ერთი წელი გავიდა 2021 წლის 5 ივლისიდან, როდესაც თბილისში დაგეგმილი “ღირსების მარშის” წინააღმდეგ გამართულ აქციაზე ძალადობრივი ჯგუფები მედიის 53 წარმომადგენელს დაესხნენ თავს.

მათი ნაწილი მძიმე დაზიანებებით საავადმყოფოში მოხვდა. დაშავებულებს შორის იყო ტელეკომპანია „პირველის“ ოპერატორი, ალექსანდრე ლაშქარავა, რომელიც 11 ივლისს გარდაიცვალა.

უწყვეტი პროტესტის, ადგილობრივი თუ საერთაშორისო ორგანიზაციების მოწოდებების მიუხედავად, გამოძიება არაეფექტურად მიმდინარეობს და თავდასხმის ორგანიზატორების პასუხისმგებლობის საკითხი დღემდე არ დამდგარა.

როგორ შეიცვალა მედიაგარემო საქართველოში ბოლო 1 წელიწადში?

5 ივლისს მედიაზე თავდასხმამ გავლენა იქონია საქართველოში მედიაგარემოს შეფასებაზე გავლენიანი საერთაშორისო ორგანიზაციების მხრიდან:

მთავარი აქცენტები: 

• ორგანიზაციები წერენ, რომ საქართველოში ბოლო პერიოდში მედიაგარემო გაუარესდა
• მიუთითებენ პოლიტიკურ ჩარევებზე, სამართლებრივ პრობლემებზე
• ჟურნალისტებზე გახშირებულ თავდასხმებზე
• ძალადობის ორგანიზატორების დაუსჯელობაზე

დეტალურად:

საქართველოში მედიაგარემოს გაუარესებამ გავლენა იქონია ევროპარლამენტის რეზოლუციაზეც, საქართველოსთვის ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსის შესახებ.

• კანდიდატის სტატუსის მისაღებ 12 პირობას შორის არის თავისუფალი მედიაგარემოს პუნქტიც. 
• საკითხის განხილვისას, ევროპარლამენტარებმა აღნიშნეს, რომ ბოლო წლებში მედიის თავისუფლება სერიოზულად იზღუდება, რაც ქვეყანაში დემოკრატიის უკუსვლის ტენდენციის ნაწილია და ეს ეწინააღმდეგება ქართველი ხალხის ევროპულ მისწრაფებებს.

„რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“

საქართველომ პრესის თავისუფლების ინდექსში მე-60-დან 89-ე ადგილზე გადაინაცვლა.

• ორგანიზაციის შეფასებით, საქართველოსთვის უპრეცენდენტო უკუსვლა იყო 2021 ივლისში 50 რეპორტიორზე თავდასხმა უსაფრთხოების ძალების თვალწინ.
• RSF წერს, რომ საქმის გამოძიებაში გამჭვირვალობისა და პროგრესის არარსებობა აჩვენებს იმ დაუსჯელობას, რომლითაც სარგებლობენ ჟურნალისტებზე თავდამსხმელები.

“ჟურნალისტთა უსაფრთხოების პლატფორმა”

• ორგანიზაციის ანგარიშში, “პრესის თავისუფლების დაცვა დაძაბულობისა და კონფლიქტის დროს”, საუბარია საქართველოში 5 ივლისის თავდასხმაზე, გარდაცვლილ ოპერატორ ლექსო ლაშქარავაზე და გახშირებულ მუქარებზე ჟურნალისტების მიმართ.

"ამნესთი ინთერნეიშენალი"

• თავის ბოლო ანგარიშში, საერთაშორისო ორგანიზაცია ყურადღებას ამახვილებს საქართველოში კრიტიკული მედიის, არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და ოპოზიციის წარმომადგენლებზე ფარულ თვალთვალზე, დაშინებასა და თავდასხმაზე.

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი

• 2021 წლის ანგარიშში ნათქვამია, რომ საქართველოში მედიის პლურალიზმი შემცირდა.
• პრობლემებს შორის ჩამოთვლილია ჟურნალისტების არდაშვება საჯარო ღონისძიებებზე
• მთავრობის გავლენა მედიის ნაწილზე, მათ შორის, საზოგადოებრივ მაუწყებელზე.

2021 წელს მედიაპლურალიზმის შეზღუდვის მზარდი საფრთხეზე მიუთითებდა უფლებადამცველი ორგანიზაცია Human Rights Watch-იც.

ტელეკომპანია “პირველის” მფლობელი ვატო წერეთელი ამბობს, რომ “ქართული ოცნების” დეპუტატები თავს ჯგუფურად დაესხნენ. მმართველი გუნდი ამას „პროვოკაციაზე რეაქციით“ ამართლებს.

30 ივნისს ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩოს ტერიტორიაზე აშშ-ის დამოუკიდებლობის დღისადმი მიძღვნილ ღონისძიებაზე ტელეკომპანია “პირველის” დამფუძნებელს, ვატო წერეთელს, მისივე თქმით, ფიზიკურად გაუსწორდნენ „ქართული ოცნების“ დეპუტატები: ანრი ოხანაშვილი და ლევან მგალობლიშვილი.

ინციდენტში მონაწილეობდნენ ბექა ოდიშარია და ირაკლი ზარქუაც, რომლებიც ასევე მმართველი პარტიის წარმომადგენლები არიან.

რა არის საყურადღებო?

გარდა იმისა, რომ მედიის მენეჯერი მმართველი პარტიის წარმომადგენლებს ძალადობაში ადანაშაულებს, ეს ამბავი განსაკუთრებულია იმითაც, რომ დაპირისპირება აშშ-ის საელჩოს ტერიტორიაზე მოხდა, რაც სცდება საქართველოს სამართალდამცავთა იურისდიქციას.

რას ამბობს ვატო წერეთელი? “ოხანაშვილი დაიძრა ჩემკენ, მოჰყვა ზარქუა, ოდიშარია, მგალობლიშვილი. მომიჭირა ხელზე, დამიწყო გარჩევები. რაღაცებს მიყვიროდა, მერე ხელი მომიქნია სახეში. სანამ აზრზე მოვედი, მეორემ გამწია და მეორემ მომიქნია ხელი. სახეში მომხვდა ორივე… ისე უცებ მოხდა, ერთი ხელი, მეორესი, მერე ჭიქა მესროლა", - ამბობს ვატო წერეთელი.

•  ტელეკომპანია “პირველის” მფლობელი ვარაუდობს, რომ შესაძლოა თავდასხმა ანრი ოხანაშვილთან ერთი წლის წინ პარლამენტში მომხდარ შელაპარაკებას უკავშირდებოდეს.

•  ტელეკომპანია "პირველის" საინფორმაციო სამსახურის ხელმძღვანელის, ნოდარ მელაძის ინფორმაციით, გაშველების დროს დაზიანებები მიიღო არხის აღმასრულებელმა დირექტორმა ნანა აბურჯანიძემ.

რას ამბობენ “ქართული ოცნების” დეპუტატები?

მმართველი პარტიის დეპუტატი და პარლამენტის იურიდიულ საკითხთა კომიტეტის თავმჯდომარე, ანრი ოხანაშვილი, ტელეკომპანია “პირველის” მფლობელს პროვოკაციაში ადანაშაულებს.

• ოხანაშვილის თქმით, ვატო წერეთელი მასთან მივიდა და სთხოვა გვერდით მისთვის მეგობრულად რაღაც ეთქვა და შემდეგ „ყურში ჩუჩულით უბინძურესი სიტყვები თქვა“ - რასაც ვერ გაიმეორებს.

•  ვატო წერეთელმა “ბინძურ პროვოცირებაზე მიიღო პროპორციული პასუხი“.

•  “ამას უნდა ჰქონდეს უმკაცრესი რეაგირება ასევე საელჩოს მხრიდან, ეს იყო თავდასხმა პარლამენტის წევრზე უმძიმესი, უბინძურესი პროვოკაციით და გასარკვევია რაიმე თრობის ქვეშ ხომ არ იმყოფებოდა”.

იმავეს იმეორებენ ინციდენტთან დაკავშირებული სხვა დეპუტატებიც.

• ვატო წერეთელი აშშ-ს საელჩოს ვიდეოკამერების ჩანაწერების გასაჯაროება სთხოვს კადრების გასაჯაროების იმედი აქვს ანრი ოხანაშვილსაც.

• აშშ-ის საელჩო აცხადებს, რომ „სწავლობს ამ ინფორმაციას.”

ვინ უნდა გამოიძიოს საქმე?

“საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის” თავმჯდომარე ნიკა სიმონიშვილი განმარტავს, რომ:

•  აშშ-ის საელჩოს ტერიტორია არ არის საქართველოს იურისდიქციაში.

•  შესაბამისად, აქ მომხდარ ამბავს იძიებს აშშ.

•  საქართველოს მხარეს შეუძლია პასუხისგებაში მისცეს პირები, თუ აშშ ამ საკითხზე გამოძიებას არ დაიწყებს, ხოლო ჩადენილი ქმედება საქართველოს კანონმდებლობითაც დასჯადია.

•  თუ საელჩოს ტერიტორიაზეა ჩადენილი დანაშაულზე აშშ-მ გამოძიება დაიწყო, საქართველო გამოძიებას ვერ დაიწყებს, რადგან არ შეიძლება ადამიანის ორჯერ დასჯა ერთი ქმედებისთვის.

•  საქართველოს შეუძლია გამოძიება დაიწყოს იმ შემთხვევაშიც, თუ საელჩოს ტერიტორიაზე მომხდარი დანაშაული არ ისჯება აშშ-ის კანონმდებლობით, თუმცა ის საქართველოს კანონმდებლობით ქვეყნის ინტერესების წინააღმდეგ მიმართული მძიმე ან განსაკუთრებით მძიმე დანაშაულია.

თუმცა, როგორც სიმონიშვილი ამბობს: “აქ არის ერთი ფაქტორი, როდესაც ჩვენ ვსაუბრობთ დეპუტატებზე, ისინი სარგებლობენ დიპლომატიური სტატუსით, იმუნიტეტით და შესაბამისად თუ არ მოხდება ამ იმუნიტეტის მოხსნა ამ ადამიანების დასჯა გამამტყუნებელი განაჩენის შემთხვევაშიც შეუძლებელი იქნება.”

• მანდატის/სტატუსის შეწყვეტა შესაძლებელია პარლამენტის გადაწყვეტილებით, ამისთვის კი გამამტყუნებელი განაჩენი, რის შემდეგაც გადაწყდება მანდატის შეწყვეტის საკითხი პოლიტიკურად.

გამოხმაურებები:

მმართველი პარტიის დეპუტატების ძალადობრივ ქმედებას გმობს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია და მათ მოუწოდებს:

•  აიღონ პოლიტიკური პასუხისმგებლობა.

•  გაემიჯნონ მათი წევრების ძალადობრივ ქმედებას, რათა შემდგომში კიდევ უფრო არ წაახალისონ მედიის წარმომადგენლების მიმართ ძალადობა.

მედიაკოალიცია “ქართულ ოცნებას” მოუწოდებს:

• დაუყოვნებლივ დააკისროს პოლიტიკური პასუხისმგებლობა მათ წევრებს.

•  გააკეთოს სათანადო განცხადებები მედიის წამომადგენლებზე გახშირებული თავდასხმების შესაჩერებლად.

რუსი ბლოგერი ინსა ლანდერი (ოგუზი), რომელსაც ორი კვირის განმავლობაში საქართველოში არ უშვებდნენ, ლიეტუვაში გაფრინდა.

---

რა მოხდა? რუსი ბლოგერი ინსა ლანდერი 29 ივნისს ლიეტუვაში ჩავიდა. ის 12 ივნისიდან დარიალის სასაზღვრო გამშვებ პუნქტთან ე.წ. ნეიტრალურ ზონაში რჩებოდა. ინსა ლანდერს შსს-მ უარი უთხრა საქართველოს ტერიტორიაზე ტურისტული მიზნით შემოსვლაზე, თუმცა 27 ივნისს სახელმწიფომ მისი ქვეყანაში შემოშვების შესახებ გადაწყვეტილება მიიღო და იმავე დღეს, სამინისტროს წარმომადგენლებმა ლანდერი თბილისში ჩაიყვანეს.

ინსა ლანდერის ინტერესებს ორგანიზაცია „უფლებები საქართველო“ იცავდა. ბლოგერის უფლებადამცველების ინფორმაციით:

• ინსა ლანდერმა 13 ივნისს განმეორებით მოითხოვა საქართველოს საზღვრის გადმოკვეთა და საქართველოში საერთაშორისო დაცვა (თავშესაფარი), რაზეც უარი მიიღო.

• ორგანიზაციამ 17 ივნისს ადმინისტრაციული სარჩელი წარადგინა საქალაქო სასამართლოში და მოითხოვა ბლოგერისთვის თავშესაფრის პროცედურებზე ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფა და დროებითი განჩინების გამოტანა.

• 20 ივნისს, „უფლებები საქართველომ“ ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოს მიმართა და მოითხოვა, დროებითი ღონისძიების გამოყენების გზით ინსა ლანდერისთვის თავშესაფრის პროცედურებზე ხელმისაწვდომობა უზრუნველყოფილიყო.

• 22 ივნისს, ევროსასამართლომ კომუნიკაცია დაიწყო მხარეებთან - მოსარჩელეს და სახელმწიფოს გამოუგზავნა კითხვები და კითხვებზე პასუხების წარდგენის საბოლო ვადად 29 ივნისი განუსაზღვრა.

• 27 ივნისს საქართველოს სახელმწიფომ მიიღო გადაწყვეტილება ინსა ლანდერის ქვეყანაში შემოშვების შესახებ.

რატომ წავიდა ბლოგერი ლიეტუვაში? ინსა ლანდერს ლიეტუვაში გამგზავრება ლიეტუვის ელჩმა საჯაროდ შესთავაზა ჯერ კიდევ მაშინ, სანამ მას საქართველოში შესვლის ნებას მისცემდნენ.

ინსა ლანდერის წინააღმდეგ რუსეთში სისხლისსამართლებრივი დევნა მიმდინარეობს. ვრცლად, ვინ არის რუსი ბლოგერი ინსა ლანდერი წაიკითხეთ ამ ბმულზე.

მედიის ადვოკატირების კოალიცია შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიმართავს აირიდოს 2021 წელს 5 ივლისს დაშვებული შეცდომები და დაიცვას მედიისა და ქვიარ აქტივისტების უსაფრთხოება.

---

რა ხდება? 28 ივნისიდან 2 ივლისამდე „თბილისი პრაიდის“ ორგანიზებით „პრაიდის კვირეული“ იგეგმება, რომლის ფარგმებში ახალი ქართული ქვიარ ფილმის ჩვენება, რეგიონული კონფერენცია და პრაიდ ფესტივალი გაიმართება.

მედიაკოალიცია: “ღონისძიებების გამართვას კვლავაც საფრთხეს უქმნიან ძალადობრივი, ჰომოფობიური ჯგუფები - ისევ საჯაროდ მოუწოდებენ საზოგადოებას ძალადობისკენ.” 

რატომ არის მნიშვნელოვანი? კოალიციის განმარტებით, 2021 წლის 5 და 6 ივლისის გამოცდილებამ აჩვენა, რომ, სახელმწიფო გულგრილად ეპყრობა უმცირესობის უფლებებს, რაც შესაძლებლობას უქმნის მოძალადე ჯგუფებს გააძლიერონ და გაიმეორონ თავდასხმები როგორც აქტივისტების, ისე მედიის წარმომადგენლების მიმართ.

შინაგან საქმეთა სამინისტრო კი ვალდებულია დაიცვას მედია და “თბილისი პრაიდის” მონაწილეთა უსაფრთხოება.

მედიაკოალიცია მიმართავს შინაგან საქმეთა სამინისტროს:

• უზრუნველყოს თბილისი პრაიდის აქტივისტთა უსაფრთხოება.

• დაიცვას მედიის წარმომადგენლები ჟურნალისტურ საქმიანობაში უკანონო ხელისშეშლისაგან.

• ჰქონდეს დროული და შესაბამისი სამართლებრივი რეაგირება ძალადობრივ მოწოდებებსა და შუღლის გაღვივების ყველა მცდელობაზე.

კონტექსტი

2021 წლის 5 ივლისს "თბილისი პრაიდის" მიერ დაგეგმილი "ღირსების მარშის" წინააღმდეგ გამოსული ძალადობრივი ჯგუფები მედიის 53 წარმომადგენელს ფიზიკურად გაუსწორდნენ.

ძალადობრივი აქციის ორგანიზატორების დასჯას უშედეგოდ ითხოვს მედია, არასამთავრობო სექტორი და სამოქალაქო საზოგადოება. თუმცა, ამ დრომდე არც ერთი ორგანიზატორი პასუხისგებაში მიცემული არ არის.

ტელეკომპანია “პირველის” ჟურნალისტს ნანუკა ქაჯაიას თავს დაესხნენ. ინფორმაციას არხი ავრცელებს.

რა მოხდა? TV "პირველის” ინფორმაციით, თბილისში, დოლიძის ქუჩაზე ჟურნალისტს, ნანუკა ქაჯაიას უცნობი პირები დაესხნენ თავს, აგინეს და ფიზიკური შეურაცხყოფა მიაყენეს.

ტელეკომპანიაში აცხადებენ, რომ:

• მოძალადეები ჟურნალისტს თავს მხოლოდ იმიტომ დაესხნენ, რომ ხელში TV "პირველის” მიკროფონი ეჭირა.

• ჟურნალისტებზე თავდასხმას წინ უძღოდა “ქართული ოცნების” ლიდერის მამუკა მდინარაძის შეურაცხყოფა "შაბათის ეთერის" ჟურნალისტის, ნანუკა ქაჯაიას დის, ნატა ქაჯაიას მიმართ.

სამართალდამცავი უწყების რეაგირება

სპეციალურმა საგამოძიებო სამსახურმა TV “პირველის” ჟურნალისტისა და მისი ოპერატორისთვის ჟურნალისტურ საქმიანობაში უკანონოდ ხელის შეშლის ფაქტზე  გამოძიება საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 154-ე მუხლის მეორე ნაწილით დაიწყო.

• “ტვ პირველის” გადამღებ ჯგუფს ბათუმში, 18 ივნისსაც დაესხნენ თავს. სპეციალურმა საგამოძიებო სამსახურმა ბათუმში TV "პირველის" ოპერატორის მიმართ ძალადობის ფაქტზე ორი პირი დააკავა.

,,საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს“ ყოფილი დირექტორის, ნათია კაპანაძის იმპიჩმენტთან დაკავშირებით დავა ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოში გაგრძელდება. 

რა ხდება? მას შემდეგ, რაც ბათუმის სასამართლომ არ დააკმაყოფილა "აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის" ყოფილი დირექტორის, ნათია კაპანაძის საჩივარი ტელეკომპანიის წინააღმდეგ. ნათია კაპანაძემ ბათუმის სასამართლოს გადაწყვეტილება ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოში გაასაჩივრა. 

კაპანაძის ინტერესებს "საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია" იცავს. ორგანიზაციაში იმედოვნებენ, რომ სააპელაციო სასამართლო გაითვალისწინებს სააპელაციო საჩივარში მითითებულ ფაქტობრივ და სამართლებრივ არგუმენტაციას და კაპანაძის სასარგებლო გადაწყვეტილებას დროულად მიიღებს. 

დეტალები

6 მაისს, სამწლიანი განხილვის შემდეგ, ბათუმის საქალაქო სასამართლომ გამოაცხადა გადაწყვეტილება საქმეზე, ნათია კაპანაძე აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის წინააღმდეგ.

მოსამართლე ჯუმბერ ბეჟანიძემ არ დააკმაყოფილა ტელეკომპანიის ყოფილი დირექტორის სარჩელი, რომლითაც ის ითხოვდა:

• მაუწყებლის ბორდის მხრიდან მის მიმართ გამოცხადებული უნდობლობის საკითხზე მიღებული გადაწყვეტილების ბათილად ცნობას.
• თანამდებობაზე აღდგენას.
• იძულებითი განაცდური ხელფასის ანაზღაურებას.
• დირექტორის პოზიციაზე გამოცხადებული კონკურსის ბათილად ცნობას.

 

კონტექსტი

ნათია კაპანაძე, აჭარის ტელევიზიისა დირექტორობიდან მრჩეველთა საბჭომ იმპიჩმენტის წესით თანამდებობიდან 2019 წლის 19 აპრილს გადააყენა.

იმპიჩმენტის ინიციატორები გიგა ჩხარტიშვილი და ირაკლი დარცმელიძე სხვადასხვა საკითხთან ერთად ნათია კაპანაძეს ედავებოდნენ:

• „მისი დირექტორობის დროს მაუწყებლის რეიტინგის შემცირებას.“ 
• „რომ ის არ თანამშრომლობდა მრჩეველთა საბჭოს წევრებთან და მათთან ურთიერთობას ტელევიზიის თანამშრომლებსაც უკრძალავდა.“
• „რომ ტელევიზიაში არ სრულდებოდა პრიორიტეტები და გარკვეული საკითხები კანონის გვერდის ავლით წყდებოდა.“

ვრცლად ამ თემაზე: ნათია კაპანაძე „პოლიტიკურად მოტივირებულს“ უწოდებს სასამართლოს გადაწყვეტილებას მის წინააღმდეგ.

სპეციალურმა საგამოძიებო სამსახურმა ბათუმში TV "პირველის" ოპერატორის მიმართ ძალადობის ფაქტზე ორი პირი დააკავა.

---

რა მოხდა? უწყების ინფორმაციით, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 156-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული დანაშაულის ჩადენისთვის (ადამიანის დევნა მის პროფესიულ საქმიანობასთან დაკავშირებით) 2001 წელს დაბადებული 2 ბრალდებული დააკავეს.

დეტალები: 

გამოძიების ინფორმაციით, 2022 წლის 18 ივნისს, 23:15 საათზე ბათუმში, 6 მაისის პარკის მიმდებარე ტერიტორიაზე, TV "პირველის“ ოპერატორი რესპოდენტთან ერთად პირდაპირი ჩართვისთვის ემზადებოდა.ამ დროს:

• მასთან მივიდნენ ბრალდებულები და TV "პირველის“ საქმიანობასთან დაკავშირებით აგრესიული საუბრითა და გინებით უკმაყოფილება გამოთქვეს.
• რასაც ოპერატორსა და ბრალდებულებს შორის სიტყვიერი შელაპარაკება და ფიზიკური დაპირისპირება მოჰყვა.
• ბრალდებულებმა ოპერატორს ფიზიკური შეურაცხყოფა მიაყენეს და შემთხვევის ადგილიდან მიიმალნენ.

TV "პირველის“ ინფორმაციით:

• 18 ივნისს ბათუმის ბიუროს ოპერატორს პროფესიული სამუშაოს შესრულების დროს ფიზიკურად რამდენიმე პირი გაუსწორდა. 
• შემთხვევა იმ დროს მოხდა, როდესაც ოპერატორი პირდაპირ ეთერში 20 ივნისის აქციის მონაწილეების ჩართვას უზრუნველყოფდა.
• თავდამსხმელები ოპერატორს ფიზიკურად მცირეწლოვანი ბავშვების თვალწინ უსწორდებოდნენ და შეურაცხყოფას აყენებდნენ.

17 ივნისს ევროკომისიამ უკრაინასა და მოლდოვასთვის ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსის მინიჭების რეკომენდაცია გასცა.

საქართველოსთვის ევროკომისიამ მხარი არ დაუჭირა კანდიდატის სტატუსის მინიჭებას და გასცა რეკომენდაცია ქვეყანას მიეცეს პერსპექტივა გახდეს ევროკავშირის წევრი. კანდიდატის სტატუსი კი მიენიჭოს, როდესაც რამდენიმე პრიორიტეტს დააკმაყოფილებს.

---

რა არის ჩვენთვის მნიშვნელოვანი? ევროკომისიის წამოყენებული ერთ-ერთი პირობაა თავისუფალი, პროფესიონალური, პლურალისტური და დამოუკიდებელი მედია გარემოს უზრუნველყოფა ჟურნალისტებისთვის.

პრიორიტეტების სია საქართველოსთვის

ევროკომისარი ოლივერ ვარჰეი ამბობს, რომ საქართველოს შემუშავებულია პრიორიტეტების სია, რომლის საფუძველზეც საქართველოთვის შესაძლოა კანდიდატის სტატუსის მინიჭებაზე რეკომენდაცია გასცენ.

• პოლიტიკური პოლარიზაციის დასრულება

• ყველა პოლიტიკური პარტიის თანამშრომლობა

• ევროკავშირის შუამავლობით მიღწეული შეთანხმების შესრულება, ეს ეხება სასამართლო რეფორმასაც

• პროგრესი კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლაში

• ორგანიზებული დანაშაულის წინააღმდეგ ბრძოლის გაძლიერება

• თავისუფალი, პროფესიონალური, პლურალისტური და დამოუკიდებელი მედია გარემოს უზრუნველყოფა ჟურნალისტებისთვის

როდის გახდება საქართველო ევროკავშირის წევრობის კანდიდატი ქვეყანა?

ევროკომისიის პრეზიდენტი ურსულა ფონ დერ ლაიენი ამბობს, რომ:

• ევროპული პერსპექტივის მიღება საქართველოსთვის დიდი მიღწევაა, ევროკავშირის კარი ფართოდ ღიაა და ახლა საქართველოზეა დამოკიდებული, გადადგას ყველა საჭირო ნაბიჯი წინსვლისთვის.

• საქართველოზეა დამოკიდებული რა დრო დასჭირდება ამას. რაც უფრო მალე გადადგამს ქვეყანა საჭირო ნაბიჯებს, მით უფრო მალე იქნება პროგრესიც.

ევროკომისიის შეფასების საფუძველზე, ევროპულმა საბჭო გადაწყვეტს მიენიჭება თუ არა ქვეყნებს ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსი.

საქართველოში მეხუთე დღეა არ უშვებენ რუს ბლოგერ ინსა ლანდერს, რომლის წინააღმდეგაც რუსეთში სისხლისსამართლებრივი დევნა მიმდინარეობს. შსს ამბობს, რომ არშემოშვების მიზეზი მისი ურთიერთსაწინააღმდეგო განცხადებები და სახელმწიფოს უსაფრთხოებისა და ინტერესების დაცვაა.

---

რა ხდება?

საქართველოში მცხოვრები რუსი უფლებადამცველი და ჟურნალისტი ეგორ კუროპტევი ამბობს, რომ რუსი ბლოგერი ინსა ლანდერი მეხუთე დღეა ლარსის გამშვებ პუნქტზეა გაჩერებული.

• 16 ივნისს, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ გაავრცელა განცხადება, რომლის მიხედვითაც, 12 ივნისს, ინსა ლალნდერს უარი უთხრეს საქართველოში შემოსვლაზე, რადგან „იგი იძლეოდა აშკარად ცრუ და ურთიერთსაწინააღმდეგო ინფორმაციას თავისი ვიზიტის მიზნების შესახებ“.
• 13 ივნისს კი იგი კიდევ ერთხელ გამოცხადდა დარიალის გამშვებ პუნქტზე და საერთაშორისო დაცვა მოითხოვა. მან განმარტა, რომ ბრალდებულია ტერორისტულ ორგანიზაციასთან თანამშრომლობაში და შიდა პატიმრობა ჰქონდა მისჯილი
• შსს აცხადებს, რომ, აქედან გამომდინარე, კანონის მიხედვით, უფლება აქვთ არ შემოუშვან მოქალაქე სახელმწიფოს ინტერესებისა და უსაფრთხოების გათვალისწინებით.

ვინ არის ინსა ლანდერი?

• ინსა ლანდერის სრული სახელი ონგუზ ინსა სოლთან-ხამიდოვაა.
• იგი ყაბარდო-ბალყარეთის რესპუბლიკაში სამართალდამცავებმა 2021 წლის 9 დეკემბერს დააკავეს და ტერორიზმის ხელშეწყობის ბრალდებით შინაპატიმრობა მიუსაჯეს.
• მისმა ადვოკატმა დიმიტრი ზახვატოვმა, გამოცემა Caucasian Knot-თან თქვა, რომ ლანდერის საქმე ეფუძნებოდა სოციალურ ქსელ "VKontakte"-ში 2014 წლის მის მიმოწერას კაცთან, რომელიც ნასამართლევი და დაჯარიმებული იყო თავისი ნაცნობის „ისლამურ სახელმწიფოსთან“ კავშირის შესახებ შეუტყობინებლობის გამო.
• ლანდერის მეგობრის თქმით კი, მიმოწერაში ისინი საუბრობდნენ რელიგიაზე და მასთან დაკავშირებულ საკითხებზე.
• გამოცემის ინფორმაციით, დაკავებამდე, ინსა ლანდერი რამდენიმე თვის განმავლობაში მუშაობდა გამოძიებაზე, ერთ-ერთი საჯარო მოხელის მიერ საქველმოქმედო ფონდიდან ფულის ფლანგვაზე. 
• უფლებადამცველ ეგორ კუპატოვის თქმით, ბლოგერის დაკავებას პოლიტიკური საფუძვლები აქვს და მის ჟურნალისტურ საქმიანობას უკავშირდება, რუსეთში დაბრუნების შემთხვევაში კი მას საზღვარზევე დაიჭერენ.
• ლანდერს შინაპატიმრობა 2022 წლის თებერვლამდე ჰქონდა მისჯილი, თუმცა, გაუგრძელეს.

რუსი უფლებადამცველის თქმით, საქმის კურსშია საქართველოს სახალხო დამცველი, თუმცა, მის წარმომადგენელს პოლიციამ ინსა ლანდერის მონახულების საშუალება არ მისცა:

"არ აქვს არც წყალი და არც საჭმელი, სკამზე სძინავს, იმიტომ, რომ საქართველოს ხელისუფლებამ ქვეყანაში არ შემოუშვა. ეს ადამიანი რუსი ბლოგერია ნალჩიკიდან და შინა პატიმრობიდან გაიქცა. საბედნიეროდ, მოახერხა და კვირას რუსეთის საზღვარი გადმოლახა”, - ამბობს ეგორ კუროპტევი „ფორმულასთან“ საუბრისას.

მედიის ადვოკატირების კოალიციის წევრი ორგანიზაციები საქართველოს პრეზიდენტს “მთავარი არხის” დირექტორის, ნიკა გვარამიას შეწყალებისკენ მოუწოდებენ.

---

მედიაკოალიცია მიიჩნევს, რომ ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი მაუწყებლის - “მთავარი არხის” დამფუძნებლის და გენერალური დირექტორის დაპატიმრებით, ქვეყნის ევროპულ მომავალს რეალური საფრთხე შეექმნა.

„მოგმართავთ, როგორც საქართველოს სახელმწიფოს მეთაურს, შეიწყალოთ ნიკა გვარამია და ამ გზით შეასრულოთ საკუთარი როლი ქვეყანაში მიმდინარე პოლიტიკური კრიზისის განმუხტვასა და საქართველოს ევროპის კავშირში ინტეგრაციის პროცესში“ - მოუწოდებს მედიაკოალიცია სალომე ზურაბიშვილს.

ორგანიზაციების შეფასებით, ნიკა გვარამიას დაკავებასთან დაკავშირებით, ევროპარლამენტის 2022 წლის 8 ივნისის რეზოლუციაში სამართლიანი კრიტიკაა და მიიჩნევენ, რომ პრეზიდენტმა უნდა გაითვალისწინოს ის ფაქტი, რომ გვარამიას განაჩენი, დანაშაულის შემადგენლობის და სასჯელის ზომის განსაზღვრის თვალსაზრისით, მნიშვნელოვან დარღვევებს შეიცავს.

სასამართლოს განაჩენს დაუსაბუთებლობაზე საუბრისას, მედიაკოალიცია იშველიებს საქართველოს სახალხო დამცველის, საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს და საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის შეფასებებს.

---

• სახალხო დამცველი პრეზიდენტს მიმართავს, შეიწყალოს ნიკა გვარამია.
• რატომ არის ნიკა გვარამიას განაჩენი დაუსაბუთებელი? - TI-ის შეფასება.
• საია: ნიკა გვარამიას განაჩენი დაუსაბუთებელია.

---

„ის ფაქტი, რომ საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანება ჩვენი მოსახლეობის გაცხადებული სურვილია, საქართველოს პრეზიდენტს აძლევს შესაძლებლობას უფლებამოსილების ფარგლებში მიიღოს ყველა ზომა ევროპის კავშირსა და ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაციაში საქართველოს სრული ინტეგრაციის უზრუნველსაყოფად“ - ნათქვამია განცხადებაში

პრეზიდენტის მიმართვას 13 არასამთავრობო ორგანიზაცია აწერს ხელს.

შინაგან საქმეთა სამინისტრო ტელეკომპანია “ტვ პირველს” გადაცემა “ნოდარ მელაძის შაბათში” გასული მასალის შესახებ ინფორმაციას სთხოვს.

ტელეკომპანიის დირექტორის ვახტანგ წერეთლისთვის თბილისის პოლიციის დეპარტამენტის გაგზავნილი წერილი 13 ივნისით თარიღდება.

---

რა ხდება? “ტვ. პირველის” გავრცელებული წერილის თანახმად, შსს ითხოვს ინფორმაციას “ნოდარ მელაძის შაბათში” 11 ივნისს გასულ სიუჟეტში გამოყენებული მასალების შესახებ.

ჟურნალისტური გამოძიება 5 ივლისს ეხებოდა და ძალადობრივი მოვლენების დაგეგმვაში სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის სავარაუდო მონაწილეობაზე მიუთითებდა. სიუჟეტში ნაჩვენები იყო, სავარაუდოდ, სუს-ის თანამშრომლების შიდა მიმოწერა.

რას ითხოვს შსს?

“ტვ. პირველის” გასაჯაროვებული წერილილში წერია, რომ თბილისის პოლიციის დეპარტამენტის საგამოძიებო მთავარ სამმართველოში მიმდინარეობს გამოძიება 2021 წლის 5-6 ივლისს ჯგუფური ძალადობის ორგანიზების, ხელმძღვანელობის ან მასში მონაწილეობის, დევნის, ჟურნალისტისთვის პროფესიულ საქმიანობაში უკანონოდ ხელის შეშლის ან ძალადობრივი მოქმედებებისკენ საჯაროდ მოწოდების ფაქტზე.

შსს-სთვის ცნობილია, რომ ნოდარ მელაძის გადაცემაში გასული მასალა სიუჟეტის თანახმად, 5 ივლისის მოვლენებს უკავშირდება, ამიტომ “გამოძიების ინტერესებიდან გამომდინარე” უწყება არხს სთხოვს:

• “ტვ.პირველმა” აცნობოს ფლობს თუ არა მატერიალური ან ელექტრონული სახით 11 ივნისს “ნოდარ მელაძის შაბათში” გავრცელებულ მასალას

• მიუთითოს ამ მასალის შენახვის ადგილი

• აცნობოს ფლობს თუ არა ტელეკომპანია მატერიალური ან ელექტრონული სახით რაიმე სხვა სახის მასალას, (მათ შორის ინტერვიუს ჩანაწერს) რაც შესაძლოა უკავშირდებოდეს 2021 წლის 5-6 ივლისის მოვლენებს

“დაანონსებული ჩხრეკა” - ასე აფასებენ “ტვ.პირველში” სამართალდამცავი უწყებიდან მიღებულ წერილს.

"ტვ პირველის" საინფორმაციო სამსახურის ხელმძღვანელის, ნოდარ მელაძის თქმით, ვახტანგ გომელაურის უწყებას სიუჟეტის გასვლის შემდეგ სასწრაფოდ უნდა დაეწყო გამოკითხვების სერია, ამოეღო სიუჟეტში ნახსენები პირების ტელეფონები და ექსპერტიზაზე გადაეგზავნა, რათა მტკიცებულებები არ განადგურებულიყო.

• “ეს ყველაფერი აჩენს განცდას, მათი სურვილი არ არის, რეალურად დაიწყოს გამოძიება, იმ მაღალჩინოსნების თანამონაწილეობაზე იმ სისხლისღვრაში, რომელიც ჟურნალისტების წინააღმდეგ მოაწყვეს რუსთაველის გამზირზე.”

• “ეს ადამიანები ჭიმავენ დროს, ცდილობენ დაადგინონ, კიდევ რა ჟურნალისტური გამოძიება შეიძლება გავაკეთოთ, იმისთვის რომ ამ ადამიანებმა მტკიცებულებები გაანადგურონ და შემდეგ თქვან, რომ ჩვენ არაფერ შუაში არ ვართ"

კონტექსტი

5 ივლისს "თბილისი პრაიდის" მიერ დაგეგმილი "ღირსების მარშის" წინააღმდეგ გამოსული ძალადობრივი ჯგუფები მედიის 53 წარმომადგენელს ფიზიკურად გაუსწორდნენ.

ძალადობრივი აქციის ორგანიზატორების დასჯას შვიდ თვეზე მეტია უშედეგოდ ითხოვს მედია, არასამთავრობო სექტორი და სამოქალაქო საზოგადოება. თუმცა, ამ დრომდე არც ერთი ორგანიზატორი პასუხისგებაში მიცემული არ არის.

„მთავარ არხზე“ იუმორისტული პროექტების დახურვის შესახებ გავრცელებული ინფორმაცია სიმართლე არ არის.

რა ხდება

11 ივნისს, მსახიობმა და ტელეწამყვანმა ნიკა ქავთარაძემ, ფეისბუკზე გაავრცელა ინფორმაცია „მთავარ არხზე“, ფინანსური პრობლემების გამო, იუმორისტული პროექტების დახურვის შესახებ.

• „მთავარი არხის“ დირექტორი თამთა მურადაშვილი ამ ინფორმაციას უარყოფს: „ჩვენ არ ვხურავთ გადაცემას, პირიქით, ჩვენ გვჭირდება გადაცემები“
• მისი თქმით, ტელევიზიას ფინანსურად უჭირს, ამიტომაც უარის თქმა უწევთ დაქირავებულ სტუდიაზე, სადაც სხვადასხვა გადაცემა, მათ შორის, იუმორისტული შოუები იწერებოდა.
• ზოგი გადაცემისთვის არხმა უკვე იპოვა გადასაღები სივრცე.

კონტექსტი

• „მთავარი არხის“ ფინანსური პრობლემები მას შემდეგ გამწვავდა, რაც 16 მაისს თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლე ლაშა ჩხიკვაძემ „მთავარი არხის” დირექტორ ნიკა გვარამიას „რუსთავი 2-ის“ საქმეზე 3 წლით და 6 თვით პატიმრობა მიუსაჯა.
• გვარამიას დაპატიმრების შემდეგ „მთავარი არხის" გადასარჩენად, „მედიის თავისუფლების ფონდი“ შეიქმნა, რომლის მიზანი ტელეკომპანიის ფინანსური მხარდაჭერაა.