მშვიდობიანი აქციების ძალადობრივად წარმოჩენის მცდელობაც. რეკლამების მნიშვნელოვანი ნაწილი შეიცავდა ოპოზიციური პარტიებისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენელთა ღიად მადისკრედიტირებელ გზავნილებსაც".

„სამართლიანი არჩევნების“ ანგარიშის მიხედვით, „ქართული ოცნების“  ოფიციალურ გვერდზე განთავსდა პარტიის საპატიო თავმჯდომარის, ბიძინა ივანიშვილის, მიერ „კრისტის“ აუქციონზე შეძენილი იოანე-ზოსიმეს ხელნაწერის ეროვნული მუზეუმისთვის გადაცემის შესახებ რეკლამებიც. ამ თემას არაერთი რეკლამა დაეთმო სხვა გვერდებზეც.

„დასპონსორებულ პოსტებში ივანიშვილი დიდ მეცენატად მოიხსენიებოდა და/ან ხაზი ესმებოდა მის დამსახურებას ქვეყნისა და ერის წინაშე“.

როგორც ISFED-ი წერს, იმ გვერდებს შორის, რომლებმაც ამ თემაზე ფეისბუქზე ან/და ინსტაგრამზე რეკლამა განათავსეს, არიან პროსახელისუფლებო მედიასაშუალებების („იმედი“, „პოს ტვ“ და „ნიუსჰაბი“) ფეისბუქგვერდებიც არიან. 

რეკლამების რეგიონული განაწილება

ISFED-ის ანგარიშის თანახმად, მიმდინარე წლის აპრილი-ივნისის პერიოდში „მეტას“ პლატფორმებზე სარეკლამო დანახარჯების ნახევარზე მეტი კვლავ დედაქალაქ თბილისის აუდიტორიაზე მოდიოდა. მას იმერეთისა და აჭარის რეგიონები მოჰყვებიან, რომელთა წილი საანგარიშო პერიოდის მთლიან დანახარჯებში 10-11 პროცენტი იყო.

რას მიიჩნევს „მეტა“ პოლიტიკური და სოციალური საკითხების შესახებ რეკლამებად?

„მეტა“ პოლიტიკური და სოციალური საკითხების შესახებ რეკლამებად  მიიჩნევს ყველა იმ რეკლამას, რომელიც: 

• ეხება ან ეკუთვნის პოლიტიკოსს, პოლიტიკურ პარტიას, კანდიდატს, პოლიტიკურ სამოქმედო კომიტეტს ან მიზნად ისახავს არჩევნების შედეგებზე ზემოქმედებას;   
• ეხება არჩევნებს, რეფერენდუმს ან სხვა ტიპის კენჭისყრას, მათ შორის ამომრჩეველთა ინფორმირებისა და მობილიზების კამპანიებს;   
• ეხება სოციალურ საკითხებს, რაც განიმარტება, როგორც მგრძნობიარე თემები, რომლებზეც მწვავე კამათი მიმდინარეობს, შეიძლება გავლენა იქონიოს არჩევნების შედეგებზე ან უკავშირდება არსებულ ან შემოთავაზებულ კანონმდებლობას;  
• რეგულირდება, როგორც პოლიტიკური რეკლამა. 

„მეტას“ წესების თანახმად, სოციალური და პოლიტიკური შინაარსის მქონე რეკლამის განმათავსებლებს აქვთ ვალდებულება, მიუთითონ, რომ პოსტი არჩევნებს, პოლიტიკურ ან/და სოციალურ საკითხებს ეხება. ამასთან ერთად, პლატფორმა იტოვებს უფლებას, ამ წესის დარღვევის შემთხვევაში, რეკლამას მოქმედება შეუჩეროს. 

რეკლამების ბიბლიოთეკა მოიცავს ინფორმაციას „მეტას“ კუთვნილ პლატფორმებზე განთავსებული ყველა იმ რეკლამის შესახებ, რომელიც განმათავსებლის მიერ მონიშნული იქნა სოციალურ/პოლიტიკურ რეკლამად ან თავად პლატფორმამ მიიჩნია ასეთად. მოქმედების ვადის ამოწურვის შემდეგ ისინი ბიბლიოთეკის არქივში 7 წლის განმავლობაში ინახება. აღსანიშნავია, რომ ის რეკლამები, რომლებიც არ იყო მონიშნული სოციალური/პოლიტიკური შინაარსის მქონედ, მოქმედების ვადის ამოწურვის შემდეგ ბიბლიოთეკიდან ქრება და მათი განმათავსებლებისა და დახარჯული თანხების შესახებ ინფორმაციაც ხელმიუწვდომელია.

საერთაშორისო ორგანიზაციის - „რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“ (RSF) 2024 წლის რეიტინგით, საქართველოში მედიის თავისუფლების მდგომარეობა გაუარესდა და გასულ წელთან შედარებით, 26 ადგილით დაქვეითდა.

„მნიშვნელოვანი ვარდნა განიცადა საქართველომ (103-ე ადგილი), რომელიც 26 ადგილით დაქვეითდა. მისი მმართველი პარტია განაგრძობს საზოგადოების პოლარიზებას, აწარმოებს მოსკოვთან დაახლოების პოლიტიკას და სულ უფრო და უფრო მტრულ დამოკიდებულებას იჩენს პრესის თავისუფლების მიმართ,“ - აღნიშნულია RSF-ის ანგარიშში.

ორგანიზაციის შეფასებით, მედია ლანდშაფტი - მრავალფეროვანი და ამავე დროს, ძალზე პოლიტიკურად პოლარიზებულია. მანიპულირება, სიძულვილის ენა და დეზინფორმაცია კი მედიაში ფართოდაა გავრცელებული.

RSF-ის ანგარიშის მიხედვით, ხშირია ჟურნალისტებზე სიტყვიერი და ფიზიკური შეურაცხყოფა, მათ შორის ხელისუფლების მაღალჩინოსნების მხრიდან, განსაკუთრებით კი, საარჩევნო კამპანიის დროს. 

ვითარება რეგიონში

RSF-ის 2024 წლის რეიტინგის მიხედვით, რუსეთი 162-ე პოზიციაზე იმყოფება.

„რუსეთის სახელმწიფო (162-ე ადგილი) აგრძელებს თავის ჯვაროსნულ ლაშქრობას დამოუკიდებელი ჟურნალისტიკის წინააღმდეგ, მაშინ, როცა 1500-ზე მეტი ჟურნალისტი გაიქცა საზღვარგარეთ უკრაინაში შეჭრის შემდეგ. რუსეთის 2024 წლის პრესის თავისუფლების მსოფლიო ინდექსში ორი ადგილით აწევა, სხვა ქვეყნების დაცემის გამო, ფარავს მის უკუსვლას, რადგან გახანგრძლივდა იმ ჟურნალისტებისა და მედიაორგანიზაციების სია, რომლებსაც „უცხოეთის აგენტები“ ან „არასასურველი“ უწოდეს და დააპატიმრეს,“ - აღნიშნულია ანაგრიშში.

როგორც „რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“ წერს, დაეცა აზერბაიჯანის მაჩვენებლებიც. 

„ასევე დაეცა აზერბაიჯანის (164-ე ადგილი) ყველა მაჩვენებელი, განსაკუთრებით პოლიტიკური, წინასაარჩევნო პერიოდში მედიის დარბევის შემდეგ“.

რაც შეეხება სომხეთს, მისი პოზიცია 2024 წლის რეიტინგის მიხედვით, გასულ წელთან შედარებით, 6 საფეხურით გაუმჯობესდა და 43-ე ადგილი დაიკავა.

RSF-ის შეფასებით, პლურალისტური გარემოს მიუხედავად, მედია კვლავ პოლარიზებულია. ქვეყანა დეზინფორმაციისა და სიძულვილის ენის უპრეცედენტო დონის წინაშე დგას, განსაკუთრებით მთიანი ყარაბაღის ტერიტორიული დავისა და აზერბაიჯანთან ომის საფრთხის გამო.

„სოციალური მედია, რომელიც ყოველდღიურად მოსახლეობის ორ მესამედს  წვდება, ინფორმაციის მთავარი წყაროა. 2018 წლის „ხავერდოვანი რევოლუციის“ შემდეგ მრავალი ახალი მედიასაშუალება და დამოუკიდებელი საინფორმაციო საიტი გაჩნდა, როგორიცაა: Civilnet.am, hetq.am, Factor.am  და  Azatutyun.am …  მიუხედავად ამისა, მაუწყებლობისა და ბეჭდვითი მედიის უმეტესობა, რომელიც დაკავშირებულია ძირითად პოლიტიკურ და კომერციულ ინტერესებთან, სარედაქციო პოლიტიკასთან დაკავშირებით, ზეწოლას განიცდის,“ - ნათქვამია ანაგრიშში.

საერთაშორისო ორგანიზაციის შეფასებით, ავტორიტარიზმის მოპოვებასთან ერთად, მედიის პლურალიზმი კითხვის ნიშნის ქვეშ დგება თურქეთში .

„პოლიტიკური ინტერესები ახშობს ჟურნალისტიკას რამდენიმე ქვეყანაში, რომლებიც ევროკავშირის წევრობის კანდიდატები არიან. 

ესენია: ბოსნია-ჰერცეგოვინა (81-ე), სერბეთი (98-ე) და ალბანეთი (99-ე). თურქეთი (158-ე) აგრძელებს ჟურნალისტების დაპატიმრებას და მედიას ძირს უთხრის ონლაინ ცენზურისა და სასამართლო სისტემის კონტროლის გზით“.

კომუნიკაციების კომისიამ ტელეკომპანია „მთავარი არხი“ რუსული კანონის მხარდამჭერ დეპუტატებზე ვიდეორგოლის ეთერში გაშვების გამო დაასანქცირა და მიზეზად  არაწინასაარჩევნო პერიოდში პოლიტიკური რეკლამის გავრცელება დაასახელა. 

როგორც კომისიამ 25 ივლისს განაცხადა, ვიდეორგოლები 26 ოქტომბერს დაგეგმილ საპარლამენტო არჩევნებში პოტენციურად მონაწილე პოლიტიკური გაერთიანებებისა და მათი წარმომადგენლების არჩევის ხელშეშლას ემსახურებოდა და შესაბამისად, პოლიტიკურ რეკლამას წარმოადგენდა. 

რადგან „მთავარი არხი“ ბოლო ერთი წლის განმავლობაში მსგავსი დარღვევისთვის დასანქცირებული არ ყოფილა, კომისიამ ტელეკომპანია წერილობით გააფრთხილა და ვიდეორგოლების სამაუწყებლო ბადიდან დაუყოვნებლივ ამოღება დაავალა.

„მთავარი არხის“ იურისტის, თამთა მურადაშვილის განცხადებით, ტელეკომპანია დასაბუთებული გადაწყვეტილების მიღების შემდეგ, რაც არხს ჯერ არ ჩაბარებია, კომუნიკაციების კომისიის ამ გადაწყვეტილების სასამართლოში გასაჩივრებას აპირებს. 

მურადაშვილის განმარტებით მარეგულირებლის ეს გადაწყვეტილება პრეცედენტია, როდესაც კომისიამ პოლიტიკურ რეკლამად საინფორმაციო გამოშვების შემადგენელი ნაწილი მიიჩნია. 

„ადრე გვქონდა შემთხვევები, როდესაც პოლიტიკურ რეკლამებად სარეკლამო ჭრებში გასულ სოციალურ კლიპებს აფასებდნენ. თითქოს, არაწინასაარჩევნო პერიოდში მათი გაშვება არ შეიძლებოდა და ამიტომ გვასანქცირებდნენ, რაც ტყუილი იყო. მაგრამ ამ შემთხვევაში, უშუალოდ საინფორმაციო გადაცემის მასალაზე ამბობენ ამგვარ რამეს და ეს არის პირველი პრეცედენტი, რაც თავის მხრივ ცენზურაა. თითქოს, ეს არის „ქართული ოცნებისთვის“ ხელშემშლელი კლიპი, არადა მასში უბრალოდ ინფორმაციაა, რომ კონკრეტულმა პარლამენტარებმა ამ კანონს მხარი დაუჭირეს, რაც ფაქტია“.

ვიდეორგოლი - „იცნობდეთ რუსული კანონის მხარდამჭერ დეპუტატებს“ „მთავარი არხის“ ეთერში, თითქმის, ორი თვეა, რუსული კანონის ძალაში შესვლის შემდეგ, ყველა საინფორმაციო გადაცემის ბოლოს გადის.



როგორც ტელეკომპანიის იურისტი აღნიშნავს, მათ კომისიის სხდომაზე დასწრების საშუალება არ მიეცათ, არ ჰქონდათ წერილობითი მოსაზრების წარდგენის შესაძლებლობაც, ვინაიდან ის ძალიან სწრაფად ჩაინიშნა.

„ჩვენ გონივრული ვადის მოცემა ვითხოვეთ, თუმცა, ეს არ დაგვიკმაყოფილეს. რა თქმა უნდა, მათთვის სასურველი იქნებოდა ცარიელ მოედანზე დავესანქცირებინეთ და ჩვენი წარმომადგენელი არ ყოფილიყო. 

ასევე, ჩვენ ვაცნობეთ, რომ ეს საინფორმაციო მასალა ისედაც სეზონის ბოლომდე (თვის ბოლომდე) იყო ჩართული, მეტი აღარ გავიდოდა და არ იყო ასეთი სისწრაფე საჭირო, რაღაც კრიტიკული მომენტი არ იდგა. ამის მიუხედავადაც, საქმე მაინც განიხილეს“.

კომუნიკაციების კომისიის განმარტებით, „მთავარი არხის“ ეთერით იმ ვიდეორგოლების გასვლა, რომელშიც პარლამენტის წევრები ნეგატიურ კონტექსტში იყვნენ ნაჩვენები, მედიამონიტორინგის შედეგად დადგინდა.

თამთა მურადაშვილის შეფასებით, იმ ლოგიკით, თუ საინფორმაციო გადაცემაში გასული მასალა პოლიტიკურ რეკლამად შეფასდა, მაშინ კომისიამ „იმედისა“ და POSTV-ის მონიტორინგიც უნდა განახორციელოს და პოლიტიკური რეკლამის კვალიფიკაცია მათ საინფორმაციო გადაცემებში გასულ მასალებსაც უნდა მიანიჭოს.

„იმიტომ, რომ სახელისუფლებო მედიები მხოლოდ ოპოზიციური პარტიების ხელშეშლაზე არიან ორიენტირებულები. ვინაიდან კომისიამ გვითხრა, რომ ეს ინფორმაცია „ქართულ ოცნებას“ უშლიდა ხელს, მაშინ იგივე ლოგიკით, კომისიამ საინფორმაციო გადაცემების მონიტორინგიც უნდა დაიწყოს“.

რუსული კანონის მხარდამჭერ დეპუტატებზე ვიდეორგოლის ეთერში განთავსების მიზეზით „მთავარი არხის“ დაასანქცირებას გამოეხმაურა ჰელსინკის კომისიაც.

სოციალურ პლატფორმა x-ზე გამოქვეყნებულ განცხადებაში ვკითხულობთ:  "„ქართული ოცნება“ იყენებს კიდევ ერთ რუსულ მეთოდს მათი ავტორიტარული სტრატეგიიდან, რათა მოახდინონ ოპოზიციის ცენზურა და ქართველ ხალხს წაართვან ის დემოკრატიული მომავალი, რომლისთვისაც ისინი იბრძვიან“.

პოლიტიკური რეკლამის არაწინასაარჩევნო პერიოდში გავრცელებისთვის კომუნიკაციების კომისიამ „მთავარი არხის“ გარდა, წინა თვეში, 27 ივნისს წერილობით გააფრთხილა ტელეკომპანია „კავკასიაც“. ამ შემთხვევაში მარეგულირებელმა პოლიტიკურ რეკლამად „ლელოს“ ლიდერის, მამუკა ხაზარაძის საკუთარ წიგნზე საუბარი მიიჩნია და განმარტა, რომ ამავდროულად, ხაზარაძე ქვეყნისთვის გაკეთებულ საქმეებს უსვამდა ხაზს და წინასაარჩევნო დაპირებებს იძლეოდა. 

„მონიტორინგის შედეგად, კომუნიკაციების კომისიამ დაადგინა, რომ ვიდეორგოლის შინაარსის, არსებული კონტექსტისა და სარეკლამო კამპანიის მიზნების გათვალისწინებით, რეკლამა ემსახურება არამხოლოდ წიგნის პოპულარიზაციას, არამედ პოლიტიკური ლიდერის არჩევის ხელშეწყობას. 

აქედან გამომდინარე, დადგინდა, რომ სახეზეა პოლიტიკური რეკლამა, რომელიც ეთერში განთავსდა საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული პოლიტიკური/წინასაარჩევნო რეკლამის განთავსების წესებისა და ნორმების დარღვევით. კერძოდ, დაუშვებელია პოლიტიკური რეკლამის საარჩევნო კოდექსითგათვალისწინებული პერიოდისა და პროცედურის მიღმა განთავსება,“ - ვკითხულობთ ComCom-ის განცხადებაში.

ტელეკომპანია „კავკასიის“ დირექტორის, ნინო ჯანგირაშვილის შეფასებით, კომუნიკაციების კომისია არასახელისუფლებო მედიებზეა ჩასაფრებული და რასაც მოისურვებს, ყველაფერს პოლიტიკურ რეკლამად „ასაღებს“.



„ხაზარაძის წიგნის რეკლამაზე ყველა დაგვასანქცირა და თქვა, რომ ეს არის პოლიტიკური რეკლამა. მე კი ვხედავდი რისკს, რომ კომისიას შეიძლებოდა რაღაც საქმის წარმოება დაეწყო, რადგან ყველაფერზე ჩასაფრებულია, მაგრამ ჩავთვალე, რომ წიგნის რეკლამაზე უარი არ უნდა მეთქვა“.

როგორც ჯანგირაშვილმა "მედიაჩეკერთან" საუბრისას აღნიშნა, მას სახელისუფლებო მედიების მონიტორინგის შესაძლებლობა არ აქვს, თუმცა, სრულიად შემთხვევით POSTV-ზე „ქართული ოცნების“ პოლიტიკური რეკლამა აღმოაჩინა და ამის შესახებ ფეისბუკის პირად გვერდზეც დაწერა.

„რა რეაქცია აქვს ამაზე კომუნიკაციების კომისიას? შეიძლება მას შემდეგ, რაც  facebook-ზე „მოვთაგე“, დაიწყეს საქმის წარმოება", - ამბობს „კავკასიის“ დირექტორი.

გარდა ამისა, როგორც ჯანგირაშვილი ამბობს, არაწინასაარჩევნო პერიოდში ტელევიზიებისთვის პოლიტიკური რეკლამის განთავსების აკრძალვა გაუგებარია და  ტელემედიას დისკრიმინაციულ პირობებში აყენებს, ვინაიდან ნებისმიერ პოლიტიკურ ძალას პოლიტიკური რეკლამის განთავსება, ტელევიზიის გარდა, სოციალურ ქსელებსა თუ ონლაინ მედიაში შეუძლია.

„კავკასიამდე“ რამდენიმე დღით ადრე, 21 ივნისს კომუნიკაციის კომისიამ „ლელოს“ იმავე რეკლამის ეთერში გასვლა კანონმდებლობის დარღვევად ჩაუთვალა ტელეკომპანიებს: „მთავარი არხი“, „ტვ პირველი“ და „ფორმულა“.

კომისიამ „ტელეკომპანია პირველი“ და „ფორმულა" იქიდან გამომდინარე, რომ ბოლო ერთი წლის განმავლობაში მსგავსი დარღვევა არ ჰქონიათ, წერილობით გააფრთხილა და ვიდეორგოლის სამაუწყებლო ბადიდან დაუყოვნებლივ ამოღება დაავალა. „მთავარი არხი“ კი ComCom-მა მხოლოდ სამართალდამრღვევად ცნო და პასუხისმგებლობისგან გაათავისუფლა, რადგან არხმა რეკლამის განთავსება მალევე შეწყვიტა. 

ტელეკომპანია „ფორმულას“ იურისტის, ეთერ ქათამაძის განმარტებით, კომუნიკაციების კომისიამ კომერციული რეკლამა არასწორად განმარტა და წინასაარჩევნოდ მიიჩნია. 

„სრულად კომერციული სახის რეკლამა კომისიამ არასათანადოდ მიიჩნია და გადაწყდა, რომ  წინასაარჩევნო რეკლამის ნიშნებს შეიცავს. მაშინ, როდესაც კანონმდებლობაში წერია, რომ არაწინასაარჩევნო პერიოდზე საარჩევნო კოდექსი საერთოდ არ ვრცელედება, კომისია მსგავს განცხადებებს მაინც აკეთებს“.

არაწინასაარჩევნო პერიოდში პოლიტიკური რეკლამის განთავსების გამო კომუნიკაციების კომისიამ დაასანქცირა თუ არა სხვა ტელეკომპანიები მაგალითად, „იმედი“, „რუსთავი 2“, „POSTV“ და სხვ. ან როგორ ხორციელდება მონიტორინგი და როგორ ირჩევა მისი სუბიექტები - ამ და სხვა კითხვებით „მედიაჩეკერმა“ კომუნიკაციების კომისიას გუშინ, 29 ივლისს მიმართა და შესაბამისი ინფორმაცია დღეს მიიღო.

კომუნიკაციების კომისიის განმარტებით, ყველა ტელემაუწყებლის მონიტორინგს კომისია წელიწადში არანაკლებ ორჯერ ატარებს. ამასთან, წლის განმავლობაში რამდენჯერმე დამატებით ხორციელდება ყველაზე რეიტინგული, TOP 10 ტელემაუწყებლის მონიტორინგიც.

„ყველა ტელემაუწყებლის მონიტორინგი წელს განხორციელდა ერთხელ, ხოლო მეორე გეგმიური მონიტორინგი, ასევე ყველა მაუწყებლის, წლის მეორე ნახევარში ჩატარდება.

შერჩევითი მონიტორინგის ფარგლებში რეიტინგული მაუწყებლები შეიძლება შემოწმდნენ ნებისმიერ დროს. როდის და რომელ მაუწყებელს დაამონიტორინგებს კომუნიკაციების კომისია წინასწარ ამის გასაჯაროება არ ხდება.

კომუნიკაციების კომისიის მონიტორინგის გარდა, ასევე ნებისმიერ დაინტერესებულ პირს შეუძლია მომართოს კომუნიკაციების კომისიას განცხადებით, იმ შემთხვევაში თუ ჩათვლის, რომ მაუწყებელი არღვევს კანონს და კომისია ყველა განცხადებას და საჩივარს კანონმდებლობის შესაბამისად შეისწავლის“, - ვკითხულობთ კომისიისგან მიღებულ წერილობით პასუხში.

„მედიაჩეკერმა“ კომუნიკაციების კომისიას ისიც ჰკითხა, მედიამონიტორინგის შედეგად სხვა ტელევიზიებიც: „იმედი“, „რუსთავი 2“, „POSTV“, „საზოგადოებრივი მაუწყებელი“ თუ დაუსანქცირებიათ.

აღსანიშნავია, რომ კომისიის მიერ გამოგზავნილი ამ მაუწყებლების დასანქცირების შემთხვევებიდან მიმდინარე, 2024 წლის არცერთი არ არის. ეს ტელევიზიები სხვადასხვა მიზეზით 2020, 2022-2023 წლებში დასანქცირდნენ.

• „POSTV“ - https://www.comcom.ge/ge/legal-acts/solutions/2020--20-18-881.page
• „რუსთავი 2“- https://www.comcom.ge/ge/legal-acts/solutions/2022--22-18-571.page
• „საზოგადოებრივი მაუწყებელი“ - https://www.comcom.ge/ge/legal-acts/solutions/2022--22-18-130.page
• „იმედი“ - https://www.comcom.ge/ge/legal-acts/solutions/2023--23-18-232.page

„საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივის“ თავმჯდომარის, ედუარდ მარიკაშვილის შეფასებით, საარჩევნო პერიოდში კომუნიკაციების კომისიის კიდევ ბევრ მსგავს გადაწყვეტილებას უნდა ველოდოთ, ეს კი მედიის თავისუფლებაში საკმაოდ მნიშვნელოვანი ჩარევაა.

„საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივის“ თავმჯდომარის, ედუარდ მარიკაშვილის შეფასებით, საარჩევნო პერიოდში კომუნიკაციების კომისიის კიდევ ბევრ მსგავს გადაწყვეტილებას უნდა ველოდოთ, ეს კი მედიის თავისუფლებაში საკმაოდ მნიშვნელოვანი ჩარევაა. 

როგორც მარიკაშვილი აღნიშნავს, კომისია ცდილობს წინასაარჩევნო პერიოდში, განსაკუთრებით ოპოზიციურად განწყობილ ტელევიზიებსა და ოპოზიციასთან დაკავშირებულ გარკვეულ საკითხებზე, ერთგვარად, საინფორმაციო ველი გაწმინდოს. 

„ეს არის მხოლოდ დასაწყისი. როგორც კი წინასაარჩევნო პერიოდი ოფიციალურად დაიწყება [კენჭისყრამდე 60 დღით ადრე], კომუნიკაციების კომისიას კიდევ უფრო მეტი მექანიზმი და ბერკეტი ექნება, რომ წინასაარჩევნო გარემოზე გარკვეული გავლენა მოახდინოს, მათ შორის ხელისუფლების სასარგებლოდ“.

აღსანიშნავია საკონსტიტუციო სასამართლოს 2024 წლის 6 ივნისის გადაწყვეტილებაც, რომელიც არასაარჩევნო პერიოდში პოლიტიკური რეკლამის  განთავსება ეხება. 

კომუნიკაციების კომისიის ძველი სანქციების გამო საკონსტიტუციო სასამართლოს სახალხო დამცველმა 2022 წლის ბოლოს მიმართა და სადავო „მაუწყებლობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 63-ე მუხლის მე-2 პუნქტის იმ ნორმატიული შინაარსის კონსტიტუციურობა გახადა, რომელიც არაწინასაარჩევნო პერიოდში პოლიტიკური რეკლამის განთავსებას კრძალავს.

სახალხო დამცველის აპარატის განმარტებით, საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2 მოსამართლის პოზიცია - მაუწყებლისთვის არასაარჩევნო პერიოდში პოლიტიკური რეკლამის განთავსების აკრძალვაზე, კოლეგიის დანარჩენმა 2 წევრმა (გიორგი თევდორაშვილი, გიორგი კვერენჩხილაძე) არ გაიზიარა. 

„საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2 მოსამართლის (ევა გოცირიძე, ვასილ როინიშვილი) აღნიშნული პოზიცია არ გაიზიარა კოლეგიის დანარჩენმა 2 წევრმა. მათი აზრით, სადავო ნორმა, „მსუსხავი ეფექტის“ გავლენით, ზემოქმედებს გამოხატვის თავისუფლების რეალიზაციის პროცესზე და, შესაბამისად, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველ კოლეგიას არაკონსტიტუციურად უნდა ეცნო სადავო ნორმა საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის პირველი პუნქტის პირველ წინადადებასთან და მე-2 პუნქტთან მიმართებით.

განხილულ შემთხვევაში, ვინაიდან, კოლეგიის მოსამართლეთა ხმები შუაზე გაიყო, შესაბამისად, სასამართლოს მიერ ერთმნიშვნელოვნად არ იქნა დადგენილი სადავო ნორმის კონსტიტუციასთან შეუსაბამობა, რის გამოც, სადავო ნორმა დარჩა ძალაში. აქედან გამომდინარე, მიგვაჩნია, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს ერთმნიშვნელოვნად არც სადავო ნორმის კონსტიტუციასთან შესაბამისობა განუსაზღვრავს,“ - ვკითხულობთ ომბუდსმენის აპარატის წერილში. 

„საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის“ მე-5 პრინციპის მიხედვით, მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც საზოგადოება შეცდომაში შეჰყავს. 

ქარტიის განმარტებით, „ამ მუხლით ჟურნალისტები და რედაქტორები პასუხისმგებლობას იღებენ, რომ პატიოსნად განაცხადონ არაზუსტი ინფორმაციის გამოქვეყნების შესახებ და შეასწორონ ის. მიუღებელია შესწორება იმგვარად, რომ თავიდან გაკეთდეს სიუჟეტი ან სტატია, სადაც არაზუსტ ინფორმაციას ჩაენაცვლება ზუსტი ინფორმაცია, მაგრამ არ იქნება გაცხადებული უკვე დაშვებული შეცდომის შესახებ“.

28 ივლისს, დილით ტელეკომპანია „იმედმა“ ფეისბუკის საკუთარ გვერდზე დაწერა, რომ „ემანუელ მაკრონმა საფრანგეთის ნაციონალურ დევიზს სიტყვა პრაიდი დაამატა“.

საფრანგეთის პრეზიდენტმა, ემანუელ მაკრონმა წინა დღეს, 27 ივლისს სოციალურ ქსელში გამოაქვეყნა ტვიტი: „თავისუფლება, თანასწორობა, ძმობა, სიამაყე.“ „იმედმა“ კი ფრანგული სიტყვა Fierté, ინგლისურად - Pride, რაც „სიამაყეს“ ნიშნავს, „პრაიდად“ თარგმნა და დაწერა: „თავისუფლება, თანასწორობა, ძმობა, „პრაიდი““.

იმის მაგივრად, რომ ტელეკომპანიას გავრცელებული ინფორმაცია შესწორების სტანდარტის მიხედვით გაესწორებინა, „იმედმა“  შესაბამისი პოსტი მოგვიანებით სოციალური ქსელიდან წაშალა. 

რას გულისხმობს შესწორების სტანდარტი მედიაში

„საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის“ სახელმძღვანელო წესების მიხედვით, შესწორების სტანდარტის დარღვევად მიიჩნევა შემთხვევა, როდესაც დასტურდება, რომ მასალის გამოქვეყნების შემდეგ რედაქციამ სწორი ინფორმაცია მიიღო, თუმცა, ის არ შეასწორა.

• აუდიტორიამ უნდა იცოდეს რა გასწორდა, შესაბამისად ცხადად და მკაფიოდ უნდა იყოს მითითებული რა იყო არასწორი და რა არის სწორ
• სასურველია შეცდომაზე ერთ რედაქტორთან ანდა ჟურნალისტთან ერთად პასუხისმგებლობას რედაქციამაც აიღოს. თუ შესაძლებელია, ახსენით შეცდომის გამომწვევი მიზეზიც.
• მასალა უნდა შესწორდეს გონივრულ ვადაში, გონივრული ვადა განისაზღვრება მედიის ტიპის, აუდიტორიის მოცულობის, შესაბამისად ინდივიდუალურად, კონტექსტის გათვალისწინებით.

რაც შეეხება გამოქვეყნებული მასალის წაშლას, ონლაინ მედიისთვის განკუთვნილი სახელმძღვანელო წესების მიხედვით, სასურველია რედაქციამ ამ გადაწყვეტილების მიზეზი ახსნას.

• მასალა სრულად მხოლოდ უკიდურეს შემთხვევაში შეიძლება წაიშალოს. მაგალითად მაშინ, როდესაც საჯარო ინტერესის არარსებობის შემთხვევაში ის ზიანს აყენებს, ლახავს სხვათა უფლებებს და განსაკუთრებით უხეშად არღვევს ეთიკურ სტანდარტებს
  
• მასალა შესწორების ნაცვლად როგორც წესი, მაშინ შეიძლება წაიშალოს, როდესაც მხოლოდ თქვენ ხართ ინფორმაციის გამავრცელებელი ერთადერთი ღია წყარო. თუკი ინფორმაცია სხვების მიერაც არის გავრცელებული, მაშინ ჩამოხსნის ნაცვლად იმავე ბმულზე შესწორება სჯობს
  

შესწორების სტანდარტის გამოყენების ნაცვლად, რატომ წაშალა „იმედმა“ ემანუელ მაკრონის სიტყვებთან დაკავშირებით გამოქვეყნებული არასწორი ინფორმაცია, „მედიაჩეკერი“ ტელეკომპანიასაც დაუკავშირდა, სადაც გვითხრეს, რომ განცხადებას ვებგვერდზე გამოაქვეყნებენ. 

„მედიის განვითარების ფონდის“ აღმასრულებელი დირექტორის, თამარ კინწურაშვილის შეფასებით, ჰომოფობიური კონტექსტის შექმნა სახელისუფლებო პროპაგანდის ნაწილია.

„ეს არის „იმედისა“ და სახელისუფლებო მედიის ინტერპრეტაცია და სამწუხაროა, რომ აი ამ ხელისუფლების პროპაგანდისტულ კამპანიაში, რომელიც ცდილობს, ვთქვათ, დასავლეთი მხოლოდ ამ თემატიკასთან გააიგივოს, ჩართული არის მედიაც. თვითონ ჩასწორების ფორმაც არ გულისხმობს მკითხველთან აგარიშვალდებულებას იმიტომ, რომ მედიამ თუ დაუშვა შეცდომა, მან ამის შესახებ აუდიტორიის ინფორმირებაც უნდა მოახდინოს,“ - ამბობს კინწურაშვილი. 

საფრანგეთის პრეზიდენტის სიტყვებთან დაკავშირებით ანალოგიური შინაარსის მასალა გუშინ, დილით გამოაქვეყნა ტელეკომპანია POSTV-მაც.

„მაკრონის მიერ შეცვლილი ფრანგული ნაციონალური დევიზი: თავისუფლება, თანასწორობა, ძმობა, „პრაიდი““ - ვკითხულობთ „POSTV - ახალი ამბებისა“ და „POSTV - ანალიტიკას“ ფეისბუკ გვერდებზე გამოქვეყნებულ ქარდზე. 

აღსანიშნავია, რომ ტელეკომპანია POSTV-ის 52 %-იანი წილის მფლობელი პარლამენტარი, „ხალხის ძალის“ წევრი ვიქტორ ჯაფარიძეა. ჯაფარიძემ POSTV-ის საკონტროლო წილი 2022 წლის 3 ოქტომბერს ჯამში 520 000 ლარად იყიდა. ტელეკომპანიას „ხალხის ძალის“ მხარდაჭერა ღიად აქვს გაცხადებული.

ფოტო: International Journalists' Network

შოვის ტრაგედია ის შემთხვევაა, რომელსაც გიორგი ლაფერაშვილი "მედიაჩეკერთან" ჟურნალისტების პროფესიულ სტრესსა და მასთან გამკლავების გზებზე საუბრის დროს იხსენებს. "ფორმულას" პოლიტიკური მიმართულების პროდიუსერის თქმით, სტიქიის ადგილიდან რამდენიმედღიანი გადაბმული მუშაობის შედეგად ტელეკომპანიის გადამღებმა ჯგუფებმა საკმაოდ სერიოზული სტრესი მიიღეს. ლაფერაშვილის განმარტებით ის, რაც მაშინ კომპანიამ შეძლო თანამშრომლებისთვის დასასვენებელი საგზურების მობილიზება იყო, რომ "ცოტა ამოესუნთქათ". 

"მართლა ძალიან დიდი სტრესი მიიღეს, რამდენიმეს ვურჩიეთ კიდეც, რომ ცოტა უფრო სერიოზული დახმარებისთვისაც მიემართა, მაგრამ ასე ვთქვათ, პირადი რჩევის დონეზე". 

2023 წლის 3 აგვისტოს კურორტ შოვის ტერიტორიაზე მომხდარ სტიქიურ უბედურებას 32 ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა. სამაშველო სამუშაოების შესრულების დროს დაიღუპა სამხედრო პირიც. 

"არ არის ლაპარაკი მარტო ომზე, კატასტროფებზე, ბუნებრივ კატაკლიზმებზე და ა.შ. ნებისმიერი დღე, ნებისმიერი შემდეგი დავალება, თუნდაც 1 მკვლელობა და მისი გაშუქება შეიძლება ტრიგერი გახდეს ძალიან დიდი ტრავმის, რომელსაც ჟურნალისტი ყოველდღიურად იღებს დამატებით იმ სტრესისგან, რაც ამ საქმეს ისედაც თან ახლავს. 

სამწუხაროდ, არ არის ჩვენთან ეს პრაქტიკა, რომ ამაზე ჟურნალისტები ღიად ლაპარაკობდნენ. რედაქციის ჩარევა როგორც წესი, იმ შემთხვევაში ხდება ხოლმე,  თუ ფიზიკურ ტრავმასთან გვაქვს საქმე და რედაქცია ყველაფერს აკეთებს იმისთვის, რომ თავისი რეპორტიორები ფიზიკური ტრავმებისგან დაიცვას. მაგრამ რაც შეეხება ამ ფსიქოლოგიურ მომენტებს, აქ ძირითადად მედიამენეჯერების ან კეთილსინდისირებაზე ან გამოცდილებასა და დაკვირვებაზე ვართ მინდობილი, როცა ან თვითონ ხვდებიან ამის საჭიროებას და თვითონ ცდილობენ ამ ტიპის პრობლემები მოაგვარონ ან საუბრით ან გადაამისამართებენ ხოლმე ვინმე ნაცნობთან თუ ასეთი არსებობს. ამის კონკრეტული მაგალითებიც ვიცი, მაგრამ ამას როგორც წესი, პრაქტიკის სახე არ აქვს" - ამბობს გიორგი ლაფერაშვილი.

რატი მუჯირი ერთ-ერთი ის ჟურნალისტია, რომელიც 2008 წლის აგვისტოს ომს აშუქებდა, რამდენჯერმე იყო ავღანეთშიც, უკრაინაშიც და დღემდე აქტიურად აშუქებს რუსეთ-უკრაინის ომს. მუჯირის პროფესიული გამოცდილება აერთიანებს არაერთი ისეთი საპროტესტო აქციის გაშუქებას, სადაც გამოცდილი აქვს: რეზინის ტყვიები, ცრემლსადენი გაზი, დაკავება.

რატი ამჟამად ტელეკომპანია „ფორმულაში“, გადაცემა „დროებისთვის“ მუშაობს. როგორც ის "მედიაჩეკერთან" საუბრისას აღნიშნავს, მისთვის ერთ-ერთი ყველაზე რთული 2008 წლის აგვისტოს მოვლენების გაშუქება იყო, რადგან როდესაც ომი შენს ქვეყანაშია, ამ დროს ოჯახზე, შენს ახლობლებსა და მათ უსაფრთხოებაზე ფიქრობ, ასეთ დროს კი რთულია დარჩე ობიექტურ და ნეიტრალურ ჟურნალისტად. 

„ჟურნალისტები ადამიანები არიან. ნებისმიერი სტრესული გარემო მათზეც ისევე მოქმედებს, როგორც ნებისმიერ სხვაზე. შეიძლება, ჩვენ რაღაცები წინასწარ ვიცით და ვემზადებით, მაგრამ მაინც მოქმედებს. ამ გამოცდილებამ, რა თქმა უნდა,  ჩემზეც იმოქმედა. ალბათ, სტრესულ გარემოსთან  უფრო შემგუებელი გამხადა, ემოციური ნაწილი გაცილებით დაბალ ნიშნულზე ჩამოიყვანა და უფრო პრაგმატული გავხდი", - ჰყვება მუჯირი.

კითხვაზე - როგორ უმკლავდება პროფესიული საქმიანობიდან გამოწვეულ სტრესს, ჟურნალისტის პასუხი ასეთია: „ვცდილობ, არ ვიფიქრო ამაზე, რამდენად გამომდის, არ ვიცი. ცალსახა პასუხი არ მაქვს, სამწუხაროდ თუ საბედნიეროდ“.

რატის ფსიქოლოგისთვის არასდროს მიუმართავს და ამას, მისი თქმით, ობიექტური თუ სუბიექტური მიზეზები აქვს. თუმცა, როგორც მუჯირი აღნიშნავს, შეუძლებელია სენსიტიური და გავლენის მომხდენი საკითხების გაშუქების შემდეგ ჟურნალისტს მენტალური ჯანმრთელობის კუთხით დახმარება არ დასჭირდეს.

ფსიქოლოგი ჯანა ჯავახიშვილი მედიის წარმომადგენლებისთვის შექმნილ სახელმძღვანელოში - "მედია, ფსიქიკური ჯანმრთელობა და ადამიანის უფლებები"   წერს, რომ ჟურნალისტი თავის პრაქტიკაში ხშირად ხვდება სიტუაციებს, რომელიც როგორც მის, ასევე მისი რესპონდენტების ფსიქიკურ ჯანმრთელობას რისკის ქვეშ აყენებს. 

"ის ხომ პირველი მიდის ამა თუ იმ მოვლენის ეპიცენტრში, რათა გააშუქოს - ახალ ამბად ან სხვა ფორმატის სიუჟეტად მოუყვეს მსმენელს, მკითხველს, მაყურებელს. თუ გასაშუქებელი მოვლენა ბუნებრივი კატასტროფა (წყალდიდობა, მიწისძვრა, მეწყერი თუ სხვა), უბედური შემთხვევა (მაგ., სახმელეთო ავარია) ან ძალადობაა (ფემიციდი, ჰომიციდი და ა.შ.) - ის, ფაქტობრივად, იმ პროფესიების წარმომადგენლებს შორისაა, ვინც ადამიანურ ტრაგედიებს პირველი ეგებება/ხვდება. იგი ერთ-ერთი პირველთაგანია, ვინც ცდილობს სიტუაციაში გარკვევას, მის ასახვას, ზოგჯერ საკუთარი სიცოცხლის რისკის, ან სულაც სიცოცხლის ფასად". 

როგორც ფსიქოლოგი განმარტავს, ძალადობის, ჰომიციდის, ფემიციდის, სტიქიური უბედურების, ომის, პანდემიის და ადამიანურ ტკივილთან დაკავშირებული სხვა სიუჟეტების გაშუქება ჟურნალისტის ტრავმირების რისკს შეიცავს. ამიტომ  სტრესის თვალსაზრისით, ჟურნალისტები მაღალი რისკის პროფესიებს მიეკუთვნებიან. ამავე დროს, როგორც ჯავახიშვილი სხვადასხვა კვლევაზე დაყრდნობით ამბობს, სტრესზე ადამიანების (და შესაბამისად, ჟურნალისტების) ყველაზე გავრცელებული რეაქცია მის მიმართ მედეგობაა. 

„ის სხვადასხვა ადამიანის მეტ-ნაკლებად აქვს გამოხატული. მედეგობის გაძლიერებასა და შესაბამისად, პროფესიული სტრესის პრევენციაზე ზრუნვა კი შესაძლებელია“. 

პროფესიული სტრესსა და მედია ორგანიზაციებისთვის მისი პრევენციის გზებზე საუბარს სახელმძღვანელოში ცალკე თავი ეთმობა. ავტორი განსაკუთრებულ ყურადღებას ისეთ მნიშვნელოვან ორ ფაქტორს უთმობს, როგორიცაა: ჟურნალისტების მომზადებაზე ზრუნვა და მადლიერების კულტურა ორგანიზაციაში. წიგნში დეტალურადაა განხილული სტრესთან გამკლავების სტრატეგიები და ფსიქოლოგიური სავარჯიშოები. 

ჯანა ჯავახიშვილი ჩართულია „დოიჩე ველე აკადემიის“ ახალ პროექტშიც - „ფსიქიკური ჯანმრთელობის მხარდაჭერა მედიის წარმომადგენლებისთვის“, რომელიც მედია პროფესიონალებს სამსახურებრივ სტრესთან გამკლავებაში უნდა დაეხმაროს. 

ჯავახიშვილის თქმით, მედიაორგანიზაციებში ორგანიზაციული პოლიტიკა, სტრატეგიები სტრესსა და ტრავმაზე ინფორმირებული უნდა იყოს, ამ შემთხვევაში ნაკლებია რისკის ფაქტორი, რომ ჟურნალისტი "გადაიწვას". 

"გავაძლიერეთ კიდევ ეს მუშაობა, იმიტომ რომ რთულ, მტრულ გარემოში უწევთ ჩვენს ჟურნალისტებს მუშაობა. მტრულია გარემო იმიტომ, რომ რაღაცნაირად უცებ დამნაშავე ჟურნალისტი გამოდის ხოლმე, იმიტომ რომ გააშუქა, იმიტომ რომ ფარდა ახადა, სიმართლე გამოამჟღავნა. მოკლედ, ძალიან ხილვადია ჟურნალისტი და ამიტომ ადვილი თავდასხმის ობიექტი გახდა.

საზოგადოებაში, რომელიც ფრაგმენტირებულია და ძალადობის მუხტი მაღალია, ჟურნალისტი ერთ-ერთი პირველი ეშელონია, რომელიც ამ დარტყმებს სრულიად დაუმსახურებლად იღებს".

ფსიქოლოგი "მედიაჩეკერთან" საუბრისას ყურადღებას მოახლოებულ არჩევნეზეც [26 ოქტომბერი] ამახვილებს და ამბობს, რომ  მშვიდი საარჩევნო პერიოდი ჩვენ არასოდეს არ გვაქვს.

"საარჩევნო ბრძოლა, სამწუხაროდ, არ არის იმდენად ცივილიზებული, როგორც სასურველია, რომ იყოს დემოკრატიულ ქვეყანაში და ეხლა  მითუმეტეს, ძალადობა წინასაარჩევნოდ ძალიან ადრე დაიწყო…პირობები, რომელშიც მუშაობენ [მედიის წარმომადგენლები] უაღრესად რთულია და წინასაარჩევნოდ ეს კიდე უფრო მეტად დაიძაბება და ამის ინდიკატორები ჩვენ ვნახეთ ხალხის ცემის, დარეკვის და გინების და ა.შ. სახით და ამიტომ საჭიროა, რომ მეტი შესაძლებლობა ჰქონდეთ, რომ საკუთარ თავზე იზრუნონ". 

პროექტი - „ფსიქიკური ჯანმრთელობის მხარდაჭერა მედიის წარმომადგენლებისთვის“ სამ კომპონენტს მოიცავს:

• საინფორმაციო მასალების მიწოდება მედიის წარმომადგენლებისთვის, რათა უკეთ გაუმკლავდნენ ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემებს;
• სამუშაო შეხვედრები სტრესმედეგობის გაძლიერების მიზნით ჟურნალისტებისთვის, ვიდეო/ფოტოგრაფებისთვის, ციფრულ/გრაფიკულ კონტენტზე პასუხისმგებელი პირებისთვის, მედიამენეჯერებისთვის, პროდიუსერებისა და რედაქტორებისთვის;
•  ინდივიდუალური ფსიქოლოგიური კონსულტირება ფსიქიკური ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუმჯობესების მიზნით.

„დოიჩე ველე აკადემიის“ პროექტის მენეჯერის, ნინო გოგოლაშვილის თქმით, აკადემია გერმანიის საზოგადოებრივი მაუწყებლის, "დოიჩე ველეს" განუყოფელი ნაწილია და ის მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში მედიის და მედიაწიგნიერების განვითარების მიმართულებით მუშაობს. რაც შეეხება კონკრეტულად ამ პროექტს, გოგოლაშვილის განმარტებით, მისი საჭიროება ჟურნალისტებთან ჩატარებული ფოკუს-ჯგუფების ანალიზის შედეგად გამოიკვეთა. 

"ეს იყო ზუსტად ერთ-ერთი ამ ფოკუს ჯგუფების შეხვედრის დროს გამოკვეთილი პრიორიტეტი…ჟურნალისტები ყოველდღიურად  საკმაოდ სტრესულ გარემოში მუშაობენ და ამიტომ ჩვენ ვთვლით, რომ ძალიან მნიშვნელოვანია მათი მხარდაჭერა".

პროექტი პარტნიორ ორგანიზაციასთან, "ფონდი გლობალური ინიციატივა ფსიქიატრიაში - თბილისი" თანამშრომლობით, ევროკავშირის ფინანსური მხარდაჭერით და გერმანიის ეკონომიკური განვითარებისა და თანამშრომლობის ფედერალური სამინისტროს თანადაფინანსებით ხორციელდება. 

"ტვ პირველის" ინფორმაციით, თბილისის მერის ადვოკატმა, დიმიტრი გაბუნიამ ტელეკომპანიის წინააღმდეგ წარმოებულ საქმეზე აღსრულების ეროვნულ ბიუროს მიმართა და სასამართლოს გადაწყვეტილების აღსრულებას მოითხოვს.

2022 წლის ნოემბერში სასამართლომ „ტვ პირველის“ წამყვანს, მაია მამულაშვილს ინფორმაციის საჯაროდ უარყოფა და კახი კალაძისთვის 15 ათასი ლარის გადახდა დააკისირა. თბილისის მერი წამყვანს პირდაპირ ეთერში ნათქვამი ფრაზის გამო ედავებოდა.

"დღეს ჩვენ დავიწყეთ ამ კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილების აღსრულება. ალბათ, ხვალ ან ზეგ გაეგზავნება მეორე მხარეს ოფიციალური მოთხოვნა და ისინი ვალდებულები არიან, მოცემული გადაწყვეტილება შეასრულონ. გადაწყვეტილების შეუსრულებლობა მოქმედი კანონმდებლობით არის გათვალისწინებული, რაც გულისხმობს სისხლის სამართლებრივ პასუხისმგებლობას…

ჩვენ ამ თანხას ვითხოვთ და იმედია, იძულებითი აღსრულება არ დაგვჭირდება. თუმცა, იმ შემთხვევაში, თუ ეს თანხა არ იქნება გადახდილი, ბუნებრივია, დაიწყება იძულებითი აღსრულება, სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ კანონით უძრავ-მოძრავი ქონება, მათ შორის საბანკო ანგარიშები დაყადაღება. შემდეგი ნაბიჯი იქნება ქონების დაყადაღება და თუ არ აღსრულდა სასამართლოს გადაწყვეტილება, არ არის გამორიცხული, ხელმძღვანელი პირის მიმართ დაიწყოს სისხლის სამართლებრივი დევნა, რაც არის გათვალისწინებული სააღსრულებო კანონით", - დიმიტრი გაბუნიას ამ კომენტარს "ტვ პირველი" ავრცელებს. 

"ტელეკომპანია პირველის" საინფორმაციო სამსახურის უფროსის, ნოდარ მელაძის განცხადებით, ისინი მოლოდინის რეჟიმში არიან. 

"ველით თბილისის მერის, კახი კალაძის მოთხოვნის საფუძველზე, ტელევიზიის ანგარიშების და ქონების დაყადაღებას.

აღსრულების მოთხოვნის საფუძველია, აშშ მიერ კორუფციის ბრალდებით სანქცირებული კლანის კონტროლის ქვეშ მყოფი, სასამართლოს შარშანდელი გადაწყვეტილება - "მამულაშვილის ქეისი".

რატომ გაახსენდა კალაძეს ეს ქეისი ახლა? ხვალ შაბათის ეთერში გადის რეპორტაჟი კალაძის დაუდეკლარირებელ ქონებაზე, რომლის ღირებულებაც ასობით ათასი ლარია. არსებობს მტკიცებულებები, რომ ეს ქონება მისი განკარგვის ქვეშ არის, თუმცა, დეკლარაციაში არ წერია. კითხვა გავაგზავნეთ მერთან, გვიპასუხეს, რომ არ უნდა დაგვავიწყდეს საქმე, რომელიც "წავაგეთ". დღეს შევიდა აღსრულების მოთხოვნა.

რა შეიძლება მოხდეს? თუ ტელევიზიას არ ექნება სახსრები გადაიხადოს ეს ფული, აღსრულების ბიუროს შეეძლება შემოვიდეს და ამოიღოს ტელევიზიის ქონება. მაგალითად, მიკროფონი, კამერა, სკამი,  კომპიუტერი,  გაიტანოს აუქციონზე, გაყიდოს და ფული კალაძეს ჩაურიცხოს", - წერს მელაძე ფეისბუკის საკუთარ გვერდზე.

სპეციალურმა საგამოძიებო სამსახურმა „მთავარი არხის“ ჟურნალისტსა და ოპერატორზე ძალადობის ფაქტზე ორი პირი დააკავა. 

"ჩატარებული გამოძიებით დადგინდა, რომ 2024 წლის 25 ივლისს, დილის საათებში ტელეკომპანია „მთავარი არხის“ ჟურნალისტი ვლადიმერ მენაბდე და ოპერატორი მანუჩარ მჟავანაძე ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტ სოფელ სუფსაში, ჟურნალისტურ საქმიანობას ახორციელებდნენ, რეპორტაჟზე მუშაობის დროს, ბრალდებულმა ვ.ი-მ,  მათ მიაყენა სიტყვიერი და ფიზიკური შეურაცხყოფა.  ამავე დროს ჟურნალისტს ფიზიკური შეურაცხყოფა მიაყენა ვ.ი-ს ძმამ ა.ი-მ, რომელმაც რამდენჯერმე დაარტყა მუშტი თავისა და სახის არეში, რის შედეგადაც ვლადიმერ მენაბდემ განიცადა ფიზიკური ტკივილი და მიიღო დაზიანება ტუჩის არეში. ა.ი-მ ასევე დააზიანა ტელეკომპანია „მთავარი არხის“ ვიდეო კამერა და  სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენა ჟურნალისტსა და ოპერატორს.

სპეციალური საგამოძიებო სამსახურის თანამშრომლებმა, 2024 წლის 26 ივლისს, სოფელ სუფსაში მცხოვრები მოქალაქეები ვ.ი. და ა.ი. ,სისხლის სამართლის კოდექსის 156-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული დანაშაულისთვის დააკავეს, რაც გულისხმობს ადამიანის დევნას მის პროფესიულ მოღვაწეობასთან დაკავშირებით.

დანაშაული სამ წლამდე თავისუფლების აღკვეთას ითვალისწინებს", - ნათქვამია სპეციალური საგამოძიებო სამსახურის განცხადებაში.

ასევე ნახეთ  "გურიის ბიუროს ჟურნალისტს და ოპერატორს თავს დაესხნენ", - "მთავარი არხი" 

გადაცემა "აკუსტიკის" წამყვანის მებო ნუცუბიძის განცხადებით, ის და მისი თანაწამყვანი, მაკო მჭედლიშვილი "საზოგადოებრივი მაუწყებლიდან" გაათავისუფლეს.

როგორც ნუცუბიძე სოციალურ ქსელში წერს, ახალი სეზონიდან გადაცემას ახალი წამყვანები ეყოლება.

"9 ივნისს, მაკომ და მე მაყურებელს მადლობა გადავუხადეთ, მომავალ სეზონამდე დავემშვიდობეთ და დავპირდით, რომ კიდევ უფრო მეტი სიახლითა და საინტერესო ამბებით დავუბრუნდებოდით.

სამწუხაროდ, ვერც მაკო და ვერც მე პირველი არხის ეთერში ამ დანაპირებს ვეღარ შევასრულებთ.

გუშინ, ჩვენთვის აბსოლუტურად მოულოდნელად დასრულდა ჩვენი აკუსტიკური მოგზაურობა.

ასე გადაწყდა - ახალი სეზონიდან გადაცემას ახალი წამყვანები ეყოლება.

მადლობა ყველას, ვინც ამდენი წელი უყურებს და უსმენს აკუსტიკას. გვიხარია, რომ 6 წლის განმავლობაში თქვენთან ერთად ვქმნიდით ამ პროექტს.

ჩემი პირადი მადლობა თითოეულ მუსიკოსს, ვის გარეშეც აკუსტიკა ვერ იქნებოდა ასეთი კარგი და საინტერესო.

და მადლობა მაკოს: მის გვერდით, ამ 6 წლის განმავლობაში, უკეთეს ადამიანად და უკეთეს პროფესიონალად ვიქეცი.

მხოლოდ იმას გეტყვით, რომ დანაპირებს მაინც შევასრულებთ და ძალიან მალე ისევ შევხვდებით სხვა სივრცეში, სხვა პლატფორმაზე და სხვა სახელით.

და კიდევ უფრო საინტერესო და მრავალფეროვანი სიახლეებით. დროებით".

"მედიაჩეკერი" "საზოგადოებრივ მაუწყებელთან" დაკავშირებასაც ცდილობს. პასუხის მიღების შემთხვევაში მასალა შესაბამისად განახლდება. 

,,ტვ მონიტორინგის“ განცხადებით, გორი-თბილისის მიკროავტობუსებთან დაკავშირებით მომზადებული მასალის გამო მათ გადამღებ ჯგუფს თავს დაესხნენ.  

"გორი-თბილისის მიკროავტობუსებში არსებული უმძიმესი მდგომარების გაშუქების გამო ,,ტვ მონიტორინგის“ გადამღებ ჯგუფს თავს დაესხნენ.  შემთხვევა დღეს დილით თბილისში, დიდუბის ავტოსადგურში მოხდა. მძღოლებმა ჟურნალისტსა და ოპერატორს ჯერ სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენეს, შემდეგ კი ფიზიკურად გაუსწორდნენ. ბექა პირველს დაზიენებები თავისა და სხეული სხვადასხვა არსეში აქვს მიყენებული, ის სამედიცინო დაწესებულებაშია გადაყვანილი. შოთიკო სადაღაშვილს კი ხელი აქვს ნაღრძობი".

სპეციალური საგამოძიებო სამსახურის ინფორმაციით, შემთხვევის მონაწილე პირები გასაუბრებაზე უწყებაში არიან დაბარებულები.

შოთიკო სადაღაშვილისა და ბექა პირველის მიერ მომზადებული მასალა ,,ტვ მონიტორინგის“ ეთერში,  23 ივლისს გავიდა.

"მთავარი არხის" განცხადებით, ტელეკომპანიის გურიის ბიუროს ჟურნალისტსა და ოპერატორს სოფელ სუფსაში თავს დაესხნენ და ფიზიკურად გაუსწორდნენ.

"ოცნების" ტიტუშკები სოფელ სუფსაში "მთავარი არხის" ჟურნალისტს, ლადო მენაბდეს და ჩვენი არხის ოპერატორს, მანუჩარ მჟავანაძეს თავს დაესხნენ და ფიზიკურად გაუსწორდნენ.

ჟურნალისტი სამსახურებრივ მოვალეობას ასრულებდა, რა დროსაც მას რამდენიმე კაცი დაუპირისპირდა. დააზიანეს "მთავარი არხის" კუთვნილი ტექნიკაც. ადგილზე სასწრაფო დამხარება გამოიძახეს", - წერს "მთავარი არხი".

სპეციალური საგამოძიებო სამსახურის ინფორმაციით, უწყებამ ჟურნალისტურ საქმიანობაში უკანონოდ ხელისშეშლის ფაქტზე გამოძიება დაიწყო და საქმეში მონაწილე პირები დაბარებულები ბათუმის ოფისში არიან.