რეიტინგი გარკვეულ სიყვითლეს და მსხვერპლს რომ მოითხოვს, ახალი ამბავი არავისთვის არის. ახლა რიტორიკა და პათეტიკა დროებით გვერდზე გადავდოთ და ვაღიაროთ, რომ ეს მსხვერპლი ხშირად კონკრეტული ადამიანია, სიყვითლე კი მისი პირადი ტრაგედიის გაშუქების თანმდევი ეფექტი და ელფერი. როგორც წესი, ეს პრობლემა მთელი სიმძაფრით თავს მაშინ იჩენს ხოლმე, როცა მედიის დღის წესრიგში რაიმე გახმაურებული დანაშაული, მკვლელობა, თვითმკვლელობა ან მსხვერპლით დასრულებული სტიქია და უბედური შემთხვევა ხვდება.

საყვარელი ადამიანის დაკარგვით გამოწვეული გლოვა და ამ გლოვის ამსახველი პროცესიები რომ დღემდე მთავარი სანახაობაა საქართველოში, ესეც ყველამ ვიცით.

როგორ ტიროდა ჭირისუფალი - მოთქმით თუ ჩუმად, რა და როგორ დაატირა მიცვალებულს, თალხი ეცვა თუ არა, ვინ მივიდა და ვინ არ მივიდა სამძიმრის სათქმელად, ყალბი თანაგრძნობა ეწერა სახეზე თუ ნამდვილად განიცდიდა მომხდარ უბედურებას, ვინ ამოუდგა გვერდში ჭირისუფალს, როგორი სახლი ჰქონდათ - ეს ის თემებია, რომლებსაც ბევრი ადამიანი დღემდე სერიოზულად განიხილავს.

არ თქვათ ახლა, რომ სამძიმარი, პანაშვიდი თუ დაკრძალვა თავშესაქცევი ამბავი მხოლოდ მაშინ იყო, როცა ტელევიზია და ინტერნეტი არ არსებობდა. შუასაუკუნეებსა და არც თუ ისე შორეულ წარსულში თუ მსგავსი ამბები სამეზობლოში ირჩეოდა, ტექნოლოგიები განვითარდა და პირველყოფილი ცნობისმოყვარეობის დაკმაყოფილებაში ახლა უკვე მედიაც გვეხმარება - მედიას შეუძლია პანაშვიდიდან ან პირდაპირ სასაფლაოდან პირდაპირი ჩართვა შემოგვთავაზოს.

როგორც წესი, მედიის ვნება ასეთი ტრაგედიების გაშუქებისადმი მაშინ მატულობს ხოლმე, როცა მშობლებს არასრულწლოვანი ან ახალგაზრდა შვილი ეღუპებათ. რაღა შორს წავიდეთ, “მხედრიონის” ერთ-ერთი ყოფილი ლიდერის, დოდო გუგეშაშვილის დაჭრის და მისი შვილის მკვლელობის ამბავი გავიხსენოთ.

ამ საშინელი ამბიდან რამდენიმე დღის განმავლობაში ქართული მედიის ერთი ნაწილი მხოლოდ იმას არკვევდა, უთხრეს თუ არა საავადმყოფოს რეანიმაციულ განყოფილებაში მყოფ დაჭრილ დედას, რომ მისი შვილი გარდაიცვალა, მეორე ნაწილი კი ადგენდა, ვინ, როდის და რა ფორმით მიაწვდიდა შვილმკვდარ დედას მის თავზე დამტყდარი უბედურების შესახებ ინფორმაციას.

ეს არის ის “ახალი ამბები”, რომლებსაც “ექსკლუზივებზე” მონადირე ონლაინმედია განახლებად რეჟიმში, მუდმივად გვაწვდიდა:

“დოდო გუგეშაშვილმა შვილის დაღუპვის შესახებ არ იცის”

“დოდო გუგეშაშვილს შვილის გარდაცვალების შესახებ, სავარაუდოდ, ხვალ შეატყობინებენ”

“ნოდარ გუგეშაშვილს სავარაუდოდ ხუთშაბათს დავკრძალავთ, შვილის გარდაცვალების ამბავს ალბათ, ხვალ ვეტყვით”

თუმცა, მრავლისმნახველი ქართველი მაყურებლისთვისაც კი ალბათ სრულიად მოულოდნელი იყო, როცა ტელეკომპანია “იბერიამ” 14 თებერვლის ერთ-ერთ საინფორმაციო გამოშვებაში მაყურებელს რამდენიმეწუთიანი პირდაპირი ჩართვა შესთავაზა და აჩვენა, როგორ გადაიყვანეს დაჭრილი დოდო გუგეშაშვილი რეანომობილით “საკუთარი ძმის სახლში, საკუთარი შვილის პანაშვიდზე”.

ეს ამბავი, რა თქმა უნდა, ვერც www.palitravideo.ge-ს ყურადღების მიღმა დარჩებოდა და ნოდარ გუგეშაშვილის დაკრძალვის “ძალიან ემოციური კადრები” პირდაპირ ეთერში შემოგვთავაზა:

მეტიც, www.palitravideo.ge-ს მახვილ თვალს უმნიშვნელო დეტალიც კი არ გამოეპარა და სულ წვრილ-წვრილად მოგვიყვა, როგორ მიიყვანეს დოდო გუგეშაშვილი შვილის დაკრძალვაზე, როგორ ჩაეხუტა მას პანკისში, სპეცოპერაციის დროს მოკლული თემირლან მაჩალიკაშვილის მამა, მალხაზ მაჩალიკაშვილი და რა თქვა საავადმყოფოში დაბრუნებამდე .

მოდით, ვიკითხოთ: რა ინფორმაციული ღირებულება ჰქონდა ამ ყველაფერს მკითხველისა და მაყურებლისთვის? რა გავიგეთ ახალი გამოძიების, მკვლელობის რეალური მიზეზის ანდა გამოძიების ყურადღების მიღმა დარჩენილი მნიშვნელოვანი დეტალების შესახებ? რა თქმა უნდა, ვერაფერი. რომ არაფერი ვთქვათ იმაზე, რომ ეთიკური სტანდარტების უხეში დარღვევაა ისეთი მასალის გავრცელება, სადაც ადამიანი ასახულია პირადი ტარგედიის ან მწუხარების დროს.

სამაგიეროდ, კიდევ ერთხელ დავრწმუნდით, რომ ტრაგედიის ვულგარიზება და სიყვითლესთან მისი სინთეზი ქართულ მედიას კარგად გამოსდის და ოღონდ “ნახვების” რაოდენობა იყოს და შეუძლია, ჟურნალისტიკის ყველა დაწერილ თუ დაუწერელ სტანდარტს თამამად გადააბიჯოს და შვილის სიკვდილით გამოწვეული უბედურებაც კი რეიტინგში კონვერტირებულ სანახაობად აქციოს.

“ნანუკა ჟორჟოლიანის შოუმ” ისევ “ამინდივით რეიტინგი” დადო. მაყურებელი, სავარაუდოდ, არც “სხვა რაკურსს” მოაკლდებოდა. არ გაგიკვირდებათ, ალბათ, თუ ვიტყვი, რომ ორივე გადაცემა ერთსა და იმავე თემას - “სექტაში” გაერთიანებულ, “სატანისტ” ბავშვებს მიეძღვნა და მთავარი პერსონაჟიც კი ერთი და იგივე ჰყავდათ ( ქართულ შოუებში ეს ხშირად ხდება): ახალგაზრდა ქალი, რომელიც “ნანუკა ჟორჟოლიანის შოუში” აცხადებდა, რომ “სექტის” არსებობის შესახებ შემთხვევით გაიგო, ისიც მაშინ, როცა ნაცნობის არასრულწლოვან შვილს ეძებდნენ, “სხვა რაკურსში” სიუჟეტის ერთ-ერთ მთავარ მოქმედ გმირად და 2 დღის განმავლობაში გაუჩინარებული გოგონას ახლო ნათესავად მოგვევლინა. თუმცა, ეს მთავარი არ არის. მთავარი ის არის, რაც ამ გადაცემებიდან “უცნაურ ერთობაში” გაერთიანებული და "სატანისტი" ბავშვების შესახებ გავიგეთ.

კერძოდ, გავიგეთ, რომ: თბილისის ცენტრში, ერთ-ერთ მიწისქვეშა გადასასვლელში არის ბავშვების გარკვეული წრის მუდმივი თავშეყრის ადგილი, ე. წ. მორგი, სადაც ანტისანიტარია მეფობს და თავმოჭრილი კატები, ძაღლები და გაპუტული ინდაურები ყრია.

ამ არაფორმალურ გაერთიანებაში ძირითადად 13-15 წლის ასაკის არასრულწლოვნები არიან. მათი უმეტესობა გოგონაა. "სექტაში" ხვდებიან ის ბავშვები, ვისი მშობლებიც ბევრს მუშაობენ და შვილებისთვის არ სცალიათ, ან საზღვარგარეთ არიან წასულები. ისინი სკოლას ხშირად აცდენენ. მათი გავლენის არეალში კი განათლებული, ნიჭიერი და დეპრესიული ბავშვები ხვდებიან.

გადაცემებიდან გავიგეთ, რომ არასრულწლოვნები, რომლებიც “მორგში” იკრიბებიან, გარეგნობით დ ჩაცმის სტილით ერთმანეთს ჰგვანან: აქვთ მუქი შავი თმა, დაკაწრული ხელები, შავად შეღებილი თვალები, პირსინგები და სვირინგები.

არიან დეპრესიულები და ყველა მათგანს აქვს ოჯახური პრობლემა. სულიერი ტკივილის შესამსუბუქებლად იყენებენ ფიზიკურ დაზიანებებს. ხოცავენ კატებს და ძაღლებს და სასტიკი ფორმებით ერთობიან.

მათ ერთობას თურმე “რიტუალური ელფერი” აქვს, რისთვისაც საკუთარ და ცხოველთა სისხლს იყენებენ და ხშირად მსხვერპლთშეწირვის რიტუალსაც ატარებენ.

აწყობენ სექსუალურ ორგიებს და არასრულწლოვანთა სუიციდიც სწორედ ამ ჯგუფს უკავშირდება.

“ძალიან ბევრი ინციდენტია უკვე სუიციდის და ყველას უკავშირებენ ამ ამბავს. რაღაცა ძალიან ბევრი ფაქტია ამ ბოლო დროს, რაც მანამდე არ ყოფილა, რომ “მორგის” წევრები თავს იკლავენ,” - აცხადებს ნანუკა ჟორჟოლიანი. ის დიდი მონდომებით ცდილობს, რომ სტუდიაში მიწვეული სტუმარი, რომელიც ამბობს, რომ ეს ბავშვები არაერთხელ ჰყავს ნანახი და მათ სატანისტების სექტასთან და სუიციდთან არაფერი აქვთ საერთო, როგორმე მის მოსაზრებას დაეთანხმოს.

ამ ისტორიაში, რომელიც არც სატანისტური და არც ზოგადად არანაირი სექტის არსებობის დამადასტურებელ არცერთ ფაქტს და მტკიცებულებას არ ეფუძნება, ერთადერთი დადებითი ის იყო, რომ ადგილი, სადაც არასრულწლოვნები იკრიბებიან, ნანუკა ჟორჟოლიანმა არ დაასახელა.

სამაგიეროდ, “მოწოდების სიმაღლეზე” აღმოჩნდა “სხვა რაკურსი” და “მორგის” ადგილმდებარეობა გრძედის და განედის კოორდინატების დონეზე დააზუსტა, დუღილის ტემპერატურის აწევის მიზნით კი ამ თემაზე მსჯელობისთვის სტუდიაში საქმის არსში ყველაზე ჩაუხედავი ადამიანები - შოუ-ბიზნესის წარმომადგენლები მიიწვია. ის, რაც ამ გადაცემაში ხატია სიჭინავამ ისაუბრა არაკომპეტენტურობისა და დილეტანტიზმის მრავლადმნახველ ქართველ მაყურებელსაც კი გააოცებს.

სიმართლე ითქვას, სატანისტთა სექტის ძიება ქართული მედიის საყვარელი საქმეა. სულ მცირე წელიწადში ერთხელ, ამ თემაზე ყველა სატელევიზიო შოუ მსჯელობს და ჭორებზე დაყრდნობით, ეთერში დიდ ტრაგედიასაც აწყობს.

არ დაუჯეროთ ნანუკა ჟორჟოლიანს, როცა ამბობს, რომ სიტყვა სექტასთან ყოველთვის ფრთხილობს და ამ თემაზე აქცენტი აქამდე არასოდეს გაუკეთებია.

გახსოვთ, ალბათ, გასულ წელს, " რუსთავი 2-ის" ეთერში გასული “ნანუკა ჟორჟოლიანის” შოუ, სადაც 15 წლის გარდაცვლილი გოგონა სატანისტების ჯგუფის წევრად გამოაცხადეს. შოუს წამყვანი მაშინაც ამბობდა, რომ სატანისტური სექტის საქმიანობაში ბავშვები იყვნენ ჩართულნი, რომლებიც რიტუალების ჩასატარებლად სასაფლაოზე იკრიბებოდნენ. მეათეკლასელი მოსწავლის გარდაცვალება კი "ჩვეულებრივი თვითმკვლელობა" არ იყო და არც მარიამი იყო “ჩვეულებრივი” გოგონა, რადგან მას შავი კატები და მერლინ მენსონი უყვარდა.

რა თქმა უნდა, მაშინ თავი არავის შეუწუხებია იმის გარკვევით, მართლაც არსებობდა თუ არა დუშეთში სატანისტური სექტა. მოგვიანებით გაირკვა, რომ არასრულწლოვნები, რომლებსაც განსახვავებული ჩაცმულობის და მაკიაჟის გამო სატანისტური სექტის წევრობაში ადანაშაულებდნენ, ემოები იყვნენ.

სუიციდის და განსხვავებული ჩაცმულობის, გარეგნობის და გემოვნების მქონე ბავშვების რაიმე გაერთიანების სენსაციურ და სტერეოტიპულ ჭრილში გაშუქება რომ არ შეიძლება, ამაზე მაშინაც ბევრი დაიწერა და ითქვა.

თუმცა, მედიამ სათანადო სიფრთხილე არც ამჯერად გამოიჩინა. ამიტომ, ასეთი სტილის გადაცემების თანმდევ საფრთხესა და უარყოფით შედეგებზე კიდევ ერთხელ უნდა აღვნიშნოთ:

ძალიან არაეთიკური და უპასუხისმგებლო საქციელია, რომ სუიციდის ყველა არასრულწლოვანი მსხვერპლი სატანისტური სექტის წევრად შერაცხო და პირდაპირ თქვა, რომ ის, ვინც თავს იკლავს, “მორგის” წევრია.

არ არის საჭირო, სუიციდის მსხვერპლთა ოჯახის წევრებს და ახლობლებს დამატებითი ტკივილი მივაყენოთ და თან საზოგადოებისგან გარიყვაში შევეშველოთ.

ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ინფორმაციით, მასმედიის მიერ მომზადებული უპასუხისმგებლო სტატია და სიუჟეტი, რომელიც თვითმკვლელობას სენსაციურ ან გლამურულ შეფერილობას აძლევს, ე.წ. „გადამდები სუიციდის“ რისკის ზრდას იწვევს - ევროპის „დარტ ცენტრის“ კვლევებმა აჩვენა, რომ მას შემდეგ, რაც სუიციდის შესახებ ისტორია საზოგადოების ფართო განხილვის საგანი ხდება, თვითმკვლელობების რაოდენობა დაახლოებით 2,5%-ით იზრდება.

ასეთი გადაცემები ამყარებს სტერეოტიპს, რომ განსხვავებული ჩაცმულობის და გარეგნობის მქონე ადამიანები - ადამიანები მძიმე მაკიაჟით, განსხვავებული ვარცხნილობით, სვირინგებით, პირსინგებით და ხელებზე არსებული ნაკაწრებით სატანისტური სექტის წევრები არიან.

ასეთი განზოგადებით, შესაძლოა, საზოგადოებაში ნეგატიური განწყობა და აგრესია გაჩნდეს ისეთი სუბკულტურის წარმომადგენლების მიმართ, როგორებიც ემოები, გოთები და პანკები არიან. სუიციდთან და სატანისტურ სექტებთან მათ კავშირს კი არაფერი ადასტურებს.

მოზარდებს, რომლებსაც ოჯახური და ფსიქოლოგიური პრობლემები აქვთ, "მორგის" ადგილმდებარეობის და საკუთარი თავისთვის ზიანის მიყენების მეთოდების აღწერით, პირდაპირ ვუთითებთ, სად უნდა მივიდნენ და “სულიერი ტკივილების შესამსუბუქებლად“ რა გააკეთონ.

არასრულწლოვნებს მთელი ცხოვრების განმავლობაში სატანისტის და სექტანტის იარლიყის ტარებისთვის ვწირავთ და დარტყმის ქვეშ ვაყენებთ მათ უსაფრთხოებას.

ერთი ბავშვის სიცოცხლე და უსაფრთხოება კი ყველანაირ რეიტინგზე ძვირფასია!

“იცით, ვინც ამ ინტერვიუს ნახავს, გეტყვით, რომ საქართველოში არცერთი პოლიტიკოსი არ იქნებოდა ასე საინტერესო ინტერვიუს რეჟიმში, როგორც მე. იმიტომ კი არა, რომ ასეთი ჭკვიანი ან განსაკუთრებული ვარ. უბრალოდ, 25-წლიანი სტაჟის პოლიტიკოსი ვარ. შემიძლია ლაპარაკი და ვიცი, რაზეც ვლაპარაკობ. მაგრამ არცერთი ტელეარხი არ მაჩვენებს. პრინციპში, მთლიანად დამბლოკა “რუსთავი2-მა”, მედიამაც. ისინი არც კი მაჩვენებენ. ამიტომ ეს პრობლემა მაქვს არჩევნებთან დაკავშირებით,” - ამბობს სატელევიზიო ინტერვიუში უკრაინელი მილიარდერი, ლეონიდ ჩერნოვეცკი, რომელიც 2012 წლიდან ქობულეთში ცხოვრობს და ახლა ქართულ პოლიტიკაში და საქართველოს პარლამენტში მოსვლას გეგმავს.

ბიზნესმენსა და 25-წლიანი სტაჟის მქონე პოლიტიკოსს, უკრაინის პარლამენტის სამგზის დეპუტატს და კიევის ორგზის მერს, რომელსაც მის მშობლიურ ქვეყანაში კორუფციაში ადანაშაულებდნენ, “არჩევნებთან დაკავშირებული” პრობლემა” ტელეკომპანია - “TV25” მოუხსნა: ის ამ არხის ხშირი სტუმარია.



უკრაინელი ოლიგარქის შესახებ ამ ტელეკომპანიის ეთერში 15 აპრილიდან 10 მაისამდე შუალედში სამი სიუჟეტი და 2 ვრცელი ინტერვიუ გავიდა.

ის ხან მოგების გადასახადის გაუქმების შესახებ საკუთარ მოსაზრებებს გვაცნობს, ხან კიდევ საკუთარი პარტიის რეიტინგზე საუბრობს და ამტკიცებს, რომ ქობულეთის მუნიციპალიტეტში მისი რეიტინგი 6 პროცენტია. როგორც თავად ამბობს, კვლევა მისი დაკვეთით კომპანია “ა-ცე-ტე-მ” (სავარაუდოდ, ეს კომპანია ACT უნდა იყოს) ჩაატარა და მისის შედეგების თანახმად, ის მიხეილ სააკაშვილს 3%-ით უსწრებს, პრეზიდენტ გიორგი მარგველაშვილს კი მხოლოდ 1%-ით ჩამორჩება. ყველაზე საინტერესო ის არის, რომ თურმე “ადგილობრივი მოსახლეობა მას უფრო პრეზიდენტის რანგში ხედავს, ვიდრე საქართველოს პარლამენტში”.

აქვე ის საკუთარ ინიციატივაზეც საუბრობს და ამბობს, რომ გამარჯვების შემთხვევაში სურს საქართველოს პარლამენტში უკრაინული მოდელი დაამკვიდროს და საკანონმდებლო ორგანოში ყოველკვირეული მოსმენები გაიმართოს: მოსმენებზე მოხსენებებით სხვადასხვა პრობლემების მქონე მოქალაქეები გამოვლენ, დეპუტატები კი მათ მოუსმენენ და პრობლემების გადაჭრაში დაეხმარებიან.

თუმცა, ყველაზე საინტერესო, ინტერვიუებია, რომლებიც ტელეკომპანიის - “TV25” ეთერში ძვირადღირებული სერიალებივით რამდენიმე დღეში ერთხელ გადის. უბრალო ინტერვიუ არ გეგონოთ: რუსულად მოსაუბრე უკრაინელი ბიზნესმენის ტექსტს ვიღაც ჟურნალისტი კი არა, მსახიობი კითხულობს: გარკვევით, გამოთქმით და ძალიან გასაგებად.

უკრაინელი მილიარდერიც ინტერვიუში კიდევ ერთხელ ჰყვება საქართველოში უკვე ათასგზის მოყოლილ თავგადასავალს, ჩერნოვეცკების გვარის და საბჭოთა ეპოქაში მისი ცხოვრების ისტორიას, ქართველ გოგონაზე დაქორწინების და განქორწინების, მეორე ცოლის მოყვანის და ქობულეთში დასახლების ამბავს. ათასმეერთედ მოვისმინეთ, როგორ უჭირდა და ხშირად ბავშვებისთვის რძის საყიდელი ფულიც რომ არ ჰქონდა.

მიუხედავად იმისა, რომ ორივე ინტერვიუს ჰყავს ინტერვიუერი ( აქედან ერთ-ერთი უკრაინელი ჟურნალისტი დმიტრი გორდონია. ინტერვიუ ჩაწერილია გადაცემისთვის - “სტუმრად დმიტრი გორდონთან”, TV25-ს ეთერში კი 8 მაისს გავიდა), ხვდებით, რომ ინტერვიუს რეჟისორიც, დრამატურგიც, ინტერვიუერიც, რესპონდენტიც და მთავარი გმირიც ის არის - ლეონიდ ჩერნოვეცკი, “კაშკაშა ადამიანი”, გმირი კი არა, თითქმის ღმერთი - ადამიანი, რომელსაც “არაფრისგან რაღაცის შექმნა შეუძლია.” ჭკვიანი ბიზნესმენი და ქველმოქმედი, რომელიც ყოფილი სიდედრის და მამის მეორე ცოლის ნათესავების გარდა, კიდევ არაერთ გაჭირვებულს ეხმარება. ადამიანი, რომელმაც “ვერტმფრენით შემოუფრინა მთელ საქართველოს” და ისეთ ადგილებშიც არის ნამყოფი, სადაც ქართველები “ველურებივით ცხოვრობენ”.

ისიც გვითხრა, რომ უკრაინის პოლიტიკაში 25-წლიანი მოღვაწეობის შემდეგ შეეძლო, პოლიტიკური ცხოვრება აღარ გაეგრძელებინა, მაგრამ საქართველოში ნანახი, “შემაძრწუნებელი სიღარიბე წყნარად ცხოვრების საშუალებას არ აძლევს.” ღრმად არის დარწმუნებული, რომ ის “ქართული საზოგადოების უმეტეს ნაწილს” სჭირდება.

ქვეყნის სიდუხჭირიდან გამოყვანის გეგმაც მზადა აქვს, არაფრის გამოგონება არ არის საჭირო: შვეიცარიულ კანონებს გადმოვწერთ და საქართველო მეორე შვეიცარია გახდება. გგონიათ, ვაჭარბებ? სულაც არა. სიტყვა-სიტყვით ვციტირებ.

ამ ინტერვიუს 27 აპრილს, “ტელეარხი 25-ის” ეთერში თითქმის 1 საათი დაეთმო. 8 მაისს კი იმავე არხის ეთერში ლეონიდ ჩერნოვეცკისთან დმიტრი გორდონის მიერ ჩაწერილი 75-წუთიანი ინტერვიუ გავიდა, ნაცნობი შესავლით: “უკვე მრავალი წელია ჩვენი დღევანდელი სტუმარი ყურადღების ცენტრშია. როგორც თვითონ ამბობს, აბსოლუტურად ბედნიერი და წარმატებული ადამიანია. მან ყველაზე კარგად იცის, როგორ უნდა გახდეთ ბედნიერი, წარმატებული და მდიდარი ადამიანი.” ინტერვიუ ლეონიდ ჩერნოვეცკის დედაზე, პრასკოვია გავრილოვნაზე საუბრით იწყება...

აღარ გავაგრძელო, ხომ?

ფიქრობთ, რომ “მედიაპროდუქტები”, სადაც ჟურნალისტები უკრაინელ ბიზნესმენს ერთ კონტრშეკითხვასაც კი არ უსვამენ და არც მისი წარსული პოლიტიკური საქმიანობის საეჭვო დეტალებით ინტერესდებიან, მისმა საარჩევნო შტაბმა დაგეგმა?

დარწმუნებული ხართ, რომ ამ ინტერვიუებს და სიუჟეტებს „ა-ცე-ტეს“ მიერ ჩატარებული კვლევის მსგავსად, ლეონიდ ჩერნოვეცკი აფინანსებს და “TV 25-ის” ეთერში მის განთავსებასაც ის უზრუნველყოფს?

რაღა დაგიმალოთ და მეც ზუსტად ასე ვფიქრობ.

ყველაზე მეტად იმ ჟურნალისტების მიკვირს, ჭირისუფლებისგან ინტერვიუს აღება რომ შეუძლიათ, თანაც მაშინ, როცა ამ ადამიანებს ახლობლების გარდაცვალების თუ მკვლელობის შესახებ ინფორმაცია ახალი გაგებული აქვთ.

რამდენიმე დღის წინ ფონიჭალაში, ავტოსადგომზე მყოფ სამ ახალგაზრდას უცნობმა პირებმა ავტომობილიდან ცეცხლი გაუხსნეს. ორი მათგანი ადგილზევე დაიღუპა. ამბავი მყისიერად მოხვდა ქართული ტელეკომპანიების კრიმინალურ ქრონიკაში. ჟურნალისტებმა ჭირისუფლები მაშინვე დაკითხეს და მიუხედავად იმისა, რომ მათგან საინტერესო და ღირებული ვერაფერი მოისმინეს, მათი მწუხარების ამსახველი კადრები ეთერში გაუშვეს.

მთავარი მაინც ის არის, რომ კრიმინალური ამბებიდან ხშირად ვერაფერს ვიგებ. არა მგონია, პრობლემა მარტო ჩემში იყოს.

აი, მაგალითად ერთი სიუჟეტი განვიხილოთ:

წამყვანი წარმდგენ ტექსტში აცხადებს: “მკვლელობა მოხდა თელავის რაიონში. სოფელ ვარდისუბანში 40 წელს გადაცილებული მამაკაცი ურთიერთშელაპარაკების შემდეგ მოკლეს. ადგილობრივების ინფორმაციით, ცივი იარაღით სასიკვდილოდ ის თანასოფლელმა დაჭრა. მამაკაცის გადარჩენა თვითმხილველმა სცადა, თუმცა ის საავადმყოფოში მიყვანამდე გარდაიცვალა. მკვლელობის ბრალდებით დაკავებულია წარსულში ნასამართლევი პირი, რომელიც დანაშაულს აღიარებს”.

ამის შემდეგ კადრში ქალი ჩნდება, რომელიც ამბობს: “წერილი დაგვიდო... 2-3 დღისით. რა იქნა ბიჭი, აზრზე არა ვარ. გვაწუხებს, განა ცოტა ხანია, 13 წელიწადი”. ჟურნალისტის კითხვაზე, რა დაპირისპირება ჰქონდათ ერთმანეთში, ამბობს: “ცოლი მოსწონს თითქოს... ალალი ბიძაშვილები არიან. როგორ შეიძლება ის, რასაც ეგ აკეთებს. მაგრამ მილიცია არაფერს ეუბნებოდა”.

ტიტრში მითითებულია რესპონდენტის ვინაობა. ისიც, რომ ის ვინმე ვეფხია გლურჯიძის დედაა. თუმცა ვეფხია გლურჯიძე ბრალდებულია თუ ის მამაკაცი, რომელიც ურთიერთშელაპარაკების შემდეგ გარდაიცვალა, არსად ჩანს. ეს დეტალი რომ გაარკვიოთ, დამატებითი ინფორმაცია თავად უნდა მოიძიოთ. გადაამოწმოთ შსს-ს და სხვა მედიასაშუალებების მიერ გავრცელებული ინფორმაცია, ნახოთ ბრალდებულის და გარდაცვლილის სახელის და გვარის აღმნიშვნელი ინიციალები და დასკვნაც ისე გააკეთოთ.

კიდევ უფრო რთულადაა საქმე მაშინ, როცა ამბავი შედარებით უფრო ჩახლართული და მრავალპერსონაჟიანია. ამბის გადმოცემის ასეთ სტილთან ერთად სიუჟეტში მოხვედრილი „არაფრისმნახვველი“ დამიანებიც მაკვირვებს. გინახავთ არაფრისმნახველი თვითმხილველი? არც მე!ასეთი ხალხი, როგორც წესი, კამერის დანახვაზე უკანმოუხედავად გარბის, ხელებს ასავსავებს და ამბობს, რომ არაფერი გაუგონია, დაუნახავს, არაფერი იცის.

ამავე ამბის ამსახველ კიდევ ერთ სიუჟეტში, სწორედ ასეთი ადამიანია ჩაწერილი. “ვიღაც მოკლესო, ისიც არ ვიცი, ვინ მოკლა, ეგეც არ ვიცი”, - ამბობს მამაკაცი. მომხდარი ამბის შესახებ არაფრისმცოდნე რესპონდენტი სიუჟეტში მაინც მოხვდა.

ამ სიუჟეტში კი ჟურნალისტი ცდილობს დაადგინოს, იუსტიციის სახლთან მიმდინარე დასუფთავების სამუშაოები, მერსედესის მარკის თეთრი ფერის ავტომობილიდან ანაბეჭდების აღება და მისი “სავარაუდოდ ექსპერტიზაზე გადაყვანა”, სამეგრელო-ზემო სვანეთის პროკურორის მკვლელობის ფაქტს ხომ არ უკავშირდება. ჩაწერილია ორი ადამიანი. ერთ-ერთი მათგანი ჟურნალისტს საკუთარ მოსაზრებას აცნობს: “ეტყობა ჩხუბი მოუვიდათ პოლიციელსა და იმას და რაღაცა მოხდა, რა”. მეორე რესპონდენტი კი, რომელიც, სავარაუდოდ, იქვე მდებარე რომელიმე რესტორნის თანამშრომელია, ამბობს: “10 წუთის უკან მოვედი, შევეკითხე და პასუხს არ მცემს არავინ”. ჟურნალისტის კითხვაზე, რა ხდებოდა, რა ნახეთ, ამბობს, რომ ტერიტორია პოლიციის ლენტით იყო შემოღობილი, მიუხედავად იმისა, რომ მისგან ღირებული ან მნიშვნელოვანი ინფორმაცია ვერ მოვისმინეთ, სიუჟეტში ისიც მოხვდა.

რით არის გამოწვეული ქართულ სატელევზიო კრიმინალურ ქრონიკაში არფრისმნახველი და არაფრისმცდონე თვითმხილველების და მოწმეების სიჭარბე?

რატომ ვუსმენთ და ვხედავთ ეკრანზე იმ ადამიანებს, რომლებმაც ჩვენთვის საინტერესო ( ან პროდიუსერები რომ ფიქრობენ, რომ ჩვენთვის საინტერესოა) ამბის შესახებ არაფერი იციან? ალბათ იმიტომ, რომ ჟურნალისტს სათქმელი და მოსაყოლი ბევრი არაფერი აქვს, არც საჩვენებელი, პროდიუსერი და რედაქტორი კი მისგან სიუჟეტს ან პირდაპირ ჩართვას ითხოვენ. იმნება შთაბეჭდილება, რომ არაფრისმნახველი და არაფრისმცოდნე თვითმხილველები და მოწმეები მხოლოდ საეთერო დროის შესავსებად გამოიყენება.

ქართულ მედიას ძალიან უყვარს უბედური შემთხვევა და ტრაგედია. ვნება განსაკუთრებით მაშინ უმძაფრდება ხოლმე, როცა საქმე რომელიმე ცნობილ ადამიანს ეხება.

ასე მოხდა შორენა ბეგაშვილთან დაკავშირებითაც. უბედური შემთხვევა, რომელიც მის ოჯახში დატრიალდა, სრულიად ქართული მედიის განსაკუთრებული ყურადღების ცენტრში მოექცა.

საცხოვრებელი სახლის მე-5 სართულიდან არასრულწლოვნის გადმოვარდნის შესახებ ინფორმაცია მყისიერად გავრცელდა.

ჯერ სუიციდის მცდელობაზე მიანიშნეს, გოგონამ თავის მოკვლა შეყვარებულის გამო სცადაო, შემდეგ აქცენტი უბედურ შემთხვევაზე გადაიტანეს და არასრულწლოვნის პირადი ინფორმაცია გასაჯაროვდა.

ვნახეთ “ექსკლუზიური კადრები კლინიკიდან”, გავეცანით, „რას წერენ შორენა ბეგაშვილის შესახებ“ ფეისბუკზე ცნობილი სახეები, ლამის საათში ერთხელ, „ლაივ რეჟიმში“, ვიღებდით ინფორმაციას გოგონას ჯანმრთელობის მდგომარეობაზე, დეტალურად გავიგეთ რა მოტეხილობები აქვს არასრულწლოვანს, სად, რომელ განყოფილებაში იმყოფება და განიხილება თუ არა მკურნალობის მიზნით მისი თურქეთში გადაყვანა. ჯანმრთელობის მდგომარეობის შესახებ ვერსიებს ვისმენდით როგორც ექიმებისგან, ისე კლინიკის ეზოში შეკრებილი „ანონიმი ახლობლებისგან“.

უახლესი ინფორმაციაც გვაქვს და ისიც ვიცით, რა პროგნოზს აკეთებენ ექიმები ოპერაციაზე, რომელიც დღეს უნდა ჩატარდეს.

ასე გახდა ტრაგედია N1 ამბავი: ყველა შესაძლო ვარაუდით, ნანახით, გაგონილი თუ გამოგონილი ამბით, ათასი ტყუილით და მართლით.

ამგვარი მედიაგაშუქებით არასრულწლოვანმა პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლება დაკარგა. არადა, მაუწყებელთა ქცევის კოდექსში ვკითხულობთ: (თავი 10, მუხლი 35), „18 წლამდე ასაკის პირები მათი მშობლების პოპულარობის ან სკანდალური იმიჯის გამო არ კარგავენ პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლებას“.

ერთ-ერთმა კომერციულმა ორგანიზაციამ ჟურნალისტთა ნაწილს “პროფესიონალიზმისა და მუდმივი მხარდაჭერისთვის” დიდი მადლობა გადაუხადა და ბონუსის სახით კრის ბოტისა და სტინგის კონცერტის ბილეთებითაც დაასაჩუქრა. ერთი ბილეთის ფასი 200-დან 600 ლარის ფარგლებში მერყეობს. ძვირადღირებული საჩუქრის მიღების შემდეგ “დიდი მადლობის” ნიაღვარი ახლა უკვე მეორე მხრიდან წამოვიდა და სრულიად ფეისბუკი ამ კომერციული ორგანიზაციის საზოგადოებასთან ურთიერთობის დეპარტამენტის თანამშრომლებისადმი ჟურნალისტების მხრიდან მიძღვნილმა სამადლობელმა პოსტებმა და წითელ-წითელმა გულებმა წალეკა.

კომერციულ ორგანიზაციებსა და საჯარო დაწესებულებებს მედიასთან ურთიერთობის სტრატეგია წინასწარ აქვთ გაწერილი და ამ სტრატეგიის სამოქმედო გეგმის განსახორციელებლად სოლიდური ბიუჯეტიც აქვთ გამოყოფილი. ბიუჯეტში ჟურნალისტებისთვის განკუთვნილი საჩუქრები და მედიატურები აუცილებლად არის გათვალისწინებული. გახსოვთ, ალბათ, საახალწლოდ მედიის წარმომადგენელთა ფეისბუკ-კედლები სხვადასახვა პარტიების, სამინისტროების და კომპანიების მიერ გაგზავნილი საჩუქრების ფოტოებით რომ აჭრელდა.

ჟურნალისტთა გულის მოგების კიდევ ერთი ნაცადი საშუალება მედიატურია.

დღეს რამდენიმე მათგანს შეგახსენებთ: ეგვიპტეში მომხდარი ტერაქტებიდან დიდი ხანი არ იყო გასული, რომ ამ ქვეყნის ცნობილ კურორტებს ერთდროულად რამდენიმე წამყვანი ქართული ტელევიზიის ჟურნალისტები ესტუმრნენ, ოქროსფერ სანაპიროზე სიუჟეტები მოამზადეს და გვანახეს, რომ იქ, ფარაონების მიწაზე, საშიში არაფერი ხდებოდა და წითელი ზღვის სანაპიროზეც “ხარისხიანი დასვენების” მოყვარული ზუსტად იმდენივე ადამიანი ისვენებდა, რამდენიც ტერაქტებამდე.

ძნელი წარმოსადგენია, რომ ქართულმა ტელეკომპანიებმა, რომლებსაც ხშირად საკუთარი კორესპონდენტების საქართველოს რეგიონებში გაგზავნისთვის საჭირო ფულიც კი არა აქვთ, ეგვიპტის საკურორტო სეზონის გადარჩენის დიადი მიზნით, შარმ-ელ-შეიხის ცნობილ კურორტებზე ჟურნალისტები საკუთარი ხარჯით მიავლინეს.

არ ვიცი, რა გარიგება შედგა ტელეკომპანიებს და ტუროპერატორებს შორის: ეს ჩვეულებრივი რეკლამა იყო, რომელიც ძირძველი ქართული სატელევიზიო ტრადიციის თანახმად რეკლამის აღმნიშვნელი ნიშნის გარეშე გაუშვეს თუ - ბარტერი, სადაც რეკლამა საკუთარი თანამშრომლის დასვენებაში გაცვალეს.

ის კი ვიცი, რომ ეს ჩვეულებრივი სიუჟეტი არ იყო. ასეთი “არაჩვეულებრივი” სატელევიზიო მასალა ეთერში საახალწლოდაც გავიდა. ცნობილი გასართობი გადაცემის წამყვანი სტუმრების დიდი ამალით, რომელშიც, სხვათა შორის, ჟურნალისტებიც იყვნენ, ერთ-ერთ ცნობილ ეგვიპტურ კურორტს სტუმრობდა. წამყვანმა სიუჟეტშივე გვითხრა, რომ დაისვენა “ისე, როგორც არასდროს”, რომ ეგვიპტეში საშიში არაფერია და იქვე, სტუმართან ერთად, კარგი დასვენებისთვის მადლობა იმ ტურისტულ კომპანიასაც გადაუხადა, რომლის მეშვეობითა და დაფინანსებითაც შარმ-ელ-შეიხის იმ ცნობილ კურორტზე მოხვდა.

ჟურნალისტები, პროდიუსერები, რედაქტორები და წამყვანები, როგორც წესი, ასეთ მედიატურებში უფასოდ მიჰყავთ. სამაგიეროდ, ისინი მედიაპროდუქტს ქმნიან, რომელსაც შემდეგ ფართო აუდიტორია ნახავს.

მედიატურის დამკვეთის მიზანიც სწორედ ეს არის - ის ამ ტურის ფარგლებში მედიაში მის შესახებ გასულ რეკლამასთან ერთად ჟურნალისტების კეთილგანწყობასაც ყიდულობს.

მედიის წარმომადგენლებისთვის ტურებს კომერციულ ორგანიზაცია-დაწესებულებებზე ხშირად სახელმწიფო უწყებები მართავენ. მაგალითად, ტურიზმის ადმინისტრაციამ გასულ ზაფხულს ჟურნალისტებს იმერეთსა და სამეგრელოში უმასპინძლა. მედიის 40-მდე წარმომადგენელს დასავლეთ საქართველოს ამ ორი რეგიონის ღირსშესანიშნაობების დასათვალიერებლად 2 დღე დასჭირდა. მათ ჯერ მარტვილში, კანიონში უმასპინძლეს, შემდეგ სოფელ სალხინოში ამოგზაურეს, სადაც დადიანების საზაფხულო რეზიდენციას ესტუმრნენ და იქაური სასულიერო პირების მიერ დაყენებული შავი ღვინოც დააგემოვნეს. მედიატურის ბოლო გაჩერება ოკაცე იყო. ჟურნალისტებმაც გზად შემხვედრ ტურისტებთან ერთად ტურიზმის ადმინისტრაციის ხელმძღვანელის კომენტარები და ინტერვიუ ჩაწერეს, სადაც მან ადმინისტრაციის მიერ გაწეული საქმიანობის შესახებ დიდი ხალისით ისაუბრა.

ყველაზე შთამბეჭდავი მაინც თავდაცვის სამინისტროს მიერ გასული წლის ზაფხულში გამართული მედიატური იყო, როცა ჟურნალისტები თითქმის ერთი კვირით “ჯარისკაცები გახდნენ”. ერთკვირიანი მედიატურის შედეგი თავდაცვის სამინისტრომ, ალბათ, მედიაში გასული სიუჟეტების და ინტერვიუების რაოდენობით დათვალა. თუ ასეა, შედეგი ნამდვილად დადგა - ტურის დროსაც და მის შემდეგაც სატელევიზიო, ბეჭდურ თუ ონლაინ მედიაში მინისტრისა და მისი საქმიანობის შესახებ არაერთი ინტერვიუ და რეპორტაჟი გავიდა: მინისტრი საველე წვრთნებზე,

მინისტრი საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობისთვის და საერთაშორისო მისიებში დაღუპული მებრძოლების მშობლებთან შეხვედრაზე, მინისტრი გმირთა მემორიალთან, მინისტრი სასადილოში, ქართული ჯარის კვების პროდუქტებით მომარაგების თაობაზე, მინისტრი დაჭრილი სამხედრო მოსამსახურეების მკურნალობის შესახებ...განსახილველი საკითხების სპექტრი, ისევე როგორც მოსანახულებელი ბაზების არეალი, ფართო იყო.

თავდაცვის მინისტრი ჟურნალისტებთან ერთად ურეხის, სენაკის, სორტის, კოპიტნარისა და ქუთაისის სამხედრო ბაზებში იმყოფებოდა.

ჟურნალისტების მგზავრობის და კვების ხარჯები, რა თქმა უნდა, თავდაცვის სამინისტრომ დაფარა. საქართველოში ეს ჩვეულებრივი ამბავია და აღარც არავის უკვირს. არადა იქ, სადაც მედიას არსებობის და გამოცდილების უფრო დიდი ისტორია აქვს, მიაჩნიათ, რომ მედიის სარედაქციო დამოუკიდებლობის ერთ-ერთი მთავარი ამოსავალი წერტილი რესპონდენტისა და ჟურნალისტის ურთიერთობაა. ჟურნალისტისა და ინფორმაციის წყაროს ურთიერთობას დასავლეთში ყველა თავმოყვარე მედია საკუთარი შინაგანაწესით მკაცრად არეგულირებს.

ასე მაგალითად, The New York Times თავად ფარავს ჟურნალისტისა და ინფორმაციის წყაროს შეხვედრისთვის საჭირო მგზავრობისა და კვების ყველა ხარჯს, მაშინაც კი, როცა ინფორმაციის წყარო ოფიციალური პირი და საჯარო მოხელეა. თუ ჟურნალისტი გარკვეული მიზეზის გამო ვერ ახერხებს საკუთარი ხარჯის ანაზღაურებას, მან რესპონდენტთან შეხვედრასა და ინტერვიუზე უარი უნდა თქვას. პრესკონფერენციაზე ერთი ფინჯანი ყავის დალევა თუ ნებადართულია, სამაგიეროდ შინაგანაწესი მკაცრად კრძალავს სპეციალურად მედიის წარმომადგენლებისთვის გამართულ საუზმესა და ლანჩზე ჟურნალისტის დასწრებას.

ჟურნალისტმა არ უნდა მიიღოს საჩუქარი, ბილეთი, ან ფასდაკლება იმ ადამიანებისა და ორგანიზაციებისგან, რომელთა შესახებაც ის მასალებს ამზადებს ან შესაძლოა მომავალში მოამზადოს. გამონაკლისია 25$-ზე ნაკლები ღირებულების სუვენირი, მაგალითად, ჭიქა კომპანიის ლოგოთი. უფრო ძვირადღირებული საჩუქარი ჟურნალისტმა უკან უნდა დააბრუნოს. რედაქციაში ამ შემთხვევისთვის სპეციალური წერილის ტექსტიც კია შემუშავებული.

მკაცრია რეგულაციები იმ ჟურნალისტებისთვისაც, რომლებიც მოგზაურობის და დასვენების შესახებ წერენ. მათ არ უნდა მიიღონ სასტუმროების, კურორტების, რესტორნების, ტუროპერატორების, ავია ან სარკინიგზო კომპანიების უფასო ან ფასდაკლების სერვისი: რედაქციას მიაჩნია, რომ ჟურნალისტების შრომა რეალობას ყველაზე კარგად მაშინ ასახავს, როცა ისინი ისეთსავე პირობებში იმყოფებიან, როგორშიც ჩვეულებრივი მომხმარებლები არიან. მსგავსი რეგულაცია საქართველოშიც არსებობს. მაუწყებელთა ქცევის კოდექსის 30-ე მუხლში, რომელიც სახელმძღვანელო რეკომენდაციაა მაუწყებლის სარედაქციო დამოუკიდებლობის შესახებ, წერია, რომ მაუწყებლის თანამშრომლებმა არ შეიძლება მიიღონ საჩუქრები, მგზავრობის ან სხვა ხარჯები ან სხვა ძვირადღირებული ნივთები ინფორმაციის წყაროსგან ან იმ პირთაგან, რომლებზეც მაუწყებელი ამზადებს რეპორტაჟს.

უცნაურია, მაგრამ ქართული ტელეკომპანიები რაიმე განსხვავებულის შექმნის ნაცვლად, მუდმივად იმას ცდილობენ, როგორმე კონკურენტი არხის მიერ შემოთავაზებული პროდუქტის მსგავსი გადაცემა გააკეთონ.

მათი გადაცემების სტილი და თანმიმდევრობა ისე ჰგავს ერთმანეთს, კომპანიის ლოგოს და სტუდიის დიზაინს კარგად თუ არ დააკვირდებით, ადვილი შესაძლებელია, ერთმანეთში აგერიოთ. პროგრამების თანმიმდევრობა და ქრონომეტრაჟიც კი ერთნაირია: დილის საინფორმაციო-გასართობი გადაცემები, კულინარიული ჩანართებით შეზავებული შუადღის შოუები, ბოლო ჟამს მოდურ ტენდენციად ქცეული თურქულ-ინდური სერიალები და, რა თქმა უნდა, შოუები.

კონკურენტები არხების შოუებსაც ბევრი რამ აქვთ საერთო: სტილი, კონსტრუქცია და ეთერში გასვლის დღე და საათი. სტუმართა წრეც კი ერთნაირია: ლალი და ნინი ბადურაშვილები, ლელა წურწუმია, დათო ხუჯაძე, თამუნა ვარშალომიძე, ჯაბა კილაძე, კუზანოვების ოჯახი, თიკა ჯამბურია, თამრიკო ჭოხონელიძე, ციცინო შურღაია... ქართული შოუბიზნესის მეტნაკლებად ცნობილ სახეებსა და დიდ-პატარა ვარსკვლავებს დრო და დრო, შესაძლოა, ამავე ტელეკომპანიების ეთერში გასული ახალი "მეგაშოუების" ახალი სახეები ანდა უბედური და კრიმინალური შემთხვევების მსხვერპლთა ჭირისუფლები შეეშველნონ. და კიდევ ერთი: აბსოლუტურად ყველა შოუ ხანგამოშვებით თავს ვალდებულად მიიჩნევს სოციალურად დაუცველი ან მძიმე დაავადებების მქონე ბავშვებისა თუ ზრდასრული ადამიანების დახმარების მიზნით საქველმოქმედო საღამო ან ღონისძიება მოაწყოს.

ოთხშაბათს არჩევანი ეკა ხოფერიას და ნანუკა ჟორჟოლიანის შოუებს შორის უნდა გააკეთოთ. “ეკა ხოფერიას თოქ-შოუში”, როგორც წესი, ძირითადად თბილისის გლამურული საზოგადოება და მისი სამეგობრო ხვდება. ეს გადაცემა მათზეა - ცნობილ მომღერლებზე, მსახიობებსა და პოლიტიკოსებზე. მაყურებელმაც, რა თქმა უნდა, ზეპირად იცის უკვე, როგორ ხვდებიან ახალ წელს და შობას პაატა ბურჭულაძის და სალომე ღვინიაშვილის ოჯახებში, ქალისთვის საჭირო რა ნივთების გარეშე ვერ წარმოუდგენია ცხოვრება დალი კუტალაძეს და როგორი შვილია ჯაბა კილაძე. ერთი სიტყვით, აქ სხვა საქართველო ჩანს: ბედნიერი, უზრუნველი, ლაღი და დალხენილი.

გულწრფელ ინტერვიუებს ნანუკა ჟორჟოლიანიც ძირითადად ცნობილ და პოპულარულ ადამიანებთან წერს. სიყვითლის ტრაგედიასთან სინთეზს კი მართლაც გამორჩეულად ახერხებს და მუდმივად იმასაც გვიმტკიცებს, რომ რეიტინგის მოსაპოვებლად ჟურნალისტიკის ყველა დაწერილ თუ დაუწერელ სტანდარტს გადააბიჯებს: მას შეუძლია გიორგი ვარდოსანიძესთან პირად საკითხებზე საუბარი, მისი კლიპის პრემიერა და ქმრისა და შვილის მკვლელობაში ბრალდებული "მაგდა პაპიძის ამბავი" ერთ სიბრტყესა და გადაცემაში მოაქციოს, შეშფოთებული და შეწუხებული სახით უსმინოს უბედურებისგან დაზაფრულ ჭირისუფლებს, შოუს დასრულების შემდეგ კი სოციალურ ქსელში გადაცემის მიერ მოტანილი მაღალი რეიტინგი იზეიმოს.

წლების განმავლობაში ყველაზე რეიტინგული შოუს - “პროფილის” წამყვანმა, მაია ასათიანმა გადაცემის ტრანსფორმაცია დააანონსა, განაცხადა, ძველ ნიშას სხვებს ვუთმობო და “რატომ ვერ ვთხოვდებით, გოგოებო” და “რა ხდება პირადში” სტილის თემებზე საუბრიდან რეალური პრობლემების შესახებ მსჯელობაზე გადავიდა. წამყვანმა სცადა, სექსუალური ძალადობის მსხვერპლი ბავშვების თუ ძალადობის მსხვერპლი ქალების პრობლემა ფართო ჭრილში დაენახა და საკითხს პასუხისმგებლიანი მედიის კვალობაზე, ჟურნალისტური სტანდარტების დაცვით მისდგომოდა. ობიექტურობისთვის უნდა ითქვას, რომ მაია ასათიანს ეს ნამდვილად გამოუვიდა და მის სტუდიაში მწვავე პრობლემაზე შოუბიზნესის ცნობილი სახეების ნაცვლად, ახლა უკვე პროფესიონალები მსჯელობენ ( თითქმის ყველა გადაცემაში ერთი და იმავე არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები არიან, მაგრამ მაინც). თუმცა, ბოლო ორი გადაცემის ნახვის შემდეგ დამრჩა შთაბეჭდილება, რომ ეთერში ისევ ძველი “პროფილი” ბრუნდება - სუიციდის მსხვერპლი გოგონას ახლობლების უპასუხისმგებლო დაკითხვებით, საფლავზე ჩაწერილი ინტერვიუებით და მკვლელობაში ბრალდებული ქალის შესახებ ათასგვარი გადაუმოწმებელ-დაუდასტურებელი ინფორმაციით, ვერსიებით და ამ ვერსიებზე ექსპერტების მსჯელობით. "პროფილის" ძველ რელსებზე დაბრუნების მიზეზებზე ჩემი ვერსია მაქვს. შესაძლოა, გადაცემა სკანდალებით გაძეძგილ "სხვა რაკურსს" კონკურენციას ვეღარ უწევს.

ყვითელი შეფერილობის “სხვა რაკურსი” ამ მხრივ ნამდვილად უკონკურენტოა. აქ შეიძლება ნახოთ ყველაფერი - როგორ ტარდება სატანისტური რიტუალები, რა პრობლემებით მიდიან ადამიანები მკითხავებთან, როგორ აკეთებენ ჯადოს და მასპინძლობენ გარდაცვლილი ადამიანების სულებს საქართველოში. ის ერთადერთი წამყვანია ქართულ ტელესივრცეში, რომელსაც შეუძლია გადაცემაში სტუმრად მიწვეულ, სექსუალური იმიჯის მქონე ახალგაზრდა ქალს ზურგზე შემოაჯდეს, მისი სხეულის მრგვალი ფორმების ბუნებრივობა შეამოწმოს, სექსუალურობის ხარისხითა და ფასით დაინტერესდეს და შესაბამისი კითხვებიც დაუსვას:

- ვნებიანი ქალი ხარ? აი, მაგალითად სექსის დროს ხარ ძალიან აღვირახსნილი, ძალიან მაგარი? .... ხო არ აგდიხარ, როგორც ფიცარი?

- რამდენი კაცი გყოლია?

- რა ღირხარ?

- ცალი ძუძუ რა ღირს შენი?

- დოლი დამაკვრევინე შენს ტრ...ზე. რამდენი გინდა, რამდენი გადაგიხადო?

ყოფილი ფსიქოლოგი და შოუმენი გია ჯაჯანიძე, როგორც წესი, უკიდურესად მწვავე და პრობლემურ თემებზე, მაგალითად, ლგბტ თემის ან სექსმუშაკების პრობლემებზე საღი მსჯელობის ნაცვლად, მუდმივად ყველაზე სტერეოტიპულ განხილვებს გვთავაზობს: განსახილველი თემისთვის არარელევანტურ სტუმართა დასს არჩევს: საზოგადოებისთვის სრულიად უცნობ და ნაკლებად ცნობილ მსახიობებს, ჟურნალისტებს, მომღერლებს, სასულიერო პირებს და შოუ და სკანდალური მასკარადიც მზად აქვს. ის არც ჰომოფობიური იდეების ტირაჟირებას ერიდება და სტუმარს შეიძლება ათქმევინოს, რომ ადამიანი ტრანსგენდერი და გეი მხოლოდ სოცილაური პრობელემბის გამო ხდება, რომ განსხვავებული სექსუალური ორიენტაციის და გენდერული იდენტობის მქონე ადამიანები ცალკე უნდა გადავარჩიოთ, თვითმფრინავში ჩავსვათ და ქვეყნიდან გავადეპორტოთ, ჩავქოლოთ ან ჩავცხრილოთ, ყველაზე კარგ შემთხვევაში კი საკეტი გადავურაზოთ, სახლში ჩავკეტოთ და საკუთარ “პრობლემებზე დავაფიქროთ”.

მერე რა, რომ ასეთ გადაცემებს მოწყვლადი ჯგუფების უფლებრივი მდგომარეობისთვის დამანგრეველი შედეგი მოაქვს. მთავარია შოუ შედგეს, გადაცემამ კი რეიტინგი მოიპოვოს და შემდეგ, მისი შენარჩუნება შეძლოს. ამას კი ყველა შოუს ყველა წამყვანი თავისებურად ახერხებს.

საერთაშორისო ამბების ყოველდღიური მიმოხილვა ბოლოს, თუ არ ვცდები, ღრმა ბავშვობაში ვნახე. მახსოვს, "მოამბეში" ასეთი რუბრიკა აბონ ციციაშვილს და სოსო ცინცაძეს მიჰყავდათ.

არ ვიცი, ამ ბატონებს რამდენად ზუსტი და სანდო ინფორმაცია ჰქონდათ. ის კი ვიცი, რომ მას შემდეგ საერთაშორისო ამბების ყოველდღიური მიმოხილვა არსად მინახავს.

რუბრიკები "მსოფლიო" და "უცხოეთი" ყველა ტელეკომპანიას აქვს. თუმცა, ამ რუბრიკებში განთავსებულ მასალებს თვალს თუ გადაავლებთ, ნახავთ, რომ მსოფლიოში მიმდინარე მოვლენებიდან ქართული ტელემედიის ყურადღების ცენტრში ძირითადად ტერორისტული აქტები, მსოფლიო ლიდერთა ვიზიტები და პოლიტიკური განცხადებები ხვდება.

რუბრიკებში - “მსოფლიო” და “უცხოეთი” განთავსებულ მასალებზე თვალის ერთი გადავლებითაც კი მიხვდებით, რა სახის ინფორმაციას ვიღებთ:

"რუსეთში ავიაკატასტროფას 15 ადამიანი ემსხვერპლა"

"რომის პაპის ისტორიული ვიზიტი აფრიკაში"

"თურქეთმა რუსული სუ-24 ჩამოაგდო"

"კრასნოიარსკის მხარეში სამგზავრო ვერტმფრენი ჩამოვარდა"

"გადარჩენილი პილოტი - მფრინავი აცხადებს, რომ თურქულ მხარეს რუსული ეკიპაჟისთვის გაფრთხილება არ მიუცია"

"ავიადარტყმები სირიაში"

“ამ წუთებში საფრანგეთის პრეზიდენტი რუსეთის პრეზიდენტს ხვდება”

ასეთი ტიპის ახალი ამბებით ძირითადად უახლეს ინფორმაციას ( „ბრეიკინგ ნიუს“) ვიღებთ, რაც მსოფლიოში მიმდინარე მოვლენებზე მთლიანი სურათის შექმნის საშუალებას არ გვაძლევს.

გახსოვთ, ალბათ, სირიის კრიზისისა და ტერორისტული დაჯგუფება ISIS-ის (ე.წ. ისლამური სახელმწიფოს) მიერ სირიასა და ერაყში ჩადენილი დანაშაულის შესახებ ქართული საზოგადოების დიდმა ნაწილმა პირველად „რუსთავი 2-ის“ ეთერში 2015 წლის 12 აპრილს გასული სიუჟეტით რომ გაიგო. არადა, სამოქალაქო ომი, რომელიც მოგვიანებით ტერორისტული დაჯგუფების ქმედებებმა კიდევ უფრო დაამძიმა, ამ ქვეყანაში 2011 წელს დაიწყო.

ეს არც არის გასაკვირი - საერთაშორისო ამბების მიმოხილვა, სადაც მაყურებელი სირიაში ან სხვა ქვეყანაში არსებული კონფლიქტის ან ვითარების შესახებ სიღრმისეულ ანალიზს მოისმენდა, არ არსებობს.

ჩვენ არც ის ვიცით, ჩვენს ახლო სამეზობლოში რა ხდება. მაგალითად, არ ვიცით, როგორია თურქეთის საგარეო და საშინაო პოლიტიკის სტრატეგია, რა არის მისი მთავარი პოლიტიკური ამოცანა, როგორი პოლიტიკური და ეკონომიკური კავშირები აქვს ევროკავშირთან, არაბულ ქვეყნებთან, ისრაელთან, ირანთან თუ აშშ-სთან, რის მიღწევას ცდილობს, და რა როლს თამაშობს რეგიონულ გეოპოლიტიკურ პროცესებში.

იგივე შეიძლება ვთქვათ ჩვენს უახლოეს მეზობლებზე - სომხეთზე, აზერბაიჯანსა და ირანზე.

არ ვიცით, როგორ ვითარდება მოვლენები სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის და რა შედეგები შეიძლება მოჰყვეს ყარაბაღში მომხდარ “ინციდენტებს”. არც ის, რომ ირანის მიმართ გლობალური პოლიტიკა იცვლება - აშშ მხარს უჭერს მისთვის სანქციების ეტაპობრივ მოხსნას და რომ შესაძლოა ერთ მშვენიერ დღეს ირანის როლი რეგიონში ისევ გაიზარდოს.

ქართულმა საზოგადოებამ, სირიის კონფლიქტის მსგავსად, ამ ფაქტის შესახებაც, შესაძლოა, რამდენიმე წლის დაგვიანებით გაიგოს - საერთაშორისო ამბები ხომ ქართული მედიის პრიორიტეტული და საყვარელი თემების ჩამონათვალში არ შედის.

მსოფლიოში მიმდინარე მოვლენების სიღრმისეული ანალიზისთვის მას არც კადრები ჰყავს, არც “ექსპერტები” და არც ფული აქვს, რაც უმნიშვნელო საკითხი სულაც არ არის.

რუსეთსა და აშშ-ში თითო-თითო კორესპონდენტი, თუ არ ვცდები, სულ 2 ტელეკომპანიას ჰყავს, ისიც განსაკუთრებული შემთხვევებისთვის.

ახლო მომავალში რომელიმე ტელეკომპანიამ თურქეთში, ირანსა თუ უკრაინაში, ან თუნდაც რომელიმე ცხელ რეგიონში ბიურო გახსნას, ძნელად წარმომიდგენია - ჟურნალისტები და ოპერატორები მათ ადგილობრივი ამბების სრულად გაშუქებისთვისაც არ ჰყოფნით.

გონივრული ეჭვი მაქვს, უცხოურ მედიაში გასული და გადმოქართულებული უახლესი ამბების ამარა კიდევ დიდ ხანს დავრჩებით.

3 დეკემბერს “სხვა რაკურსში” უკრაინელი მილიარდერი ლეონიდ ჩერნოვეცკი ვიხილეთ.ყოფილი უკრაინელი მაღალჩინოსანი, რომელიც 2006-2012 წლებში კიევის მერი იყო, უკვე რამდენიმე წელია ოჯახთან ერთად საქართველოს შავი ზღვის სანაპიროზე, ქობულეთში ცხოვრობს და ქველმოქმედებას მისდევს.

ჩერნოვეცკის საქველმოქმედო ფონდ - “სოციალური პარტნიორობის” მიერ გაწეული საქმიანობის შესახებ ერთგვარი საანგარიშო რეპორტაჟი “სხვა რაკურსმა” გასული წლის მსგავსად წელსაც შემოგვთავაზა.

ეჭვი მაქვს, რომ ეს მთლად უანგაროდ არ ხდება. მით უმეტეს, რომ საკუთარი ქველმოქმედების “ფილოსოფიაზე” საუბრისას ის თავად ამბობს: “ღმერთმა არ ქნას, მისცე ფული ბავშვს, რომელიც ამ ფულით იყიდის ნარკოტიკს ან არაყს. ეს არ არის ქველმოქმედება. მე მინდა ავაგო სისტემა და მე ძალიან ბევრი რამ გამომდის. მინდა რომ ხალხი საქართველოშიც და უკრაინაშიც ეხმარებოდეს იმათ, ვისაც უჭირთ. ამიტომ ჩვენ არ ვზოგავთ ფულს რეკლამაზე. მათ შორის ეს გადაცემაც ამისთვისაა. მე მინდა, რომ მასმედიის საშუალებით ხალხმა შეიტყოს კეთილი საქმეების შესახებ და თავად დაეხმაროს სხვებს, მხოლოდ ამისთვის ვაკეთებ ამას”. გადაცემაში კი რეკლამის აღმნიშვნელი ნიშანი არსად ჩანს. თუმცა ამ ბლოგის დაწერის მიზეზი სულ სხვა ფაქტი გახდა.

“სოციალური პარტნიორობის” მიერ მარტოხელა და მძიმე მდგომარეობაში მყოფ მოხუცებსა და სოციალურად დაუცველ ბავშვებზე ზრუნვის ამსახველი რეპორტაჟები “სხვა რაკურსში” 2014 წლის 25 დეკემბერსაც გავიდა. წელსაც, ისევე როგორც შარშან, მოხუცები ცნობილ მსახიობებთან ერთად სუფრაზე მიიწვიეს. ჩერნოვეცკის მიერ დაფინანსებულ ბავშვთა სახლშიც, გასული წლის მსგავსად, წელსაც ვიმოგზაურეთ.

სიმართლე უნდა ითქვას, ბავშვთა საკითხების გაშუქების თვალსაზრისით “სხვა რაკურსი” წელს გაცილებით მომზადებული იყო და ბავშვთა სახლებში მცხოვრები სოციალურად დაუცველი არასრულწლოვნების იდენტიფიცირება აღარ მოხდა.

თუმცა სიმართლე მაინც მიიჩქმალა.

ლეონიდ ჩერნოვეცკი გია ჯაჯანიძესთან ინტერვიუში ამბობს, რომ საქართველოს ხელისუფლება მას ქველმოქმედების განხორციელების საქმეში პრობლემებს უქმნის: “მე ვეხმარები არა მარტო საქართველოში. მე უფრო მეტი პროგრამა მაქვს უკრაინაში და იქ მე არ მაქვს დაბრკოლება, დახმარების გაწევის. აქ კი მე შემხვდა გარკვეული პრობლემები. მე ვხარჯავ დაახლოებით მილიონ დოლარს უკრაინაზე და ასევე დაახლოებით მილიონ დოლარს საქართველოზეც ყოველწლიურად.

აი, მე ვხსნი საბავშვო სახლებს. ჩვენ დღეს გვაქვს ერთი რეგისტრირებული სახლი (თბილისში - მ.ვ) და მეორე სახლი გვაქვს აქ, ქობულეთში (გენერალ მაზნიაშვილის სახელობის ბავშვთა პანსიონი - მ.ვ). ჩვენ გვინდა ის გავაფართოვოთ 50 ბავშვამდე. თბილისის ქუჩებში ათი თუ არა, ასი ათასობით ბავშვია, რომლებიც მათხოვრობენ. თხოვენ ხალხს საკვებს. ისინი ხელს უშლიან ბიზნესს. ისინი არ აძლევენ უცხოელებს საშუალებას, ნორმალურად დაისვენონ. ეს უმსგავსობაა. იმის მაგივრად, რომ ისინი განაწილდნენ ბავშვთა სახლებში, რომლებსაც ქმნიან ჩემნაირი ადამიანები, დღეს ჯანდაცვის სამინისტრო სასამართლო დავას აწარმოებს ჩემთან უკვე ნახევარი წელია, რომ ჩვენი სახლი დააჯარიმეს 6 თუ 3 ათასით, არ მახსოვს ზუსტად. ხო, მგონი 6000 ლარით. ეს ნიშნავს, ბავშვებს წაართვა ფული. იმიტომ, რომ ჩვენ არ ვთხოვეთ მათ უფლება 50 ბავშვიანი სახლის გახსნაზე”.

გენერალ მაზნიაშვილის სახელობის ბავშვთა პანსიონი 2014 წლის დასაწყისში ქობულეთში კანონდარღვევით რომ გაიხსნა, ახალი ამბავი არ არის. არსებობს საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობის და სოციალური დაცვის სამინისტროს განცხადება , სადაც აღნიშნულია, რომ გენერალ მაზნიაშვილის სახელობის ბავშვთა პანსიონის “საქმიანობა კატეგორიულად ეწინააღმდეგება ბავშვზე ზრუნვის სფეროში სახელმწიფოს პოლიტიკას, რომელიც ეფუძნება აღიარებულ საერთაშორისო ფუნდამენტურ ღირებულებებს და ამავე დროს არღვევს მოქმედ სამართლებრივ სტანდარტებს” და რომ ქობულეთში დიდი ბავშვთა სახლის გახსნის ლიცენზიისთვის მათ სამინისტროსთვის არ მიუმართავთ და სახლი კანონდარღვევით ფუნქციონირებდა.

პანსიონი სწორედ არალიცენზირებული სააღმზრდელო საქმიანობის გამო დაჯარიმდა. განცხადებაში აღნიშნულია, რომ ბავშვთა კეთილდღეობის რეფორმის ფარგლებში საქართველომ უარი თქვა დიდი ზომის ბავშვთა სახლებზე და შეიქმნა ალტერნატიული, ოჯახთან დაახლოებული სააღმზრდელო დაწესებულების ფორმა და სერვისი - ეს არის მცირე საოჯახო ტიპის ბავშვთა სახლი და მინდობით აღზრდა.

სააღმზრდელო დაწესებულებაში ბავშვთა რაოდენობას კანონი არეგულირებს: მცირე საოჯახო ბავშვთა სახლში მოზარდების მაქსიმალური რაოდენობა ათს არ უნდა აღემატებოდეს. ქობულეთის პანსიონის გახსნისას კი ითქვა, რომ დაწესებულება გათვლილი იყო 50 ბავშვზე. იმ დროისთვის, როცა პანსიონი დაჯარიმდა, იქ 23 ბავშვი ცხოვრობდა, რაც სააღმზრდელო დაწესებულების სტანდარტებს არ შეესაბამებოდა.

რაც მთავარია, ამ სტანდარტების შესახებ ფონდ “სოციალურ პარტნიორობაში“ კარგად იციან, რადგან თბილისში მათ უკვე აქვთ მცირე საოჯახო ტიპის სახლი, რომელიც სახელმწიფოს მიერ ვაუჩერულად ფინანსდება.

საქართველოში გატარებული ბავშვთა კეთილდღეობის რეფორმის არსის შესახებ კარგად არის ინფორმირებული გადაცემა “სხვა რაკურსზე” მომუშავე ჟურნალისტების და პროდიუსერების ჯგუფიც. ჯანდაცვის სამინისტროს განცხადება ქობულეთის პანსიონზე “სხვა რაკურსში” 2014 წლის 25 დეკემბერს, ჩერნოვეცკის საქველმოქმედო ფონდის მიერ გაწეული საქმიანობის შესახებ გასული სიუჟეტის შემდეგ გავრცელდა.

ამავე სიუჟეტმა არასამთავრობო ორგანიზაციების პროტესტიც გამოიწვია. “ბავშვებისა და ახალგაზრდობის კეთილდღეობისათვის საქართველოს კოალიციამ” მიიჩნია, რომ ჟურნალისტებმა - გია ჯაჯანიძემ და ხათუნა პაიჭაძემ - ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მთავარი პრინციპები დაარღვიეს და ქარტიას განცხადებით მიმართა. არსებობს ქარტიის “გადაწყვეტილება საქმეზე – ბავშვებისა და ახალგაზრდობის კეთილდღეობისათვის საქართველოს კოალიცია გია ჯაჯანიძის და ხათუნა პაიჭაძის წინააღმდეგ” .

ამ გადაწყვეტილებში ძირითადად ბავშვთა უფლებების დარღვევაზეა საუბარი. თუმცა კოალიციის განცხადებაში, ისევე, როგორც შრომის, ჯანმრთელობის და სოციალური დაცვის სამინისტროს განცხადებაში, კარგად არის განმარტებული, რომ სოციალური გაჭირვება არ შეიძლება ბავშვის ბიოლოგიური ოჯახიდან გამოყვანის საფუძველი გახდეს, დიდი ზომის ბავშვთა სახლებში ბავშვების აღზრდა კი მსოფლიოში არსებულ ბავშვთა აღზრდის ყველაზე მავნე მეთოდს წარმოადგენს.

გაერთიანებული ერების ბავშვთა უფლებების კონვენციის თანახმად (მუხლი 7.1 და 9.1), რომლის ერთ-ერთი ხელმომწერი საქართველოც არის, ყველა ბავშვს აქვს ოჯახურ გარემოში ცხოვრების უფლება.

სხვათა შორის, ამ უფლებაზე და ქვეყნაში ბავშვთა პანსიონების არსებობის ნეგატიურ კონტექსტზე 2014 წლის 25 დეკემბრის “სხვა რაკურსში” დეტალურად საუბრობდა გაეროს ბავშვთა ფონდის სოციალური კეთილდღეობის პროგრამების ხელმძღვანელი ქეთი მელიქიძე. “სხვა რაკურსში” თითქმის ერთი წლის შემდეგ გასულ სიუჟტებსა და ინტერვიუში კი ეს ფაქტები და სიმართლე მიიჩქმალა.

რესპონდენტების ვინაობასთან დაკავშირებული შეცდომებითა და გაუგებრობებით ქართული მედია ძალიან მდიდარია. მედიასაშუალების მიერ ჩაწერილი ადამიანის სახელი, გვარი და თანამდებობა სტატიაში ან სიუჟეტის ტიტრში რომ ზუსტად ეწეროს, ლამის საბედნიერო გამონაკლისია.

ყველაზე მეტი შეცდომა ამ მხრივ ტელეკომპანია “კავკასიას” მოსდის: საინფორმაციო გამოშვებაში გასულ სიუჟეტებში რესპონდენტის ვინაობის აღმნიშვნელ ტიტრს თითქმის ვერასოდეს ნახავთ. მაყურებელსაც ისღა დარჩენია, ჯერ სიუჟეტის შინაარსი გაიაზროს კარგად, შემდეგ კი ლოგიკური უნარ-ჩვევები გამოიყენოს და ჟურნალისტის მიერ ჩაწერილი ადამიანების სავარაუდო ვინაობა თავად განსაზღვროს.

თუმცა, უკეთესად საქმე არც ტიტრების გამოყენების შემთხვევაში გვაქვს. აი, მაგალითად, ტელეკომპანია “მაესტროს” ეთერში გაშვებულ სიუჟეტში გამოყენებულ მინაწერს თუ დავუჯერებთ, ქალბატონი, რომელსაც ეკრანზე ვუყურებთ და ვუსმენთ, “ფერმერთა ასოციაციის” ხელმძღვანელი ნინო ზამბახიძე კი არა, ექსპერტი ლევან კალანდაძეა.

ტიტრი ამ შემთხვევაშიც “ტყუის”. რესპონდენტი, რომელიც ჟურნალისტს ჰყავს ჩაწერილი, ლია თოდუა კი არა, მადონა კოიძეა.

რესპონდენტის სახელისა და გვარის მართლწერაში დაშვებული კორექტურული შეცდომებიც ჩვეულებრივი ამბავია. ეს ფოტოც სწორედ ერთ ასეთ ჩვეულებრივ ფაქტს ასახავს. მწერალი ვახტანგ მოსიაშვილი, რომელსაც საზოგადოება იცნობს ფსევდონიმით - Toresa Mossy ( ტორესა მოსი), მინაწერის თანახმად ტორეს სამოსია.

მექანიკური შეცდომებისგან არც ბეჭდური და ონლაინ მედიაა დაზღვეული. მაგალითად, “ნეტგაზეთის”ამ სტატიაში, რომელიც ბიზნესმენ თემურ უგულავას და მისი მეუღლის სასამართლო დავას ეხება, ბაია ქავთარია ერთგან ბაია პატარაიად არის მოხსენებული.

ამ ბლოგპოსტის წაკითხვის შემდეგ, ალბათ, ბევრ ჟურნალისტი იტყვის ნიშნისმოგებით, რომ ტელევიზიებში ასეთი შეცდომა ხშირად ხდება და ის ჟურნალისტის ბრალი სულაც არ არის, რადგან მასალაზე ტიტრის დადება მის მოვალეობაში არ შედის. მაგრამ სამწუხაროდ, რესპონდენტსაც და მაყურებელსაც ნაკლებად აინტერესებს, ვის ევალება ვიდეომასალაზე მინაწერის გაკეთება და ვინ აგებს პასუხს მის სიზუსტეზე.

სხვათა შორის, მაუწყებელთა ქცევის კოდექსიც მოითხოვს, რომ მაუწყებელმა სახელების მართლწერას და სწორად გამოთქმას ყურადღება უნდა მიაქციოს (მუხლი 33. 5)

ჟურნალისტები ზოგჯერ მედიიდან პოლიტიკაში მიდიან. ეს მხოლოდ საქართველოში არ ხდება. ასეა ყველგან, მთელ მსოფლიოში. მაგალითისთვის შეიძლება აშშ-ს ყოფილი ვიცე-პრეზიდენტი ელ გორი გავიხსენოთ, რომელიც ერთ დროს გამომძიებელი რეპორტიორი იყო.

ქართულ პოლიტიკაშიც ბევრი ყოფილი ჟურნალისტი ან ჟურნალისტური გამოცდილების მქონე ადამიანია: სოზარ სუბარი, გივი თარგამაძე, გიგა ბოკერია, ირმა ნადირაშვილი, გიორგი ახვლედიანი, ირმა ინაშვილი, ანი მიროტაძე... “ქრისტიან-დემოკრატიული მოძრაობის” სახით ჟურნალისტთა პარტიაც კი გვქონდა.

ჟურნალისტების ყველაზე დიდი ნაწილი სამთავრობო დაწესებულებების მედიასთან და საზოგადოებასთან ურთიერთობის დეპარტამენტის ხელმძღვანელი და თანამშრომელი ხდება, თანაც უმეტესად ისეთი, მედიასთან და ყოფილ კოლეგებთან საერთოდ რომ არ თანამშრომლობს. მაგრამ, ამ თემაზე სხვა დროს ვისაუბროთ.

რატომ მიდიან ჟურნალისტები პოლიტიკაში? ელ გორმა იურისპრუდენციაში და პოლიტიკაში წასვლა სწორედ გამომძიებელ რეპორტიორად მუშაობის შემდეგ გადაწყვიტა, რადგან მიხვდა, რომ კორუფციის ფაქტების სააშკარაოზე გამოტანით სისტემა არ იცვლებდა. ჟურნალისტების პოლიტიკოსებად ტრანსფორმაციის მთავარი მიზანიც ხშირ შემთხვევაში სწორედ ეს არის - მათ სჯერათ, რომ არსებული სისტემის შეცვლა, მისი გაუმჯობესება და ქვეყნის უკეთესად მოწყობა შეუძლიათ.

ქართულ პოლიტიკაში გადაბარგებული ჟურნალისტები საკუთარ გადაწყვეტილებებზე პასუხისმგებლობას ხშირად ხელისუფლებას აკისრებენ. გახსოვთ, ალბათ, "რუსთავი 2-ის“ გენერალური დირექტორის თანამდებობიდან ნიკა ტაბატაძის გათავისუფლების შემდეგ ტელეკომპანია ჟურნალისტთა ჯგუფმა დატოვა ( მოგვიანებით რამდენიმე მათგანი არხზე ისევ დაბრუნდა), არხიდან მათი წასვლის მთავარ მიზეზად კი ხელისუფლების მხრიდან ტელეკომპანიაზე კონტროლის დამყარების მცდელობა დაასახელა. "რუსთავი 2-ის“ დატოვების შემდეგ ამ ჟურნალისტთა ნაწილი პოლიტიკაში წავიდა.

ტელეკომპანიის დახურვის შემდეგ პოლიტიკაში აღმოჩნდნენ ,,იმედის” ყოფილი ჟურნალისტებიც. გიორგი ახვლედიანი, რომელიც ამჟამად “გაერთიანებული დემოკრატიული მოძრაობის” ერთ-ერთი ლიდერია, ამბობდა, რომ ტელეკომპანია ”იმედის” ყოფილი წამყვანის და პოლიტიკური პროგრამების ხელმძღვანელის, გიორგი თარგამაძის დაარსებულ “ქრისტიან-დემოკრატიულ მოძრაობაში” კოლეგებთან ერთად იმიტომ გაწევრიანდა, რომ ხელისუფლებამ “სხვა გამოსავალი არ დაუტოვა”. ყოფილი ჟურნალისტების პარტიას მოგვიანებით ინგა გრიგოლიაც შეუერთდა. “წამოვედი მაშინ, როცა მივხვდი, რომ აღარ მინდოდა ვყოფილიყავი ნეიტრალური. ასეთი პოზიციის დაცვა მიწევდა იმიტომ, რომ ჟურნალისტს ორივე მხარესთან ესაჭიროება მუშაობა. აღარ ვაპირებ ნეიტრალიტეტის დაცვას. გამიჩნდა პოლიტიკური ინტერესი და მზად ვარ, ჩავერთო პოლიტიკურ ბრძოლაში,” - ამ სიტყვებით ახსნა საკუთარი გადაწყვეტილება ცნობილმა წამყვანმა.

რა შეემატა ქართულ პოლიტიკას ჟურნალისტების მეშვეობით? ბევრი ან ღირებული არც არაფერი.

კარგი ან, გნებავთ, პოპულარული ჟურნალისტი, მსახიობი ან სპორტსმენი აპრიორი კარგ პოლიტიკოსს სულაც არ ნიშნავს.

მცდელობამ, პოლიტიკაში ეთქვათ საკუთარი სათქმელი, ბევრი ჟურნალისტის შემთხვევაში არ გაამართლა, ამიტომ გაპოლიტიკოსებული ჟურნალისტების ნაწილი უკან - მედიაში დაბრუნდა. ასეთი მაგალითები საქართველოს საზღვრებს გარეთაც ძალიან ბევრია.

უნდა ბრუნდებოდნენ თუ არა ყოფილი ჟურნალისტები პოლიტიკიდან მედიაში?

არ არსებობს კანონი, რომელიც რომელიმე პროფესიის ადამიანს პოლიტიკაში წასვლას და იქიდან წამოსვლას აუკრძალავს. დემოკრატიაზე პრეტენზიის მქონე ქვეყანაში ასეთი ბარიერი არც უნდა არსებობდეს.

თუმცა, ჟურნალისტი, სხვა პროფესიის ადამიანებთან შედარებით, პოლიტიკაში წასვლისას ყველაზე ძვირ ფასს იხდის. გაპოლიტიკოსებული მსახიობი თეატრის სცენაზე ისევ ჩვეულებრივი მსახიობი იქნება. პოლიტიკიდან მედიაში დაბრუნებული ჟურნალისტის სანდოობა, მიუკერძოებლობა და ობიექტურობა კი სამუდამოდ ეჭვქვეშ დგება.

ვენდოთ თუ არა ერთ დროს პოლიტიკაში მყოფ კოლეგებს? ეს მკითხველმაც, მაყურებელმაც, მსმენელმაც და მედიასაშუალების მფლობელმაც თავად უნდა გადაწყვიტონ.

დასავლეთ საქართველოს ერთ-ერთ სოფელში ადგილობრივმა მოსახლეობამ ის სახლი დაწვა, სადაც არასრულწლოვნის გაუპატიურებაში ბრალდებული მამაკაცი ცხოვრობდა.

შსს-ს ინფორმაციით, ბრალდებულმა 14 წლის თანასოფლელი ბიჭი გააუპატიურა. სექსუალური ძალადობის შემდეგ არასრულწლოვანმა საკუთარი სახლის ეზოში თვითმკვლელობა სცადა. უგონო მდგომარეობაში მყოფი მოზარდი საავადმყოფოში გადაიყვანეს, სადაც ის გონზე მოუსვლელად გარდაიცვალა.

მოსახლეობამ ბრალდებულის სახლი ჟურნალისტების თვალწინ გადაწვა. კადრებში, რომელიც “რუსთავი 2-ის” მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში 30 ივნისს გავიდა, კარგად ჩანს, როგორ ადის კიბეზე მამაკაცი, რომელსაც ხელში, სავარაუდოდ, საწვავით სავსე ბოთლი უკავია, ჯოხებით შეიარაღებული ადამიანები კი ამ დროს სახლის ფანჯრებს ამტვრევენ.

სხვისი ქონების განზრახ დაზიანება ან განადგურება, ისევე, როგორც არასრულწლოვნის გაუპატიურება და მისი თვითმკვლელობამდე მიყვანა, სისხლის სამართლის დანაშაულია და მის ჩამდენს სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობა ეკისრება. თუმცა, ამაზე “რუსთავი 2-ის” სიუჟეტში არაფერი თქმულა.

მედიამ, რომელიც სოფელში არასრულწლოვნის მიმართ ჩადენილი სექსუალური ძალადობის გასაშუქებლად ჩავიდა, უშუალოდ მის თვალწინ მომხდარი დანაშაული არც კი შეიმჩნია - თითქოს ამაში უჩვეულო, მიუღებელი და გაუმართლებელი არაფერია, ეს ასეც უნდა იყოს და ბრალდებულსა და მის ოჯახს განაჩენი და სასჯელი არა სასამართლომ, არამედ სოფელმა უნდა გამოუტანოს.

ჟურნალისტს, რომელიც სახლის დაწვის კადრებს იღებს, კითხვა - სად არის პოლიცია და რას აკეთებს ის სოფელში მომხდარი მორიგი კრიმინალური შემთხვევის აღსაკვეთად, არც გასჩენია. არც ის უთქვამს, რა სასჯელი ელით იმ ადამიანებს, რომლებმაც ეს-ესაა სისხლის სამართლის დანაშაული ჩაიდინეს.

მაუწყებელთა ქცევის კოდექსში დანაშაულისა და ანტისოციალური ქმედების გაშუქების წესები ნათლადაა გაწერილი. ამ წესის(მუხლი 49) თანახმად, მაუწყებელმა არ უნდა გადასცეს ისეთი მასალა, რომელმაც შესაძლოა წააქეზოს ან წაახალისოს დანაშაულის ჩადენა ან გამოიწვიოს ანტისოციალური ქმედება, ან რომელიც იწონებს უკანონო, ძალადობრივ, სახიფათო ან ანტისოციალურ ქმედებას. ამავე ქცევის კოდექსის მიხედვით, დაუშვებელია დანაშაულის ჩადენის ხერხის ისეთი აღწერა ან დემონსტრირება, რამაც შეიძლება ხელი შეუწყოს დანაშაულის ჩადენას.

რაც შეეხება ონლაინ მედიას, მედიასაშუალებების ნაწილმა ლინჩის წესით გასამართლების მოთხოვნა სათაურში გამოიტანა. www.ambebi.ge-მ გარდაცვლილი მოზარდის ვინაობა და საცხოვრებელი მისამართი დააზუსტა და მისი ფოტოც გამოაქვეყნა. იგივე მასალა ვრცელი სახით გაზეთ “კვირის პალიტრის” ვებგვერდზეც გამოქვეყნდა. სტატიაში - "ის ცოცხალი არ უნდა დარჩეს!" - სოფელი შემზარავ დანაშაულში ბრალდებულის ლინჩის წესით გასამართლებას ითხოვს”, სტატიაში რესპონდენტების მხრიდან ისმის ძალადობრივი მოწოდებები და მისი გამართლება.

"მიცვივდა ხალხი და სახლი დაუწვა. მაგრამ უკეთესი იყო, თავადაც შინ ყოფილიყო და გამოეწვათ! როცა იქნება ციხიდან გამოვა და ცოცხალი დარჩება. ეგ კი ცოცხალი არ უნდა დარჩეს!" - ციტირებს გაზეთი ერთ-ერთი ადგილობრივის კომენტარს.

"მაგ არაკაცს ხალხის უნდა ეშინოდეს, ციხე ვერ უშველის, ამიტომაც დავწვით მისი სახლი!", ... “დავწვით და დავბუგეთ ის მორიელების ბუდე”, - ამბობს ამავე სოფლის კიდევ ერთი მცხოვრები.

ლინჩის წესით გასამართლების პრაქტიკა ცივილიზებულმა მსოფლიომ კარგა ხანია უკან მოიტოვა. გამოცდილებამ ცხადყო, რომ ხშირად ჩაქოლილი და სიკვდილით დასჯილი "დამნაშავე" დამნაშავე სულაც არ იყო.

გახსოვთ, ალბათ, 1996 წელს კასპის რაიონის სოფელ დოესში ლინჩის წესით გაასამართლეს აფხაზეთის ომის მონაწილე, რომელსაც თანასოფლელი გოგონას გაუპატიურება ბრალდებოდა. ის ბოძზე დააბეს და ცოცხლად დაწვეს. საცხოვრებელი სახლი გადაუწვეს ძმას და მის ოჯახს სოფლიდან წასვლა აიძულეს. მოგვიანებით, უზენაესმა სასამართლომ სოფლის მიერ სიკვდილმისჯილი “დამნაშავე” უდანაშაულოდ ცნო.

განაჩენის გამოტანა სოფელმა სასამართლოს ამ შემთხვევაშიც დაასწრო.

მედიამ კი სოფლის მიერ ჩადენილი დანაშაულის შესახებ და ლინჩის წესით გასამართლების პრეცედენტის დაბრუნების საშიშროებასა და მიზეზებზე არაფერი თქვა და ხმა არ ამოიღო.

დაღუპული ადამიანების პირადი ცხოვრება, დახოცილი ცხოველების ფოტოები, სტიქიის, ქაოსის და პანიკის ამსახველი ვიდეოკადრები - ტელემედია თბილისის წყალდიდობიდან რამდენიმე დღის შემდეგაც მონდომებით აგრძელებს აუდიტორიის დაზაფვრას... კადრებს განსაკუთრებულ სიმძაფრეს სენტიმენტალური მუსიკა სძენს...

სტიქიის ღამეს პროფესიონალი ოპერატორებისა თუ მოქალაქე ჟურნალისტების მიერ გადაღებული ყველა მძიმე კადრი, რომელიც მანამდე საინფორმაციო გამოშვებებშიც არაერთხელ ვნახეთ, საგანგებოდ აიკინძა და ერთსა და იმავე ადამიანებზე და ისტორიებზე მომზადებული შოუ ზედიზედ ორჯერ - ჯერ ნანუკა ჟორჟოლიანის, შემდეგ კი მაია ასათიანის გადაცემებში ვნახეთ.

უნდა ვაღიაროთ, ქართული ტელეშოუების ავტორებს, ისე როგორც არავის არსად - შეუძლიათ, ჭირისუფლებისგან ინტერვიუს აღება და სასახლეზე დამხობილი დედის მოთქმა-გოდების ჩვენება: “დამეხმარეთ, დედა... ვიცი, რომ მკვდარია, ცოცხალს არ ვთხოულობ, ოღონდ მკვდარი მიპოვეთ...”

შოუს შემქმნელების ყურადღების მიღმა არც ერთ-ერთი გარდაცვლილი გოგონას შეყვარებულის მიერ სოციალურ ქსელში გავრცელებული სევდიანი წერილი დარჩა - წერილი გამოთქმით, და სრულად, ყველა სატელევიზიო შოუს ეთერში წაგვიკითხეს.

გარდაცვლილების შესახებ ყველაფერი გავიგეთ: სად დაიბადნენ, რა პირობებში იზრდებოდნენ, სად ცხოვრობდნენ, რა უყვარდათ, რაზე ოცნებობდნენ და სიცოცხლის ბოლო წუთებში ვის და რაზე ელაპარაკებოდნენ.



ამ ისტორიებს ყველაზე მხატვრულად “პროფილი” გვიჩვენებს.

“ჩვენ გვინდოდა საზოგადოებას უკეთ გაეცნო ის ადამიანები, რომელთა შესახებ ბოლო დღეებში ძალიან ბევრს ვსაუბრობთ. ვხედავთ მათ ფოტოებს, მაგრამ არაფერი ვიცით მათ შესახებ”, -ამბობს ასათიანი და ამ ცოდნის დეფიციტს ავსებს.

“მომიყევით რა, იმ ღამით რა მოხდა” - ასეთი შეკითხვით იწყებს “პროფილის” წამყვანი სტიქიას გადარჩენილ ადამიანებთან საუბარს და ისინიც ყვებიან...

ყვებიან, როგორ დარბოდა აბობოქრებულ მდინარეში დარჩენილ სახლში მყოფი კაცი ოთახიდან ოთახში და როგორ ითხოვდა შველას, ყვებიან როგორ მიჰქონდა მოვარდნილ ღვარცოფს მათი ახლობელი ან სრულიად უცნობი ადამიანების სიცოცხლე, სახლები, მანქანები და წლების განმავლობაში დაგროვებული ქონება.

სტიქიის ეპიცენტრში მოხვედრილი და სიკვდილს გადარჩენილი ადამიანები “პროფილის” სტუდიაში დაუჯერებელ ამბებს ყვებიან. თან ტირიან. მათთან ერთად ტირის მაყურებელიც - შიშველ ემოციებზე და გრძნობებზე თამაში ხომ ქართულ ტელეშოუებს ყველაზე ბანალურ შემთხვევებშიც კი კარგად გამოსდით.

სტიქიის მსხვერპლთა თითქმის “პროფილური” პორტრეტები შექმნა საკუთარ შოუში ეკა ხოფერიამაც.

“ქრონიკის რეპორტიორებს რამდენიმე დღეა განსაკუთრებით მძიმე ამბების გაშუქება გვიხდება, თუმცა ამ ამბებში ჩემთვის და ჩემი მეგობრებისთვის განსაკუთრებით მძიმე სწორედ ივლიტა ჯიბუტის ტრაგედია აღმოჩნდა”, - ამბობს ჟურნალისტი და ივლიტას და მასთან ერთად გარდაცვლილი მისი მეგობრის, მარიამ ქუთელიას, შესახებ გვიყვება. გვიყვება ივლიტას და მისი მეუღლის “ლამაზი სიყვარულის ისტორიაზე”, ქორწილზე, ამ ქორწილის შესახებ რომელიღაც მედიასაშულებაში გამოქვეყნებულ სტატიაზე, ქორწილის მოსაწვევებზე და გარდაცვლილ გოგონაზე ამ გაზეთის ჟურნალისტების, მეგობრების და ლექტორის ცრემლნარევ შეფასებებზე.

ინფორმაცია უწვრილმანესი ნიუანსების შესახებაც კი მივიღეთ. პროზექტურაში ინდირა ზარანდია თურმე მისმა შეყვარებულმა, ირაკლი ჟორჟოლიანმა ამოიცნო. “ეს არის ყელსაბამი, რომელიც ირაკლიმ აჩუქა, შეყვარებულმა და ამით ამოიცნო, სახეზე ტალახები ჰქონდა”, - გვიყვება გარდაცვლილის ახლობელი და ინდირას კუთვნილ საათს და ყელსაბამს გვიჩვენებს.

ისიც გავიგეთ, რომ მძიმე დაზიანებების გამო განსაკუთრებით გართულდა მარიამ ქუთელიას ამოცნობა. ცხედრის ამოცნობის დეტალების შესახებ ოჯახის ახლობელი მოგვითხრობს: “პირველად შეიყვანეს და და მონიტორზე აჩვენეს მარის სახე. სახე იმდენად შეშუპებული, დალაქავებული და ტალახში ამოსვრილი იყო, სახე არ ჰქონდა თავისი... დედამ მოიკრიბა ძალა, თქვა, მე შევალ და მე ვიცნობ ჩემს შვილსო... შევიდა და თავისი შვილი ამოიცნო ფეხის თითებით...”.

არ ვიცი, როგორი რეიტინგები დადეს ადამიანური ტრაგედიებით შექმნილმა ამ გადაცემებმა და მათმა წამყვანებმა...ალბათ, მაღალი...

საქართველოში უყვართ სხვის, მათ შორის გარდაცვლილთა ცხოვრებაზე და პირად, ძალიან ინტიმურ დეტალებზე საუბარი. ალბათ, მომავალშიც ეყვარებათ, მანამ, სანამ, მედია პრობლემის არსზე საუბარს გაექცევა და იოლი გამოსავალის სახით, იაფფასიან შოუს დადგამს.

არა ვარ დარწმუნებული, რომ ინდირას, მარიამს ან სტიქიისა და უბედური შემთხვევის შედეგად გარდაცვლილ ნებისმიერ სხვა ადამიანს, მაიას, ნანუკას და ეკას შოუში მათი ცხოვრების და ცხედრების მდგომარეობაზე ასეთი დაწვრილებითი საუბარი აუცილებლად მოეწონებოდა.

აქვე, რამდენიმე პროფესიული სტანდარტი, მსგავსი საკითების გაშუქების შესახებ:

"ნურასოდეს გამოიყენებთ პირად ტრაგედიას ბოროტად . პატივი ეცით იმ ადამიანების გრძნობებს, რომლებმაც ახლობლები დაკარგეს, განსაკუთრებით, სხვადასხვა კატასტროფებისა და კატაკლიზმების შედეგად . როცა კი შესაძლებელია, მოერიდეთ მსხვერპლთა ან მათი ოჯახების ფოტოების ან ვიდეომასალის ახლო ხედით ჩვენებას" – ჯანდაცვის საკითხებზე კომუნიკაციის ევროპული ქსელი.

მაუწყებელთა ქცევის კოდექსი, მუხლი51.: „მაუწყებლმა განსაკუთრებული სიფრთხილით უნდა გააშუქოს შეიარაღებული დაპირისპირება, უბედური შემთხვევები, საგანგებო ვითარება, პატივი უნდა სცეს აუდიტორიის ემოციებს და დაიცვას ბალანსი საზოგადოებისთვის საინტერესო ინფორმაციის მიწოდებასა და პიროვნების პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის ლეგიტიმურ მოლოდინს შორის".

რა უნდა გააკეთოს წამყვანმა, პროდიუსერმა და ჟურნალისტთა ჯგუფმა იმისთვის, რომ რეიტინგული გადაცემა შექმნას?

ბევრი არც არაფერი.

უბრალოდ, ერთი შეხედვით გასართობ გადაცემაში განსახილველად ისეთი მწვავე პრობლემა უნდა შეიტანო, როგორიც განსხვავებული სექსუალური ორიენტაციის და გენდერული იდენტობის მქონე ადამიანთა უფლებების დაცვაა და გადაცემა შოუდ აქციო.

არც გადაცემის შოუდ ქცევა მოითხოვს დიდ ძალისხმევას. შეკრებ ეკლექტურ და განსახილველი თემისთვის არარელევანტურ სტუმართა დასს: საზოგადოებისთვის სრულიად უცნობ და ნაკლებად ცნობილ მსახიობებს, ჟურნალისტებს, მომღერლებს, სასულიერო პირს და 10 წლის წინანდელი რეალითი-შოუს ყველასგან მივიწყებულ მონაწილეს.

შოუც მზად არის.

სტუმრები ისეთ “ჰომოფობიურ სიბრძნეებს” და საუკუნეებგამოვლილ სტერეოტიპებს გადმოალაგებენ, დიდი რეიტინგის მოპოვებისთვის მებრძოლი წამყვანი და პროდიუსერი უკეთესს რომ ვერ ინატრებს.

აი, მაგალითებიც:

“ძალიან ბევრ ტელევიზიაში მუშაობენ ჰომოსექსუალები. ჰომოსექსუალებს ჰყავთ სერიოზული ლობი, ერთი თუ არის სადმე მომჯდარი, მერე თავისიანები მოჰყავთ”,

“ტიპები გამოდიან, რომ ძალით გაალახინონ თავი, გვაღიზიანებენ...”

“არსებობს ერთი თემა, რასაც ვერავინ ვერ გაუვა. დნმ რომ გაქვს, რაზე ხარ აწყობილი... ჩვენ ვართ კავკასიელები, აბსოლუტურად სხვა დნმ-ით შექმნილი ადამიანები და სხვა ხერხემალი გვაქვს. ფრანგებს აქვთ აბსოლუტურად სხვა მენტალიტეტი. ფრანგს სისხლიც ისეთი აქვს, სულიც ისეთი აქვს, რომ შეუძლია გარკვეულ საკითხებს ძალიან მშვიდად შეხვდეს...მინიმუმ გაუნათლებელია ადამიანი, რომელიც ვერ განარჩევს ქართველის, რუსის და ფრანგის აბსოლუტურ მენტალურ განსხვავებას”.

“რუსეთში ძალიან კარგი კანონები არსებობს. ლგბტ თემის პროპაგანდა კანონით არის აკრძალული”.

“ძალადობას ებრძვიან, ხო? აი, რისთვის ებრძვიან? ესენი ვერ მრავლდებიან, ვერაფერს ვერ შვრებიან! რისთვის არიან? გამოდიან, პახოდუ პარადი აქვთ!”

“შვილი რომ გყავს, სირცხვილი არ არის მერე? შენ ცისფერი ხარ! რას გეძახის შვილი: დედას, მამას? შენი სქესიც არ იცი!”

“დიდი გადაცდომები დიდგვაროვნებაშიც ყოფილა. ჩვენს ქორეოგრაფიასაც ახსოვს რაღაცა გადაცდომები, არ ვასახელებ...”

“მე ვიცი ადამი და ევა, ადამი და ადამი არ ვიცი.”

“მალე ამოწყდეს ყველა ადამი და ადამი.”

გავიგეთ, რომ საზოგადოებამდე სწორი პოზიციის მიტანა “სხვა რაკურსის” მიზანი არც არის და შოუს დადგმით ის მხოლოდ რეიტინგის მოპოვებას და შენარჩუნებას ცდილობს, მაგრამ ათასობით მაყურებლის მსგავსად ვერც მე გავიგე: გასართობ შოუში “სერიოზული განხილვისთვის” ლგბტ თემის პრობლემები თუ შეგაქვს, “დისკურსი” ვინმე მულატკაზე რატომ უნდა დაიყვანო?

რატომ უნდა გამოაყენებინო ეთერი ადამიანებს ჰომოფობიური იდეების ტირაჟირებისთვის და ათქმევინო, რომ განსხვავებული სექსუალური ორიენტაციის და გენდერული იდენტობის მქონე ადამიანები ცალკე უნდა გადავარჩიოთ, თვითმფრინავში ჩავსვათ და ქვეყნიდან გავადეპორტოთ, ჩავქოლოთ ან ჩავცხრილოთ, ყველაზე კარგ შემთხვევაში კი საკეტი გადავურაზოთ, სახლში ჩავკეტოთ და საკუთარ “პრობლემებზე დავაფიქროთ”.

როგორც ჩანს, საკუთარ პრობლემებზე “სხვა რაკურსშიც” დაფიქრდნენ და ჰომოფობიური იდეების ტირაჟირებისთვის ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიაში, „იმედის“ თვითრეგულირების ორგანოში რომ არ უჩივლონ, წამყვანს ასწავლეს, რომ რესპონდენტის და სტუმრის დისკრიმინაციულ გამონათქვამს უნდა გაემიჯნოს.

“მულატკა არის საქართველოს მოქალაქე. მას აქვს თავისი აზრი. შოუბიზნესის წარმომადგენელია. მე ვემიჯნები მის პოზიაციას, მაგრამ უფლება არა მაქვს, არ მოვუსმინო საზოგადოების წევრებს,” - ასეთი პასუხი გასცა “სხვა რაკურსის” წამყვანმა გადაცემის ერთ-ერთ სტუმარს კითხვაზე, რატომ და რა მიზნით მოიწვია სტუმრად გადაცემაში მულატკა.

განცხადება - “მე ვემიჯნები მის პოზიციას” ჰომოფობი სტუმრების ფაშისტურ იდეებთან ფორმალური გამიჯვნის საშუალებად იქცა.

ლგბტ თემისადმი არატოლერანტულ გარემოში რომ ვცხოვრობთ, ეს “სხვა რაკურსის” გარეშეც ვიცით. ამდენი შეურაცხმყოფელი და დისკრიმინაციული გამონათქვამი კი ერთი გადაცემის კვალობაზე, მეტისმეტია.

ქობულეთში სასტუმრო “არმაზში” გაჩენილი ხანძრის შედეგად სამი ბავშვის გარდაცვალების ფაქტი თითქმის ყველა ქართული გაზეთის, ონლაინ გამოცემისა და ტელევიზიის წამყვანი თემა იყო.

ბუნებრივია, ასეთ შემზარავ ტრაგედიას ვერც ერთი მედიასაშუალება გვერდს ვერ აუვლიდა. უბედური შემთხვევის დროს სამი მოზარდი დაიღუპა - 10 და 11 წლის ბიჭები. ბავშვებთან დაკავშირებულ უბედურ შემთხვევებს კი საზოგადოება, როგორც წესი, განსაკუთრებული ემოციით ხვდება.

თუმცა, ეს ის შემთხვევა იყო, როცა მედიამ საზოგადოებას ისეთი პათოსით და ტემპით მიაწოდა ინფორმაცია, რომ ყოვლისმნახველი ქართული აუდიტორიაც კი შეძრწუნდა და აღშფოთდა.

ტრაგედიის შესახებ დეტალური ინფორმაცია მივიღეთ:

ვნახეთ, როგორ იწვოდა სასტუმრო,

გავიგეთ, რომ მოზარდები, რომლებიც დაიღუპნენ, თავის გადარჩენის მიზნით აბაზანაში იმალებოდნენ,

არც ის დაგვიმალეს, რომ გარდაცვლილი ბავშვების ცხედრები იმდენად იყო დამწვარი, რომ ბათუმის პროზექტურაში მათი იდენტიფიცირება ვერ მოხერხდა,

მედია არც უბედურებისგან სასოწარკვეთილი და განადგურებული მშობლების გლოვისა და მწუხარების ამსახველი კადრების ჩვენებას მოერიდა.

დამწვარი სასტუმროს და პროზექტურის წინ მყოფი, თავზარდაცემული მშობლების გლოვის ამსახველი კადრები “ქობულეთის ტრაგედიის” ერთგვარ სიმბოლოდ იქცა.

10 მაისს გადაცემაში - “იმედის კვირა” ეს კადრები სამჯერ აჩვენეს: ჯერ გადაცემის ანონსში, შემდეგ სიუჟეტში და ბოლოს ქობულეთის მაჟორიტარი დეპუტატის, ფატი ხალვაშის, ჩართვისას. არა ერთი სიუჟეტი მიუძღვნა თემას palitra.tv-მაც. სიუჟეტი „გამწარებული მშობლები და სასტუმროში დამწვარი ბავშვები“ ძირითადად მშობლების გლოვის კადრებზეა აგებული.

მედია იმდენად გაიტაცა თვითმხილველების ჩაწერამ, რომ “მაუწყებელთა ქცევის კოდექსის” სახელმძღვანელო რეკომენდაცია, რომელიც უბედური შემთხვევის გაშუქების დროს მაუწყებლის მხრიდან ზუსტი და სარწმუნო ინფორმაციის მიწოდებას მოითხოვს, თითქმის არავის გახსენებია.

ამიტომ უხვად ვისმენდით ვერსიებს იმის თაობაზე, რომ ოთახი, სადაც გარდაცვლილი მოზარდები იმყოფებოდნენ, გარედან იყო ჩაკეტილი, რომ ოთახი ერთ-ერთი გარდაცვლილი ბავშვის 28 წლის დამ ჩაკეტა, თვითონ და კი ამ დროს ქუჩაში იყო და ალკოჰოლურ სასმელს სვამდა, რომ სასტუმროში მყოფი ბავშვების მშობლები, ანსამბლის ხელმძღვანელი, ქორეოგრაფები და მასწავლებლები კი ამ დროს თურმე ქეიფობდნენ და “თრიაქობდნენ”.

მედიას დაავიწყდა, რომ უბედური შემთხვევის არასრულწლოვან მოწმეთა და დაზარალებულთა ანონიმურობა უნდა დაიცვას. ასე მაგალითად, “იმედის კვირამ“ სასტუმრო “არმაზში” მყოფი პატარა გოგონა ჩაწერა და მისი სახე არ დაფარა.

სასტუმრო “არმაზის” ხანძრის გაშუქების პროცესში ნანახით და მოსმენილით შეძრწუნებული მაყურებლები ამ დღეებში ხშირად კითხულობდნენ - არსებობს თუ არა რაიმე რეგულაცია ან რეკომენდაცია, რომელიც უბედური შემთხვევის გაშუქების წესებს ადგენს?

ასეთი რეგულაცია არსებობს.

უბედური შემთხვევის გაშუქების პრინციპები “მაუწყებელთა ქცევის კოდექსშია” გაწერილი და ამ პრინციპის თანახმად, “მაუწყებელმა არ უნდა გადაიღოს ან გაავრცელოს მასალა, რომელშიც ასახულია უბედური შემთხვევის შედეგად დაზარალებულები ან პიროვნება პირადი ტრაგედიის ან მწუხარების დროს, მათ შორის საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილებში, ან დაკრძალვაზე”.

ამავე კოდექსში ისიც წერია ( მუხლი51), რომ მაუწყებელმა განსაკუთრებული სიფრთხილით უნდა გააშუქოს უბედური შემთხვევები და პატივი სცეს აუდიტორიის ემოციებს.

აუდიტორიის ემოციაზე კი ამ შემთხვევაში არავის უფიქრა.

რომ არა ტელეკომპანია „რუსთავი 2-ის“ ეთერში 12 აპრილს გასული სიუჟეტი - „წამებულთა გზა“, ქართული საზოგადოების დიდი ნაწილი ახლო აღმოსავლეთში მიმდინარე კრიზისისა და კონფლიქტების შესახებ, ალბათ, კიდევ კარგა ხანს ვერაფერს გაიგებდა. არადა, სამოქალაქო ომი, რომელიც მოგვიანებით ტერორისტული დაჯგუფების ქმედებებმა კიდევ უფრო დაამძიმა, ამ ქვეყანაში 2011 წელს დაიწყო.

ქართული მედიის ნაწილმა ამ თემის გაშუქებისას მოვლენებს წინ გაუსწრო და ტერორისტული დაჯგუფება ISIS-ის (ე.წ. ისლამური სახელმწიფოს) მიერ სირიასა და ერაყში მცხოვრები ქრისტიანი ასურელების მიმართ ჩადენილ დანაშაულს გენოციდის კვალიფიკაცია მიანიჭა.

„რუსთავი 2-ის“ გადაცემა „P.S-ის“ მიერ მომზადებული სიუჟეტი სირიასა და ერაყში მცხოვრები ასურელების წამებისა და მასობრივი მკვლელობების ფაქტებზე მოგვითხრობს. ჟურნალისტი ISIS-ის მიერ ჩადენილ მკვლელობებზე საუბრობს. ამბობს, რომ ტერორისტები ადამიანებს ასაკის, სქესის, ეროვნებისა თუ აღმსარებლობის განურჩევლად ხოცავენ, მაგრამ განსაკუთრებით მაინც ასირიელ ქრისტიანებს დევნიან: „რამდენიმე ვიდეოში ქრისტიანებს სარწმუნოების შეცვლას სთხოვენ. უარის შემთხვევაში დაუნდობლად კლავენ. მსგავსი ინფორმაცია ყოველდღიურად აღწევს საქართველოში მცხოვრები ასირიელების ყურამდე და მსოფლიოს რეაგირებისკენ მოუწოდებენ“.

სიუჟეტის ბოლოს ჟურნალისტი ამბობს, რომ ასირიელები ითხოვენ, ახლო აღმოსავლეთში „ქრისტიანების გენოციდს“ საზოგადოებამ მეტი ყურადღება დაუთმოს.

ბუნებრივია, თემას, რომელიც „რუსთავი 2-მა“ წამოწია, გვერდი ვერც სხვა მედიასაშუალებებმა აუარეს. გამონაკლისი არც „იმედი“ იყო. 19 აპრილს გასულ ტოკ-შოუ „იმედის კვირის“ ერთი ნაწილი ახლო აღმოსავლეთში მიმდინარე მოვლენებს დაეთმო. თემაც იგივე იყო, რაც „რუსთავი 2-ზე“, მთავარი რესპონდენტიც და შეფასებაც, რომელიც წამყვანმა შესავალში გააკეთა: „ამ კვირაში თითქმის ყველგან, სოციალურ ქსელებსა თუ საინფორმაციო საშუალებებში სირიასა და ერაყში წლების განმავლობაში მიმდინარე ქრისტიანების გენოციდზე მსჯელობდნენ“.

ტერმინი გენოციდი, როგორც საერთაშორისო დანაშაულის აღმნიშვნელი ცნება, 1948 წელს დამკვიდრდა და ჟენევის კონვენციამ ის განსაზღვრა, როგორც „სამოქალაქო მოსახლეობის რასობრივი ან ეროვნული ჯგუფების წინასწარგამიზნული და სისტემური მოსპობა ერებისა და ხალხების გარკვეული რასების ან ფენების რასობრივი და რელიგიური ჯგუფების განადგურების მიზნით.“ გენოციდის ფაქტს გენოციდის საწინააღმდეგო კონვენციის საფუძველზე გაერო-ს სასამართლო ან საერთაშორისო ტრიბუნალი ადგენს. ასურელი ქრისტიანების მასობრივი წამებისა და მკვლელეობების ფაქტს გენოციდის კვალიფიკაცია ამ ეტაპზე არა აქვს. არა აქვს იმ უბრალო მიზეზის გამო, რომ ეს საქმე სასამართლოსა და ტრიბუნალზე, ჯერჯერობით, არავის წაუღია და განუხილავს.

გარდა ამისა, მსოფლიოს ყველაზე დიდი ტერორისტული ჯგუფის მებრძოლები სასტიკად უსწორდებიან არა მხოლოდ ქრისტიანებს, არამედ სხვა რელიგიების და ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლებს, მათ შორის მუსლიმ შიიტებს, იეზიდებს, თურქმენებსა და შაბაკებს, თუმცა ამბის ეს ნაწილი, რატომღაც, ქართული მედიასაშუალებების დიდ ნაწილს ყურადღების მიღმა დარჩა. ქართულისგან განსხვავებით, უცხოური მედია წლებია სირიაში მიმდინარე ამბებს ამომწურავად, სხვადასხვა ფოკუსითა და რაკურსით აჩვენებს და არც დანაშაულის ფაქტებს არჩევს რელიგიური ნიშნით. მანანა ვარდიაშვილი

როგორ უნდა დაიწყო ახალი სატელევიზიო სეზონი? რა თქმა უნდა, შოუ-ბიზნესის მეტ-ნაკლებად ცნობილი სახეები ერთად უნდა შეკრიბო და სათამაშოდ და გასართობად ხევსურეთში წახვიდე. კარავი მუცოსთან გაშალო. გადაცემაში სტუმრად მიწვეულ, სექსუალური იმიჯის მქონე ახალგაზრდა ქალზე ამხედრებულმა გაიარო პატარა ღელე, შემდეგ მასთან ერთად წამოჯდე მწვანე მდელოზე და რაკურსი ქალზე, როგორც ლამაზ, სექსუალურ გასაყიდ ნივთზე აიღო.

“მოდი გაგსინჯო, აესე გადაწექი და გაგსინჯავ” - შესთავაზო რესპონდენტს და მისი სხეულის მრგვალი ფორმების ბუნებრიობა ნაცნობი ქირურგის მიერ ნასწავლი წერტილების მეშვეობით შეამოწმო.

აბა, რა! “სხვა რაკურსის” მაყურებელმა აუცილებლად უნდა იცოდეს, თამუნა ვარშალომიძეს მკერდი გაკეთებული აქვს თუ არა. მუცლის სიბრტყელის ნატურალობასაც შეამოწმებ, უკანალზე დოლის დაკვრას შესთავაზებ და მისი სექსუალურობის ხარისხით და ფასითაც დაინტერესდები.

კითხვებიც შესაბამისი უნდა მოიმარჯვო:

- ხარ შენ სექსუალური, როგორ ფიქრობ?

- სექსუალურად გამოიყურები თუ შიგნით ხარ სექსუალური? ვნებიანი ქალი ხარ? აი, მაგალითად სექსის დროს ხარ ძალიან აღვირახსნილი, ძალიან მაგარი? .... ხო არ აგდიხარ, როგორც ფიცარი?

- რამდენი კაცი გყოლია?

- შენ თურმე უკრაინაში ძალიან ძვირადღირებული ქალი ხარ და საქართველოში ნაკლებად. პირდაპირ გეტყვი: საქართველოში 100 დოლარი ღირს და უკრაინაში ხუთასიო. გაგიგია?

- რა ღირხარ?

- ცალი ძუძუ რა ღირს შენი?

- დოლი დამაკვრევინე შენს ტრ...ზე. რამდენი გინდა, რამდენი გადაგიხადო?

- რა ღირს შენი ტრ..კი? სანამ დაგიზღვევია, უნდა მოგკიდო ხელი. რომ დაგარტყა, უფრო ძვირი ღირს?

ვიცი, აუცილებლად იქნებიან ისეთი ადამიანები, რომლებიც იტყვიან, რომ ჯაჯანიძისა და მისი რესპონდენტის საუბარი და საქციელი ჩვენი გასარჩევი არ არის: ახალგაზრდა ქალი სრულწლოვანია და ის თავად წყვეტს, რა ტიპის გადაცემაში მივიდეს სტუმრად, რა ჩაიცვას, რა თქვას და როგორ მოიქცეს.

მერე რა, რომ რესპონდენტი ზრდასრული ადამიანია, გადაცემაშიც საკუთარი ნებით და ფეხით არის მისული და საკუთარი თავის რეკლამირებას სხეულისთვის დადებული ფასით ცდილობს.

შევთანხმდეთ, რომ წამყვანის მიერ დასმული კითხვები საზოგადოებაში არსებულ გენდერულ სტერეოტიპს კიდევ უფრო აძლიერებს და ქალს, როგორც სექსუალური მოხმარების ობიექტს, გასაყიდ ნივთს, ისე წარმოაჩენს.

ქალის შეფასება მისი სხეულის პარამეტრების მიხედვით და გარკვეული საფასურის სანაცვლოდ უკანალზე დოლის დაკვრის შეთავაზება, სექსიზმია, რასაც საქართველოში ქალთა უფლებრივი მდგომარეობისთვის დამანგრეველი შედეგის მოტანა შეუძლია.

მსგავსი პროდუქციის ტირაჟირებით, მედია ხელს უწყობს იმ მავნე სტერეოტიპების დამკვიდრებას, რომლებიდანაც ქალზე ძალადობა და მისდამი უთანასწორო მოპყრობა საზრდოობს.

ამ სიუჟეტსა და ქალთა მკვლელობების ამბებს შორის დიდი განსხვავება არ არის, ეს ერთი მენტალობის - მცდარი წარმოდგენებისა და შეხედულებების ნაწილია..

და სანამ მედია ასეთი წარმოდგენებისა და შეხედულებების უარყოფის მაგივრად მათ განმტკიცებაზე მუშაობს, ნუ გაიკვირვებთ, თქვენს დებს და ქალიშვილებს უტვინო არსებებად, მხოლოდ სექსუალური მომსახურების ობიექტებად თუ ჩათვლიან და უკანალზე ხელს წამოარტყამენ.

ამიტომ, უთხარით არა სექსიზმს!