„ამერიკის ხმის“ დირექტორის, მაიკლ აბრამოვიცის განცხადებით, დაახლოებით 1300 ჟურნალისტი, პროდიუსერი და თანაშემწე ანაზღაურებად შვებულებაშია გაშვებული, რამაც 48 ენაზე მაუწყებელი მედიის პარალიზება გამოიწვია. 

„პირველად 83 წლის განმავლობაში, ლეგენდარული „ამერიკის ხმა“ იძულებულია, დადუმდეს,“ - ამის შესახებ „ამერიკის ხმის“ დირექტორმა სოციალურ პლატფორმა Linkedin-ზე დაწერა. 

„VOA-ს სჭირდება გააზრებული რეფორმა და ამ მხრივ გარკვეულ პროგრესს მივაღწიეთ. მაგრამ დღევანდელი ქმედება „ამერიკის ხმას“ არ მისცემს საშუალებას, თავისი სასიცოცხლო მისია განახორციელოს. ეს მისია განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია დღეს, როდესაც ამერიკის მეტოქეები, როგორებიც არიან ირანი, ჩინეთი და რუსეთი, მილიარდობით დოლარს ხარჯავენ ყალბი ნარატივების შესაქმნელად, შეერთებული შტატების დისკრედიტაციისთვის.

„ამერიკის ხმა“ ხელს უწყობს თავისუფლებისა და დემოკრატიის გავრცელებას მთელ მსოფლიოში ამერიკის ისტორიის თხრობითა და ობიექტური და დაბალანსებული ახალი ამბებისა და ინფორმაციის მიწოდებით, განსაკუთრებით მათთვის, ვინც ტირანიის პირობებში ცხოვრობს. მაშინაც კი, თუ სააგენტო რაიმე ფორმით გადარჩება, ადმინისტრაციის მიერ დღეს განხორციელებული ქმედებები მნიშვნელოვნად დააზიანებს „ამერიკის ხმის“ უნარს, ხელი შეუწყოს უსაფრთხო და თავისუფალი სამყაროს ჩამოყალიბებას და შესაბამისად, აშშ-ის ინტერესების დაცვას ვეღარ უზრუნველყოფს.

80 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში „ამერიკის ხმა“ იყო შეერთებული შტატების ფასდაუდებელი აქტივი, რომელიც მნიშვნელოვან როლს ასრულებდა კომუნიზმის, ფაშიზმისა და ჩაგვრის წინააღმდეგ ბრძოლაში, ასევე თავისუფლებისა და დემოკრატიისთვის ბრძოლაში მთელ მსოფლიოში. დღესდღეობით „ამერიკის ხმა“ ყოველკვირეულად  48 ენაზე, 360 მილიონზე მეტ ადამიანთან აღწევს. ბევრ დიქტატურაში „ამერიკის ხმა“ ხშირად ახალი ამბებისა და ინფორმაციის ერთადერთი სანდო წყაროა,“- წერს აბრამოვიცი.

დაფინანსება შეუჩერდა „რადიო თავისუფლებასაც“. „რადიო თავისუფალი“ ევროპა/რადიო თავისუფლების (RFE/RL) პრეზიდენტის, სტივენ კაპუსის შეფასებით, ამ ორგანიზაციისთვის დაფინანსების შეწყვეტა ამერიკის მტრებისთვის „დიდი საჩუქარი“ იქნება:

„ირანელი აიათოლები, ჩინელი კომუნისტი ლიდერები და ავტოკრატები მოსკოვსა და მინსკში იზეიმებდნენ რადიო თავისუფალი ევროპა/რადიო თავისუფლების დაცემას, 75 წელიწადის შემდეგ. ჩვენი მტრებისთვის გამარჯვების გადაცემა მათ გააძლიერებს და ამერიკას დაასუსტებს“.

„რადიო თავისუფალი“ ევროპა/რადიო თავისუფლების პრეზიდენტის თქმით, დახურულ საზოგადოებებში მცხოვრებ 50 მილიონამდე ადამიანს, ვინც მათ ზუსტი ამბებისა და ინფორმაციის მისაღებად იყენებდა, წვდომა აღარ ექნება სიმართლეზე ამერიკისა და მსოფლიოს შესახებ.

15 მარტს ცნობილი გახდა, რომ აშშ-ის პრეზიდენტმა, დოლანდ ტრამპა ხელი მოაწერა აღმასრულებელ ბრძანებას, რომელიც ითვალისწინებს შვიდი ფედერალური სააგენტოს შემცირებას. მათ შორისაა აშშ-ის გლობალური მედიის სააგენტო, რომელიც ზედამხედველობას უწევს როგორც „ამერიკის ხმას“, ისე „რადიო თავისუფალ ევროპა/რადიო თავისუფლება“ და სხვა ფედერალურ მაუწყებლებს.

„სოციალური სამართლიანობის ცენტრმა“ ბათუმის საქალაქო სასამართლოს „ბათუმელებისა“ და „ნეტგაზეთის“ დამფუძნებლისა და დირექტორის, მზია ამაღლობელის სისხლის სამართლის საქმესთან დაკავშირებით სასამართლოს მეგობრის მოსაზრებით (Amicus Curiae) მიმართა. 

SJC-ის განცხადებით, სასამართლოს მეგობრის მოსაზრება სასამართლოსთვის სამართლიანი გადაწყვეტილების მიღებაში დახმარებას და განსახილველი საქმის არსებითი სამართლებრივი საკითხების შესახებ ობიექტური, აკადემიური და თეორიული განმარტებების მიწოდებას ისახავს მიზნად.

„დოკუმენტში გაანალიზებულია საქართველოს უზენაესი სასამართლოს პრაქტიკა სისხლის სამართლის კოდექსის 353¹-ე მუხლით კვალიფიკაციის შესახებ, ასევე მიმოხილულია აღნიშნული მუხლისა და 126-ე მუხლის გამიჯვნის საკითხი. გარდა ამისა, განხილულია სისხლისსამართლებრივი მექანიზმების, როგორც უკიდურესი ღონისძიების, გამოყენების პრინციპი და ქმედების მცირე მნიშვნელობის გამო სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის გამორიცხვის საკითხი“.

სასამართლოს მეგობრის მოსაზრებაში ხაზგასმულია, რომ მზია ამაღლობელის მხრიდან ბათუმის პოლიციის უფროსის, ირაკლი დგებუაძის მიმართ განხორციელებული ქმედება უნდა შეფასდეს იმ ფაქტობრივ კონტექსტში, რაც მას წინ უძღოდა. ინციდენტამდე პოლიციამ თვითნებურად დააკავა მშვიდობიანი შეკრების მონაწილეები, მათ შორის მზია ამაღლობელი, რომელიც მოგვიანებით გაათავისუფლეს. ამის შემდეგ, შეკრების ადგილზე პოლიციამ ასევე თვითნებურად და აგრესიულად დააკავა მზია ამაღლობელის ნაცნობი ახალგაზრდები, რასაც თან ახლდა შეკრების მონაწილეებზე ფიზიკური წნეხი, ჭყლეტა და დაძაბულობა. ორგანიზაციის შეფასებით, მნიშვნელოვანია სასამართლომ სათანადოდ შეაფასოს, ხომ არ იყო მზია ამაღლობელის ქმედება პროვოცირებული პოლიციის მხრიდან განხორციელებული უკანონო ქმედებებით. ამასთან, პოლიციის მხრიდან მომდინარე და განცდილ უკანონობაზე მზია ამაღლობელის სპონტანური რეაქცია გამორიცხავს პოლიციელზე თავდასხმის განზრახვას.

„სოციალური სამართლიანობის ცენტრს“ განცხადებაში მოჰყავს საქართველოს უზენაესი სასამართლოს განმარტება, რომლითაც სსკ-ის 3531 მუხლით ქმედების დაკვალიფიცირებისათვის მნიშვნელოვანია სახეზე გვქონდეს: 1. თავდასხმა - როგორც განსაკუთრებული ძალადობრივი, აგრესიული აქტი; 2. თავდასხმის განხორციელება პირდაპირი განზრახვით; 3. თავდასხმის მიზანი დაკავშირებული უნდა იყოს პოლიციელის სამსახურებრივი საქმიანობის განხორციელებასთან. „მზია ამაღლობელის შემთხვევაში კი აშკარაა, რომ არც ერთი ეს მაკვალიფიცირებელი ნიშანი არ გვაქვს სახეზე“.

როგორც SJC აღნიშნავს, საქართველოს უზენაესმა სასამართლომ, არა პოლიციელზე თავდასხმად, არამედ ძალადობად (სსკ-ის 126-ე მუხლი) ჩათვალა, მაგალითად, შემდეგი ქმედებები:

• პოლიციელების ჯგუფურად ცემა, მათ შორის, ქალი პოლიციელის ცემა, რაც გამოიხატა ხელის სახეში გარტყმასა და ფეხის ბარძაყში ჩარტყმაში, ასევე დაზიანებების მიყენებაში მარჯვენა მუხლის არესა და მარცხენა ხელზე, რის შედეგადაც დაზარალებულმა განიცადა ძლიერი ფიზიკური ტკივილი და მიიღო ჯანმრთელობის მსუბუქი დაზიანება;
• მუშტის ძლიერი დარტყმა თვალის არეში, გინებასთან ერთად, რის შედეგადაც დაზარალებულმა თავი ვერ შეიკავა, სახე დაარტყა ღობეს და განიცადა ფიზიკური ტკივილი;
• თავის ჩარტყმა თავის არეში, რამაც გამოიწვია დაზარალებულის ფიზიკური ტკივილი;
• აგრესიული ქცევა, სიტყვიერი შეურაცხყოფა, ხელის ცხვირში ძლიერად დარტყმა, ასევე, მიმალვის მცდელობისას ადევნებული დაზარალებული პოლიციელისთვის ხელკეტების არაერთჯერადი დარტყმა თავისა და ტანის არეში, სამსახურებრივი საშტატო იარაღის წართმევის მცდელობა, რა დროსაც იარაღიდან განხორციელდა შემთხვევითი გასროლა;
• ხელებისა და ფეხების სხეულისა და სახის არეში დარტყმა, სიტყვიერ შეურაცხყოფასა და სხვა აგრესიულ ქმედებებთან ერთად, რის შედეგადაც დაზარალებულმა განიცადა ძლიერი ფიზიკური ტკივილი;
• გინება და მუშტის დარტყმა სახისა და თავის არეში, რის გამოც დაზარალებულმა განიცადა ფიზიკური ტკივილი;
• სახის არეში ხელის დარტყმა, რის შედეგადაც პოლიციელმა განიცადა ფიზიკური ტკივილი და მიიღო მსუბუქი ხარისხის დაზიანება ჯანმრთელობის მოუშლელად. სამედიცინო დასკვნის თანახმად, ის უჩიოდა თავის ტკივილს, სახისა და ტუჩის არეში – წვის შეგრძნებას. მარცხენა ლოყის არეში აღენიშნებოდა თითების ნაკვალევი სიწითლის სახით. ქვედა ტუჩის არეში ისინჯებოდა მცირე ზომის შეშუპება და შიგნითა ზედაპირზე – მცირე ნახეთქები.

„შესაბამისად, მზია ამაღლობელის ქმედებაში ძალიან თვალსაჩინოა, რომ პოლიციელზე თავდასხმად განსახილველი ქმედების კვალიფიკაცია დაუსაბუთებელი ჩანს“.

სასამართლო მეგობრის მოსაზრებაში ასევე განხილულია სსკ-ის 126-ე მუხლის კვალიფიკაციის საკითხები და აღნიშნულია, რომ მზია ამაღლობელის საქმეში არ არსებობს ამ დანაშაულის უმთავრესი ელემენტი - დაზარალებულის მხრიდან ძლიერი ფიზიკური ტკივილის აღქმა. SJC-ის შეფასებით, მხოლოდ ვიდეოკადრების დაკვირვებაც კი საკმარისია იმის დასადგენად, რომ მზია ამაღლობელის მოქნეულ ხელს არ შეეძლო გამოეწვია ახალგაზრდა, ფიზიკურად მასზე ძლიერი მამაკაცისათვის მსგავსი ტკივილის მიყენება.

„შესაბამისად, მზია ამაღლობელის ქმედება არ იყო ისეთი ინტენსივობის, რომ მისი სისხლისსამართლებრივი დასჯა გამართლებულიყო, განსაკუთრებით იმ პირობებში, როცა სისხლის სამართლის მექანიზმები უკიდურესი ზომა უნდა იყოს…ჩვენი შეფასებით, მზია ამაღლობელის ქმედება ხასიათდება პოლიციელზე მინიმალური ზემოქმედებით, ხოლო პოლიციელსა და ქალს შორის აშკარა ძალაუფლებრივი ასიმეტრია კიდევ უფრო გამორიცხავს მის დასჯას ამგვარი მექანიზმით“. 

„სოციალური სამართლიანობის ცენტრის“ დაკვირვებით, მზია ამაღლობელის საქმეში იკვეთება მნიშვნელოვანი პროცედურული გამოწვევებიც. წინასასამართლო სხდომაზე სასამართლომ დაცვის მხარის თითქმის ყველა მტკიცებულება დაუშვებლად ცნო, მაშინ როდესაც პროკურატურის ყველა შუამდგომლობა მტკიცებულებების დასაშვებად სცნო. „ეს მნიშვნელოვნად ართულებს საქმისთვის არსებითი გარემოებების სრულფასოვან შეფასებას“.

ორგანიზაციისთვის საყურადღებოა ინტერესთა კონფლიქტის საკითხიც: დაზარალებულ პირად მიჩნეულია ბათუმის პოლიციის სამმართველოს უფროსი, ხოლო საქმის გამოძიების საწყის ეტაპზე საქმეს სწორედ აჭარის პოლიციის დეპარტამენტის საგამოძიებო დანაყოფი იძიებდა. ამავე დანაყოფის უფროსი, რომელიც მზია ამაღლობელის დაკავებაში მონაწილეობდა, მთავარი მოწმეა, ხოლო ყველა სხვა მოწმე აჭარის პოლიციის დეპარტამენტის პოლიციელია. ამასთან, ყველა საგამოძიებო უწყება დაქვემდებარებულია აჭარის პოლიციის დეპარტამენტის დირექტორ გრიგოლ ბესელიას, რომელიც თავად ფიგურირებს ამ საქმეში. 

„აღსანიშნავია, რომ დაცვის მხარე მისი სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობაში მიცემას ითხოვს მზია ამაღლობელის უკანონო დაკავების გამო. სამწუხაროდ, გენერალურმა პროკურატურამ დაცვის მხარის ეს მოთხოვნა არ დააკმაყოფილა და საქმის საგამოძიებო წარმოება გურიის პოლიციის დეპარტამენტს გადააბარა. თუმცა, საქმეზე კვლავ ზედამხედველობს აჭარის პროკურატურა, რომელიც გამოძიების პირველი დღიდანვე კურირებდა ამ პროცესს და მჭიდრო ოპერატიული კავშირი აქვს როგორც აჭარის პოლიციის დეპარტამენტთან, ისე ბათუმის პოლიციის სამმართველოსა და მის ყველა დანაყოფთან. შესაბამისად, საქმის ობიექტურობასა და მიუკერძოებლობაზე არსებული კითხვები კვლავაც აქტუალურია“.

„სოციალური სამართლიანობის ცენტრმა“ სასამართლოს მიმართა რეკომენდაციით გამოიყენოს საქართველოს კანონმდებლობით მინიჭებული კონსტიტუციური წარდგენის უფლებამოსილება და მუხლის ნორმატიული შინაარსის განმარტებისათვის მოსამართლემ საკონსტიტუციო სასამართლოს წარდგინებით მიმართოს.

ორგანიზაცია სასამართლოს მოუწოდებს, საქმის განხილვისას გაითვალისწინოს მისი მსუსხავი ეფექტი მედია გარემოსა და ჟურნალისტებზე. 

„განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, რომ სასამართლომ მხედველობაში მიიღოს 2024 წლის 16 დეკემბერს მომხდარი შემთხვევა, როდესაც აჭარის პოლიციის დეპარტამენტის დირექტორმა, გრიგოლ ბესელიამ, და ბათუმის პოლიციის უფროსმა, ირაკლი დგებუაძემ, საპროტესტო შეკრების დროს დაკავებით დაემუქრნენ “ბათუმელების” რედაქტორს, ეთერ თურაძეს. აღსანიშნავია, რომ ამ გარემოებას დამატებით სიმძიმეს ანიჭებს ის ფაქტი, რომ მზია ამაღლობელის დაკავების შემდეგ, პოლიციის განყოფილებაში, ირაკლი დგებუაძის მხრიდან მის მიმართ განხორციელდა ღირსების შემლახავი მოპყრობის უმძიმესი შემთხვევა, რომლის გამოძიებასაც დაცვის მხარე ასევე მოითხოვს. ეს ფაქტები აჩენს ეჭვებს ადგილობრივი პოლიციის მხრიდან “ბათუმელების” დირექტორის დევნის მიმართ შესაძლო დაინტერესებაზე“.

SJC-ის შეფასებით, მოცემული საქმის მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესიდან გამომდინარე, სასამართლოს სამართლიან და დასაბუთებულ მსჯელობას შეუძლია მნიშვნელოვანი როლი შეასრულოს როგორც მზია ამაღლობელის საქმეზე სამართლიანობის მიღწევაში და გამორჩეული მედია პლატფორმის დირექტორისა და ღვაწლმოსილი ჟურნალისტის უფლებების დაცვაში, ასევე მსგავს დანაშაულებთან მიმართებით ერთგვაროვანი პრაქტიკის განმტკიცებაში.

„ბათუმელებისა“ და „ნეტგაზეთის“ დამფუძნებელი და დირექტორი 11-12 იანვარს ბათუმის პოლიციის მთავარ სამმართველოსთან ორჯერ დააკავეს. პირველად მზია ამაღლობელი პოლიციამ კედელზე იმ სტიკერის გაკვრის გამო დააკავა, რომელზეც „გაიფიცე“ ეწერა, ის მოგვიანებით ხელწერილის საფუძველზე გაათავისუფლეს, თუმცა მალევე მეორედ ირაკლი დგებუაძისთვის სილის გაწვნის გამო დააკავეს.

„ბათუმელებისა“ და ,,ნეტგაზეთის“ დამფუძნებელი და დირექტორი დაკავების დღიდან, 38 დღე შიმშილობდა. მას 4-დან 7 წლამდე პატიმრობა ემუქრება.

მზია ამაღლობელის სისხლის სამართლის საქმეზე მორიგი სასამართლო სხდომა ხვალ, 18 მარტს გაიმართება. მოსამართლე ხვალ გამოაცხადებს გადაწყვეტილებას ამაღლობელის ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმეზეც. 

დღეს, 19:00 საათზე, საზოგადოებრივი მაუწყებლის ძველ შენობასთან [კოსტავას 68] მორიგი საპროტესტო აქცია გაიმართება. ამის შესახებ ინფორმაციას „საზოგადოებრივი მაუწყებელი ხალხს“ ავრცელებს. 

10 მარტს, თეატრალური უნივერსიტეტის გაფიცული სტუდენტების ნაწილმა სასწავლებლის ადმინისტრაციისგან წერილი მიიღო, სადაც ეწერა, რომ უნივერსიტეტის ეთიკის კომისიის გადაწყვეტილებით, მათ სტუდენტის სტატუსი შეუწყდათ. ერთი დღით ადრე, 9 მარტს კი უნივერსიტეტის ადმინისტრაციამ სტუდენტებს უნივერსიტეტის შენობაში დაკავებული სივრცის გათავისუფლება მოსთხოვა - ადმინისტრაციამ ახალგაზრდებს შეატყობინა, რომ შენობაში დეზინფექცია იყო ჩასატარებელი.

12 მარტს კი, ამ საკითხებზე სასაუბროდ „პირველი არხის“ გადაცემა „დღის თემაში“, სტუმრად თეატრალური უნივერსიტეტის რექტორი გიორგი შალუტაშვილი და ამავე უნივერსიტეტის ასოცირებული პროფესორი, მაკა ვასაძე მიიწვიეს, რასაც სტუდენტების პროტესტი მოჰყვა. ეთერის მიმდინარეობისას, საზოგადოებრივი მაუწყებლის შენობასთან სტუდენტები შეიკრიბნენ და განაცხადეს, რომ შალუტაშვილი მათზე ცრუ ინფორმაციას ავრცელებდა და ეთერი სტუდენტების წარმომადგენლებსაც უნდა დათმობოდათ.

რამდენიმე საათიანი პროტესტის შემდეგ, როგორც არხთან, ასევე თეატრალური უნივერსიტეტის რექტორთან, შეთანხმება შედგა და პირდაპირი ეთერი პარასკევს, 22:00 საათზე ჩაინიშნა. 

გუშინ, 13 მარტს კი, „ქართული ოცნების“ კულტურის მინისტრის მოადგილე ბექა დავითულიანმა განაცხადა, რომ შალუტაშვილმა ეთიკის კომისიის მიერ 10 სტუდენტისთვის სტატუსის შეწყვეტის შესახებ მიღებული გადაწყვეტილება შეცვალა და მათ სტუდენტური სტატუსი აღუდგინა. დავითულიანის ეს განცხადება თავდაპირველად სამთავრობო მედიასაშუალებებმა გაავრცელეს, შემდეგ კი აღნიშნულის შესახებ ინფორმაცია უნივერსიტეტის Facebook გვერდზეც გავრცელდა. 

Facebook გვერდის - „საზოგადოებრივი მაუწყებელი ხალხს“ ინფორმაციით, სტუდენტებისთვის სტატუსის აღდგენის შემდეგ, აღნიშნული ეთერი შესაძლოა გაუქმდეს, რის გამოც, არხთან აქცია დაანონსდა. 

„შეთანხმების მიუხედავად, წუხელ გავრცელებული ინფორმაციით, ეთერის პირობები შესაძლოა დაირღვეს, რადგან სტუდენტებს სტატუსი აღუდგათ უნივერსიტეტში. მიუხედავად იმისა, რომ აღდგენილი სტატუსი,  პროტესტის მნიშვნელოვანი მონაპოვარია, პასუხგაუცემელი რჩება სტუდენტების მიმართ განხორციელებული არაერთი უსამართლო ქმედება. სატელევიზიო ეთერი, სწორედ ამ უსამართლობებზე საუბარს უნდა დაეთმოს. ასევე, ტელევიზიის მხრიდან პასუხგაუცემელია, თუ  თავად რატომ არ მიიწვიეს სტუდენტები და რატომ არ უზრუნველყვეს მათთვის საეთერო დრო. ამიტომ, სტუდენტების მხარდამხარ, ვითხოვთ პირობის შესრულებას! ეთერი სტუდენტებს!,“ - ვკითხულობთ გავრცელებულ განცხადებაში.

ბათუმის საქალაქო სასამართლოში მზია ამაღლობელის ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის განიხილვა განახლა. დღევანდელ პროცესზე ამაღლობელი დისტანციურად ერთვება. სხდომას ესწრებიან დანიისა და ნორვეგიის საელჩოების წარმომადგენლებიც. 

დღევანდელ სხდომაზე მოწმეები უნდა გამოკითხონ და მტკიცებულებები განიხილონ.  

პოლიცია „ბათუმელებისა“ და „ნეტგაზეთის“ დამფუძნებელსა და დირექტორს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 173-ე მუხლით გათვალისწინებული ქმედების ჩადენას ედავება, თუმცა როგორც „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“ აღნიშნავს, საქმეში შესაბამისი ფაქტების დამადასტურებელი მტკიცებულებები წარმოდგენილი არ არის და მზია ამაღლობელის წინააღმდეგ პოლიციას ყალბი ადმინისტრაციული დაკავების და სამართალდარღვევის ოქმები აქვს შედგენილი. 



.......................................................................................................................................................
მზია ამაღლობელის დაკავების ოქმში წერია, რომ ის არა სტიკერის გაკვრისთვის, არამედ პოლიციელების სიტყვიერი შეურაცხყოფის გამო დააკავეს. თუმცა, ამაღლობელი სტიკერის გაკვრისთვის, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 150-ე მუხლით რომ დააკავეს, ამას არსებულ ვიდეოჩანაწერში ბათუმის პოლიციის უფროსი, ირაკლი დგებუაძეც ადასტურებს. 

ადვოკატების განმარტებით, რადგან 150-ე მუხლი დაკავების საფუძველი არ არის, ოქმში 173-ე მუხლი სწორედ იმიტომ ჩაიწერა, რომ მზია ამაღლობელის დაკავების საფუძველი შექმნილიყო. 
.......................................................................................................................................................

პროცესზე დაკავების ოქმის გაყალბების შესახებ ისაუბრა მზია ამაღლობელმაც: 

„ბატონო მოსამართლე, საქმე რომელსაც განიხილავთ, მინდა გითხრათ, რომ გაყალბებულია. საქმეში არის ცრუ ჩვენებები და ოქმიც არის გაყალბებული. ამ საქმეში რეალობა არის მხოლოდ ის, რომ სტიკერი ნამდვილად გავაკარი, სრულიად გააზრებულად... კანონსაწინააღმდეგო მოქმედებები არ ჩამიდენია და არც მოწოდებები იყო, ამას ადგილი არ ჰქონდა უბრალოდ. 

ასევე, იყო საუბარი იმაზე, რომ პოლიციის თანამშრომლებს აყენებდა სიტყვიერ შეურაცხყოფასო. ესეც სიცრუეა იმიტომ, რომ იქ ძალიან ბევრი კამერა მუშაობდა და უდავოდ ვერ ნახავენ კადრს ან ადამიანს, თუ არ ჩავთვლით ამ ცრუ ჩვენებებს, რომ მე ამ სიტყვებს გამოვიყენებდი. ზოგადად, არც დახურულ სივრცეში და ასე ვთქვათ, არც საჯაროდ სიტყვიერი შეურაცხყოფა არავისთვის მიმიყენებია, არათუ პოლიციელისთვის. კარგი იქნება, თუ სასამართლო მე და ჩემს ადვოკატებს მოგვცემს იმის უფლებას, რომ  ჩემი უკანონო დაკავება დავამტკიცოთ“, -  თქვა ამაღლობელმა

მზია ამაღლობელის ადვოკატები ამბობენ იმასაც, რომ ამაღლობელის დამკავებელი აჭარის პოლიციის სამმართველოს უფროსი გრიგოლ ბესელიაა, თუმცა დღეს მოწმის სახით გამოსაკითხად ბათუმის პოლიციის ხელმძღვანელის მოადგილე გოჩა ვანაძეა მისული.

„ბათუმელებისა“ და „ნეტგაზეთის“ დამფუძნებელი და დირექტორი 11-12 იანვარს ბათუმის პოლიციის მთავარ სამმართველოსთან ორჯერ დააკავეს. პირველად მზია ამაღლობელი პოლიციამ კედელზე იმ სტიკერის გაკვრის გამო დააკავა, რომელზეც „გაიფიცე“ ეწერა, ის მოგვიანებით ხელწერილის საფუძველზე გაათავისუფლეს, თუმცა მალევე მეორედ ირაკლი დგებუაძისთვის სილის გაწვნის გამო დააკავეს.

„ბათუმელებისა“ და ,,ნეტგაზეთის“ დამფუძნებელი და დირექტორი დაკავების დღიდან, 38 დღე შიმშილობდა. მას 4-დან 7 წლამდე პატიმრობა ემუქრება.

ფოტო : qes. com

„სოციალური სამართლიანობის ცენტრის“ შეფასებით, „ქართული ოცნების“ მიერ „მაუწყებლობის შესახებ“ საქართველოს კანონში შესატანი ცვლილებების სამი საგანგაშო კანონპროექტის დაინიციირება ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო სამართლითა და საქართველოს კონსტიტუციით განმტკიცებულ ფუნდამენტურ უფლებებს არსებითად ეწინააღმდეგება.

პირველი კანონპროექტი - შინაარსობრივი შეზღუდვები და რეგულაციები მაუწყებლების საქმიანობაზე

„მაუწყებლობის შესახებ“ საქართველოს კანონში ცვლილებების შეტანის შესახებ პირველი კანონპროექტის თანახმად, კანონს ემატება დეტალური რეგულაციები ტელე და რადიო მაუწყებლობის სტანდარტებთან დაკავშირებით, მათ შორის, ფაქტის ჯეროვანი სიზუსტე და პასუხის უფლება, სამართლიანობა და მიუკერძოებლობა, პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობა, ფარული მეთოდის გამოყენებით ინფორმაციის მოპოვება და გადაცემა, შეიარაღებული დაპირისპირების, უბედური შემთხვევის და სხვა საგანგებო ვითარების გაშუქება და არასრულწლოვან პირთა დაცვის ცალკეული საკითხები.

SJC-ის შეფასებით, „მაუწყებლობის შესახებ“ საქართველოს კანონში ინიციირებული ცვლილებები, გარდა იმისა, რომ კომუნიკაციის ეროვნულ კომისიას ანიჭებს ფართო უფლებამოსილებებს, პრობლემურია შინაარსობრივი რეგულირების თვალსაზრისითაც. 

„კანონპროექტში მოცემულია არაერთი ბუნდოვანი დებულება, რომელიც არსებით საფრთხეს უქმნის მაუწყებლების სარედაქციო დამოუკიდებლობასა და სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლებას, რადგან მათი შინაარსი და ფარგლები გაუგებარია, შესაბამისად, განუჭვრეტადია, თუ როგორ განმარტავს მათ კომუნიკაციების ეროვნული კომისია“.

შეფასების დოკუმენტში აღნიშნულია, რომ „ქართული ოცნების“ მიერ ინიციირებული კანონპროექტის მსგავსი კანონმდებლობა უნგრეთში მოქმედებს. უნგრეთის პარლამენტის მიერ მიღებული აქტი - „პრესის თავისუფლებისა და მედიის კონტენტის ფუნდამენტურ წესებთან დაკავშირებით“, საქართველოში ინიციირებული კანონპროექტის მსგავსად, შეიცავს ბუნდოვან დებულებებს, რომელიც ნეგატიურად არის შეფასებული ევროპის საბჭოს ვენეციის კომისიის მიერ. 

„ერთ-ერთი ასეთი დებულება ითვალისწინებს ახალი ამბების დაბალანსებული გაშუქების ვალდებულებას ტელე და რადიო მაუწყებლების მიერ. ვენეციის კომისიის შეფასებით, კითხვის ნიშნის ქვეშ დგას, უნდა იყოს თუ არა ახალი ამბების გაშუქებისას „ბალანსის“ დაცვა კანონით აღსრულებადი სამართლებრივი ვალდებულება. „ინფორმაცია (ფაქტები) უნდა იყოს სრული და ზუსტი და არა დაბალანსებული“ - აღნიშნავს კომისია. ვენეციის კომისია ხაზს უსვამს, რომ მსგავსი ნორმები ძალიან კომპლექსურ ვალდებულებებს უწესებენ მედია საშუალებებს და მათ აკლიათ სათანადო სიზუსტე. ტერმინების ბუნდოვანებამ კი შესაძლოა ეს დებულებები თავისუფალი სიტყვის ჩახშობის იარაღად აქციოს“.

ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ კი გამოხატვის თავისუფლების დარღვევა დაადგინა საქმეში, რომელიც უნგრეთის ზემოაღწერილი პრობლემური კანონმდებლობის პრაქტიკაში გამოყენების შემთხვევას შეეხება, ერთ-ერთი სატელევიზიო არხის ჟურნალისტის წინააღმდეგ.

„მოცემულ საქმეში, ჟურნალისტმა ახალი ამბების გაშუქებისას ერთ-ერთი პოლიტიკური პარტია მოიხსენია ტერმინით - „ულტრამემარჯვენე“. ეროვნული სასამართლოების შეფასებით, ამ ქმედებამ დაარღვია უნგრეთის „მედიის აქტის“ დებულება, რომელიც წამყვანებს უკრძალავს პოლიტიკური შინაარსის ახალი ამბების გაშუქებისას გააჟღერონ თავიანთი მოსაზრება ან შეფასებითი განმარტება. ეს დებულება ჰგავს საქართველოში ინიციირებული კანონპროექტის ჩანაწერს, რომლის თანახმად „დაუშვებელია მაუწყებლის მიერ ახალი ამბების პროგრამაში პოლიტიკური ან სხვა სახის დაპირისპირების ამსახველი ინფორმაციის ან საჯარო პოლიტიკის მიმდინარე საკითხების გაშუქება მაუწყებლის პირადი დამოკიდებულების ან მოსაზრების საფუძველზე„“.

SJC-ის შეფასებით, აღსანიშნავია ისიც, რომ მაუწყებლობის მარეგულირებელი ბრიტანული სტანდარტები, რომლითაც „ქართული ოცნების“ წარმომადგენლები მაუწყებლობის შესახებ კანონში შესატან ცვლილებებს ასაბუთებენ, არსებითად განსხვავდებაკანონპროექტში წარმოდგენილი დებულებებისგან. 

მეორე კანონპროექტი- დაფინანსების კუთხით დადგენილი შეზღუდვები

„მაუწყებლობის შესახებ“ საქართველოს კანონში ცვლილებების შეტანის შესახებ მეორე კანონპროექტის თანახმად, ტელე და რადიო მაუწყებლებს ეკრძალებათ უცხოური ძალისგან პირდაპირი ან არაპირდაპირი დაფინანსების, მათ შორის, ფულადი თანხის ან ქონებრივი ღირებულების სხვა სახის მატერიალური სიკეთის მიღება. გამონაკლისს წარმოადგენს კომერციული რეკლამა, ტელეშოპინგი, სპონსორობა და პროგრამაში პროდუქტის (საქონლის/მომსახურების) განთავსება. ამასთანავე, იკრძალება უცხოური ძალის მიერ მაუწყებლების მომსახურების შესყიდვა (გარდა კომერციული რეკლამისა და პროდუქტის განთავსებისა) ან/და პროგრამის მომზადების ან/და ეთერში გადაცემის პირდაპირი ან ირიბი დაფინანსება ან თანადაფინანსება.

„სოციალური სამართლიანობის ცენტრის“ განცხადებით, მედია მაუწყებლებისთვის უცხოური დაფინანსების მიღების ბლანკეტური აკრძალვა, ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო სამართლის თანახმად, გაერთიანებისა და გამოხატვის თავისუფლების გაუმართლებელ შეზღუდვას წარმოადგენს.

„აღნიშნული აკრძალვა არ ემსახურება არავითარ ლეგიტიმურ მიზანს. იგი არ იცავს არავითარ საჯარო ინტერესს ან სიკეთეს. პირიქით, ამ აკრძალვით ხელისუფლება ზღუდავს ფართო საზოგადოებისთვის ალტერნატიული ინფორმაციის მიღების გზებს და ებრძვის კრიტიკულ საკითხებზე საზოგადოებრივი აზრის ფორმირების შესაძლებლობას“.

მესამე კანონპროექტი  - გენდერული თანასწორობის კუთხით გაუარესებული მდგომარეობა 

დოკუმენტში აღნიშნულია, რომ გაერთიანებისა და გამოხატვის თავისუფლების წინააღმდეგ ბრძოლასთან ერთად, მმართველი პარტია თანასწორობის უფლების შემზღუდველი და დისკრიმინაციული შინაარსის შემცველი საგანგაშო საკანონმდებლო ცვლილებების ინიციირებასაც აგრძელებს. ამის მაგალითად ორგანიზაციას „მაუწყებლობის შესახებ“ საქართველოს კანონში მესამე კანონპროექტით ინიცირებული ცვლილებები მოჰყავს, რომლითაც კანონიდან ამოიღებენ სიტყვებს: „გენდერი“, „გენდერული მიკუთვნება“ და „გენდერული მრავალფეროვნება“.

„მაუწყებლობის შესახებ“ კანონის არსებული რედაქციით, საზოგადოებრივი მაუწყებელი ვალდებულია, პროგრამებში ასახოს საზოგადოებაში არსებული ეთნიკური, კულტურული, ენობრივი, რელიგიური, ასაკობრივი და გენდერული მრავალფეროვნება. კანონპროექტის თანახმად, მოცემული დებულებიდან ამოღებულია სიტყვა „გენდერული“ - საზოგადოებრივ მაუწყებელს აღარ ექნება ვალდებულება, პროგრამებში ასახოს საზოგადოებაში არსებული გენდერული მრავალფეროვნება“.

SJC-ის შეფასებით, ქვეყანაში ავტორიტარული მმართველობის გამყარების, სახელმწიფო ინსტიტუტების ჩამოშლისა და ადამიანის უფლებათა მასობრივი დარღვევების ფონზე, განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს ხელისუფლების კონტროლს მიღმა თავისუფალი სივრცეების არსებობას. ერთ-ერთ ასეთ სივრცედ „სოციალური სამართლიანობის ცენტრი“ კრიტიკულ მედიასაშუალებებს მიიჩნევს, რომლებსაც, მიუხედავად არაერთი დაბრკოლებისა, სააშკარაოზე გამოაქვთ ხელისუფლების მიერ ჩადენილი დანაშაულები, მასშტაბური რეპრესიები და ადამიანის უფლებათა მძიმე დარღვევები. 

„მმართველი პარტიის მიერ მედია საშუალებების წინააღმდეგ მიმართული ინიციატივები - ,,მაუწყებლობის შესახებ’’ საქართველოს კანონში ინიციირებული უკიდურესად პრობლემური შინაარსის ცვლილებები, მედია საშუალებების უფლებების შემზღუდველი რეგულაციები და მათზე კონტროლის გამკაცრება კომუნიკაციების კომისიის მეშვეობით მიუთითებს იმაზე, რომ ხელისუფლება ცდილობს კრიტიკულ მედია საშუალებებზე ზეწოლის გაძლიერებას და ქვეყანაში ჯერ კიდევ შენარჩუნებული თავისუფალი სივრცეების მაქსიმალურად ჩახშობას, მისი ავტორიტარული ძალაუფლების კიდევ უფრო გასამყარებლად“.

„სოციალური სამართლიანობის ცენტრის“ შეფასების დოკუმენტი ვრცლად იხილეთ ბმულზე: „მაუწყებლობის შესახებ“ კანონში ინიცირებული ცვლილებები ძირს უთხრის მედიის და გამოხატვის თავისუფლებებს

„რადიო თავისუფლების“ პროდიუსერს ბექა ბერაძეს, რომელიც გასული წლის 1 დეკემბრის ღამეს, ინგოროყვას ქუჩის მიმდებარედ, პროევროპული საპროტესტო აქციის დროს, დააკავეს და სცემეს, მოსამართლემ სიტყვიერი გაფრთხილება გამოუხადა.

ბექა ბერაძეს შსს პოლიციელისადმი დაუმორჩილებლობასა და წვრილმან ხულიგნობას ედავებოდა.

„რადიო თავისუფლების“ პროდიუსერს დღეს, 17:00 საათზე  ჩანიშნული სასამართლო პროცესის შესახებ დაახლოებით ერთი საათით ადრე აცნობეს. მისმა ადვოკატმა კი სასამართლოში საქმის მასალების მისატანად სხდომის ერთი საათით გადადება ითხოვა.

ბერაძე 2024 წლის 1 დეკემბერს, დაახლოებით ღამის პირველის ნახევარზე, ინგოროყვას ქუჩის მიმდებარედ, ძმასთან და ორ მეგობართან ერთად იმ დროს დააკავეს, როდესაც პარლამენტთან მიმდინარე საპროტესტო აქციისკენ მიდიოდნენ.

ბერაძე საგარეჯოს დროებითი მოთავსების იზოლატორში გადაიყვანეს და დაკავებიდან 48 საათის გასვლის შემდეგ, ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის დაკისრების გარეშე გაუშვეს. „რადიო თავისუფლების“ პროდიუსერს სახეზე დაზიანებები აღენიშნებოდა.

თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლემ სიტყვიერი შენიშვნა გამოუცხადა ტელეკომპანია „მთავარი არხის“ ოპერატორს, სერგი ბარამიძესაც, რომელიც პოლიციამ პროფესიული მოვალეობის შესრულების დროს ძალის გამოყენებით დააკავა.

ბარამიძე პროფესიული მოვალეობის შესრულების დროს ძალის გამოყენებით გასული წლის 19 ნოემბერს დააკავეს და მოგვიანებით, ხელწერილის საფუძველზე გაათავისუფლეს. ამ დღეს პოლიციამ მელიქიშვილის გამზირზე მიმდინარე მშვიდობიანი აქცია ძალის გამოყენებით დაშალა, რის შედეგადაც ჟურნალისტებიც დაშავდნენ.  

შსს წვრილმან ხულიგნობასა და პოლიციის კანონიერი მოთხოვნის დაუმორჩილებლობას ედავება „პუბლიკის“ რეპორტიორ ალექსანდრე ქეშელაშვილსაც. 

თბილისის საქალაქო სასამართლომ „პუბლიკის“ რეპორტიორის ადმინისტრაციულ საქმეზე 25 თებერვალს იმსჯელა. სარეზოლუციო ნაწილის გამოცხადება კი მოსამართლე ნინო ენუქიძემ 17 მარტამდე გადადო.

ქეშელაშვილი 2024 წლის 28-29 ნოემბრის ღამეს, პარლამენტთან მიმდინარე საპროტესტო აქციის გაშუქებისას დააკავეს, სახისა და თავის არეში სცემეს და სამუშაო აპარატურა წაართვეს.

პოლიციის განყოფილებაში გადაყვანის შემდეგ, მისთვის ცნობილი გახდა, რომ ადმინისტრაციული წესით იყო დაკავებული. ქეშელაშვილს საავადმყოფოში გადაყვანა და ქირურგიული ოპერაციაც დასჭირდა.

ფოტო: Guram Muradov/Civil. ge

„პრესის საერთაშორისო ინსტიტუტი“ (IPI) და მედიის უფლებადამცველი ორგანიზაციები საქართველოში „ახლად წარდგენილი კანონმდებლობის, ჟურნალისტების უსაფრთხოებისადმი მომატებული საფრთხეებისა და მედიის თავისუფლების ზოგადი დაკნინების“ გამო შეშფოთებას გამოხატავენ და საერთაშორისო საზოგადოებას მოუწოდებენ, საქართველოს ბრძოლაში მყოფ დამოუკიდებელ მედიასექტორს მხარი დაუჭირონ.

5 საერთაშორისო ორგანიზაციის განცხადებით, „ქართული ოცნება“ და მისი სატელიტი პარტია „ხალხის ძალა“ „მაუწყებლობის შესახებ“ კანონში ცვლილებების შეტანას აპირებს, რაც მარეგულირებლისთვის ცენზურის დაწესების შესაძლებლობის მიცემას გულისხმობს და მაუწყებლისთვის „უცხოური ძალისგან“ დაფინანსების მიღებას ზღუდავს.

„მაუწყებლობის შესახებ“ კანონში შესატანი ცვლილებით,  კომუნიკაციების კომისიას, საჩივრის მიმართვის საფუძველზე, აქამდე თვითრეგულირების სფეროში მოქცეული საკითხების განხილვისა და მაუწყებლების დასანქცირების შესაძლებლობა ეძლევა.

ორგანიზაციები ყურადღებას ამახვილებენ, „ქართული ოცნების“ პარლამენტის მიერ პირველი მოსმენით მიღებულ კანონპროექტზე - „უცხოური აგენტების რეგისტრაციის აქტი“ [FARA].

ისინი აღნიშნავენ, რომ დემოკრატიული გარანტიების გარეშე აღნიშნული საკანონმდებლო ცვლილებები სავარაუდოდ ხელისუფლების კრიტიკოსების გასაჩუმებლად იქნება გამოყენებული.

„აღნიშნული სამართლებრივი ინიციატივები გასული წლის განმავლობაში მთავრობის მიერ მედიის დასათრგუნად გამოყენებული მასშტაბური შეტევის ნაწილია, რა დროსაც, საერთო დემოკრატიული უკუსვლის ფონზე, მდგომარეობა მედიის თავისუფლების თვალსაზრისით სწრაფად უარესდებოდა და ჟურნალისტები მიზანმიმართული ძალადობის სამიზნედ იქცნენ“.

ორგანიზაციები ყურადღებას „ბათუმელებისა“ და „ნეტგაზეთის“ დამფუძნებლის დაკავებაზეც ამახვილებენ და აღნიშნავენ, რომ მზია ამაღლობელი წინასწარ პატიმრობაში უსამართლოდ იმყოფება.

განცხადებაში აღნიშნულია ისიც, რომ „საზოგადობრივი მაუწყებელი“, რომელიც დიდი ხანია „ქართული ოცნების“ ხელისუფლების ინსტრუმენტს წარმოადგენს, იმ ჟურნალისტების ძალისხმევას თრგუნავს, რომლებიც პოლიტიკური კონტროლისგან თავისუფალ გაშუქებას ცდილობენ.

მედიის უფლებადამცველი ორგანიზაციების შეფასებით, საქართველოში პრესის თავისუფლების გაუარესება მზარდი ავტორიტარიზმის ფონზე, უკიდურესად საგანგაშოა და გაგრძელების შემთხვევაში, უფრო დიდ გავლენას მოახდენს რეგიონში დემოკრატიის ხარისხზე.

განცხადებაზე ხელმომწერები „ქართულ ოცნებას“ მოუწოდებენ, დამოუკიდებელი მედიაგამოცემებისა და მედიის პროფესიონალების დევნა შეწყვიტოს. 

„ჩვენ კიდევ ერთხელ მოვუწოდებთ ევროკავშირს, მოახდინოს ეფექტური ზეწოლა მმართველ პარტია „ქართულ ოცნებაზე“, რათა გაიწვიოს ახალი კანონმდებლობა, რომელიც გავლენას ახდენს მედიაზე, და შეწყვიტოს თავდასხმები ჟურნალისტიკასა და სამოქალაქო საზოგადოებაზე“.

განცხადებას ხელს აწერენ: პრესის საერთაშორისო ინსტიტუტი (IPI), ევროპის ჟურნალისტთა ფედერაცია (EFJ), პრესისა და მედიის თავისუფლების ევროპული ცენტრი (ECPMF), Free Press Unlimited  (FPU), Osservatorio Balcani Caucaso Transeuropa (OBCT). 

დავით კეზერაშვილმა თავის საკუთრებაში არსებული ტელეკომპანია „ფორმულას“ წილი (26%) მიხეილ მშვილდაძეს სრულად, სიმბოლურ ფასად - 1 ლარად გადასცა. მშვილდაძე, რომელიც არხის 12.25%-იან წილს ფლობდა, ამ ცვლილებით, ტელევიზიის ყველაზე დიდი წილის (38.25%) მფლობელი გახდა. 

„ფორმულას“ გენერალურ დირექტორს, ზურაბ გუმბარიძეს 10-10% 1 ლარად გადასცეს არხის 12.25-12.25%-იანი წილის მფლობელებმა, ირაკლი საღინაძემ და გიორგი ლიფონავამ. გუმბარიძე აქამდე არხის 12.25%-ს ფლობდა. 

მხარეებს შორის ნასყიდობის ხელშეკრულება 5 მარტს გაფორმდა, „ფორმულას“ რეგისტრირებულ მონაცემებში ცვლილებები კი დღეს, 11 მარტს აისახა. 

რეესტრის დღევანდელი ამონაწერის მიხედვით, ტელეკომპანია „ფორმულას“ წილები ასე ნაწილდა:

მიხეილ მშვილდაძე - 38.25%

ზურაბ გუმბარიძე - 32.25%

ირაკლი საღინაძე - 2.25%

გიორგი ლიფონავა - 2.25%

„თავისუფლების ფორმულა“ - 25% 

თებერვალში კეზერაშვილი თავისი წილის ზურაბ გუმბარიძისთვის გადაცემას აპირებდა. გუმბარიძემ „ფორმულას“ მონაცემებში შესაბამისი ცვლილების რეგისტრაციისთვის საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოს 7 თებერვალს მიმართა. თუმცა, რეესტრმა სარეგისტრაციო წარმოება იმავე დღეს შეაჩერა და დამატებითი დოკუმენტაციის წარდგენა მოითხოვა. 

ტელეკომპანია „ფორმულა“ საჯარო რეესტრში 2019 წლის 22 ივლისს დარეგისტრირდა, მაუწყებლობა კი 1 ოქტომბრიდან დაიწყო. „ფორმულა კრეატივის“ გუნდმა ტელეკომპანია მას შემდეგ დააარსა, რაც ტელეკომპანია „რუსთავი 2“ ქიბარ ხალვაშს გადაეცა და არხის დირექტორად პაატა სალია დაინიშნა. მაშინ „რუსთავი 2“ თანამშრომლების ნაწილმა დატოვა და ნაწილი - „ფორმულას“, ნაწილი კი „მთავარ არხს“ შეუერთდა. 

თავდაპირველად, კომპანიის 25%-იან წილებს მიხეილ მშვილდაძე, ზურაბ გუმბარიძე, ირაკლი საღინაძე და გიორგი ლიფონავა ფლობდნენ, 2019 წლის სექტემბერში კი ტელეკომპანიის საკონტროლო პაკეტის (51%) მფლობელი დავით კეზერაშვილი გახდა. 2023 წელს, კეზერაშვილმა კუთვნილი 51%-დან 25% ა(ა)იპ „თავისუფლების ფორმულას“, ტელევიზიის თანამშრომლებს სიმბოლურად 1 ლარად გადასცა. 

„სოციალური სამართლიანობის ცენტრის“ შეფასებით, „ქართული ოცნება“ ამერიკული კანონის - „უცხოური აგენტების რეგისტრაციის შესახებ“ [FARA] შემოღებას სამოქალაქო და მედია ორგანიზაციებზე ზედამხედველობისა და კონტროლის მოპოვების კონტექსტში განიხილავს, იმის მიუხედავად, რომ FARA-ს ნებისმიერი გონივრული განმარტების პირობებში, ასეთი ორგანიზაციები კანონის რეგულირების სფეროს მიღმა უნდა დარჩნენ. 

ორგანიზაცია აღნიშნავს, რომ 1938 წელს FARA-ს მიღების კონტექსტი, ევოლუცია და მისი გამოყენების ადმინისტრაციული და სასამართლო პრაქტიკა აჩვენებს, რომ FARA არა ავტონომიური საზოგადოებრივი და მედია ორგანიზაციების დაფინანსების წყაროების გამჭვირვალობას, არამედ მტრულად განწყობილი უცხო ქვეყნის ძალების აგენტების საქმიანობას არეგულირებს. 

SJC-ის განცხადებით, საზოგადოებრივი და მედია ორგანიზაციები FARA-ს „აგენტის“ დეფინიციაში იმიტომაც ვერ მოექცევიან, რომ ისინი მრავალფეროვანი წყაროებიდან დაფინანსების გამო ვერ აკმაყოფილებენ კანონის ერთ-ერთ კრიტერიუმს − რომელიმე წყაროდან სრულად ან დიდწილად დაფინანსების შესახებ. 

„სასამართლო საქმეებიც, რომლებიც FARA-ს ამა თუ იმ ასპექტის კონსტიტუციურობას განიხილავდა, ადასტურებს, რომ კანონს ვიწრო მიზანი და რეგულირების სფერო აქვს. FARA-ს  მიზანია გააკონტროლოს უცხოური ძალის პირდაპირი გავლენა ადგილობრივ პოლიტიკაზე, როდესაც უცხოეთიდან დაფინანსებული პირები ავტონომიურად არ მოქმედებენ და სრულად ექვემდებარებიან პრინციპალის მითითებებს“.

როგორც „სოციალური სამართლიანობის ცენტრი“ განმარტავს, FARA ამერიკული სამართალში, რომელიც პრეცედენტულ სამართლის სისტემას ეფუძნება,  სასამართლო პრაქტიკის შესაბამისად აღსრულდება. ჩვენს რეალობაში კი FARA-ს ტრანსპლანტაცია შეუძლებელია მხოლოდ კანონის ტექსტის კოპირებით, თუ მხედველობაში არ იქნება მიღებული ამ კანონის გამოყენების სასამართლო პრაქტიკა და მთელი რიგი გადაწყვეტილებები, რომლებიც კანონის შინაარსს, სტანდარტებსა და პრინციპებს აზუსტებს. 

„იმ შემთხვევაში, თუ ქართული ოცნება FARA-ს კანონის ამერიკული სასამართლო პრაქტიკის ლოგიკით გამოყენებას ასევე ზედმიწევნით შეეცდება, მაშინ აშკარაა, რომ სხვა ქვეყნებიდან დაფინანსებული, მაგრამ დამოუკიდებელი დღის წესრიგის მქონე სამოქალაქო და მედია ორგანიზაციები FARA-ს ტიპის კანონის მოქმედებაში ვერ მოექცევიან“.

ორგანიზაციის შეფასებით, როგორც ჩანს „ქართულ ოცნებას“, ერთი შეხედვით, საზოგადოებრივი და მედია ორგანიზაციების კონტროლისთვის აშკარად შეუსაბამო FARA-ს გადმოღება კანონში გათვალისწინებული მკაცრი სისხლის სამართლებრივი მექანიზმებისა და ინდივიდუალურ დონეზე კანონის სელექციური და პოლიტიკური მოტივებით გამოყენების გამო სურს. 

„ამაზე ღიად მიუთითებენ მმართველი გუნდის წარმომადგენლები, მათ შორის, ირაკლი კობახიძე,[1] შალვა პაპუაშვილი[2] და მამუკა მდინარაძე.[3] მმართველ გუნდს FARA-ს კანონის გამოყენება საქართველოში, ამერიკული რეალობისგან განსხვავებით, დამოუკიდებელი სასამართლოს და გამოხატვისა და გაერთიანების თავისუფლების დაცვის მყარად დამკვიდრებული გარანტიების გარეშე ესახება და წარმოუდგენია, რომ ამერიკული სახელდების კანონის ინსტრუმენტალიზებას სამოქალაქო საზოგადოების დაზიანებისთვის გამოიყენებს“.

როგორც SJC-ი აღნიშნავს, საქართველოს კონტექსტში FARA-ს განსაკუთრებული პრობლემურობა „ქართული ოცნების“ განზრახვაში ვლინდება - FARA-ს ანალოგი ინსტრუმენტად აქციოს იმავე შედეგების მისაღწევად, რისთვისაც ე.წ. „რუსული კანონი“ იქნა მიღებული. 

„კრიტიკა, რომელიც არსებობდა „აგენტების კანონთან“ მიმართებით − რომ ის „ქართულ ოცნებას“ ანტიდემოკრატიული მიზნებისთვის სჭირდებოდა − ვალიდურია FARA-ს შემთხვევაშიც. კანონი, თუ ის ავტორიტარიზმის კონსოლიდაციას ემსახურება, ფუნდამენტურად მიუღებელია მისი წარმომავლობის მიუხედავად. სამართალი, რამდენადაც ის სოციალური და პოლიტიკური ფენომენია, მნიშვნელობას გამოყენებისას იძენს“.

„სოციალური სამართლიანობის ცენტრის“ შეფასებით:

• FARA-ს მიღების შესახებ არსებული დისკუსიები და მისი იმპლემენტაცია რადიკალურად განსხვავებულ დროით, სახელმწიფოებრივ, იდეოლოგიურ და სოციალურ გარემოებებს დაეფუძნა;
• საქართველოში FARA-ს პირდაპირი კოპირების მიზანი მისი აისტორიული განმარტებების და სასამართლოზე მმართველი პარტიის ტოტალური კონტროლის პირობებში „რუსულ კანონზე“ უფრო მკაცრი სისხლისსამართლებრივი პასუხიმგებლობის ფორმების დაწესებაა;
• FARA, ერთეული შემთხვევების გამოკლებით, გამოიყენება ძალზე დავიწროებულად და პრაქტიკულად არ აქვს გავლენა საზოგადოებრივი და მედია ორგანიზაციების საქმიანობაზე;
• FARA-ს ბოლოდროინდელი პოლიტიკური ინსტრუმენტალიზება პრეზიდენტ ტრამპის ადმინისტრაციის ანტიგარემოსდაცვით დღის წესრიგს უკავშირდება, რომელიც მკაცრად არის გაკრიტიკებული ადამიანის უფლებათა დამცველი ორგანიზაციების მხრიდან. აღსანიშნავია, რომ ეს პროცესი საბოლოოდ სამართლებრივად არც დასრულებულა;
• აშშ-ს უზენაესი სასამართლო განმარტებები, მათ შორის, FARA-ს რეგულირების სფეროზე, ეჭვს არ ტოვებს იმის შესახებ, რომ ავტონომიურად მოქმედი სამოქალაქო და მედია ორგანიზაციები FARA-ს მოქმედების ფარგლებს მიღმა რჩებიან;
• აშშ-ს უზენაესი სასამართლო დამატებით მყარ გარანტიებს ქმნის სამოქალაქო და მედია ორგანიზაციების დასაცავად, რაც, მათ შორის, FARA-ს ინტრუმენტალიზების რისკებს აზღვევს. FARA-ს სიტყვასიტყვით გადმოტანის მიზანშეწონილობაზე აპელირება, ასეთი გარანტიების არარსებობის პირობებში საზოგადოების შეცდომაში შეყვანას ემსახურება;
• „ქართული ოცნება“ ე.წ „რუსული კანონით“ უკვე არღვევს აშშ-ს უზენაესი სასამართლოს მიერ დადგენილ სტანდარტებს გამოხატვის და გაერთიანების თავისუფლებაზე, რის წინააღმდეგაც საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს დღემდე არ უმოქმედია.

FARA-ს მიზანსა და ისტორიულ ევოლუციაზე, რეგულირების სფეროზე, ბოლოდროინდელ ინსტრუმენტალიზების ნიშნებსა და ინსტრუმენტალიზების დამზღვევ კონსტიტუციურ-სამართლებრივ სტანდარტებზე ამერიკაში იხილეთ „სოციალური სამართლიანობის ცენტრის“ განცხადება ვრცლად - FARA სამოქალაქო და მედია ორგანიზაციებზე არ ვრცელდება: FARA-ს გამოყენების პრაქტიკა აშშ-ში და მისი დამზღვევი კონსტიტუციურ-სამართლებრივი სტანდარტები

კომუნიკაციების კომისიას 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინასაარჩევნო პერიოდის მედიამონიტორინგის შედეგები ამ დრომდე არ გამოუქვეყნებია.

„მედიაჩეკერს“ საჯარო ინფორმაციის გაცემის მოთხოვნით გაგზავნილ წერილზე კომუნიკაციების კომისიამ უპასუხა, რომ გასული წლის წინასაარჩევნო პერიოდის მედიამონიტორინგის შედეგები კომისიის წლიურ ანგარიშში აისახება, რომლის პარლამენტისთვის წარდგენის ვალდებულებაც არაუგვიანეს 1 ივნისისა აქვს. 

კომუნიკაციების კომისიას, გასული წლის 6 სექტემბერს გამოქვეყნებული ინფორმაციის მიხედვით, მონიტორინგის პერიოდში 2 შუალედური და ერთი შემაჯამებელი ანგარიში უნდა გამოექვეყნებინა:

„პირველი შუალედური ანგარიში 27 აგვისტო - 27 სექტემბრის პერიოდს, ხოლო მეორე - 28 სექტემბერი - 26 ოქტომბრის პერიოდებს მოიცავს“.

წინა, 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების დროს კომუნიკაციების კომისიამ 3 რაოდენობრივი და 3 თვისებრივი ანგარიში იმ წლის დეკემბრის ბოლომდე გამოაქვეყნა. 2020 წლის 174-გვერდიან ანგარიშში კი წინასაარჩევნო მედია მონიტორინგს მხოლოდ 3 გვერდი დაეთმო. 

საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად, კომუნიკაციების კომისია, მათივე ინფორმაციით, 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნების მედიამონიტორინგის ფარგლებში 24-საათიან რეჟიმში, 55-მდე ტელემაუწყებელს დააკვირდებოდა. რაოდენობრივთან ერთად, თვისებრივი მონიტორინგი კი საზოგადოებრივ მაუწყებლებსა და 5 ყველაზე რეიტინგულ არხზე: „ტელეიმედზე“, „რუსთავი 2“-ზე, „პოსტვ“-ზე, „მთავარ არხსა“ და „ტელეკომპანია პირველზე“, 19:00-დან 24:00 საათამდე პერიოდში, განხორციელდებოდა. 

როგორც ComCom-ი წერდა, მონიტორები წინასაარჩევნო რეკლამას, წინასაარჩევნო დებატებს, ახალ ამბებსა და საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ გადაცემებს, ასევე, წინასაარჩევნო აგიტაციას და საზოგადოებრივი აზრის კვლევებს დააკვირდებოდნენ. მედიამონიტორინგის ჯგუფის წევრები კი, ევროპის საბჭოს მხარდაჭერით, ექსპერტმა რასტო კუზელმა საერთაშორისო სტანდარტებისა და ევროპული მეთოდოლოგიის შესაბამისად გადაამზადა.

„ჟურნალისტთა უსაფრთხოების პლატფორმის“ მიერ მომზადებულ ანგარიშში - „პოლიტიკურ წნეხთან დაპირისპირება, დეზინფორმაცია და მედიის დამოუკიდებლობის ეროზია“, რომელიც 2024 წელს, ევროპის მასშტაბით პრესის თავისუფლების მდგომარეობას მიმოიხილავს, საქართველოზეც არის საუბარი. 

ანგარიშის დასაწყისშივე აღნიშნულია, რომ საქართველოში 2024 წელს, „განგაშის სიგნალები მკვეთრად გაიზარდა – სამჯერ მეტად წინა წელთან შედარებით“, რაც დიდწილად პროევროპული აქციების მიმდინარეობისას ჟურნალისტებზე თავდასხმაში გამოიხატა. გასულ წელს, საქართველოში 18 განგაშის სიგნალი დაფიქსირდა და პრესის თავისუფლების დამრღვევი ქვეყნების ხუთეულში მოხვდა.

განგაშის სიგნალს, რომელშიც ჟურნალისტების უსაფრთხოებისა და მედიის თავისუფლების მიმართ არსებული საფრთხეები აისახება, ევროპის საბჭოს პარტნიორი ორგანიზაციები გამოსცემენ.

„ქვეყნები, რომელიც პლატფორმაზე დაფიქსირებული საგანგაშო შემთხვევების სიმრავლით გამოირჩეოდნენ, იყვნენ უკრაინა (40), სადაც შემთხვევათა უმეტესობა მოხდა რუსეთის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე ან დაკავშირებული იყო რუსულ შეიარაღებულ ძალებთან; რუსეთი (32), თურქეთი (28), სერბეთი (20) და საქართველო (18)“.

2024 წელს საქართველოში მომხდარი მედიის თავისუფლების დარღვევებზე ვრცლად საუბარია ქვეთავში - „საქართველო: პრესის თავისუფლების მკვეთრი ვარდნა 2024 წელს“.  მასში აღნიშნუალია, რომ „განგაშის სიგნალების მკვეთრი ზრდით“ გამოწვეულმა რეგრესიამ „ქვეყანა კიდევ უფრო დააშორა დემოკრატიულ პრინციპებს და შეაფერხა მისი ევროკავშირთან ინტეგრაცია“.

2024 წლის ოქტომბერში პარტნიორი ორგანიზაციების მიერ განხორციელებულმა ფაქტების დამდგენმა მისიამ დაასკვნა, რომ საქართველოში მედიის თავისუფლება „მზარდი ავტორიტარიზმის ფონზე“ მძიმე მდგომარეობაშია. 

დოკუმენტში აღნიშნულია, რომ წინასაარჩევნო პერიოდში კომუნიკაციების კომისიამ დააჯარიმა რამდენიმე ოპოზიციური ტელევიზია, მათ შორის „მთავარი არხი“, იმ პოლიტიკური რეკლამების განუთავსებლობისთვის, რომლებიც ომით დანგრეული უკრაინის კადრების გამოყენებით პროპაგანდისტულ მესიჯებს მოიცავდა.

ანგარიშში ხაზგასმულია, რომ 26 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების დროს, სულ მცირე 70 ჟურნალისტი გახდა სიტყვიერი და ფიზიკური ძალადობის, დაშინებისა და პროფესიულ საქმიანობაში ხელის შეშლის სუბიექტი.

„არჩევნების შემდეგ, ირაკლი კობახიძემ ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესის 2028 წლამდე შეჩერების შესახებ განაცხადა, რამაც ქვეყნის მასშტაბით პროტესტი გამოიწვია. ამ აქციების დროს ჟურნალისტების მიმართ ძალადობა გაძლიერდა“. 

ორგანიზაციები აღნიშნავენ, რომ ნოემბრის ბოლოს და დეკემბრის დასაწყისში პოლიციის მიერ პროტესტის დასაშლელად ცრემლსადენი გაზისა და წყლის ჭავლის გამოყენებისას მედიის 90-ზე მეტი წარმომადგენელი გახდა ფიზიკური თავდასხმის, სიტყვიერი შეურაცხყოფის ან ხელის შეშლის მსხვერპლი.

„ყველაზე მეტად დაზარალებული ჟურნალისტები დამოუკიდებელ, მთავრობის მიმართ კრიტიკულად განწყობილ მედიასაშუალებებში მუშაობდნენ “.

საკანონმდებლო შეზღუდვები და დაშინება

ანგარიშის მიხედვით, ჟურნალისტები, რომლებიც რუსული კანონის წინააღმდეგ მიმდინარე აქციებს აშუქებდნენ, სპეცრაზმელების ძალადობის, ცილისწამებისა და მუქარის სამიზნეები გახდნენ. მასში საუბარია „ოჯახური ღირებულებებისა და არასრულწლოვანთა დაცვის შესახებ“ მიღებულ კანონზეც, რომელიც რუსეთის 2013 წლის ანტი-LGBTQ+ კანონმდებლობის მოდელზეა დაფუძნებული და  „კიდევ ერთ შემაშფოთებელ მოვლენადაა“ შეფასებული.

დევნილობაში მყოფი ჟურნალისტების მიზანში ამოღება

დოკუმენტში აღნიშნულია, რომ საქართველო, რომელიც ოდესღაც დევნილი ჟურნალისტებისთვის უსაფრთხო ქვეყნად ითვლებოდა, მზარდად სახიფათო ხდება. ამის მაგალითად მოყვანილია აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის აფგან სადიგოვის დაკავება. ასევე, ანგარიშში ხაზგასმულია, რომ „ჟურნალისტებს ახლა უფრო ხშირად უკრძალავენ ქვეყანაში შესვლას“. ასეთები კი იყვნენ: ჩეხი ჟურნალისტი რეი ბეზელი, ბელორუსი ჟურნალისტი ანდრეი მიალესკა, სომეხი ჟურნალისტი არსენ ხარატიანი და ფოტოჟურნალისტი სტეფან გოსი.

საქართველოს შესახებ ქვეთავი მთავრდება შეფასებით, რომ მედიის თავისუფლების სწრაფი ვარდნა, რომელიც ჟურნალისტების წინააღმდეგ მზარდი ძალადობით, შემზღუდავი კანონმდებლობითა და პოლიტიკური ჩარევით გამოირჩევა, ხაზს უსვამს შემაშფოთებელ გადახვევას ევროინტეგრაციიდან და დემოკრატიული პრინციპებიდან. ხელისუფლების მიერ სამართლებრივი და ფიზიკური დაშინების ტაქტიკის მზარდმა გამოყენებამ კი, ავტორიტარული მოდელების იდენტურ საკანონმდებლო ზომებთან ერთად, დამოუკიდებელი ჟურნალისტიკისთვის მტრული გარემო შექმნა. 

„საჭიროა სასწრაფო მოქმედება, რომ ეს ტენდენციები შემოტრიალდეს, დაცული იყოს მედიის თავისუფლება, საქართველოს ერთგულება დემოკრატიული ღირებულებებისა და ევროპული მისწრაფებებისადმი“.

„ჟურნალისტების უსაფრთხოების პლატფორმა“ 15 საერთაშორისო ორგანიზაციას აერთიანებს: „ჟურნაისტთა ევროპის ფედერაცია“; „ჟურნალისტთა საერთაშორისო ფედერაცია“; „ევროპელ ჟურნალისტთა ასოიაცია“; „რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“; „პრესის საერთაშორისო ინსტიტუტი“; „ჟურნალისტთა დაცვის კომიტეტი“; „ინდექსი ცენზურის შესახებ“; „საინფორმაციო უსაფრთხოების საერთაშორისო ინსტიტუტი“; „ევროპული მაუწყებლობის კავშირი“; „პრესისა და მედიის თავისუფლების ევროპული ცენტრი“; ARTICLE 19; Free Press Unlimited; PEN International; Rory Peck Trust; Justice for Journalists Foundation.

ჩეხეთის საელჩო, რომლის წარმომადგენლებიც მზია ამაღლობელის სასამართლო პროცესს სხვა საელჩოების წარმომადგენლებთან ერთად დაესწრნენ, ბათუმის საქალაქო სასამართლოს მიერ ამაღლობელის პატიმრობაში დატოვების გადაწყვეტილებას ეხმაურება და აღნიშნავს, რომ სამწუხარო და შემაშფოთებელია იმის ხილვა, თუ როგორ მოქმედებს შერჩევითი მართლმსაჯულება საქართველოში, ევროკავშირის წევრობის კანდიდატ ქვეყანაში. 

„ერთის მხრივ, კრიტიკული ონლაინ მედიის, „ბათუმელებისა“ და „ნეტგაზეთის“ დამფუძნებელი და დირექტორი დაკავებულია იმის გამო, რომ ემოციური შელაპარაკების დროს, ბათუმის პოლიციის უფროსს ხელი გაარტყა. მეორე მხრივ, არც ერთი ნიღბიანი პირი, რომლებიც სასტიკად გაუსწორდნენ ტელეკომპანია „ტვ პირველის“ ჟურნალისტსა და ოპერატორს, თბილისსა და ბათუმში საპროტესტო აქციების დროს, არ არიან პასუხისგებაში მიცემულნი“.

საელჩოს განცხადებაში აღნიშნულია, რომ  ბოლო დროს გამოქვეყნებული, 2024 წლის ევროპის პრესის თავისუფლების ანგარიში, სახელწოდებით - „პოლიტიკურ წნეხთან დაპირისპირება, დეზინფორმაცია და მედიის დამოუკიდებლობის ეროზია“,  ნათლად აღწერს საქართველოში არსებულ მედია გარემოს:

„საქართველოში პრესის თავისუფლების სწრაფი ვარდნა, რომელიც გამოხატულია ჟურნალისტების მიმართ ძალადობის ესკალაციით, შემზღუდველი კანონებითა და პოლიტიკური ჩარევით, ხაზს უსვამს შემაშფოთებელ გადახვევას დემოკრატიული პრინციპებისა და ევროპული ინტეგრაციისგან. ხელისუფლების მხრიდან სამართლებრივი და ფიზიკური დაშინების ტაქტიკის მზარდმა გამოყენებამ, ავტორიტარული რეჟიმების საკანონმდებლო ზომების მიბაძვასთან ერთად, შექმნა მტრული გარემო დამოუკიდებელი ჟურნალისტიკისთვის. ამ ტენდენციების შესაცვლელად სასწრაფო მოქმედებაა საჭირო, მედიის თავისუფლების, საქართველოს დემოკრატიული ღირებულებებისა და ევროპული მისწრაფებების დასაცავად“.

ჩეხეთის საელჩო საქართველოში მედიის თავისუფლებას დემოკრატიის გადამწყვეტ კომპონენტად მიიჩნევს და აღნიშნავს, რომ დემოკრატიის, ადამიანის უფლებებისა და სამოქალაქო საზოგადოების მხარდაჭერა ჩეხეთის საგარეო პოლიტიკის ერთ-ერთი მთავარი პრიორიტეტია. 

„ჩეხეთის საელჩო საქართველოში გააგრძელებს საქართველოს მომიტინგეებისა და ჟურნალისტების სასამართლო პროცესების მონიტორინგს. ჩეხეთი გააგრძელებს დამოუკიდებელი მედიისადმი საკუთარ მხარდაჭერას გარდამავალი პროგრამის ფარგლებში“.