სატელევიზიო და სარეკლამო ინდუსტრიისთვის რეიტინგი მთავარი სავაჭრო ვალუტაა — ის შემოსავლებს განსაზღვრავს. დამკვეთმა რომ რეკლამა რომელიმე არხზე, ან გადაცემაში განათავსოს, პოტენციური აუდიტორიის შესახებ დეტალური ინფორმაცია სჭირდება.

სატელევიზიო აუდიტორიას საქართველოში აუდიტორიის მთვლელი ორი სხვადასხვა საერთაშორისო კომპანიის წარმომადგენლობა ზომავს, თუმცა, მათი მონაცემები ერთმანეთს არ ემთხვევა და ტელევიზიებიდანაც ნდობას ზოგი ერთს უცხადებს, ზოგი — მეორეს.

რა არის პრობლემა?

მსოფლიო პრაქტიკას თუ გადავხედავთ, ბევრ ქვეყანაში სატელევიზიო რეიტინგებს არა ორი ან მეტი, არამედ ერთი კომპანია ადგენს. 2020 წელს მსგავსი საკითხი საქართველოშიც დადგა, თუმცა, ამას შედეგი არ მოჰყოლია.

• მაუწყებლები, ორივე კომპანიის მიღმა პოლიტიკურ მოტივაციებს ხედავენ.
• ტელევიზიები, გადაწყვეტილებასაც იმის მიხედვით იღებენ, თუ ვის მონაცემებს უფრო ენდობიან.
• სწორედ მთვლელი კომპანიების მონაცემები განსაზღვრავს მათ შემოსავლებს, განვითარებასა და საერთოდ, არსებობის საკითხსაც კი.

მოკლედ, ტელევიზიების რეიტინგის მთვლელი კომპანიების შესახებ საქართველოში:

Nielsen — ამერიკული კომპანიაა, რომლის ლიცენზირებული პარტნიორიც საქართველოში კომპანია "TV MR საქართველოა".

მის დამკვეთებს შორის არიან:

• მთავარი არხი;
• ტვ პირველი;
• ფორმულა;
• საზოგადოებრივი მაუწყებელი;
• კავკასია.

Kantar Media — ბრიტანული კომპანია. საქართველოში მისი ექსკლუზიური ლიცენზია "Tri Media Intelligence"-ს ეკუთვნის.

მის დამკვეთებს შორის არიან:

• იმედი;
• რუსთავი 2;
• მაესტრო;
• პოს ტვ;
• ალტ ინფო;
• GDS.

რეიტინგების მდგენელი ორგანიზაციები და პოლიტიკა

"TV MR საქართველო" გოჩა ცქიტიშვილმა დააარსა და ბაზარზე 2005 წლიდან ოპერირებს, როგორც აუდიტორიის მთვლელი კომპანია.

"ნაციონალური მოძრაობის" მმართველობის პერიოდში მათ მთავრობის ინტერესების გატარებაში ადანაშაულებდნენ, ხელისუფლებაში "ქართული ოცნების" მოსვლის შემდეგ კი კომპანიას პრობლემები შეექმნა — 2014 წელს შემოსავლების სამსახურის აუდიტის სამსახურმა მათი შემოწმება დაიწყო და სატელევიზიო კვლევაში მონაწილე ოჯახების მისამართების გამჟღავნება მოსთხოვა.

რა პრობლემაა, თუ შემოსავლების სამსახურს ეცოდინება კვლევაში მონაწილე ოჯახების მისამართები?

• 2014 წელს, არასამთავრო ორგანიზაციები ამბობდნენ, რომ ხელისუფლებას ეს კვლევაში მონაწილე ოჯახებზე ზეწოლის საშუალებას მისცემდა, რაც შესაძლოა, ოჯახების თვითცენზურაზეც ასახულიყო — თავი შეეკავებინათ ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი არხების ყურებისაგან.

კომპანიის დამფუძნებელი გოჩა ცქიტიშვილი 2011 წლიდან ფლობს საზოგადოებრივი კვლევით ცენტრს "IPM", რომელიც ასევე, 2014 წელს ბიძინა ივანიშვილმა გააკრიტიკა, ცქიტიშვილს კი "პრაქტიკულად, ნაციონალური მოძრაობის წევრი" უწოდა.

2 წლის შემდეგ, 2016 წელს საქართველოში მეორე მთვლელი კომპანია "Tri Media Intelligence" შემოვიდა.

Tri Media Intelligence - მას ორი დამფუძნებელი ჰყავს — გიორგი თევდორაშვილი და მერაბ ფაჩულია.

ფაჩულიას ეკუთვნის კომპანია “გორბი”, რომელიც ხელისუფლების მიმართ ლოიალურად განწყობილი ტელეკომპანია “იმედისთვის” ეგზიტპოლებსა და გამოკითხვებს ატარებს.

"იმედისა" და "გორბის" ეგზიტპოლები და გამოკითხვები არაერთხელ გახდა პოლიტიკური სკანდალის მიზეზი. "გორბის" ეკუთვნის "იმედის" ბოლო გახმაურებული გამოკითხვა, სადაც კითხვა ასეთი ფორმულირებით დასვეს: "თუ დასავლეთი მოსთხოვს, საქართველოს რუსეთის წინააღმდეგ ომში ჩაბმას, როგორი უნდა იყოს პოზიცია?".

• საგულისხმოა, რომ სწორედ მერაბ ფაჩულიას "გორბი" ატარებს საველე სამუშაოებს მისივე სატელევიზიო აუდიტორიის კვლევის კომპანიისთვის — "Tri Media Intelligence".

როგორ ადგენს სატელევიზიო რეიტინგებს "TV MR საქართველო" და "Tri Media Intelligence"?

"ფიფლმეტრებით" — ასე ჰქვია ტექნოლოგიას, რომელსაც სატელევიზიო აუდიტორიის კვლევებისთვის, სტანდარტულად მთელ მსოფლიოში იყენებენ.

"ფიფლმეტრს" აყენებენ კვლევისთვის შერჩეულ ოჯახებში არსებულ ყველა ტელევიზორზე. მოწყობილობის დისტანციური მართვის პულტზე კი, ოჯახის ყველა წევრისთვის შესაბამისი ღილაკია გამოყოფილი.

კვლევაში მონაწილე ოჯახების ქცევაზე დაკვირვებით, "ფიფლმეტრი" მუდმივად ასახავს და ინახავს ინფორმაციას თუ რას უყურებს ოჯახის თითოეული წევრი.

სარეკლამო კამპანიის დაგეგმვისას, დამკვეთი სწორედ ამ დამუშავებულ მონაცემებზე დაყრდნობით იღებს გადაწყვეტილებას — რომელ არხზე, ან რომელ კონკრეტულ გადაცემაში დახარჯოს ფული.

სად ტარდება კვლევა?

კომპანიები, აუდიტორიის კვლევისთვის ირჩევენ ქალაქებს, სადაც 40 000-ზე მეტი ადამიანი ცხოვრობს და საქართველოში ასეთი 7 ქალაქია.

აუდიტორიის შერჩევისას გათვალისწინებულია ქვეყნის სოციო-ეკონომიკური და დემოგრაფიული ფაქტორები, რათა სარეკლამო ინდუსტრიამ იცოდეს, რა შემოსავლების მქონე ადამიანები უყურებენ ამა თუ იმ არხს, ან გადაცემას.

• Kantar Media კვლევისთვის 540 ოჯახს აკვირდება.
• Nielsen კი, 450 ოჯახს.

კვლევისთვის შერჩეული ოჯახების რაოდენობა შესაძლოა, ცოტა მოგვეჩვენოს, თუმცა, მოსახლეობის საერთო რაოდენობის პროპორციის თვალსაზრისით, სხვა ქვეყნების პრაქტიკაც მსგავსია.

კვლევაში მონაწილეობა არ შეუძლიათ ოჯახებს, რომელთა წევრ(ებ)ი დაკავშირებული არიან საქმიანობის ისეთ სფეროებთან, როგორიცაა: მედია, რეკლამა, პოლიტიკა, ან საჯარო სამსახური, თუმცა, იმ შემთხვევაში, თუ ოჯახის რომელიმე პირი მაღალ თანამდებობას იკავებს.

მთელი ეს პროცესი მაყურებლისთვის უფრო მარტივად გასაგები რომ იყოს, სარეკლამო კომპანია „Betterfly Media“-მ პოპულარულ ენაზე მომზადებულ ამ ვიდეოში ახსნა — რა არის სატელევიზიო კვლევის პანელი.



რას გვაჩვენებს სტატისტიკა?

• ორივე მთვლელი კომპანიის შედეგების მიხედვით, ტელეკომპანია "იმედი" საქართველოში ყველაზე პოპულარული ტელევიზიაა და მას ყველაზე მეტი მაყურებელი ჰყავს.
• მანამ, სანამ "რუსთავი 2"-ში მენეჯმენტი შეიცვლებოდა და არხს მაშინდელი დირექტორის, ნიკა გვარამიას გუნდი დატოვებდა, "იმედს" ყველაზე დიდ კონკურენციას სწორედ ტელეკომპანია "რუსთავი 2" უწევდა.
• 2019 წლიდან კი, მას შემდეგ, რაც "რუსთავი 2"-დან წასულმა შემადგენლობამ ტელეკომპანია "მთავარ არხზე" გააგრძელა მუშაობა, "იმედის" მთავარი კონკურენტი "მთავარი არხია".

დაბოლოს,  სარეკლამო კომპანია „Betterfly Media“-ს ამ გრაფიკულ ვიდეოში ჩანს, როგორ იცვლებოდა ქართულ სატელევიზიო ბაზარზე ტელევიზიების წილის მაჩვენებლები 2016-2020 წლებში.

---

ამავე თემაზე: ქართველი მაყურებლის პორტრეტი — ვინ და რას უყურებს ტელევიზორში

რა ხდება?

• დემოკრატიის კვლევის ინსტიტუტმა (DRI) ულტრამემარჯვენე ძალების რიტორიკა შეისწავლა, რომელსაც ისინი ონლაინ და სოციალური მედიით ავრცელებდნენ.
• ორგანიზაციამ, პროპაგანდისტული შინაარსის 2 000-ზე მეტი მასალა გააანალიზა. მონიტორინგის პერიოდი: 2021 წლის სექტემბრიდან 2022 წლის აგვისტო.

რატომ არის ეს თემა მნიშვნელოვანი?

DRI-ის კვლევის მიხედვით, გასულ წელს ულტრამემარჯვენე ჯგუფების ლეგიტიმაცია და გავლენა გაიზარდა და ეს ორმა ფაქტორმა განაპირობა:

• მათ მიერ სოციალურ მედიაში წარმოებულმა კამპანიებმა და
• ულტრამემარჯვენე ლიდერების მედია გაშუქების სიხშირემ.

ულტრამემარჯვენე ჯგუფები სოციალურ ქსელებს მხარდამჭერთა მობილიზაციისა და საპროტესტო აქციების ორგანიზებისთვისაც აქტიურად იყენებენ.

კვლევის ძირითადი მიგნებები:

• ულტრამემარჯვენე ძალები გავლენას ახდენენ ქვეყანაში მიმდინარე პოლიტიკურ პროცესებზე. მათ შორის, 2021 წლის თვითმმართველობის არჩევნებზე.
• ანტიდასავლური რიტორიკით თანხვედრაში არიან მმართველ პარტიასთან, "ქართული ოცნებასთან".
• მხარს უჭერენ რუსეთის სასარგებლო პოზიციებს რუსეთ-უკრაინის ომის მიმდინარეობისას.
• ვაქცინაციის პროცესის დასაზიანებლად, საზოგადოებაში მცდარ წარმოდგენებსა და განწყობებს ქმნიდნენ.

ულტრამემარჯვენეების 3 მთავარი მიზანი:

1 — ანტიდასავლური რიტორიკის გავრცელება

• ულტრამემარჯვენეები, ხელისუფლების წარმომადგენლებისა და მათთან ღიად დაკავშირებული პირების მსგავსად, აწარმოებდნენ დეზინდორმაციულ კამპანიას, თითქოს, დასავლეთი მხარს უჭერს საქართველოში ომის მეორე ფრონტის გახსნას.
• ეს რიტორიკა განსაკუთრებით აქტიურდება მაშინ, როდესაც დასავლეთი ბიძინა ივანიშვილს აკრიტიკებს.
• მაგალითად: 2022 წლის 9 ივნისს ევროპარლამენტმა მიიღო რეზოლუცია "საქართველოში მედიის თავისუფლებისა და ჟურნალისტების უსაფრთხოების დარღვევის შესახებ" და ივანიშვილი დემოკრატიული პროცესების გაუარესების გამო გააკრიტიკეს. ამას მოჰყვა ანტიდასავლური რიტორიკა როგორც "ქართული ოცნების", ასევე ულტრამემარჯვენე "კონსერვატიული მოძრაობის" ლიდერებისგან.

2 — ნატოს წინააღმდეგ მიმართული კამპანია

• სამხედრო ნეიტრალიტეტზე აპელირებით ავრცელებდნენ მოსაზრებას საქართველოს საგარეო კურსის ცვლილების აუცილებლობის შესახებ.
• კოლექტიური დასავლეთისა და ნატოს წინააღმდეგ მიმართული მედია კამპანია კრემლისტური მედია საშუალებების მიზნებთან მოდიოდა თანხვედრაში.

3 — პროკრემლისტური რიტორიკის მხარდაჭერა

• რუსეთ-უკრაინის ომის ფონზე, ღიად ლობირებდნენ რუსეთთან პარტნიორული ურთიერთობის ჩამოყალიბებას.
• მიმართავდნენ უკრაინის ხელისუფლების დისკრედიტაციას.
• უარყოფდნენ რუსეთის მიერ, მშვიდობიანი მოსახლეობის მიზანში ამოღების ფაქტებს.
• ულტრამემარჯვენე ლიდერები ცდილობდნენ დაემკვიდრებინათ აზრი, რომ რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყება უკრაინის პროვოცირებული იყო, "დასავლური" ძალების წაქეზებით.

როგორ ავრცელებენ დეზინფორმაციას?

კვლევის ავტორები ამბობენ, რომ ულტრამემარჯვენეები იყენებენ:

1 — ულტრამემარჯვენე პოლიტიკური პარტიების ოფიციალურ და მხარდამჭერ გვერდებს:

• "ეროვნული მოძრაობა — ქართული მარში"
• "ქართული იდეა"
• "კონსერვატიული მოძრაობა"
• "საქართველოს პატრიოტთა ალიანსი"

2 — მედიებს:

• "ალტ-ინფო"
• "საქართველო და მსოფლიო"
• "საქინფორმი"
• News Front"

3 — ორგანიზაციებს:

• "ბავშვთა უფლებების დაცვის საზოგადოება"
• "ზნეობა"
• "ერთობა, რაობა, იმედი"
• "ერი და სახელმწიფო"

4 — ულტრამემარჯვენე განწყობებით ცნობილი პირების პირად ფეისბუქგვერდებს.

პროპაგანდისტური პოსტების ტიპები:

DRI-ის მონიტორინგის ფარგლებში საინფორმაციო მასალის რაოდენობრივი და თვისებრივი ანალიზის შედეგად გამოიკვეთა, რომ:

• პოსტების თითქმის სამ მეოთხედს შეადგენდა ტექსტური მასალა (სტატუსი, სტატია).
• 11%-ს ვიდეო კონტენტი (ლაივ ჩართვების ჩათვლით) და 16%-ს ფოტო მასალა. შესწავლილი.
• პოსტების ჯამურმა ინტერაქციამ გამოავლინა, რომ ყველაზე მაღალი ინტენსივობით ომის საფრთხეებზე ხაზგასმით ანტიდასავლური განწყობების გაღვივებისკენ მიმართული გზავნილები გამოირჩეოდა.

კვლევის მეთოდოლოგია:

კვლევის ავტორები ამბობენ, რომ:

• გაანალიზდა ის ონლაინ მედია კონტენტი, სადაც ყველაზე აქტიურად მიმდინარეობს ულტრამემარჯვენე ძალების სამოქმედო დღის წესრიგისა და პოსტულატების ჩამოყალიბება-გავრცელება.
• მანიპულაციური და პოპულისტური ნარატივების გავრცელების სიხშირე და არეალი ხარისხობრივად ფეისბუქის ანალიტიკური ხელსაწყო CrowdTangle-ს გამოყენებით შეისწავლეს.

დეპუტატი ვიქტორ ჯაფარიძე "პოსტივის" საკონტროლო პაკეტის მფლობელი გახდა. კომუნიკაციების კომისია ამაში პრობლემას ვერ ხედავს, თუმცა, 2016 წელს, მსგავს შემთხვაში კანონდარღვევა დაადგინა.

მოკლედ, რა ხდება?

• საქართველოს პარლამენტის მოქმედმა წევრმა, ვიქტორ ჯაფარიძემ ტელეკომპანია "პოსტვ"-ის ს 52% 520 000 ლარად იყიდა.
• ეს ნიშნავს, მოქმედი დეპუტატი ფლობს კომპანიის საკონტროლო პაკეტს.

რა არის პრობლემა და რა არ არის?

• კანონით, პრობლემა არ არის, რომ პარლამენტის წევრი მედიას ფლობდეს.
• პრობლემაა, რომ კანონის ამავე რედაქციით იხელმძღვანელა მარეგულირებელმა კომისიამ, როდესაც 2016 წელს დეპუტატ ნატო ჩხეიძეს არ მისცა ტელევიზიის ფლობის უფლება.

რატომ არის თემა მნიშვნელოვანი?

• "მაუწყებლობის შესახებ" კანონში განსაზღვრულია, ვის არ აქვს უფლება ფლობდეს მაუწყებლობის სფეროში ლიცენზიას.
• ჩამონათვალში დეპუტატები არ არიან, თუმცა, პრაქტიკა გვაჩვენებს, რომ კანონში ტერმინების გაგება მარეგულირებელი კომისიისა და მედიის საკითხებზე მომუშავე ორგანიზაციებისთვის განსხვავებული და დილემურია.

დეტალურად

რას ამბობს კანონი?

• "მაუწყებლობის შესახებ" კანონის 37-ე მუხლით, არ შეიძლება ადმინისტრაციული ორგანოს თანამდებობის პირი, ან საჯარო მოხელე მაუწყებლის სფეროში ლიცენზიის მფლობელი იყოს.
• ასეთ შემთხვევაში კომუნიკაციების მარეგულირებელი კომისია ვალდებულია, განიხილოს საკითხი და კანონით განსაზღვრული ნორმის მიხედვით იმოქმედოს.

პოზიციები:

• კომუნიკაციების ეროვნული კომისია: "საჯარო სამსახურის კანონის თანახმად, დეპუტატი არ წარმოადგენს საჯარო მოხელეს. შესაბამისად, ვინაიდან ვიქტორ ჯაფარიძე არც საჯარო მოხელეა და არც ადმინისტრაციული ორგანოს, ან პოლიტიკური პარტიის თანამდებობის პირი, მის მიერ მაუწყებლის წილის შეძენა არ ეწინააღმდეგება "მაუწყებლობის შესახებ" საქართველოს კანონის მოთხოვნებს".
• ვიქტორ ჯაფარიძე არ მიიჩნევს, რომ "პოსტივის” წილის ფლობით კანონს არღვევს თუმცა, თქვა, რომ აპირებს, კანონით განსაზღვრულ 10 დღის ვადაში მინდობილობით გადასცეს მართვაში სხვა პირს.
• ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია და მედიის ადვოკატირების კოალიცია, რომელიც 16 ორგანიზაციას აერთიანებს, კომუნიკაციების კომისიას მოუწოდებენ, შეისწავლოს ვიქტორ ჯაფარიძის მიერ, "პოსტვ"-ის ფლობის კანონიერების საკითხი და იხელმძღვანელოს იმავე სტანდარტით, რაც 2016 წელს, ტელეკომპანია “იბერიის” შემთხვევაში გამოიყენეს.
• ორგანიზაციების მიმართვისთვის მარეგულირებელ კომისიას ჯერ არ უპასუხია.

სანქციები:

• მაუწყებლობის შესახებ კანონის 37-ე მუხლის დარღვევის შემთხვევაში მარეგულირებელი კომისია უფლებამოსილია, მაუწყებელი წერილობით გააფრთხილოს.
• მარეგულირებელი კომისიის მიერ მაუწყებლობის მიმართ სანქციის გამოყენების მიზანი უნდა იყოს დარღვევის აღმოფხვრა, ან პრევენცია, ხოლო ამისთვის მაუწყებელს "გონივრული ვადა ეძლევა".

რა ხდება, თუ მაუწყებელი მარეგულირებელი კომისიის გაფრთხილებას არ გაითვალისწინებს?

• კომისია ვალდებულია მაუწყებელს ჯარიმა დააკისროს.
• ხოლო, მაუწყებელს აქვს უფლება კომისიის გადაწყვეტილება სასამართლოში გაასაჩივროს.

კონტექსტი:

• ვიქტორ ჯაფარიძემ "ქართული ოცნება" 2022 წლის 4 ოქტომბერს დატოვა და მოძრაობა "ხალხის ძალას" შეუერთდა. ეს მოძრაობა ანტიდასავლური განხადებებითაა ცნობილი.
• "ხალხის ძალა" თავდაპირველად, "ქართული ოცნებიდან" წასულმა ოთხმა დეპუტატმა დააარსა, ახლა მათ მმართველი პარტიიდან კიდევ 5 დეპუტატი შეუერთდა.
• "პოსტვის" წილების შეძენის შემდეგ, ტელევიზია ოფიციალურ განცხადებაში ამბობს, "რომ არხი "ხალხის ძალას" მედიაპლატფორმა გახდება - მოძრაობას “პოსტივის” 8 წამყვანი და ანალიტიკოსი შეუერთდა.

მე-20 საუკუნის 80-იან წლებამდე, "ქვიარი" (Queer) ლგბტქი ადამიანების მიმართ დამკვიდრებული არასასურველი მიმართვის ფორმა იყო, მაგრამ დრომ და აქტივიზმმა ბევრი რამ შეცვალა და ახლა ეს ტერმინი, პოზიტიური დატვირთვით და პოლიტიკური შინაარსით, ჰეტერონორმატიულ დღის წესრიგს უპირისპირდება.

ასეთი სახელწოდებით და ასეთივე მიზნით — გააუმჯობესოს საქართველოში ქვიარ ადამიანების უფლებრივი მდგომარეობა და გარემო, 2021 წლის 17 მაისს, ლგბტქი აქტივისტებმა, თამაზ სოზაშვილმა და ნინო ბოლქვაძემ ონლაინ გამოცემა, Queer.ge დააფუძნეს.

"გვინდა, დავანახოთ ხალხს, რომ ყველანი ერთი საზოგადოების წევრები ვართ, იმის მიუხედავად, ვინ გვიყვარს" - ამბობს გამოცემის რედაქტორი, ხატია ღოღობერიძე, რომელიც Queer.ge-ს რედაქციას 2022 წლის აგვისტოდან ხელმძღვანელობს. მანამდე ის On.ge-ის მთავარი რედაქტორი იყო.

მედიასტანდარტი და ბალანსი

ხატია ღოღობერიძე, ტელევიზიაში, თუ ონლაინ-მედიაში მუშაობისას, ძირითადად ახალ და მიმდინარე ამბებს აშუქებდა. ბოლო წლებში კი მისთვის მთავარ პრიორიტეტად ადამიანის უფლებები იქცა.

"ერთი მხრივ არ მინდოდა ჟურნალისტიკიდან აქტივიზმში წასვლა, მეორე მხრივ, მინდოდა, ქვიარებისა და ქალების უფლებებზე მემუშავა და ზუსტად ეს არის Queer.ge. აქ შემიძლია ლგბტქი ადამიანების მდგომარეობა გავაუმჯობესო” - ამბობს ხატია ღოღობერიძე.

გამოცემა ცდილობს, ლგბტქ+ საკითხები ჟურნალისტური სტანდარტებით გააშუქოს ერთი მთავარი პრინციპით - “არ ავნო”. “გვინდა, ჩვენი მუშაობით შევქმნათ მაგალითი: როგორ გავაშუქოთ ლგბტქ+ საკითხები ისე, რომ არავინ დავაზიანოთ, რადგან სტანდარტებს შორის ეს ერთ-ერთი უმთავრესია”, - გვეუბნება რედაქტორი.

მაგალითად, როდესაც გამოცემა წერს რესპონდენტზე, რომელიც დაქამინგაუთდა, სტატიას გამოქვეყნებამდე კარგად განუმარტავს შესაძლო რისკებს: რა შეიძლება მოიტანოს საჯაროობამ, რა შეილება მოჰყვეს ამ ყველაფერს მათ შორის Facebook-ზე.

ამას ყველა მედია უნდა აკეთებდესო - ამბობს ხატია ღოღობერიძე - "არ შეიძლება ლგბტქ+ საკითხებს ისევე აშუქებდე, როგორც პოლიტიკური პარტიებს და თქვა, რომ ერთი მხარეც გააშუქე და მეორეც, რადგან არ არსებობს "ბალანსი" და ლეგიტიმური "მეორე მხარე", როგორც ადამიანის უფლებების საწინააღმდეგო პოზიცია. არ შეიძლება თოქ-შოუში მიიყვანო ქვიარ ადამიანი და "არგუმენტებისთვის" დაუსვა ის, ვინც მას ქუჩაში ურტყამს.”

უსაფრთხოება

რედაქციის მისამართი საჯარო არ არის. ეს “მეტწილად ჰომოფობიურ საზოგადოებაში და ასევე, ჰომოფობიისა და ძალადობისკენ წამქეზებელი ხელისუფლების პირობებში” უსაფრთხო არ იქნებოდაო, ამბობს ხატია ღოღობერიძე.

უსაფრთხოების კუთხით, რისკები მაინც არსებობს. 2021 წლის ხუთმა ივლისმა აჩვენა, რომ ქვეყანაში ადამიანებს ერთი მხრივ, სექსუალური იდენტობის გამო ესხმიან თავს, მეორე მხრივ კი თავდასხმის სამიზნეა, მედიაც. Queer.ge-კი ორივე მხრივ რისკის ქვეშაა.

“მაგრამ ეს არ გვაფერხებს, რადგან მიგვაჩნია, რომ ჩვენი საქმიანობით შეგვიძლია შევცვალოთ რეალობა" - ამბობს გამოცემის რედაქტორი.

დაფინანსება

8 ავტორისგან შემდგარი სარედაქციო გუნდი სტატიებს ქართულად, რუსულად და ინგლისურად აქვეყნებს.

“ქვიარი” დონორების ფინანსური მხარდაჭერით ფუნქციონირებს, მაგრამ კომერციული განვითარების გეგმაც აქვთ. ხატიას იმედი აქვს, რომ გამოცემის ქვიარ თემატიკა ბიზნესს არ დააბრკოლებს.

"კომპანიებს, რომლებიც დღეს ხმამაღლა გველაპარაკებიან თანასწორობაზე, შეუძლიათ ნამდვილად გადადგან ნაბიჯი თანასწორობისკენ და არ შეშინდნენ, რომ ჩვენთან რეკლამის მოტანის გამო ვინმე გააკრიტიკებს. მგონია, ეს ერთგვარი გამოწვევაც კი შეიძლება იყოს ბიზნესისთვის", — ამბობს "ქვიარის" რედაქტორი.

ინფორმაცია პოზიტიური ცვლილებებისთვის

"ქვიარში" სჯერათ, რომ ჰომოფობიასთან ბრძოლა ქვიარ საკითხების მიმართ ინფორმაციის მიწოდების გარეშე, შეუძლებელია - სწორი ინფორმაცია ადამიანებში არარაციონალურ შიშებს ამარცხებს, ამიტომაც საგანმანათლებლო სტატიები გამოცემის ერთ-ერთი მთავარი მიმართულებაა.

“ერთ-ერთი რესპონდენტი გვიყვებოდა თავისი ბარის შესახებ, სადაც ხშირად უნახავს ჰომოფობები, რომლებიც რაღაც პერიოდის შემდეგ შეიცვალნენ. ისინი შეიცვალნენ, რადგან ეს ბარი, ლგბტქი ადამიანების მიმართ მეგობრულია და ნახეს, რომ ქვიარ ადამიანების შესახებ მათი წარმოდგენები, რაც ემყარებოდა ხელისუფლების, საპატრიარქოს ან ცალკეული ძალადობრივი ჯგუფების განცხადებებს, არასწორი იყო", - ჰყვება ხატია ღოღობერიძე.

გამოცემა მხოლოდ პრობლემებსა და გამოწვევებზე არ წერს. ლგბტქი ადამიანების მიღწევების გაშუქება მათთვის არანაკლები პრიორიტეტია, რადგან "თემში ბევრი წარმატებული ადამიანია და მათთვის ბევრად რთულად მოდის ეს წარმატება, ვიდრე სხვებისთვის."

გამოცემაში ამისთვის სპეციალური რუბრიკაა შექმნილი — "ქვიარი ამბობს", სადაც ადამიანები საკუთარ თავზე საუბრობენ. ამ რუბრიკაში ბევრ წარმატებულ ადამიანსაც ნახავთ. პრობლემებზეც საუბრობენ, რომელიც მათ, როგორც ქვიარ ადამიანებს აქვთ, მაგრამ ამ პრობლემებს შორის ხშირად არის ისეთი საკითხებიც, რაც ნებისმიერ მოქალაქეს შეიძლება აღელვებდეს გენდერული, ან სექსუალური იდენტობის მიუხედავად. ეს იქნება სიღარიბე, ინფლაცია, ოკუპაცია, გარემო, თუ სხვა საკითხები.

ხატია ღოღობერიძის თქმით, გამოცემის კიდევ ერთი მიზანია, ადამიანები გააცნოს საზოგადოებას არა მხოლოდ მათი იდენტობის, არამედ შეხედულებების გამო, “რადგან თემში ძალიან დიდი აზრთა სხვადასხვაობაა ნებისმიერ თემაზე — იდეოლოგიებზე, თუ პოლიტიკაზე, და ეს სრულიად ნორმალურია. გოგოები მოგწონს, თუ ბიჭები, ეს ვერ იქნება იდეოლოგიის, სოციალურ, თუ პოლიტიკურ საკითხებზე შენი მოსაზრებების განმსაზღვრელი და ჩვენ ამის ჩვენებასაც ვცდილობთ".

"ქვიარი" და პოლიტიკა

ლგბტქი ადამიანების ცხოვრებისა და უსაფრთხოების ხარისხზე პოლიტიკა უდიდეს გავლენას ახდენს. მით უფრო, რომ ლგბტ+ ადამიანებს ჯერ კიდევ უწევთ ბრძოლა ისეთი ფუნდამენტური უფლებებისთვის, როგორიცაა, მაგალითად:

• დისკრიმინაციული მიდგომები შრომით ურთიერთობებში;
• ანტიდისკრიმინაციული კანონების მიღებისათვის ბრძოლა;
• ჰომო/ბი/ტრანსფობიური სიძულვილით მოტივირებული დანაშაულების;
• რეგულაცია სამართალში;
• ჯანდაცვის სერვისებზე ხელმისაწვდომობა

და ა.შ. და ასე შემდეგ.

ბევრ ასეთი საკითხის პოზიტიური ცვლილება იმაზეა დამოკიდებული, თუ ვის აირჩევს ხალხი და როგორი იქნება პოლიტიკური აქტორების მიდგომები ლგბტქი ადამიანების, და ზოგადად, ადამიანის უფლებების მიმართ. ამის გათვალისწინებით, ჩვენ Queer.ge-ს რედაქტორს პოლიტიკაზეც ვკითხეთ.

"როდესაც ვამბობ, რომ ლგბტ თემში ბევრი სადისკუსიო საკითხია, ერთ-ერთი სწორედ პოლიტიკაა. ვინ როგორ შეიძლება წარმართოს პოლიტიკა ლგბტ ადამიანების უფლებრივი მდგომარეობის გასაუმჯობესებლად, ამაზე ყველას საკუთარი შეხედულება აქვს და აზრებიც გაყოფილია, რაც სრულიად ნორმალურია.

“ქვიარის” ერთ-ერთი მიზანი სწორედ ლგბტქ+ ადამიანებისთვის ღია სადისკუსიო სივრცის შექმნაა.

"გვინდა, "ქვიარი" იყოს მედია, სადაც ერთი მხრივ, ქვიარ ადამიანებს ექნებათ ღია დისკუსია პოლიტიკაზე და “მეორე მხრივ — პოლიტიკოსები შემოვიყვანოთ "ქვიარში" და გავიგოთ, რას ფიქრობენ ისინი. ამის ცოდნა მნიშვნელოვანია, რადგან ამომრჩეველს შორის ბევრი ქვიარია და, სულ რომ არ იყოს ადამიანი ქვიარი, მას აქვს უფლება იცოდეს, რას ფიქრობს ესა თუ ის პოლიტიკოსი. თუ პოლიტიკოსი ჰომოფობია, ესეც უნდა ვიცოდეთ, რომ შესაბამისად მივიღოთ გადაწყვეტილება საარჩევნო ყუთთან". - ამბობს “ქვიარის” რედაქტორი.

რა ხდება?

საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს მოქმედმა დირექტორმა გიორგი კოხრეიძემ, რომელსაც ისევ სურდა მაუწყებლის ხელმძღვანელობა, დირექტორობის შესარჩევი კონკურსიდან კანდიდატურა მოხსნა.

• კოხრეიძე ერთ-ერთი იყო ტელევიზიის გენერალური დირექტორობის მსურველ 5 კანდიდატს შორის.
• მისი გასაუბრება მრჩეველთა საბჭოსთან 2022 წლის 30 სექტემბერს იყო ჩანიშნული.
• მრჩეველთა საბჭოს წევრმა, გია ქარცივაძემ "მედიაჩეკერს" უთხრა, რომ კოხრეიძემ მიმართა წერილით, რომელშიც წერია, რომ "ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუარესების გამო, გასაუბრებაზე ვერ მივა."
• სხვა კანდიდატებთან გასაუბრება 29 და 30 სექტემბერს გაიმართება.

ახალი მოცემულობით, დირექტორობის ოთხი კანდიდატია:

• აკაკი ბერიძე
• ნათია თავდგირიძე
• ირაკლი გიორგაძე
• დავით ჩხარტიშვილი

გიორგი კოხრეიძე 2019 წელს, წინა დირექტორის, ნათია კაპანაძის იმპიჩმენტით გათავისუფლების შემდეგ აირჩიეს, რასაც ტელევიზიაში კრიზისი მოჰყვა.

---

დეტალურად: რა ვიცით სხვა კანდიდატებზე და როგორია აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს გენერალური დირექტორის არჩევის წესი

---

საქართველოს სახალხო დამცველი მოწოდებს ხელისუფლებას ჟურნალისტებს მთავრობის სხდომაზე დასწრების შესაძლებლობა მისცეს.

ომბუდსმენი Bm.ge-ის მთავარი რედაქტორის, თელარა გელანტიას მთავრობის სხდომაზე არ შეშვების ფაქტებს გამოეხმაურა.

კონტექსტი

• თელარა გელანტია 12 სექტემბერს მთავრობის სხდომის შემდგომ პრესკონფერენციაზე არ შეუშვეს. ჟურნალისტს ამის მიზეზად “ბევრი შეკითხვის დასმა” და “კოლეგების შეწუხება” დაუსახელეს.
• თელარა გელანტიას მთავრობის სხდომაზე არც 26 სექტემბერს არ დაუშვეს.

რას ამბობს ომბუდსმენი?

სახალხო დამცველის შეფასებით, ბოლო პერიოდში ცალკეული სახელმწიფო უწყებების მიერ ორგანიზებულ ბრიფინგებსა თუ მუნიციპალურ ღონისძიებებზე კრიტიკული მედიის წარმომადგენლების არდაშვების ან/და არმიწვევის ტენდენცია, თანასწორობის პრინციპს ეწინააღმდეგება.

ომბუდსმენი ხაზს უსვამს მედიის განსაკუთრებულ ფუნქციას გაავრცელოს საჯარო ინტერესის სფეროში შემავალი ინფორმაცია და ხელი შეუწყოს ინფორმირებულ საჯარო დებატებს.

• “კრიტიკული მედიის არსებობა აუცილებელი პირობაა საზოგადოების თვითგამორკვევისა და დემოკრატიული სახელმწიფოს ჩამოყალიბების პროცესში.”

• სახალხო დამცველი საგანგაშო ტენდენციად მიიჩნევს ჟურნალისტებისთვის პროფესიული საქმიანობის განხორციელებაში ხელის შეშლის ფაქტებს და მიაჩნია, რომ ეს საფრთხეს უქმნის ქვეყანაში მედია პლურალიზმსა და უარყოფითად აისახება ქვეყნის დემოკრატიულ პროცესებზე.

ომბუდსმენი ხელისუფლებას მოუწოდებს:

• უზრუნველყოს მედიის წარმომადგენლების დაუბრკოლებელი წვდომა ინფორმაციაზე.
• თანასწორობის პრინციპის დაცვით, ჟურნალისტებს მთავრობის სხდომებზე დასწრებისა და მათთვის სასურველი კითხვების დასმის შესაძლებლობა მიეცეთ.

სახალხო დამცველი ამბობს, რომ თვალყურს ადევნებს მედიის წარმომადგენელთა პროფესიული საქმიანობის კუთხით არსებულ მდგომარეობას.

რა ხდება?

დაიწყო ღია კონკურსი საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს დირექტორის ასარჩევად.

• ადმინისტრაციას 8 კანდიდატმა მიმართა.
• გასაუბრება 5 შერჩეულ კანდიდატთან, 29-30 სექტემბერს გაიმართება.
• ახალ გენერალურ დირექტორს ტელევიზიის მრჩეველთა საბჭო შეარჩევს.
• ახალი დირექტორი აჭარის საზოგადოებრივ მაუწყებელს 6 წლის ვადით უხელმძღვანელებს.

ვინ არიან კანდიდატები და რა ვიცით მათ შესახებ?

კანდიდატებს შორის არის მაუწყებლის მოქმედი გენერალური დირექტორი გიორგი კოხრეიძე. ის ამ თანამდებობას 2019 წლიდან, წინა დირექტორის - ნათია კაპანაძის იმპიჩმენტის შემდეგ იკავებს. კოხრეიძის გარდა, ღია კონკურსში მონაწილეობას იღებენ:

• აკაკი ბერიძე
• ნათია თავდგირიძე
• ირაკლი გიორგაძე
• დავით ჩხარტიშვილი

გიორგი კოხრეიძე

• 2019 წელს, წინა დირექტორის, ნათია კაპანაძის იმპიჩმენტით გათავისუფლების შემდეგ აირჩიეს, რასაც ტელევიზიაში კრიზისი მოჰყვა.
• 2020 წელს, არხთან დაკავშირებული პრობლემური საკითხები აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიშშიც მოხვდა, რომელშიც ნახსენებია, რომ "სამოქალაქო ჯგუფების განცხადებით, აჭარის ტელევიზიის დირექტორის, ნათია კაპანაძის გათავისუფლების შემდეგ, მმართველი პარტია "აჭარის საზოგადოებრივ მაუწყებელზე" გადაჭარბებული გავლენის მოპოვების მცდელობას აგრძელებდა".
• 2021 წელს, Human Rights Watch-ის ანგარიშში, აჭარის ტელევიზიაში განვითარებულ მოვლენების კრიტიკული შეფასება მოხვდა.
• "საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს" შეფასებით, კოხრეიძის საკადრო გადაწყვეტილებები მიმართული იყო არხზე მომუშავე კრიტიკულად განწყობილი ჟურნალისტების სამსახურიდან გაშვებისა და შევიწროებისკენ.
• გიორგი კოხრეიძემ, დირექტორად დანიშვნის შემდეგ, აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს არაერთი თანამშრომელი გაათავისუფლა ანდა ხელშეკრულება შეუცვალა.
• ტელევიზიიდან გათავისუფლებულმა და არსებითად სხვა პოზიციაზე გადაყვანილმა თანამშრომლებმა მაუწყებლის წინააღმდეგ სამართლებრივი დავა დაიწყეს.
• კოხრეიძის დირექტორად არჩევის შემდეგ, მაუწყებლის ჟურნალისტების მხარდასაჭერად და დირექტორის გადადგომის მოთხოვნით არაერთი აქცია გაიმართა.

დეტალურად: გიორგი კოხრეიძის საკადრო პოლიტიკა

ნათია თავდგირიძე

• მუშაობდა აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებელში, როგორც რეჟისორი, პროდიუსერი და გადაცემა - "ერთი დღე სოფელში" ავტორი და წამყვანი.
• 2014 წელს თვითმმართველობის არჩევნებში მიიღო მონაწილეობა პოლიტიკური გაერთიანება "ერთიანობის დარბაზიდან", თუმცა ვერ გაიმარჯვა. ამ პერიოდში არხმა შეაჩერა მისი გადაცემა, თუმცა შემდეგ აღადგინა, რისთვისაც თავდგირიძემ მადლობა უმაღლესი საბჭოს დეპუტატებს, განსაკუთრებით - მედეა ვასაძეს გადაუხადა.

ირაკლი გიორგაძე

• 2018 წლიდან ჭიათურის მართლმადიდებლურ სკოლაში ასწავლის. 2016 წლიდან კულტურული მემკვიდრეობის განვითარების დეპარტამენტის მეცნიერ-თანამშრომელია.
• აქვს ისტორიის დოქტორის ხარისხი, რომელიც თელავის სახელმწიფო უნივერსიტეტში მიიღო.

დავით ჩხარტიშვილი

"საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს" მიხედვით,

• ჩხარტიშვილმა 2018 წელს პოლიტიკური მოძრაობა "ბათუმის პლატფორმა" დააფუძნა.
• მისი მოძრაობა თავდაპირველად ხელისუფლების მიმართ კრიტიკით გამოირჩეოდა.
• თუმცა, ორგანიზაციის დაფუძნებიდან 2 თვის შემდეგ, ბათუმის მერიის სევისების სააგენტოში დასაქმდა.
• აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის გენერალური დირექტორობა აქამდეს უნდოდა და კონკურსში 2016 და 2018 წლებშიც მონაწილეობდა, თუმცა მრჩეველთა საბჭომ მის კანდიდატურას მხარი არ დაუჭირა.

აკაკი ბერიძე

• იურისტად მუშაობის მრავალწლიანი გამოცდილება აქვს.
• 2015-2018 წლებში პარლამენტის იურიდიულ საკითხთა კომიტეტის აპარატში წამყვან სპეციალისტად მუშაობდა.
• არის ასოცირებული პროფესორი საჯარო სამართლის მიმართულებით.

რა უნდა ვიცოდეთ მრჩეველთა საბჭოს შესახებ?

• მრჩეველთა საბჭო 5 წევრისგან შედგება.
• 2019 წელს არჩეული 5 კანდიდატიდან, 3 "ქართული ოცნების" კვოტით დაკომპლექტდა.
• 2020 წლის თებერვალში, იმ დროისათვის საინფორმაციო გამოშვების წამყვანმა თეონა ბაკურიძემ მრჩეველთა საბჭო და გენერალური დირექტორი გიორგი კოხრეიძე თანამშრომლების დევნასა და ცენზურის დაწესებაში დაადანაშაულა.
• 2021 წლის ნოემბრში, მაუწყებლის ალტერნატიულმა პროფკავშირმა კრიტიკული ანგარიში გამოაქვეყნა და თქვა, რომ "მრჩეველთა საბჭოს უმრავლესობა მწვანე შუქს აძლევდა დირექტორის, გიორგი კოხრეიძის ყველა დამაზიანებელ გადაწყვეტილებას".

დღეისათვის აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის მრჩეველთა საბჭოს შემადგელობა ასეთია:

• გიგა ჩხარტიშვილი — "ქართული ოცნების" მხარდაჭერილი კანდიდატი, არის მრჩეველთა საბჭოს თავმჯდომარე.
• თამილა დოლიძე — "ქართული ოცნების" მხარდაჭერილი კანდიდატი;
• სოსო სტურუა — "ქართული ოცნების" მხარდაჭერილი კანდიდატი;
• თამარ წილოსანი — ოპოზიციის მხარდაჭერილი კანდიდატი. 2020 წელს აქტივისტმა, რომელიც მაუწყებლის დირექტორის, გიორგი კოხრეიძის გადაყენების მოთხოვნით შიმშილობდა, "ქართულ ოცნებასთან" გარიგებაში დაადანაშაულა.
• გია ქარცივაძე — აირჩიეს "ნაციონალური მოძრაობის" კვოტით, 2020 წელს აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის გენერალური დირექტორის, გიორგი კოხრეიძის იმპიჩმენტი მოითხოვა.

როგორია გენერალური დირექტორის არჩევის წესი?

• ცხადდება ღია კონკურსი;
• გენერალურ დირექტორს თანამდებობაზე ნიშნავს სამეურვეო საბჭო;
• ირჩევენ 6 წლის ვადით;
• კრიტერიუმები:
• კანდიდატი უნდა იყოს საქართველოს მოქალაქე;
• უნდა ჰქოდეს მაგისტრის ან/და მასთან გათანაბრებული აკადემიური ხარისხი.
• არანაკლებ 10-წლიანი მუშაობის გამოცდილება;
• ხელმძღვანელ პოზიციაზე მუშაობის სულ მცირე, 3-წლიანი პრაქტიკა;
• ჟურნალისტაში, ადამიანის უფლებათა დაცვის ან/და სამეცნიერო/პედაგოგიურ სფეროში მუშაობის არანაკლებ 5-წლიანი გამოცდილება.

"მაუწყებლობის შესახებ" საქართველოს კანონის მიხედვით, აჭარის საზოგადოებრივი ტელევიზიისა და რადიოს გენერალურ დირექტორს სამეურვეო საბჭო საკნდიდატთა სიის გამოქვეყნებიდან 7 დღის განმავლობაში დანიშნავს.

რა ხდება?

2022 წლის 20 სექტემბერს, სასამართლომ ტელეკომპანია “პირველს” 5 555 ლარის გადახდა დააკისრა “ქართული ოცნების” თავმჯდომარის, ირაკლი კობახიძის დედის, თამარ ზაალიშვილის სასარგებლოდ. ჟურნალისტებმა ნოდარ მელაძემ და მაკა ჩიხლაძემ კი, მას ხუთ-ხუთი ლარი უნდა გადაუხადონ.

• ეს პროცესი ერთ-ერთია ბოლო 2 წლის განმავლობაში სამი ოპოზიციური ტელევიზის, “მთავარი არხის”, “ტვ პირველისა” და “ფორმულას” წინააღმდეგ სასამართლოში შეტანილი 30-ზე მეტი სარჩელიდან.
• მაგალითად, 2021 წლის 8 ნოემბრიდან 2022 წლის ჩათვლით, "მთავარი არხის" წინააღმდეგ სასამართლოს საქართველოს სხვადასხვა ქალაქის 11-მა მერმა მიმართა და “მორალური ზიანის ასანაზღაურებლად” 55 555 ლარი მოითხოვა.

რატომ არის ამბავი საყურადღებო?

მომჩივნების უმრავლესობა "ქართული ოცნების" წარმომადგენლები და მათთან დაახლოებული პირები არიან. ქალაქის მერების გარდა, კრიტიკულ მედიებს ცილისწამების მუხლით ედავებიან:

• კახა კალაძე — თბილისის მერი;
• გრიგოლ ლილუაშვილი — სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის უფროსი;
• გიორგი გაჩეჩილაძე ("უცნობი") — პროსახელისუფლებო "იმედის" ჰოლდინგის კუთვნილი "მაესტროს" წამყვანი;
• ჯაბა ფუტკარაძე — აჭარის ფინანსთა და ეკონომიკის მინისტრი.
• თამარ ზაალიშვილი - “ქართული ოცნების” ლიდერის, ირაკლი კობახიძის დედა.

რიცხვებში

• ბოლო ორ წელში, სასამართლოში, ცილისწამების ბრალდებით ყველაზე მეტი მომჩივანი "მთავარ არხს" ჰყავს.
• მთავარი არხის წინააღმდეგ, 15 სარჩელიდან სხვადასხვა ქალაქის 11-მა მერმა მას შემდეგ შეიტანა, რაც ნიკა გვარამიამ, საავტორო გადაცემაში "მთავარი აქცენტები", იმ დროისათვის მერობის კანდიდატები სუს-ის აგენტობაში დაადანაშაულა.
• ტელევიზიების წინააღმდეგ მიმდინარე სასამართლო პროცესების უმრავლესობა ჯერ არ დასრულებულა.
• დასრულებული საქმეების უმრავლესობაში მომჩივნებმა გაიმარჯვეს.
• ტელევიზიების გამარჯვებით მხოლოდ ორი საქმე დასრულდა — აჭარის ჯანდაცვის მინისტრი "ტვ პირველის" წინააღმდეგ და წყალტუბოს მერი "მთავარი არხის" წინააღმდეგ.

კოორდინირებულად შეტანილი სარჩელები

• მერების მიერ სასამართლოში შეტანილი ყველა სარჩელი თითქმის იდენტურია ფორმით, სტრუქტურით, სიტყვებით და შინაარსით.
• მსგავსია სარჩელო მოთხოვნაც: ცნობების უარყოფა და მორალური ზიანის ანაზღაურება 55 555 ლარით.

რას ამბობენ მოსარჩელე მერები?

მედიაჩეკერი მოსარჩელე მერებს 2022 წლის აპრილში დაუკავშირდა.
მათმა უმეტესობამ კომენტარზე უარი გვითხრა.

• ყვარლის მერი გივი ზაუტაშვილი ამბობს, რომ მას სხვა მერებთან ამ საკითხზე კომუნიკაცია არ ჰქონია. მისი თქმით, ერთნაირად მოთხოვნილი თანხა 55 555 ლარი "არაფერს არ უკავშირდება".
• ყვარლის მერისგან განსხვავებით, ფოთის მერი ბექა ვაჭარაძე ამბობს, რომ იცოდა, სხვებიც რომ აპირებდნენ სასამართლოში სარჩელის შეტანას. "კოლეგები ვართ და ვნახეთ, რომ ერთი და იგივე მეთოდი იყო გამოყენებული ყველასთან მიმართებაში და, შესაბამისად, ყველამ ერთნაირი გადაწყვეტილება მიიღო", ამბობს — ბექა ვაჭარაძე.
• სხვა მერებთან “კოლეგიალურ კომუნიკაციას" ბორჯომის მერი ოთარ არბოლიშვილიც ადასტურებს, თუმცა არ აკონკრეტებს რომელ მერებს გულისხმობს. ის ამბობს რომ, მოთხოვნილი 55 555 ლარი, სიმბოლურად "ნაციონალურ მოძრაობასთან" დააკავშირეს.
• ასპინძის მერმა როსტომ მაგრაქველიძემ გვითხრა, რომ "არ არის ვალდებული ვინმეს აუხსნას, რატომ და როდის შეიტანა სარჩელი", ტელეფონი გაგვითიშა და ჩვენს ზარებს აღარ უპასუხა.
• მარნეულის მერმა კენან ომაროვმა საკითხზე კომენტარი არ გააკეთა.
• ქარელის, წყალტუბოს, ქუთაისის, ადიგენის, ჭიათურის და ნინოწმინდის მერებმა გვითხრეს, რომ დაკავებულები არიან ან/და ჩვენს სატელეფონო ზარებს არ უპასუხეს.

თბილისის მერი "ტვ პირველის" ჟურნალისტის წინააღმდეგ

11 მერის დავას, 2022 წლის 20 ივნისს თბილისის მერის, კახა კალაძის სასამართლო სარჩელი დაემატა. კალაძე, არხის თოქ-შოუს წამყვან მაია მამულაშვილს ცილისწამებისთვის ედავება ფრაზის გამო — "კალაძემ 60 მილიონი ერთ-ერთი ტენდერიდან ჩაიდო ჯიბეში", და არხისგან 100 000-ლარიან კომპენსაციას ითხოვს".

• ტელევიზიაში ამბობენ, რომ კალაძის სარჩელის მიზეზი მამულაშვილის დასმული შეკითხვაა.
• "ჟურნალისტმა დებატების დროს კახი კალაძის მიმართ გაჟღერებული ბრალდებების ციტირება მოახდინა, ახლა კალაძე ამის გამო 100 ათას ლარს ითხოვს" - წერია "ტვ პირველის" განცხადებაში.
• არხის განცხადებით, სარჩელი ტოვებს განცდას, რომ კალაძის მიზანი, მცირე შემოსავლის მქონე ტელევიზიების ფინანსური საქციებით დახურვის პირას მიიყვანაა.

რა შეიძლება იყოს ამ ყველაფრის მიზეზი?

"საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს" შეფასებით, ასეთი სარჩელების განხილვისას იკვეთება:

• პოლიტიკური ზეწოლა კრიტიკულ მედიაზე;
• სასამართლოს პოლიტიზებული გადაწყვეტილებები ხელისუფლების სასარგებლოდ, რადგან "მსგავსი საქმეები მიუკერძოებლად არ განიხილება.”

"დროის მცირე მონაკვეთში კრიტიკული მედიის წინააღმდეგ სარჩელების სიმრავლე აშკარად კოორდინირებულ ტენდენციაზე მიანიშნებს, რაც მედიის საქმიანობის შეზღუდვასა და დაშინებას ისახავს მიზნად", — "საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო."

ორგანიზაცია "მედიაომბუდსმენის" დირექტორის, იურისტ ნათია კაპანაძის აზრით, ცილისწამებასთან დაკავშირებული სასამართლო დავების ტენდენცია აღრმავებს ეჭვს, რომ:

• "ქართულ ოცნებაში" არსებობს მოლოდინი, რომ სასამართლო, მათი პოლიტიკური საჭიროებებიდან გამომდინარე მიიღებს გადაწყვეტილებებს;
• სასამართლოს გადაწყვეტილებებს "ოცნება" კრიტიკული მედიების ფინანსურად დასუსტების ინსტრუმენტად იყენებს.

რა იქნებოდა სასამართლო დავების ალტერნატივა?

1 — მედიების თვითრეგულირების ორგანო

"მაუწყებლის შესახებ" კანონმდებლობის მიხედვით,

• ყველა მედიაშია შექმნილი თვითრეგულირების ორგანო.
• ნებსმიერ პირს, ვინც ფიქრობს, რომ მის შესახებ მედიამ იცრუა, შეუძლია ფაქტიდან 10 დღის ვადაში მიმართოს და მცდარი ფაქტის შესწორება, ან უარყოფა მოითხოვოს.
• მოთხოვნაში მითითებული უნდა იყოს სადავო გადაცემის სახელწოდება, ეთერში გაშვების თარიღი, დრო და კოდექსის ის მუხლები, რომელიც დაარღვია მაუწყებელმა.
• თვითრეგულირების ორგანოებისთვის მიმართვა წერილობითი ფორმით არის შესაძლებელი.

სამივე კრიტიკულ არხთან დაკავშირებაც მარტივად — ელექტრონული ფორმითაც შესაძლებელია, მით უფრო, რომ "მთავარ არხსაც", "ფორმულასაც" და "ტვ პირველსაც" შესაბამისი მიმართვის ფორმა ოფიციალურ ვებგვერდზევე აქვს განთავსებული.

თუ თვითრეგულირების ორგანოს გადაწყვეტილება მიუღებელია:

• გასაჩივრება შესაძლებელია თვითრეგულირების სააპელაციო ორგანოში, გადაწყვეტილების მიღებიდან 7 დღეში;
• მაუწყებლის თვითრეგულირების ორგანოს ქმნის მაუწყებელი, ან მათი გაერთიანება.

2 — ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია

• ქარტია, შესული განცხადებების საფუძველზე იხილავს ჟურნალისტების მხრიდან პროფესიული სტანდარტების დარღვევის ფაქტებს.
• სადაო საკითხების განხილვისას, "ჟურნალისტების საერთაშორისო ფედერაციის" მიერ აღიარებული 11 პუნქტის მიხედვით ხელმძღვანელობს, რომელიც პროფესიული ქცევის სტანდარტად მიიჩნევა.

როგორ მიმდინარეობს სასამართლო პროცესები

მოპასუხე არხების იურისტები ამბობენ, რომ თანაბარი კატეგორიის საქმეებთან დაკავშირებით, სასამართლოს გადაწყვეტილებაში — რომელი საქმე განიხილოს დაჩქარებულად, პოლიტიკურ მოტივებს ხედავენ. მაგალითად კი კახა კალაძისა და გრიგოლ ლილუაშვილის დავები მოჰყავთ.

• კახა კალაძემ სასამართლოს 20 ივნისს მიმართა და სხდომა 3 ოქტომბრისთვის უკვე ჩაინიშნა;
• სუს-ის უფროს გრიგოლ ლილუაშვილს სასამართლოში 2 სარჩელი აქვს შეტანილი "ფორმულას" და "მთავარი არხის" წინააღმდეგ, 26 იანვარს და 15 თებერვალს. მისი სარჩელების განხილვა სწრაფი ტემპით უკვე დაიყწო.

"ფორმულას" იურისტი ეთო ქათამაძე ამბობს, რომ "ფაქტია, სასამართლოს ეჩქარება, ამ საქმეზე მიიღოს გადაწყვეტილება".

საინტერესოა სასამართლოში "ტვ პირველის" მიერ მოგებული ერთადერთ საქმესთან დაკავშირებული გარემოებაც.

• არხს იმდროისათვის აჭარის ჯანდაცვის მინისტრი ქეთევან ბაკარაძე ედავებოდა. მის საქმესაც ის მოსამართლე განიხილავდა, რომელმაც ირაკლი კობახიძის დედის სასარგებლოდ გამოიტანა განაჩენი.
• ბაკარაძემ პროცესი 2022 წლის 13 იანვარს წააგო, მას შემდეგ, რაც 2021 წლის ივნისში აჭარის ჯანდაცვის მინისტრის პოზიცია დატოვა და გიორგი გახარიას გუნდს შეუერთდა. 

რა საფრთხეს ხედავენ და რას აპირებენ ტელევიზიები?

• სამივე ტელევიზია ბოლომდე აპირებს სამართლებრივ ბრძოლას. "თუ აქ ვერ ვიპოვეთ სამართალი, სტრასბურგში გავასაჩივრებთ", — ეთო ქათამაძე, "ფორმულას" იურისტი.
• "სასამართლო სარჩელები, ცალსახად, მიმართული კამპანიაა და მოთხოვნილი თანხის რაოდენობაც კი, ძალიან მკაფიოდ უსვამს ხაზს მათ პოლიტიკურ მოტივაციებს“, — ამბობს თამთა მურადაშვილი, "მთავარი არხის" დირექტორი და იურისტი.

"საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო" ხელისუფლებას მოუწოდებს, რომ შეწყვიტოს მედიაზე ზეწოლა და საკუთარი გავლენების გამოყენება სასამართლო და სხვა სახელმწიფო ინსტიტუტებზე. სასამართლო კი უნდა გათავისუფლდეს გარე და შიდა გავლენებისგან.

სახელმწიფო სტრუქტურებიდან ინფორმაციის მიწოდების მაქსიმალური ვადა 10 დღითაა განსაზღვრული, თუმცა, რიგ შემთხვევებში, ეს პროცესი შესაძლოა ერთ თვეზე მეტ ხანსაც გაგრძელდეს.

---

რატომ არის ეს თემა მნიშვნელოვანი?

მოქალაქეებს, მედიის წარმომადგენლებს აქვთ კონსტიტუციური უფლება ჰქონდეთ წვდომა საჯარო ინფორმაციაზე, რათა შეძლონ მიმდინარე პროცესების კონტროლი.

• ჟურნალისტის საქმიანობიდან გამომდინარე ეს მეტად მნიშვნელოვანია, ვინაიდან ინფორმაცია არის მასობრივი კომუნიკაციის მთავარი ღირებულება.
• დღეს, საჯარო უწყებებიდან საჯარო ინფორმაციის გამოთხოვა განსაკუთრებით გართულებულია კრიტიკული მედიისთვის.
• ეს საკითხი განხილულია "ევროპული კომისიის" 2022 წლის დასკვნაშიც, სადაც ვკითხულობთ, რომ ხელისუფლებამ უნდა უზრუნველყოს საჯარო ინფორმაციაზე წვდომა და პროცესების გამჭვირვალობა.

რა არის საჯარო ინფორმაცია?

• საჯარო ინფორმაცია არის ნებისმიერი სახის მასალა (დოკუმენტი, აუდიოჩანაწერი,ფოტო, გეგმა, ელექტრონული ინფორმაცია, სქემა), რომელიც საჯარო უწყებაშია დაცული.
• ამავდროულად, ის მოიცავს კონკრეტული საჯარო სამსახურის ან მისი მოხელეების მიერ სამსახურეობრივ საქმიანობასთან დაკავშირებულ დეტალებს.
• კანონით, საჯარო ინფორმაცია ღიაა და ხელმისაწვდომი ყველასთვის, გარდა იმ შემთხვევებისა როცა საქმე ეხება სახელმწიფო, კომერციულ ან პირად საიდუმლოებას.
• საჯარო დაწესებულების უარი საჯარო ინფორმაციის გაცემაზე განმცხადებელს უნდა ეცნობოს დაუყოვნებლივ.
• ასევე, დაწესებულება ვალდებულია გადაწყვეტილების მიღებიდან 3 დღის ვადაში პირს წერილობით განუმარტოს გასაჩივრების წესები.

რა არის პრობლემა?

სახელმწიფო სტრუქტურები ხშირად არღვევენ კანონით განსაზღვრულ ვადებს ან საერთოდ არ გასცემენ კონკრეტულ საკითხებზე ინფორმაციას. ასევე, არსებობს შემთხვევები, როდესაც სხვადასხვა უწყებიდან გამოთხოვილი ინფორმაცია არასრულია, ან განსხვავდება მანამდე მოწოდებული იმავე მასალისგან.

საჯარო სამსახურების მსგავსი დამოკიდებულება აფერხებს:

• გადამოწმებული, ზუსტი ინფორმაციის გავრცელებას.
• ჟურნალისტის პროფესიულ საქმიანობას.

გამოთხოვის გარეშე, სახელმწიფო სტრუქტურების ელექტრონულ გვერდებზე, ძირითადად, მხოლოდ კვლევები და კონკრეტულ სამსახურსა თუ სამინისტროეზე ზოგადი ინფორმაციაა ხელმისაწვდომი.

ამასთანავე, ვებგვერდები როგორც წესი, გაუმართავია ხოლო მოქალაქეებისთვის, იმ პირობების შესრულება, რომელსაც საიტი რეგისტრაციისათვის ითხოვს - რთული.

მაგალითად, საჯარო და კერძო სექტორში, ელექტრონული სერვისების ერთიან პორტალზე, my.gov.ge, ავტორიზაციისთვის მოქალაქეს ორი გზა აქვს:

1. შეიძინოს სპეციალური მოწყობილობა, რომელიც პირადობის მოწმობით ვერიფიკაციას უზრუნველყოფს.
2. მივიდეს იუსტიციის სახლის რომელიმე ფილიალში, მომხმარებლის სახელის და პაროლის ასაღებად. ამ უკანასკნელისთვის კი შესაძლოა უწყებაში რამდენჯერმე ვიზიტიც კი დაგჭირდეთ სხვადასხვა ტექნიკური გაუმართაობის გამო.

როგორ არღვევენ ვადებს საჯარო უწყებები?

თუ საჯარო უწყება საჯარო ინფორმაციას შესაბამის ვადაში არ გასცემს, გასაჩივრება შესაძლებელია, თუმცა:

• მედიის, განსაკუთრებით, პატარა რედაქციების რესურსით მუდმივად სასამართლოსთვის მიმართვა, ფაქტობრივად, შეუძლებელია.
• სასამართლო სისტემაში არ არის დადგენილი ადმინისტრაციული საქმის განხილვის კონკრეტული დროები.
• ხელოვნურად არ ინიშნება სასამართლო სხდომები, ეს პროცესი კი შეიძლება ერთ წელზე დიდხანსაც გაგრძელდეს.

"საჯარო უწყებების მიერ პროცესის გაჭიანურება ართმევს საზოგადოებას უფლებას, რომ მიიღოს ზუსტი და დროული ინფორმაცია მიმდინარე პროცესების შესახებ." - ამბობს "საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს" მედია პროგრამის მენეჯერი, მედია სამართლის სპეციალისტი - მამუკა ანდღულაძე.

ონლაინ მედიის გამოცდილება

საჯარო სამსახურებიდან არა მარტო ინფორმაციის გამოთხოვა, მედიასთან კომუნიკაციაზე პასუხისმგებელ პირებთან დაკავშირებაც გართულებულია.

გამოცემა "ნეტგაზეთს" მთავრობის ადმინისტრაციისგან აინტერესებდა რამდენი ადამიანია დასაქმებული მთავრობის პრესსამსახურში, როგორია მათი ანაზღაურება, თუმცა მათ ეს ინფორმაცია ვერ მიიღეს.

„ნეტგაზეთი“ ითხოვდა თბილისის ისტორიულ უბანში, მდებარე შენობის შესახებ ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროსა და მუნიციპალური ლაბორატორიის დასკვნებსა, განკარგულების დოკუმენტსაც, რომლის საფუძველზეც შენობა მიმდინარე წლის აგვისტოში დაანგრიეს - პასუხი ამ შემთხვევაშიც არ მიუღიათ.

„ჩემი აზრით, საჯარო ინფორმაცია, რომელიც უწყებების კრიტიკის საგნად შეიძლება იქცეს იბლოკება, ხოლო შედარებით "უსაფრთხო" მასალებს გვაწვდიან ხოლმეო“ - ამბობს "ნეტგაზეთის" რედაქტორი, დათო ქოქოშვილი, რადგან, "ნეტგაზეთმა" ერთადერთი, რაზეც ნეტგაზეთმა ბოლო პერიოდში წვდომა მოიპოვა, ხანძრების სტატისტიკა და ყურძნის სუბსიდირებაში დახარჯული თანხის რაოდენობაა 2008 წლიდან დღემდე.

ინფორმაციის გამოთხოვასთან დაკავშირებული პრობლემები არამხოლოდ რამდენიმე უწყებისთვისაა ტენდენციური, არამედ კონკრეტულ პიროვნებებთანაც ასოცირდება.

"როდესაც თეა წულუკიანი წარმოადგენდა იუსტიციის სამინისტროს, მათგან ინფორმაციის მიღება არსებითად გართულებული იყო, ამჟამად იმავე დაბრკოლებას კულტურის სამინისტროში ვაწყდებით." - ამბობს ინფორმაციის განვითარების თავისუფლების ინსტიტუტის მთავარი იურისტი - გიორგი დავითური.

გამოცემა „პუბლიკას“ რედაქტორი, ლიკა ზაკაშვილიც გვეუბნება, "ყველაზე დახურული უწყება კულტურის სამინისტროა, ბოლო 4-5 თვეში ინფორმაციას მუდმივად ვადების დარღვევით გვაწვდიან, უმეტეს შემთხვევებში ჩვენს სატელეფონო ზარებზეც კი არ გვპასუხობენო“.

---

ამ თემაზე ნახეთ სტატია, "IDFI: წულუკიანის იწყება ყველაზე დახურულია"

---

გამოსავალი

სახელმწიფო უწყებები ჟურნალისტის მიერ ვადის დარღვევასთან დაკავშირებით შეტანილ საჩივარს ხშირად არც განიხილავენ და მათ პირდაპირ სასამართლოსთვის მიმართვისკენ მოუწოდებენ.

• მედიის წარმომადგენლებს სხვადასხვა საჯარო უწყებებთან კომუნიკაციასა და სასამართლო პროცესების წარმოებაში ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი (IDFI) - ეხმარება.
• ამ სერვისით ძირითადად ონლაინ გამოცემები და კრიტიკული მედიის წარმოამდგენლები სარგებლობენ, სახელისუფლებო მედიას კი, როგორც IDFI-ში ამბობენ, მათთვის არასდროს მიუმართავს.
• ორგანიზაცია, მეტწილად გამოთხოვილ ინფორმაციას, სახელმწიფო სტრუქტურებიდან, მეტწილად, სასამართლოს გზით მოიპოვებს, თუმცა ეს პროცესი ხანგრძლივია და აფერხებს ჟურნალისტის საქმიანობას.

IDFI-ს მთავარი იურისტი გიორგი დავითური ამბობს, რომ საჯარო ინფორმაციის გამოთხოვასთან დაკავშირებული პრობლემების აღმოსაფხვრელად, ერთ-ერთი საუკეთესო გამოსავალი ინფორმაციის თავისუფლების აქტის (FOIA) კანონპროექტის დამტკიცებაა.

რა არის FOIA (Freedom of Information Act)?

ინფორმაციის თავისუფლების აქტი (FOIA) საჯარო დაწესებულებაში დაცულ ინფორმაციაზე წვდომისათვის ერთ-ერთი საუკეთესო მექანიზმია.

აქტი ითვალისწინებს, სპეციალური თანამდებობის პირისა და სახელმწიფო ინსტიტუტის არსებობას, ასევე საჯარო უწყებებს აქვთ ვალდებულება, რომ წარადგინონ ყოველწლიური ანგარიში.

მაგალითად, აშშ-ს ინფორმაციის თავისუფლების აქტის მიხედვით, საჯარო დაწესებულების მიერ მომზადებული ანგარიში უნდა ასახავდეს სტატისტიკას:

• განმცხადებელთა მიერ მოთხოვნილი ინფორმაციის გაცემაზე უარის რაოდენობაზე.
• უარის მიზეზებსა და სამართლებრივი საფუძვლებზე.
• საშუალო ვადაზე, რომელიც საჯარო დაწესებულებამ მოანდომა სხვადასხვა განცხადებების განხილვას.

საქართველოში, კანონპროექტი ინფორმაციის თავისუფლების შესახებ, 2014 წელს, სამოქალაქო სექტორისა და იუსტიციის სამინისტროს ერთობლივი წამოწყებით შეიმუშავეს თუმცა ის საქართველოს პარლამენტში ჯერაც არ არის რეგისტრირებული.

ინფორმაციის მიღების უფლება კონსტიტუციითაა გარანტირებული, თუმცა, მოქალაქეებს, მათ შორის ჟურნალისტებს, ხშირად ეს უფლება ელახებათ და უწევთ დავა ინფორმაციისთვის, რომელსაც პროცესების ხანგრძლივობიდან გამომდინარე, დროულობის ღირებულება დაკარგული აქვს.

ირანში ანტისამთავრობო პროტესტისა და არეულობის ფონზე ხელისუფლებამ ინტერნეტზე წვდომა მასობრივად შეზღუდა. ირანელები ვერ იყენებენ Instagram-სა და WhatsApp-ს. ეს ქვეყანაში 2019 წლის შემდეგ ინტერნეტის შეზღუდვის ყველაზე მასშტაბური შემთხვევაა.

რა ხდება?

ირანის ათობით ქალაქში მასშტაბური ანტისამთავრობო გამოსვლები 2022 წლის 16 სექტემბერს 22 წლის ქალის, მაჰსა ამინის სიკვდილის შემდეგ დაიწყო. ის 13 სექტემბერს ირანის ე.წ მორალის პოლიციამ ჰიჯაბის ტარების კანონის დარღვევის გამო დააკვა. მალევე მისი საავადმყოფოში გადაყვანა გახდა საჭირო, სადაც ის გარდაიცვალა.

დემონსტრანტები ითხოვენ გაუქმდეს კანონი, რომელიც 9 წელს გადაცილებულ ყველა ქალს ჰიჯაბის ტარებას ავალდებულებს.

რატომ ზღუდავს ინტერნეტზე წვდომას ირანის ხელისუფლება?

ირანში ინტერნეტის შეზღუდვა საპროტესტო გამოსვლების ჩახშობის ერთ-ერთი მეთოდია.

• სხვადასხვა წყაროს ინფორმაციით, ირანში მიმდინარე საპროტესტო გამოსვლების დროს ათამდე ადამიანი დაიღუპა, დაშავდა ასობით მოქალაქე.
• ოფიციალური საინფორმაციო წყაროები ირანში ხელისუფლების კონტროლქვეშაა.
• ირანის მთავრობა უარყოფს, რომ აქციის მონაწილეები ქვეყნის უსაფრთხოების ძალებმა დახოცეს და ამბობს, რომ შესაძლოა ეს შეიარაღებულმა დისიდენტებმა ჩაიდინეს.
• ინტერნეტი და სოციალური ქსელები კი დემონსტრანტებისა და მათი მხარდამჭერებისთვის ინფორმაციის გავრცელების ერთადერთი ხელმისაწვდომი საშუალებაა.

სოციალურ ქსელში ვრცელდება მუსლიმი ქალების ვიდეოები, რომლებიც პროტესტის ნიშნად თავსაბურავებს იხსნიან და თმას იჭრიან.

ბრიტანული ორგანიზაცია NetBlocks-ის ინფორმაციით:

• ირანში მობილური ინტერნეტი გაითიშა თითქმის ყველა ქსელზე
• 21 სექტემბერს ირანში წვდომა შეიზღუდა Instagram-სა და WhatsApp-ზე.
• სხვა სოციალური ქსელები: Facebook, Youtube, Telegram და Twitter ირანში მანამდეც დაბლოკილი იყო.
• მოსახლეობა ამ პლატფორმებზე შესვლას VPN-ით (ვირტუალური კერძო ქსელი) ახერხებს.

რა მოხდა 2019 წელს?

• 2019 წლის ნოემბერში ირანის ხელისუფლებამ საპროტესტო აქციების დროს ინტერნეტი ერთი კვირით გათიშა.
• საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაცია “ამნესთი ინთერნეშენალის” მონაცემებით, საწვავის ფასის ზრდის გამო დაწყებული დემონსტრაციების დროს 2019 წელს ირანის უსაფრთხოების ძალებმა 323 ადამიანი მოკლეს.
• ორგანიზაცია ამბობს, რომ ირანის ხელისუფლებამ ინტერნეტი მიზანმიმართულად, ადამიანის უფლებების დარღვევების მასშტაბების დასამალად, დაბლოკა.

მიუხედავად იმისა, რომ გაეროს ადამიანის უფლებათა კომიტეტის მიხედვით, სახელმწიფოებმა მშვიდობიანი შეკრებების დროს ინტერნეტ კავშირი არ უნდა დაბლოკონ ან შეაფერხონ, ზოგიერთი მთავრობა ამ მეთოდს, მისთვის არასასურველი აქციების ჩასახშობად იყენებს.

უკრაინის წინააღმდეგ რუსეთის ომის, კავკასიის რეგიონში შეიარაღებული კონფლიქტის, პოლიტიკური არასტაბილურობისა და კოვიდ პანდემიის ფონზე თბილისში სხვადასხვა ქვეყნიდან ჟურნალისტები შეიკრიბებიან და მედიის სფეროში მთავარ გამოწვევებზე იმსჯელებენ.

22-25 სექტემბერს საერთაშორისო მედია კონფერენციაზე უკრაინელი, ქართველი, სომეხი და მოლდოველი ჟურნალისტები, რედაქტორები და მედიამენეჯერები თავიანთ გამოცდილებასა და ცოდნას ერთმანეთს გაუზიარებენ.

კონფერენციის მთავარი სპიკერი ჟურნალ Time-ის 2022 წლის 100 ყველაზე გავლენიან ადამიანთა სიაში დასახელებული უკრაინელი ჟურნალისტი, “უკრაინსკა პრავდას” მთავარი რედაქტორი სევგილ მუსაევა იქნება.

რატომ არის მნიშვნელოვანი?

ჰიბრიდული ომისა და სოციალური მედიის ეპოქის გათვალისწიებით, ჟურნალისტებს დღეს უკრაინაში უპრეცენდენტო ვითარებაში უწევთ მუშაობა.

რეგიონში რთული პოლიტიკური და ეკონომიკური მდგომარეობის, მიმდინარე მასშტაბური ომის დროს, როდესაც მედიის როლი სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია, ხოლო ბოლო კვლევები აჩვენებს, რომ საქართველოში მედიაგარემო უარსედება, ჟურნალისტებს შესაძლებლობა ექნებათ:

• უკრაინელი კოლეგებისგან მოისმინონ როგორ უმკლავდებიან იმ სირთულეებს, რომლებსაც ახლა ისინი ყოველდღიურად აწყდებიან.
• მიიღონ რჩევები საერთაშორისო ექსპერტებისგან.
• გაამყარონ კონტაქტები ერთმანეთთან.
• გააზიარონ თავიანთი გამოცდილება.
• მხარი დაუჭირონ და გააძლიერონ დამოუკიდებელი ჟურნალისტიკა.

ვინ ატარებს კონფერენციას?

თბილისის საერთაშორისო მედია კონფერენციის ორგანიზატორი მედიის მხარდამჭერი არასამთავრობო ორგანიზაცია “ინტერნიუსია”.

კონფერენციას მხარს უჭერს შვედეთის მთავრობაც, სტუმრებს შორის იქნება შვედეთის ელჩი ულრიკ ტიდესტრომი.

რა თემებს განიხილავენ კონფერენციაზე?

კონფერენცია ჟურნალისტებისთვის ერთგვარი ფორუმი იქნება. ისინი ომისა და კრიზისის დროს მუშაობის შესახებ რჩევებსა და პროფესიულ გამოცდილებას გააზიარებენ, ისაუბრებენ ეფექტიანი და ინოვაციური ამბის თხრობის ფორმებსა და მედიის ფინანსურ ნაწილზე, როგორებიცაა შემოწირულობები და კონტენტის მონეტიზაცია.

3 დღის განმავლობაში გაიმართება პრეზენტაციები, პანელური დისკუსიები, ტრენინგები და კონსულტაციები.

ჟურნალისტებს ბიზნესის მიმართულებით კონსულტაციებს გაუწევს:

• საერთაშორისო მედიისა და მარკეტინგის კონსულტანტი, კომპანია “ნიუსგეინის” თანადამფუძნებელი, მიშელ ფოსტერი, რომელსაც აშშ-ში, აზიაში, აფრიკაში, ბალკანურ და ბალტიისპირეთის ქვეყნებში მუშაობის გამოცდილება აქვს.
• “ინტერნიუსის” მედია ბიზნესის გუნდის დირექტორი ჯეისონ ლამბერტი.

მედიასაშუალებების ბიზნეს განვითარების გეგმაზე ისაუბრებენ უკრაინელი მედია მენეჯერებიც, მათ შორის გამოცემა Kyiv Independent-ის წარმომადგენელი ზახარ პროტსიუკი.

ადგილობრივი მედიასაშუალებებისთვის აუდიტორიის ჩართულობის საკითხს შეეხებიან ქართველი მედია მენეჯერები, მათ შორის ანი სირბილაძე (DigitalNews), ნინო ტურაშვილი (პალიტრა მედია) და გიორგი გოგუა (პროექტი 64, მედიაჩეკერი).

ამბის თხრობის შესახებ სესიებს კი “რადიო თავისუფლების” რედაქტორი ნინო ჯაფიაშვილი, რეჟისორი ნინო ორჯონიკიძე და ქუჩის მხატვარი “გაგოშა” გაუძღვებიან.

კონფერენციის ბოლო დღეს მონაწილეები სასწავლო ვიზიტით კახეთში “მთის ამბებს” ესტუმრებიან.

სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის (სუს) ყოფილი მაღალჩინოსანი სოსო გოგაშვილი ამბობს, რომ “რუსთავი 2-ის” საქმის ერთ-ერთ მოსამართლეზე ზეწოლა ხდებოდა.

რა ხდება?

სოსო გოგაშვილმა ციხიდან მორიგი წერილი გაავრცელა, რომელშიც დაადასტურა უზენაესი და სააპელაციო სასამართლოს ყოფილი მოსამართლის, ბესარიონ ალავიძის განცხადება მასზე ზეწოლის შესახებ.

• რუსთავი 2-ის საქმის ერთ-ერთმა მოსამართლემ ბესარიონ ალავიძემ 17 სექტემბერს “მთავარ არხთან” ინტერვიუში თქვა, რომ ხელისუფლების მხრიდან მასსა და სხვა მოსამართლეებზე ზეწოლის ფაქტები იყო.

• საქართველოს უზენაესი სასამართლოს დიდმა პალატამ, 9 მოსამართლემ, მათ შორის ალავიძემ, ტელეკომპანია „რუსთავი 2“ 2017 წლის 2 მარტს ქიბარ ხალვაშს მიაკუთვნა.

რას ამბობს სუს-ის ყოფილი მაღალჩინოსანი?

სოსო გოგაშვილი წერს, რომ მოსამართლეზე ზეწოლა სუს-ის მხრიდან თბილისის სააპელაციო სასამართლოს თავმჯდომარის, მიხეილ ჩინჩალაძის, მოთხოვნის შემდეგ დაიწყო:

• “მას შემდეგ, რაც მიხეილ ჩინჩალაძემ ალავიძეზე არაერთი ზეწოლის შემდეგ ვერ მიაღწია მიზანს მიეღო მისგან თანხმობა “რუსთავი 2-ის” საქმეზე ოცნებისთვის სასურველი გადაწყვეტილების შესახებ, მან საქმეში ჩართო მძიმე არტილერია.” “ჩაინიშნა საგანგებო თათბირი ბიძინა ივანიშვილის ბიზნეს ცენტრში, სადაც გადაწყდა, რომ საქმეში უნდა ჩავრთულიყავით ჩვენ - სუსი.”

• “ჩვენ ივანიშვილისგან მივიღეთ შესაბამისი დავალება - ალავიძეზე სასურველი გადაწყვეტილების მისაღებად უნდა შეგვეთავაზებინა მუდმივი სამსახური, ფულადი პრემია და ხელშეუხებლობა. ეს ყველაფერი უნდა მომხდარიყო სახელმწიფო ინტერესებზე აპელირებით, უარის შემთხვევაში პრობლემების შექმნით.”

• “სუსში გამოიძებნა თანამდებობის პირი, რომელიც მას დიდი ხანი იცნობდა და ჰქონდა კარგი ურთიერთობა. მას დაევალა ალავიძესთან შეხვედრა და მისი დარწმუნება. შეხვედრა შედგა რამდენჯერმე, ხდებოდა ამ შეხვედრის აუდიო ჩაწერა, ოფიცერს ჩანაწერი მოჰქონდა ჩემთან და მე მას ვუგზავნიდი ჩინჩალაძეს.”

სოსო გოგაშვილი ყოფილ მოსამართლეს, ბესარიონ ალავიძეს ზეწოლის შესახებ ბოლომდე საუბრისკენ, სუს-ის თანამშრომელს, “შემსრულებელ ოფიცერს” კი სისტემის მხილებისკენ მოუწოდებს.

ვინ არის სოსო გოგაშვილი?

სოსო გოგაშვილი სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის უფროსის ყოფილი მოადგილეა. ის 15 ივლისს დააკავეს და ბრალი 3 მუხლით წარუდგინეს:

• სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტება, რამაც სახელმწიფოს კანონიერი ინტერესის არსებითი დარღვევა გამოიწვია.
• პერსონალური მონაცემების უკანონოდ მოპოვება, შენახვა, გავრცელება, რამაც მნიშვნელოვანი ზიანი გამოიწვია.
• სამსახურებრივი მდგომარეობის გამოყენებით და ცეცხლსასროლი იარაღისა და საბრძოლო მასალის მართლსაწინააღმდეგო შეძენა და შენახვა.
• გოგაშვილს 18 ივლისს აღკვეთის ღონისძიების სახით პატიმრობა შეეფარდა.

სოსო გოგაშვილის დაკავებამდე 2 დღით ადრე, 2022 წლის 13 ივლისს ტელეკომპანია “მაესტროს” ეთერში მომღერალმა და ტელეწამყვანმა გია გაჩეჩილაძემ (“უცნობმა”) “მთავარი არხის” ჟურნალისტების საუბრის ფარული ჩანაწერი გამოაქვეყნა. მასში ჟურნალისტები წყაროსგან, სოსო გოგაშვილისგან მიწოდებულ მასალაზე საუბრობდნენ.

ამ თემაზე: “უცნობის” გავრცელებული ჩანაწერები - რა ირკვევა?