,,ტვ მონიტორინგის“ განცხადებით, გორი-თბილისის მიკროავტობუსებთან დაკავშირებით მომზადებული მასალის გამო მათ გადამღებ ჯგუფს თავს დაესხნენ.  

"გორი-თბილისის მიკროავტობუსებში არსებული უმძიმესი მდგომარების გაშუქების გამო ,,ტვ მონიტორინგის“ გადამღებ ჯგუფს თავს დაესხნენ.  შემთხვევა დღეს დილით თბილისში, დიდუბის ავტოსადგურში მოხდა. მძღოლებმა ჟურნალისტსა და ოპერატორს ჯერ სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენეს, შემდეგ კი ფიზიკურად გაუსწორდნენ. ბექა პირველს დაზიენებები თავისა და სხეული სხვადასხვა არსეში აქვს მიყენებული, ის სამედიცინო დაწესებულებაშია გადაყვანილი. შოთიკო სადაღაშვილს კი ხელი აქვს ნაღრძობი".

სპეციალური საგამოძიებო სამსახურის ინფორმაციით, შემთხვევის მონაწილე პირები გასაუბრებაზე უწყებაში არიან დაბარებულები.

შოთიკო სადაღაშვილისა და ბექა პირველის მიერ მომზადებული მასალა ,,ტვ მონიტორინგის“ ეთერში,  23 ივლისს გავიდა.

"მთავარი არხის" განცხადებით, ტელეკომპანიის გურიის ბიუროს ჟურნალისტსა და ოპერატორს სოფელ სუფსაში თავს დაესხნენ და ფიზიკურად გაუსწორდნენ.

"ოცნების" ტიტუშკები სოფელ სუფსაში "მთავარი არხის" ჟურნალისტს, ლადო მენაბდეს და ჩვენი არხის ოპერატორს, მანუჩარ მჟავანაძეს თავს დაესხნენ და ფიზიკურად გაუსწორდნენ.

ჟურნალისტი სამსახურებრივ მოვალეობას ასრულებდა, რა დროსაც მას რამდენიმე კაცი დაუპირისპირდა. დააზიანეს "მთავარი არხის" კუთვნილი ტექნიკაც. ადგილზე სასწრაფო დამხარება გამოიძახეს", - წერს "მთავარი არხი".

სპეციალური საგამოძიებო სამსახურის ინფორმაციით, უწყებამ ჟურნალისტურ საქმიანობაში უკანონოდ ხელისშეშლის ფაქტზე გამოძიება დაიწყო და საქმეში მონაწილე პირები დაბარებულები ბათუმის ოფისში არიან.

"მედიის ადვოკატირების კოალიცია" სასამართლო პროცესებზე დასწრების შეფერხებასთან დაკავშირებით "ტელეკომპანია პირველის” მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას გამოეხმაურა. 

“ტვ პირველის” საინფორმაციო სამსახურის უფროსმა, ნოდარ მელაძემ გუშინ, 22 ივლისს ფეისბუკის პირად გვერდზე დაწერა, რომ ტელევიზიის განცხადებებს სასამართლო სხდომების გაშუქებასთან დაკავშირებით სისტემა არ იღებს და მედიის წარმომადგენლებს სხდომებზე არც მოსამართლე  უშვებს.

"მედიის როლი დემოკრატიულ საზოგადოებაში გულისხმობს ქვეყანაში მიმდინარე აქტუალურ საკითხებზე საზოგადოების ინფორმირებას, მათ შორის, ჟურნალისტების სასამართლო სხდომებზე დასწრებასა და პროცესის გაშუქებას. 

მმართველი პარტია “ქართული ოცნების” ხელისუფლების პირობებში, დამოუკიდებელ და კრიტიკულ მედიას რთულ პირობებში უწევს მუშაობა. 

სასამართლო სხდომების გაშუქების ხელშეშლა დამატებით პრობლემას უქმნის მედიას. შესაბამისად, მნიშვნელოვანია, რომ სასამართლო ხელისუფლების პასუხისმგებლებმა პირებმა დაუყოვნებლივ გამოასწორონ არსებული ხარვეზი, უზრუნველყონ მედიების სხდომებზე დასწრება და განმარტონ პრობლემების გამომწვევი მიზეზები", - ვკითხულობთ "მედიის ადვოკატირების კოალიციის" განცხადებაში.  

აზერბაიჯანელ ჟურნალისტს, ავგან სადიგოვს სამართალდამცველებმა თბილისიდან თურქეთში გამგზავრების შესაძლებლობა არ მისცეს. ამის შესახებ ინფორმაცია თავად ჟურნალისტმა გაავრცელა. 

გავრცელებული ინფორმაციიდან ირკვევა, რომ ჟურნალისტი თურქეთში მიემგზავრებოდა, თუმცა, თბილისის საერთაშორისო აეროპორტში სამართალდამცველებმა უთხრეს, რომ მხოლოდ ბაქოში დაბრუნება შეუძლია, რადგან მის პასპორტს პრობლემა აქვს. სადიგოვი ამას ილჰამ ალიევის მორიგ პოლიტიკური დაკვეთად აფასებს.

ამ ფაქტს სადიგოვის კოლეგა, რამდენიმე წლის წინ თბილისიდან გატაცებული ავგან მუხთარლიც გამოეხმაურა. მისი შეფასებით, ამ გზით აზერბაიჯანის ხელისუფლება სადიგოვს ბაქოში ჩასვლას აიძულებს, სადაც მას დიდი ალბათობით დააკავებენ.

„საკუთარი გამოცდილებიდან ვიცი, რომ ალიევის ხელისუფლებას ჟურნალისტის დაკავება სურს. ამ ეტაპზე ისინი ცდილობენ აიძულონ სადიგოვი დაბრუნდეს ბაქოში, სადაც დააკავებენ. თუ ის არ დაბრუნდება, დიდი ალბათობით, ივანიშვილის ხელისუფლება მას ნებისმიერი გზით გადასცემს ბაქოს. ივანიშვილისთვის, განსაკუთრებით საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრისთვის ფული ყველაზე მნიშვნელოვანია. მზად არიან ფულზე მთელი საქართველო გაყიდონ, ამის დავიწყება არ შეიძლება.  2020 წელს თბილისში ბლოგერი ჰუსეინ ბაკიხანოვი მოკლეს და მათ დანაშაული დაფარეს.

მოვუწოდებ აზერბაიჯანელ უფლებადამცველებს, დაინტერესდნენ აფგანის საქმით. იმასაც ვიტყვი, რომ ბოლო 1 წელიწადში საქართველოს მთავრობამ თბილისიდან 2 რუსი აქტივისტი გაიტაცა და რუსეთს გადასცა. ორივე აქტივისტი აწამეს და ამჟამად ციხეში არიან. ბოლო თვეების განმავლობაში აფგანს და მის მეუღლეს შსს მუდმივად ემუქრება,“ - წერს მუხთარლი.

აფგან მუხთარლი, რომელიც აზერბაიჯანის ხელისუფლების მისამართით კრიტიკული სტატიებით გამოირჩეოდა, თბილისის ცენტრიდან 2017 წლის 29 მაისს გაუჩინარდა. მეორე დღეს იგი ბაქოს ციხეში აღმოჩნდა. რვა თვის შემდეგ, დევნილ ჟურნალისტს, რომელიც თბილისს აფარებდა თავს, აზერბაიჯანის სასამართლომ საზღვრის უკანონოდ კვეთისა და 10 000 ევროს არადეკლარირებულად გადატანის ბრალდებით 6-წლიანი პატიმრობა მიუსაჯა. იმავე წლის სექტემბერში აზერბაიჯანის უზენაესმა სასამართლომ განაჩენი ძალაში დატოვა. 2020 წლის მარტში კი ის ციხიდან გაათავისუფლეს და მალევე გერმანიაში გაემგზავრა.

აფგან მუხთარლის საქართველოდან გაუჩინარება უარყოფიდა აისახა საქართველოს იმიჯზე არაერთ საერთაშორისო ანგარიშში. 

„მედიაჩეკერი“ საქმის დეტალების გარკვევას შინაგან საქმეთა სამინისტროსთან ცდილობს. ავგან სადიგოვის საქმეზე მათგან პასუხის მიღების შემთხვევაში, მასალა განახლდება.

"საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია" ტელეწამყვან ინგა გრიგოლიას სოლიდარობას უცხადებს და მის დაცვას ითხოვს. 

გრიგოლიამ გუშინ, 17 ივლისს ფეისბუკის საკუთარ გვერდზე დაწერა, რომ მამაკაცი, რომელიც მას ფიზიკური ლიკვიდაციით ემუქრებოდა და დაჭერის შემდეგ ხონის ფსიქიკური ჯანმრთელობის ეროვნულ ცენტრში მოათავსეს, თავისუფალია. 

"მეორე დღეა, ისევ დაიწყო ზარები და სმსების გამოგზავნა და ჰოი საოცრებავ, აღმოვაჩინე , რომ გამოუშვიათ და ის მომენტალურად დაუბრუნდა ჩემზე ფსიქოლოგიური ტერორის განხორციელებას( რა უცნაურია, რომ მაინცდამაინც ამ წინასაარჩევნო პერიოდს დაემთხვა ,ისევე როგორც ადრე,მისი  განსაკუთრებული  შემოტევები ემთხვეოდა ხოლმე კრიზისულ პოლიტიკურ სიტუაციებს..ხო, ყაჩაღობაზეა ნასამართლევი და რეციდივისტია, კოშმარი კაცია ვიღაც).

მთავარი ამბავი ისაა, რომ ავადმყოფი კაცი, რომელიც სიცოცხლის  მოსპობით მემუქრებოდა, ისე გამოუშვეს , ძალადობის მსხვერპლმა ანუ მე , არ ვიცოდი, არავინ შემატყობინა…მოკლედ, ყველაფერი ახლიდან  დაიწყო..

ახლა  რატომ ვწერ- დღეიდან თუ მე ან ჩემი ოჯახის რომელიმე წევრს თმის ღერი მაინც ჩამოუვარდება, თუ რამე შემემთხვევა, პასუხისმგებლობას ვაკისრებ სახელმწიფოს!  სისტემა იქნება დღეიდან პასუხისმგებელი ყველაფერზე,რაც  შეიძლება შემემთხვეს!!! სისტემა, რომელიც ძაღლად არ აგდებს ძალადობის მსხვერპლს,გააფრთხილოს, რომ საფრთხე ისევ რეალურია.

ძალადობის გამო რომ ქალებს პანტაპუნტით ხოცავენ, იმ ქვეყანაში, შესაბამისი სტრუქტურები ანგარიშვალდებულებასაც კი ვერ გრძნობენ, ძალადობის მსხვერპლი ქალი ჩააყენონ საქმის კურსში, რომ მოძალადე გაათავისუფლეს!!!

არც ერთი წამით არ დავიჯერებ, რომ შემთხვევით ხდება ეს ყველაფერი მაინცდამაინც ახლა…

მივმართავ შინაგან საქმეთა მინისტრს, ყველა შესაბამის სტრუქტურას- იმოქმედეთ დაუყონებლივ ! აღკვეთეთ მოძალადის ტერორი( პირადად მოწერას ასე ვარჩიე, საჯაროობა ამ დროს ყველაზე სწორი მგონია)".

"ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის" განცხადებით, სახელმწიფო უწყებები იმ საფრთხეებს, რომელიც საჯარო სივრცეში აქტიურ ქალებს, მათ შორის ჟურნალისტებს, ემუქრება კარგად უნდა აცნობიერებდნენ. 

"სახელმწიფო უწყებებმა, მათ შორის, საპოლიციო ძალებმა და საგამოძიებო ორგანოებმა, ყველაფერი უნდა გააკეთონ ამგვარი შემთხვევების თავიდან ასაცილებლად, მოძალადეების დროულად გამოსავლენად და მთელი სიმკაცრით დასასჯელად. ყველა ქალს უნდა ჰქონდეს უსაფრთხო გარემო საცხოვრებლად და პროფესიული რეალიზაციისთვის და მათთვის ამ გარემოს უზრუნველყოფა სახელმწიფოს პირდაპირი მოვალეობაა".

ქარტია გენერალურ პროკურატურას, შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურს სწრაფად და ეფექტურად მოქმედებისაკენ მოუწოდებს.

„მედიის განვითარების ფონდის“ ფაქტების გადამოწმების პორტალმა, "მითების დეტექტორმა“ რუსული პროპაგანდისტული მედიის მიერ საქართველოში „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ რუსული კანონის მიღების გაშუქება მიმოიხილა. 

„კრემლი, მისი სატელიტი მედია საშუალებები და აქტორები აქტიურად აკვირდებოდნენ და აშუქებდნენ საქართველოში ხელახლა დაინიცირებული „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონპროექტის მიღების პროცესებს, აქებდნენ საქართველოს მთავრობას, აფასებდნენ აღნიშნულ ფაქტს, როგორც  „გაბედულ ნაბიჯს“ და „ქართულ ოცნებას“ ეროვნული ინტერესების დასაცავად გამძლეობას უსურვებდნენ".

როგორც „მითების დეტექტორი" წერს, რუსულ მედიაში რამდენიმე მთავარი გზავნილი გამოიკვეთა, რომლებსაც რუსეთის ხელისუფლების წარმომადგენლებთან ერთად სხვადასხვა რუსი და ქართველი ექსპერტები ავრცელებდნენ:

• საქართველოში დაინიცირებული კანონპროექტი რუსული არ არის, მსგავსი კანონი მოქმედებს ბევრ სხვა ქვეყანაში, მათ შორის აშშ-ში;
• ქართული კანონპროექტი ბევრად უფრო ლოიალურია, ვიდრე სხვა (დასავლურ) ქვეყნებში მოქმედი მსგავსი კანონები;
• დასავლეთი საქართველოსთან მიმართებით ორმაგ სტანდარტებით მოქმედებს;
• დასავლეთი უხეშად ერევა საქართველოს შიდა საქმეებში;
• ვაშინგტონი და ბრიუსელი საქართველოს მაიდანიზაციას გეგმავენ, ხოლო კანონი მათ ხელს შეუშლით ამ გეგმის განხორციელებაში;
• „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის” შესახებ კანონი ქვეყნის სუვერენიტეტის შენარჩუნების საფუძველია;

ამ გზავნილებით, ქართველი კრემლის პოლიტიკის მხარდამჭერი ექსპერტებიდან რუსულ მედიაში ციტირებდნენ: შოთა აფხაიძეს, ვლადიმერ ხომერიკს, პეტრე მამრაძეს, ლალი მოროშკინას და არჩილ სიხარულიძეს.

რუსულ მედიაში გავრცელებული ძირითადი გზავნილების შესახებ ვრცლად მკვლევარი ნიკა შეყელაძე საუბრობს.

2024 წლის ივნისში „მედიაჩეკერმა“ საჯარო ინფორმაცია 3 სხვადასხვა სახელმწიფო უწყებიდან გამოითხოვა. აკრედიტაცია შეჩერებულ მედიის წარმომადგენლებთან დაკავშირებით ინფორმაცია პარლამენტს გამოცემამ 6 ივნისს სთხოვა, თუმცა, პასუხი ჯერაც არ მიუღია. მედია გამოცემამ 17 და 18 ივნისს საჯარო ინფორმაცია იუსტიციის სასწავლო ცენტრიდან და ანტიკორუფციული ბიუროდანაც მოითხოვა. ორივე უწყებამ რედაქციას არასრული განცხადებით უპასუხა. ამასთან, სასწავლო ცენტრმა კანონიც დადგენილი ვადაც დაარღვია. 

საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მიხედვით, „საჯარო დაწესებულება ვალდებულია გასცეს საჯარო ინფორმაცია, მათ შორის, ელექტრონული ფორმით მოთხოვნილი საჯარო ინფორმაცია, დაუყოვნებლივ ან არა უგვიანეს 10 დღისა“.

„მედიის, ინფორმაციის და სოციალური კვლევების ცენტრი“ ის ორგანიზაციაა, რომელიც მედიის თავისუფლებისა და მოქალაქეთა მონაწილეობის ხელშეწყობისთვის  საჯარო ინფორმაციის მოთხოვნის სტატისტიკას აგროვებს და საკუთარ ვებგვერდზე აქვეყნებს. 

„ჩვენი, თითქმის, ერთწლიანი დაკვირვებისა და საქმის შესწავლის შედეგად, რაც  მედიისთვის საჯარო უწყებებიდან მოთხოვნილ საჯარო ინფორმაციაზე ხელმისაწვდომობას გულისხმობს, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ მედიისთვის მსგავსი ინფორმაციის მოპოვება ძალიან რთულია.

ისეთ კითხვებზეც კი, თუ რამდენი ადამიანია დასაქმებული, ვინ არიან დასაქმებულები და ა.შ. ამ თემაზეც კი, რომელსაც შეიძლება განსაკუთრებული ანალიზი არ სჭირდებოდეს, ათდღიან ვადასაც ვერ ასრულებენ. ეს ყოველივე მიუთითებს იმაზე, თუ როგორია გამჭვირვალობა საჯარო უწყებებში“.

ეკატერინე ბასილაიას თქმით, სტატისტიკის შექმნამ ეს პრობლემები ციფრებში ასახა, რამაც უფრო გაამარტივა აღქმა, თუ რამდენად კრიტიკული ვითარებაა საჯარო უწყებების გამჭვირვალობის კუთხით. 

მედიის გამოცდილება

ერთ-ერთი მედიასაშუალება, რომელსაც გამოთხოვილი საჯარო ინფორმაციის დროულად ან/და სრულად მიღებასთან დაკავშირებით პრობლემები ექმნება, საგამოძიებო მედია - „სტუდია მონიტორია“.

როგორც „სტუდია მონიტორის“ რედაქტორი, ნინო ზურიაშვილი აღნიშნავს, საჯარო ინფორმაციის გამოთხოვა ბოლო რამდენიმე წლის მანძილზე ძალიან შეიზღუდა.

„ჩვენთვის ინფორმაციის მიუღებლობა დიდი პრობლემაა, ვინაიდან როცა რაღაცას აკეთებ, ინფორმაციის შევსება გჭირდება. გარდა ამისა, ზოგიერთ ინფორმაციას ბალანსისთვის კი არ ვითხოვთ, არამედ იმიტომ, რომ არასწორი ინფორმაცია არ გავიდეს და ინსტიტუციას პასუხის უფლება ჰქონდეს. ისინი ამით არც სარგებლობენ და არც გვეთანამშრომლებიან. ეს თავისუფალი ჟურნალისტიკისთვის მთავრობის მხრიდან შეგნებულად პრობლემების შექმნაა“.

ზურიაშვილმა „მედიაჩეკერთან“ საუბრისას ის შემთხვევაც გაიხსენა, როდესაც  ჯანდაცვის სამინისტრომ დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნულ ცენტრს "სტუდია მონიტორისთვის" უკვე მომზადებული საჯარო ინფორმაცია მიწოდება აუკრძალა. მედია გამოცემამ NCDC-ის პრესსამსახურის წარმომადგენლის, ნინო მამუკაშვილის შესაბამისი მეილის მიმოწერა მოიპოვა. 

სახელმწიფოს წარმოუდგენელ გაუმჭვირვალობასა და ანგარიშვალდებულების დაბალ დონეზე საუბრობს „პუბლიკას“ რედაქტორი, ლიკა ზაკაშვილიც. როგორც ის აღნიშნავს, „პუბლიკას“ გამოცდილება იმ საერთო პრაქტიკისგან არ განსხვავდება, რაც დამოუკიდებელ მედიას საჯარო ინფორმაციის მიღების კუთხით აქვს. 

„როდესაც კონკრეტული საკითხის მიმართ ინტერესი არსებობს, აუცილებელია, რომ მტკიცებულებები, ფაქტები, მონაცემები დროულად იქნეს მიწოდებული. როცა მედიისთვის ინფორმაციის დროული გადაცემა არ ხდება, საზოგადოების სრულფასოვანი ინფორმირება ფერხდება და ხანდახან შეუძლებელიც კი ხდება.

ინფორმაცია დროულად როდის მივიღეთ, აღარც კი მახსოვს, მაგალითის მოყვანაც კი გამიჭირდება. ბოლო ერთი წლის განმავლობაში, რუსული კანონის პირველად ინიციირებიდან დღემდე, დამოუკიდებელი მედიიებისთვის საჯარო უწყებებიდან ინფორმაციის მიღება შეუძლებელი გახდა“.

ლიკა ზაკაშვილის განცხადებით, ძალიან გართულებულია საჯარო უწყებების მედიასთან ურთიერთობის სამსახურის წარმომადგენლებთან ურთიერთობაც. 

„დარეკვა და პასუხი სახვეწარი გახდა. როდესაც მედიებთან ეს სამსახურები ასეთი დაბალი ანგარიშვალდებულებით მუშაობენ, ეს დიდი პრობლემაა დემოკრატიისთვის, მედიისა და გამოხატვის თავისუფლებისთვის“.

საჯარო ინფორმაციის გამოთხოვა პრობლემურია „ნეტგაზეთისთვისაც“. როგორც მედია გამოცემის რედაქტორი, თაზო კუპრეიშვილი „მედიაჩეკერთან“ საუბრისას აღნიშნავს, წლების მანძილზე არასრულყოფილ ან დაგვიანებულ პასუხებს მაინც იღებდნენ, ბოლო ერთი წლის განმავლობაში კი, საჯარო უწყებები ინფორმაციას ფაქტობრივად არ გასცემენ. ყველაზე ჩაკეტილი უწყება კი, კულტურის სამინისტროა.

„მათთან ელემენტარული სახის კომუნიკაციაც შეუძლებელია, თუნდაც პრესსამსახურის გავლით. სხვა სამინისტროებთან, ეს ჯერ კიდევ შესაძლებელია. რომ დარეკავ, რაღაც ზოგად პასუხს მაინც გაგცემენ, რომ მოიკვლევენ, მოიძიებენ, თუმცა, თანდათანობით, ჩაკეტილობის მხრივ სხვა უწყებებიც უთანაბრდებიან“.

კუპრეიშვილით თქმით, როდესაც ისინი ინფორმაციას არ ავრცელებენ, მათ თავის მართლება არ უწევთ და გაცილებით გაუმჭვირვალედ, თავიანთ ნება-სურვილზე ხარჯავენ თანხებს და ხშირ შემთხვევაში, დანაშაულსაც კი მალავენ. 

„ინფორმაციის გაუსაჯაროებლობის მიზანია, დამალონ საკუთარი დანაშაული, დამალონ ბიუჯეტის არაეფექტიანი და უმიზნო ხარჯვა. არსებობს საკმაოდ საფუძვლიანი ეჭვი, რომ ფული მიზნობრივად არ იხარჯება“.

გასაჩივრების შესაძლებლობა

ინფორმაციის გაცემაზე საჯარო დაწესებულების უარის გასაჩივრება მედიას იმავე ადმინისტრაციულ ორგანოში საჩივრის შეტანისა და სასამართლოსთვის მიმართვის გზით შეუძლია. ჟურნალისტებს ამ პროცესში „ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი“ ეხმარება.

IDFI-ის იურისტის, ნიკა ბოლქვაძის შეფასებით, დაწესებულებები კანონს სისტემურად არღვევენ და ისინი ხშირ შემთხვევაში, განმცხადებლების გამოუცდელობით სარგებლობენ. მისი თქმით, საჯარო უწყებებიდან ინფორმაციის გამოთხოვა განსაკუთრებით პრობლემური ბოლო ორ წელში გახდა. 

„თავიდან ცენტრალური უწყებებით, მთავრობის, სამინისტროების დონეზე დაიწყო და ტენდენცია უკვე ადგილობრივ დონეზეც შეიმჩნევა“.

ნიკა ბოლქვაძის განმარტებით, ადმინისტრაციული წესით გასაჩივრება ეფექტური საშუალება არაა, ვინაიდან ხშირ შემთხვევაში ეს საჩივრები იმავე უწყების უფრო მაღალი თანამდებობის პირების მიერ  განიხილება და დაკმაყოფილების მაჩვენებელი საკმაოდ დაბალია.

როგორც ბოლქვაძე აღნიშნავს, ბოლო ორი წლის განმავლობაში 300-მდე ადმინისტრაციული საჩივარი გააგზავნეს, საიდანაც პროცედურის სრული დაცვით განხილული საჩივრები იშვიათობაა.

„ზოგიერთ შემთხვევაში დე-ფაქტო აკმაყოფილებენ ხოლმე, ანუ როცა გავუსაჩივრებთ, შემდეგ მოგვაწვდიან ინფორმაციას და იმავე საჩივარზე საქმის წარმოებას წყვეტენ ან ჩვენ გამოგვაქვს. ეს მეტყველებს იმაზე, რომ თუ დაწესებულებას არ გაუსაჩივრე, იქამდე ის თავს ანგარიშვალდებულად არ თვლის“.

თუ ადმინისტრაციულმა საჩივარმა შედეგი არ გამოიღო, შემდეგ IDFI-ი დავას სასამართლო წესით იწყებს.

„ბოლო ორი წლის განმავლობაში სასამართლოში 50-მდე სარჩელი შევიტანეთ და აქედან 6 შემთხვევაში, სარჩელის შეტანის შემდგომ, საჯარო დაწესებულებამ  ინფორმაცია შესაგებლის სახით ან სხვა ფორმით მოგვაწოდა. სხვა შემთხვევებში, ეს საქმეები დღემდე მიმდინარეა, რაც პრობლემაა. გაწელილი ვადები სასამართლოს გზით უფლების დაცვის ეფექტიანობას ამცირებს“.

რას წერს სახალხო დამცველი

საჯარო ინფორმაციის ხელმისაწვდომობასთან დაკავშირებით არსებული გამოწვევები, რაც მედიასაქმიანობის ეფექტიანობას საფრთხეს უქმნის, სახალხო დამცველის 2023 წლის ანგარიშშიც მოხვდა. 

ომბუდსმენი საჯარო ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის უფლების დაცვის ერთ-ერთ მთავარ დაბრკოლებად მოძველებულ კანონმდებლობასა  და ეფექტიანი საზედამხედველო ინსტიტუტის არარსებობას მიიჩნევს. 

„დღემდე არ არის სავალდებულოდ აღიარებული „ოფიციალურ დოკუმენტაციასთან დაშვების შესახებ“ ევროპის საბჭოს 2009 წლის 18 ივნისის კონვენცია, რომლის მე-8 მუხლი ითვალისწინებს, რომ განმცხადებელს საჯარო ინფორმაციის გაუცემლობაზე გადაწყვეტილების გასაჩივრების შესაძლებლობა უნდა ჰქონდეს ან სასამართლოში ან დამოუკიდებელ და მიუკერძოებელ ორგანოში და ეს პროცედურა უნდა იყოს სწრაფი და იაფი“.

სახალხო დამცველის ანგარიშის მიხედვით, 2023 წელს ომბუდსმენისთვის ცნობილი გახდა ინფორმაციის კანონით დადგენილ ვადაში გაცემაზე უარის თქმის 100-ზე მეტი შემთხვევის შესახებ. მას საჩივრებით უმეტესად უფლებადამცველი ორგანიზაციები და ჟურნალისტები მიმართავდნენ. საჩივრების უმრავლესობა კი, საჯარო ინფორმაციის გაცემასთან დაკავშირებით წარგენილ განცხადებებზე საჯარო დაწესებულებების მხრიდან თვეების განმავლობაში გამოვლენილ უმოქმედობას შეეხებოდა. 

აღსანიშნავია, რომ განმცხადებლების ნაწილმა პასუხი მას შემდეგ მიიღო, რაც სახალხო დამცველის აპარატმა შესაბამის უწყებებს კორესპონდენციითა და განმარტების მოთხოვნით მიმართა. ანგარიშის მიხედვით,  ეს ფაქტი ადასტურებს, რომ საჯარო დაწესებულებების მხრიდან, არაერთ შემთხვევაში, უფლებადამცველ ორგანიზაციებს საჯარო ინფორმაციაზე წვდომა დაუსაბუთებლად შეეზღუდათ.

„მედიის თავისუფლების კოალიციის“ (MFC) განცხადების ხელმომწერი წევრები  საქართველოში მედიის თავისუფლების მდგომარეობის გაუარესების გამო ღრმა შეშფოთებას გამოხატავენ.

მათი შეფასებით, ახლახან მიღებული კანონი „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ საქართველოს დემოკრატიის ფუნდამენტს საფრთხეს უქმნის.

„ორგანიზაციები, რომლებიც დაფინანსების 20%-ზე მეტს იღებენ უცხოური წყაროებიდან მოეთხოვებათ დარეგისტრირდნენ ორგანიზაციებად, რომლებიც „უცხო ძალის ინტერესებს ემსახურებიან“. ეს გავლენას მოახდენს ბევრ მედიასა და არასამთავრობო ორგანიზაციაზე, რომლებიც მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ სამოქალაქო ჩართულობაში, ადამიანის უფლებებისა და კარგი მმართველობის მხარდაჭერაში და საქართველოს ევრო-ატლანტიკური ინტეგრაციის ადვოკატირებაში. 

ამგვარი „უცხოური აგენტის“ იარლიყი, შესაძლო მკაცრ ფინანსური ჯარიმებთან ერთად, სერიოზულად შეარყევს მათ საქმიანობასა და უარყოფითად იმოქმედებს გამოხატვის თავისუფლებაზე. ეს განსაკუთრებით შემაშფოთებელია საქართველოს დემოკრატიის მომავლისთვის, მათ შორის მოახლოებული საქართველოს საპარლამენტო არჩევნებისთვის. 

დამოუკიდებელი, კრიტიკული ჟურნალისტიკა თავისუფალი, ინკლუზიური და დემოკრატიული საზოგადოების აუცილებელი საფუძველია. სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციებისთვის შესაბამისი გარემოს შექმნა და შენარჩუნება, ასევე მედიის თავისუფლების დაცვა, დემოკრატიის საფუძველია. გარდა ამისა, ჩვენ ღრმა შეშფოთებას გამოვხატავთ საქართველოში მომუშავე ჟურნალისტებისა და სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლების მიმართ განხორციელებული მუდმივი მუქარების, ფიზიკური თავდასხმებისა და ქონების განადგურების გამო. 

ჩვენ ვგმობთ ნებისმიერი სახის დაშინებასა და ძალადობას თავისუფალ მედიასა და სამოქალაქო საზოგადოებაზე. ისინი ეფექტური და სტაბილური დემოკრატიის აუცილებელ კომპონენტებს წარმოადგენენ. მედიის თავისუფლების კოალიციის (MFC) წევრი ქვეყნები ყოველთვის დაიცავენ გამოხატვისა და მედიის თავისუფლებას. ხელმომწერი წევრები მხარს უჭერენ საქართველოს დამოუკიდებელ მედიასა და სამოქალაქო საზოგადოებას და განაგრძობენ მათ მხარდაჭერას დემოკრატიული მომავლის, ევროპული და ევროატლანტიკური ინსტიტუტებისკენ სწრაფვის გზაზე“ - აღნიშნულია განცხადებაში.

„პრესისა და მედიის თავისუფლების ევროპულმა ცენტრმა“ საქართველოს მედია გარემოს შესახებ ანგარიში გამოაქვეყნა, სადაც აღნიშნულია, რომ „პრესის თავისუფლებისთვის საქართველოში კრიზისული მდგომარეობაა“.

ორგანიზაციის ფაქტების დამდგენი კომისიის შეფასებით, მედია საქართველოში ეგზისტენციალური საფრთხეების ქვეშ დგას და ფიზიკური და სიტყვიები თავდასხმებიდან დაწყებული, შეურაცხმყოფელი სასამართლო პროცესებითა და არასტაბილური ფინანსური მდგომარეობით გაგრძელებული, ჟურნალისტებს მუშაობა დიდი დაბრკოლებების ფონზე უწევთ.

ECPMF-ის ანგარიშის მიხედვით,  „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონის მიღება და „ლგბტ პროპაგანდის“ შესახებ შემოთავაზებული კანონპროექტი მედიის მდგომარეობას კიდევ უფრო აუარესებს.

„დამოუკიდებელი ჟურნალისტებისა და საინფორმაციო საშუალებების დაუღალავი შრომა საქართველოში იძლევა გარკვეულ იმედს ქვეყანაში პრესის თავისუფლების მომავლის შესახებ, მაგრამ ის კვლავ რთულ გამოწვევად რჩება“.

„პრესისა და მედიის თავისუფლების ევროპული ცენტრის“ (ECPMF) დელეგაცია თბილისში 2024 წლის გაზაფხულზე იმყოფებოდა.

მისიის ფარგლებში ECPMF ქართველ ჟურნალისტებსა და მედიის წარმომადგენლებს, არასამთავრობო ორგანიზაციებს, აქტივისტებს, პოლიტიკოსებს, კომუნიკაციების ეროვნულ კომისიასა და საქართველოს სახალხო დამცველის ოფისს შეხვდა.

რა მოხდა სინამდვილეში

13 ივლისს კახეთში წნორში „ცოდნის კაფემ“ უფროსი და ახალგაზრდა თაობების წინასაარჩევნო განწყობების კვლევის პრეზენტაციაზე ადგილობრივი მოსახლეობა და პოლიტიკური პარტიები მიიწვია. შეხვედრის მეორე ნაწილში სხვადასხვა პარტიის წარმომადგენლებმა მოქალაქეებს მათი გამოწვევების საპასუხოდ, საკუთარი პროგრამები გააცნეს.

როგორც „ცოდნის კაფე“ ფეისბუკის ოფიციალურ გვერდზე წერს, პრეზენტაციას 8 პოლიტიკური პარტიის წარმომადგენლები ესწრებოდნენ. მათივე ინფორმაციით, შეხვედრაზე მოწვეულნი იყვნენ, თუმცა, მას არ დაესწრნენ "ქართული ოცნება“, "ხალხისთვის" და "მოქალაქეები". 

რა გვიამბო "საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა"? 

13 ივლისსვე, 23:45 წუთზე „პირველი არხმა“ საკუთარ ვებგვერდზე „ლელოს“ მიერ გავრცელებული ინფორმაცია სრულიად და უცვლელი სახით გამოაქვეყნა. "ლელოს" ალბომიდან ტელევიზიამ მასალის მთავარ ფოტოდ ის შეარჩია, რომელზეც ანა ნაცვლიშვილი, ნანა ბაგალიშვილი, ნინო ზაუტაშვილი და  დეა მეტრეველი ჩანან. ახალ ამბავს სათაურად კი დაურთო: "„ლელოს“ ლიდერები წნორში მოსახლეობას შეხვდნენ". 

აღსანიშნავია, რომ "პირველი არხი" ამ ამბის გაშუქებისას მხოლოდ "ლელოს" მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას დაეყრდნო. ტელევიზიამ შეხვედრის დამატებითი დეტალები არც „ცოდნის კაფეს“, არც NDI-ის, არც ფოტო მასალაში ასახულ სხვა პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენლებთან და არც თავად ნინო ზაუტაშვილთან არ მოიძია და გადაამოწმა.

ამბიდან მეორე დღეს, 14 ივლისს "საზოგადოებრივი მაუწყებლის" წამყვანმა ფეისბუკის საკუთარ გვერდზე პოსტი გამოაქვეყნა, სადაც თქვა, რომ არასწორად გავრცელდა ინფორმაცია, თითქოს, ის "ლელოს" ლიდერია და წესით, ამის შესახებ მისთვის უნდა ეკითხათ. 

"მედიაჩეკერთან" საუბრისას კი ზაუტაშვილმა თქვა, რომ მისთვის ძალიან გასაკვირია, როდესაც "საზოგადოებრივი მაუწყებლი" ამ ფოტოთი და ამ სათაურით აქვეყნებს მასალას, ისე რომ მისთვის არც კი უკითხავთ, თუ რა მიზეზით იყო  კახეთში მიწვეული.

"ეს იყო მოქალაქეებისა და 8 პოლიტიკური პარტიის წარმომადგენლების შეხვედრა, რომელსაც მოდერაციას ვუწევდი. სხვადასხვა დროს არაერთი საინტერესო და მნიშვნელოვანი ფორუმისთვის თუ დისკუსიისთვის გამიწევია მოდერაცია. არანაირი პარტიის ლიდერი არ გახლავართ და არც ვაპირებ. თუ დავაპირებ, უსათუოდ და პირველ რიგში ამას "საზოგადოებრივი მაუწყებელი" გაიგებს“. 

"პირველი არხის" ეს მასალა ფოტო მანიპულაციად და ნინო ზაუტაშვილზე "თავდასხმად" შეაფასა "მედიაჩეკერთან" საუბრისას მედიის მკვლევარმა, ნინო დანელიამ.

"ვფიქრობ, ძალიან მარტივია იმ მიზეზების ახსნა, რა მიზეზითაც "საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა" ფოტოთი მანიპულაციის საშუალებით საკუთარი წამყვანი ერთ-ერთი ოპოზიციური პარტიის წევრად ან თუნდაც მხარდამჭერად წარმოაჩინა. ამ არხს, სამწუხაროდ, არ აქვს და არც ერთი ხელისუფლების პირობებში არ ჰქონია გამოცდილება, იყოს კრიტიკული ხელისუფლების მიმართ, აკონტროლოს ძალაუფლება და იყოს ანგარიშვალდებული სწორედ, საზოგადოების წინაშე, რაც "საზოგადოებრივი მაუწყებლის" უპირველესი ვალდებულებაა. 

მაგალითად, ამ კონკრეტულ შემთხვევაში საჭირო იყო ინფორმაციის გადამოწმება, უნდა დაერეკათ საკუთარ თანამშრომელთან, ასევე პარტია „ლელოში“ და უბრალოდ გაეგოთ, რა ღონისძიება იყო.

აქვე უნდა აღვნიშნო, როდესაც ასეთ მტრულ გარემოში უწევთ მუშაობა დამოუკიდებელ ჟურნალისტებს, უმჯობესია ისინიც მეტად ფრთხილად იყვნენ და არავის მისცენ იმის საშუალება, მსგავსი ფოტო თუ ვიდეო მასალა მათ წინააღმდეგ გამოიყენონ”. 

"ოპოზიციური პარტიების ლიდერები და „ენ-დი-აი“-ს წარმომადგენლები წნორში მოსახლეობას შეხვდნენ. ინფორმაციას პარტია „ლელო“ ოფიციალურ „ფეისბუქ-გვერდზე“ აქვეყნებს, " - ამბობს საინფორმაციო გამოშვების წამყვანი, მარიამ სეთურიძე მასალის წარდგენისას.   

აღსანიშნავია, რომ გამართული შეხვედრა „მოამბემ“ კადრსინქრონში მხოლოდ „ქართული ოცნების“ დეპუტატებს, ირაკლი ზარქუასა და თენგიზ შარმანაშვილის  შეაფასებინა.

„ცალსახად, ნათლად ჩანს როგორ არი ჩართული NDI და IRI აი ამ  წინა პოლიტიკურ ესე იგი საარჩევნო კამპანიაში. უკვე უფინანსებს კიდეც ამ რადიკალებს აი ამ შეხვედრებს მოსახლეობასთან, რომ დეზინფორმაცია გააგრძელონ, დეზინფორმაცია ავრცელონ და ამაში მონაწილეობს, მე შეგახსნებეთ, შემდეგ ეს NDI და IRI და ეს ორგანიზაციები იქნებიან ის ორგანიზაციები, რომელბიც დამკვირვებლის სტატუსით არიან წინასაარჩევნო გარემოს შემუშავებაში და შემდეგ დასკვნები უნდა დადონ. ყველგან ვიტყვით, სადაც საჭიროა, ჩვენს მოსახლეობასთან შეხვედრის დროს და მათ შორის ფაქტები გვაქვს, როგორ თქვენ მიერ საფინანსებულ ღონისძიებაზე, როგორ ხდება პოლიტიკური განცხადებების გაკეთება, დეზინფორმაციის გავრცელება, ჩვენი ლიდერების შეურაცხყოფა", - თქვა ზარქუამ.

შეხვედრის ერთ-ერთმა ორგანიზატორმა, ნანა ბაგალიშვილმა "მედიაჩეკერს" "ქართული ოცნებისთვის" გაგზავნილი მოსაწვევიც აჩვენა.

დიდად არ გამკვირვებია, რომ "საზოგადოებრივი მაუწყებელი" ცდილობს თავისი წამყვანის, ნინო ზაუტაშვილის პროფესიულ დისკრედიტირებას. ნინო "საზოგადოებრივ მაუწყებელზე" ისეთი საზოგადოებრივი ღირებულების მქონე გადაცემას აკეთებს, რომელიც ჩვენს საზოგადოებას ძალიან სჭირდება და რომელიც  ხელისუფლებას აღიზიანებს. მაუწყებლის ხელმძღვანელობა მას კონტრაქტს დღესვე სიამოვნებით  გაუწყვეტდა, თუმცა კარგად იცის, რომ ეს დიდ საჯარო უკმაყოფილებას გამოიწვევს. ამიტომ კონტექსტის გარეშე ასეთი ფოტოების გამოქვეყნებით ცდილობს, რომ ნინოს პოლიტიკური მიუკერძოებლობის მიმართ ეჭვი გააჩინოს".  

„მოამბეში“ გასული მასალა კი "ამერიკის ეროვნულ-დემოკრატიული ინსტიტუტის" დისკრედიტაციის შესაძლებლობად იქცა.

საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნულმა კომისიამ ჩატარებული საზოგადოებრივი აზრის კვლევის შედეგების საფუძველზე, რადიომაუწყებლობის პრიორიტეტები დაამტკიცა. კომისია რადიომაუწყებლობის ლიცენზიების მოსაპოვებელ კონკურსებს სწორედ ამ პრიორიტეტების გათვალისწინებით გამოაცხადებს. საერთო ან სპეციალიზებული რადიო მაუწყებლობის ლიცენზიის მისაღებად კონკურსები ცალ-ცალკე გამოცხადდება. 

კომუნიკაციების კომისიის დაკვეთით რადიომაუწყებლობის პრიორიტეტების კვლევა „აიფიემ მარკეტ ინტელიჯენს კაუკასუსმა“ ჩაატარა და კომისიამ ამ მომსახურებისთვის დღგ-ს ჩათვლით 46 550 ლარი გადაიხადა. 

საზოგადოებრივი აზრის კვლევა 2023 წლის ოქტომბრიდან დეკემბრამდე პერიოდში მიმდინარეობდა და მასში მონაწილეობა 14 სამაუწყებლო ზონის მასშტაბით, 4258-მა რესპონდენტმა მიიღო. 

რადიომაუწყებლობის პრიორიტეტების კვლევის შედეგებით, რადიოს მოსმენის მიზნობრიობის სამი ძირითადი მიმართულება: განტვირთვა-გართობა (მუსიკის მოსმენა, ყოველდღიური საზრუნავისგან დისტანცირება და სხვ.), ახალი ამბების/ცნობების მიღება და შემეცნება გამოვლინდა. ქართულ რადიოსივრცეში იდენტიფიცირებული საჭიროებები კი გადაცემების შინაარსსა და ფორმატს და რადიოს ხელმისაწვდომობის ტექნიკურ მხარეს ეხება.

რადიოს შერჩევის კრიტერიუმებში ყველაზე მნიშვნელოვან ფაქტორებად მუსიკა და საინფორმაციო გადაცემები დასახელდა. რესპონდენტები ყველაზე ხშირად, სწორედ მუსიკასა და ახალ ამბებს უსმენენ. პოპულარულია სპორტული (14%) და სამედიცინო (11%) შინაარსის გადაცემებიც. 

კომისიის დაკვეთით ჩატარებული საზოგადოებრივი აზრის კვლევის მიხედვით, რესპოდენტების უმრავლესობის (57%) აზრით, ყველაზე მოთხოვნადი რადიომაუწყებლის ტიპი, რომლის დამატების საჭიროებაც არსებობს, საერთო რადიოა, გამოკითხულთა 22% კი მიიჩნევს, რომ სპეციალიზებული რადიოს დამატებაც საჭიროა.

გამოკითხულთა 91% თვლის, რომ რადიოები მთელი ქვეყნის მასშტაბით უნდა მაუწყებლობდნენ, მათი 6% კი რეგიონულ რადიოს ემხრობა.

„მაუწყებლობის შესახებ საქართველოს კანონის" მე-4 მუხლის შესაბამისად, კომუნიკაციების კომისია ლიცენზიის მაძიებლებისათვის რადიომაუწყებლობის პრიორიტეტებს საზოგადოებრივი აზრის შესწავლის საფუძველზე 2 წელიწადში ერთხელ  განსაზღვრავს და აქვეყნებს.  

დანართი: საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნული კომისიისა და „აიფიემ მარკეტ ინტელიჯენს კაუკასუსის მიღება-ჩაბარების აქტი.