დიდი ხანია ბიზნესმენებმა და პოლიტიკოსებმა ბავშვებს 1-ლი ივნისი მოპარეს. მათ მთავარ თანამზრახველად კი არც მეტი, არც ნაკლები მედიასაშუალებები იქცნენ.

უკვე სამი წელია, UNICEF-ისა და საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის ერთობლივი პროექტის ფარგლებში ქართულ მედიაში ბავშვთა საკითხების გაშუქების მონიტორინგს ვაკეთებთ. წლიდან წლამდე ტენდენციები უმნიშვნელოდ იცვლება, თუმცა უფრო მსხვილი მასშტაბით თუ შევხედავთ, სიტუაცია ცალსახად გამოსწორებულია. მაგალითად, თუკი 10 წლის წინ რთული იყო იმის ახსნა თუ რატომ არ უნდა გაამხილო, რომელი რაიონის რომელ სოფელში კონკრეტულად რომელი მცირეწლოვანი გააუპატიურეს ან რატომ არ შეიძლება, რომ ომის მსხვერპლ ბავშვს თავიდან გაახსენებინო როგორ დაეღუპა თვალწინ დედა, თავად კი კიდურები დაკარგა, დღესდღეობით ასეთ გამიზნულ თუ უნებლიე ბოროტებას ქართულ მედიასივრცეში იშვიათად შეხვდებით. იშვიათია ისეთი შემთხვევებიც, როდესაც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვებს „ინვალიდებს“, „დებილებს“, „დაუნებს“ და „აუტისტებს“ უწოდებდნენ. თუმცა ამ ყველაფრის პარალელურად, თავი იჩინა ახალმა პრობლემებმა. პროფესიული სტანდარტის შიშით, ჟურნალისტები ან საერთოდ თავს იკავებენ ბავშვთა საკითხებზე მასალების მომზადებისაგან ან ისე ამზადებენ, რომ არასრულწლოვნის ნაცვლად კადრში მხოლოდ ე.წ. „ბლარები“ მოძრაობენ.

ბავშვთა საკითხების გაშუქების კუთხით, გამოსწორებულ და ახლად გაჩენილ პრობლემებთან ერთად არსებობს საკითხები, რომლებიც თითქმის არ იცვლება. ამის საუკეთესო მაგალითია ყოველი წლის 1-ლი ივნისი. გია ვოლსკიდან დაწყებული, „ვენდისითა“ და „ჯინო ფერედაისით“ დამთავრებული, ყველა პოლიტიკოსი, ყველა სახელმწიფო უწყება, ყველა ბიზნესმენი თუ კომპანია სწორედ 1-ლ ივნისს გარდაისახება სანტა-კლაუსად. მათი პიარ სამსახურები წერენ გრძელ-გრძელ პრესრელიზებს, რომლებიც შემდეგ უაპელაციოდ ხვდება ქართულ მედიასაშუალებებში. პრესრელიზებში წაიკითხავთ ამბებს, თუ როგორი კეთილები არიან ქართველი პოლიტიკოსები და ბიზნესმენები; რამდენი კილოგრამი ნუგა-კანფეტი დაარიგეს ამა თუ იმ თავშესაფარში; რამდენი ჰამბურგერი შეიჭამა ამა თუ იმ სწრაფი კვების ობიექტში; რამდენი ბუშტი გაბერა რომელიღაც გამგებელმა და რამდენი ხელი ტანსაცმელი მიუტანა რომელიღაც პარლამენტარმა სოციალურად შეჭირვებულ მრავალშვილიან ოჯახს. საბოლოოდ, 1-ლი ივნისის მოგონებად მომავალი წლის 1-ლ ივნისამდე რჩებიან პოლიტიკოსები, ბიზნესმენები, მერები, გამგებლები, მარკეტინგი, პიარი, ბუშტები, საქანელები და „მეტი პოზიტივი“, ფონად კი ბავშვები.

სინამდვილეში ამ დღის სრული სახელია - ბავშვთა დაცვის საერთაშორისო დღე. ქვეყანაში, სადაც ყოველი მე-4 ბავშვი შიმშილობს და უფრო მეტი სრულფასოვან კვებას ვერ იღებს, სადაც განათლების სფერო ფაქტობრივად ჩავარდნილია, სადაც ბავშვები კვლავაც ჯეინ ეარის დროინდელ თავშესაფრებში ცხოვრობენ, ვერაფერს გეტყვით, რისგან იცავენ ამ ბავშვებს პოლიტიკოსები და ბიზნესები ერთი დღისთვის მიძღვნილი ღონისძიებებით. მაგრამ იმას, რისი მომსწრენიც 1-ლ ივნისს (და არა მხოლოდ ამ დღეს) მედიაში ვართ, პროფესიულ ლექსიკონში თავისი სახელი ჰქვია - ჩურნალიზმი. ეს ტერმინი პირველად BBC-ის ჟურნალისტმა ვასიმ კარიმმა გამოიყენა და ის ჟურნალისტიკის იმ მიმართულებას აღწერს, რომელმაც ზენიტს ინტერნეტისა და საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურების ზეობის ხანაში მიაღწია. საუბარია ჩვენშიც ფართოდ გავრცელებულ პრაქტიკაზე, როდესაც რეპორტიორებს ფაქტობრივად „მაუსის“ ფუნქცია აკისრიათ და ვებგვერდებზე მხოლოდ პრესრელიზებიდან თუ ოფიციალურად წინასწარ გამზადებული მასალებიდან „დაკოპირებულ“ ამბებს შეხვდებით.

სწორედ ჩურნალისტები გახდნენ ქართველი პოლიტიკოსებისა და ბიზნესმენების მთავარი თანამზრახველები 1-ლი ივნისის ბავშვებისთვის მოპარვისა და პიარის კეთების საერთაშორისო დღედ ქცევაში. რა თქმა უნდა, სიმარტივე მიმზიდველია, არაფერი უდგას წინ პიარში წასული ყოფილი ჟურნალისტის დაწერილი ტექსტის საიტზე გადატანას, თუმცა დროდადრო, ალბათ საკუთარ თავებს უნდა შევახსენოთ, რომ სწორედ 1-ლ ივნისს მოტინგიცე პოლიტიკოსების უპასუხისმგებლობის გამო იშიმშილებენ ბავშვები 2 ივნისს, რომ მომავალ წელსაც, სწორედ ეს ბიზნესმენები შემოგვასაღებენ ქველმოქმედებას სოციალურ პასუხისმგებლობად, რის ხარჯზეც მხოლოდ მათი კომპანიების შემოსავლები გაიზრდება. 1-ლი ივნისი ბავშვთა დაცვის საერთაშორისო დღის ნაცვლად, ისევ ბავშვთა ზოოპარკში წაყვანის დღე გვეგონება. ჩვენ კი ისევ „მაუსებად“ დავრჩებით.

8 ივნისს ოფიციალურად გაიხსნა წინასაარჩევნო მარათონი. ერთი დღით ადრე საქართველოს ყოფილმა პრემიერ-მინისტრმა მედიის წარმომადგენლებს პრესკონფერენციაზე დაუძახა. ბუნებრივია, უბრალო დამთხვევა არ არის, რომ ბიძინა ივანიშვილი სწორედ წინასაარჩევნო კამპანიამდე ისევ გამოდის სცენაზე. გამოდის, რადგან თვლის, რომ “ქართულ ოცნებას” მისი დახმარება სჭირდება. სინამდვილეში კი მას სჭირდება “ქართული ოცნების” გამარჯვება.

ცხადია, ჩვენი საუბრის თემა არ გახლავთ ყოფილი პრემიერი. ჩვენ ვსაუბრობთ მედიაზე, რომელიც უდიდესი დილემის წინაშეა - დაექვემდებაროს თუ არა ივანიშვილის პირობებს და ითამაშოს თუ არა მისი წესებით?!

საქართველოს ნებისმიერი მოქალაქე აღიარებს, რომ ქვეყნის პოლიტიკურ ცხოვრებას მართავს ბიძინა ივანიშვილი. ფორმალურად დღეს მას ერთადერთი სტატუსი აქვს - მოქალაქე, რომელიც იმავდროულად არის არსამთავრობო ორგანიზაცია “მოქალაქისა” და თანაინვესტირების ფონდის დამფუძნებელი. თავად ის აღნიშნავს, რომ მისი ძირითადი კაპიტალი ქართველი ხალხის „ჭარბი“ ნდობაა. ამბობს, რომ აწარმოებს შიდა კვლევებს, გააჩნია ყველა მნიშვნელოვან საკითხთან დაკავშირებით სტატისტიკა, მაგრამ არ ასახელებს არც მკვლევართა ვინაობას და არც მეთოდოლოგიას. ჩვენ კი ვიცით, რომ ის მართავს პოლიტიკურ გაერთიანება “ქართულ ოცნებას”, რომელიც ჩვენს ხელისუფლებას წარმოადგენს. ხელისუფლების წევრები ემორჩილებიან მას, მაგრამ ამას ხელს ვუწყობთ ჩვენც, როდესაც მას ვექცევით ისე, როგორც მოქმედ პრემიერ-მინისტრს.

ივანიშვილი მუდმივად საუბრობს პირველ პირში, როდესაც ხელისუფლების მიღწევებს ასახელებს, პირდაპირ აღიარებს, რომ პრემიერი მას ეკითხებოდა, როდის უნდა წასულიყო, აღიარებს, რომ მასთან გადიან კონსულტაციებს და ა.შ. ჩვენ მას ვაძლევთ ლეგიტიმაციას, რომ მართოს ქვეყანა კულისებიდან. სამწუხაროდ, ამის საშუალებას მას ასევე აძლევს მედია, რომელიც, თავის მხრივ, დიდწილად განსაზღვრავს ქვეყნის მოსახლეობის ცნობიერებას.

რა იქნება იმ შემთხვევაში, თუ მედია უარს იტყვის ბიძინა ივანიშვილის მთავარ ფიგურად პრეზენტირებაზე და მუდმივად შეგვახსენებს, რომ არაფორმალური მმართველობა დემოკრატიული სახელმწიფოსთვის ნონსენსია? გავუკეთოთ მას იგნორირება და თუკი ვახსენებთ, მოვიხსენიოთ, როგორც ყოფილი პრემიერი და მოქმედი მმართველი, რომელმაც საკუთარი წასვლით ჩამოიხსნა პასუხისმგებლობა, რომ არ დაეკარგა ხალხის ნდობა - კაპიტალი, რომელიც, მისი თქმით, ყველაზე დიდი ძალაა მისთვის.

რისი საშუალება მივეცით მას გუშინ?

გასულ ხუთშაბათს ის მივიდა საზოგადოებრივი მაუწყებლის სტუდიაში სტუმრად სალომე ასათიანთან. მას იქ არ დახვდა ის გარემო, რომელსაც ელოდა. ის ელოდა, რომ ისაუბრებდა საკუთარ წერილზე, რომელიც რამდენიმე დღით ადრე გამოაქვეყნა. „რადიო თავისუფლების“ კორესპონდენტმა კი მას დაუსვა კრიტიკულ შეკითხვები და არ მისცა საშუალება, თავიდან აერიდებინა ეს კითხვები. პასუხის არგაცემის შემთხვევაში ჟურნალისტი აღნიშნავდა, რომ ივანიშვილი შეკითხვას არ პასუხობდა. ამიტომ ივანიშვილი „რადიო თავისუფლების“ კორესპონდენტს ელაპარაკა ისე, როგორც ნაციონალს (ანუ, მისი გაგებით, ქვეყნის მთავარ მტერს) და ვერ დაფარა გაღიზიანება, ბრაზი, განრისხება.

ამ ინტერვიუში ნათლად გამოჩნდა, რომ ის ვერ იტანს უმცირეს წინააღმდეგობასაც კი და მით უმეტეს არ უყვარს წინააღმდეგობა იქ, სადაც ამას არ ელის. ამიტომ სალომე ასათიანთან ინტერვიუში ის პრაქტიკულად გაშიშვლდა და დამარცხებულმა დატოვა სტუდია.

ამ სურათის გამოსასწორებლად ივანიშვილი იღებს გადაწყვეტილებას, რომ დებატები გამართოს მისდამი კრიტიკულად განწყობილ მედიასაშუალებებთან ( “რუსთავი 2” და “ტაბულა”), მაგრამ უკვე წინასწარ გაწერილი ფორმატით.

„ჟურნალისტები რიგრიგობით სვამენ კითხვებს, რესპონდენტი პასუხობს, კითხვების თანმიმდევრობას და რეგლამენტს უზრუნველყოფს მოდერატორი”, - ამონარიდი უძილაურის მიერ გამოგზავნილი წინასწარი შეთანხმებიდან.

ერთი სიტყვით, ივანიშვილი ცდილობს, ერთი მხრივ, ეპაექროს ოპონენტებს მოდერატორის დახმარებით, რომელიც მის კომფორტს უზრუნველოყოფს და, მეორე მხრივ, გადაფაროს გასული კვირის მარცხი. ამის საშუალებას მას არ აძლევს “რუსთავი 2”, რომელიც აცხადებს, რომ არ ექვემდებარება მის მოთხოვნებს და თუ სურს ინტერვიუ, ეპატიჟება საკუთარ სტუდიაში, ტოკ-შოუ “არჩევანში”, წამყვანის პირისპირ, ყოველგვარი მოდერატორის გარეშე.

ბუნებრივია, ივანიშვილი არ თანხმდება ამ ფორმატს. ამიტომაც სცენარი იცვლება და 7 ივნისს ტარდება პრესკონფერენცია, სადაც ივანიშვილი სასიამოვნო კითხვებს 15-20 წუთი პასუხობს მშვიდად, ხოლო უსიამოვნო კითხვების შემთხვევაში საქმეში ერთვება მოდერატორი უძილაური და აჩერებს ჟურნალისტს, როგორც ეს ეკა კვესიტაძის შემთხვევაში იყო.

ასე რომ, ნებსით თუ უნებლიეთ, გუშინ მედიამ ბიძინა ივანიშვილს მისცა საშუალება, განეხორციელებინა საკუთარი გეგმა. მას არაფერი უთქვამს ახალი, მაგრამ გამოვიდა დიდ სცენაზე და სტარტი აიღო დიდი წინასაარჩევნო მარათონის წინ.

თუკი მომდევნო 4 თვის განმავლობაში მედია დაექვემდებარება ივანიშვილის პირობებს, ის უზრუნველყოფს, რომ საქართველოს მოსახლეობამ უკვე ფორმალურად აირჩიოს არაფორმალური მმართველი. ივანიშვილი არ იღებს მონაწილეობას არჩევნებში, ის „ეხმარება“ მისდამი უპირობოდ დაქვემდებარებულ პოლიტიკურ პარტიას იმისთვის, რომ მომავალი 4 წლის განმავლობაში ისევ კულისებიდან მართოს ქვეყანა.

და ამაზე პასუხისმგებლობას პირველ რიგში აიღებს მედია.

ეთიკური ჟურნალისტიკის პრინციპების მიხედვით, საინფორმაციო გამოშვებაში გასული ყველა ამბავი შერჩეული უნდა იყოს რედაქციის მიერ, მედიასაშუალება თავად უნდა წყვეტდეს, რომელი მოვლენა არის საზოგადოების ინტერესის საგანი და საკუთარი სარედაქციო პოლიტიკის შესაბამისად წყვეტდეს რა გავიდეს ეთერში და რა - არა. სწორედ ამას ისახავს მიზნად „მაუწყებლობის შესახებ კანონის 661-ე მუხლი, რომლის მიხედვითაც აკრძალულია ადმინისტრაციული ორგანოს, პოლიტიკური პარტიის, თანამდებობის პირისა და საჯარო მოსამსახურის მიერ მაუწყებლის დაფინანსება, აგრეთვე მისი მომსახურების შესყიდვა და მაუწყებლის პროგრამების მომზადების ან/და ეთერში გადაცემის პირდაპირი ან ირიბი დაფინანსება ან თანადაფინანსება”.

მაუწყებელმა აუდიტორია შეცდომაში არ უნდა შეიყვანოს. მაყურებელმა უნდა იცოდეს, რომ კონკრეტული ინფორმაცია იმიტომ მოხვდა საინფორმაციო გამოშვებაში, რომ მას აქვს საინფორმაციო ღირებულება და არა იმიტომ, რომ რომელიმე უწყებამ თანხა გადაიხადა ეთერში მოსახვედრად.

თუმცა, საქართველოს კანონმდებლობა გამონაკლისს უშვებს და ამბობს, რომ ადმინისტრაციულ ორგანოს შეუძლია შეისყიდოს მაუწყებლის მომსახურება „საზოგადოებისათვის მნიშვნელოვანი ინფორმაციის გავრცელების მიზნით“. სწორედ ამ ჩანაწერით ხდება გამართლება ეთერში დაფინანსებული სიუჟეტების გაშვებისას.

2016 წლის 28 მარტს „მედიაჩეკერმა“ გამოაქვეყნა სტატია “კონტრაქტები ტელემედიას ხელისუფლებისგან”, რომელიც ადგილობრივი ხელისუფლების მიერ რეგიონული ტელევიზიებისგან მომსახურებების შესყიდვას ეხებოდა. სატენდერო დოკუმენტაციის შესწავლის შემდეგ აღმოჩნდა, რომ მუნიციპალიტეტები მედიასაშუალებებისგან საინფორმაციო გამოშვების დროსაც ყიდულობენ. მაგალითად, რუსთავის გამგეობამ „ქვემო ქართლის ტელე-რადიო კომპანიის“ (რუსთავი) საინფორმაციო გამოშვებების საეთერო დრო შეიძინა. ხელშეკრულება სენაკის გამგეობასა და ტელეკომპანია „ეგრისს“ შორისაც დაიდო. ტელეკომპანიის ხელმძღვანელი მედიაჩეკერთან საუბარში ამბობდა, რომ ხელშეკრულების ფარგლებში სიუჟეტები საინფორმაციო გამოშვებებშიც გადიოდა.

მაშინ „მედიაჩეკერთან“ საუბრისას კომუნიკაციების ეროვნულმა კომისიამ დაადასტურა, რომ კანონით დაუშვებელია საინფორმაციო გამოშვებების და საზოგადოებრივ პოლიტიკური გადაცემების ნებისმიერი ფორმით დაფინანსება მესამე პირების მიერ. იქვე დაგვპირდა, რომ ამ საკითხს შეისწავლიდნენ.

მოგვიანებით, მარეგულირებელმა საკითხი მართლაც შეისწავლა და დასკვნაში მხოლოდ კანონის მუხლი გაიმეორა, აღნიშნა, რომ ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების მიერ „ეგრისისა“ და „ქვემო ქართლის ტელერადიო კომპანიის“ სატელევიზიო მომსახურების შესყიდვა „არ ჩაითვლება კანონდარღვევად თუ აღნიშნული მოხდა საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანი ინფორმაციის გავრცელების მიზნით“.

რამდენად არის საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანი ინფორმაცია რაც ამ კონტრაქტის ფარგლებში ეთერში რეალურად გადის?

„ქვემო ქართლის ტელე-რადიო კომპანიის" გენერალური დირექტორი გიორგი მგალობლიშვილი „მედიაჩეკერთან“ საუბარისას ამბობდა:

“ვაშუქებთ, მაგალითად მერი გავიდა და მოსახლეობას შეხვდა. ვწერთ მერს და ვწერთ კმაყოფილ ან უკმაყოფილო მოსახლეობას. ძირითადად ასეთია. ასევე ტოკ-შოუში დროს ყიდულობენ და მოდიან”.

სენაკის მუნიციპალიტეტთან 20 ათას ლარიანი კონტრაქტის გაფორმების შესახებ „ეგრისის“ დირექტორი მერაბ ჩიქობავა ამბობს, რომ გამგეობამ ამ ტენდერით საინფორმაციო გამოშვებაში სიუჟეტების გაშვებაც შეისყიდა:

“ვაშუქებთ რაღაც-რაღაცებს რაც ხდება სენაკში, საინფორმაციოში სიუჟეტებს ვაკეთებთ. ყველანაირი სიუჟეტი შეიძლება იყოს. მაგალითად, გზები რომ კეთდება, ახალი რამე რომ გაიხსნება, სტუმარი ჩამოვა და ა.შ. საინფორმაციოში ვუშვებ და ისედაც ვუშვებ, თვითონ აკეთებენ, თავისი გადაცემები მოაქვთ”,- ამბობს ჩვენთან საუბარში ჩიქობავა.

არის თუ არა მოსახლეობასთან მერის შეხვედრა, გზების გაკეთება, სტუმრის ჩამოსვლა და რეგიონში მომხდარი „რაღაც-რაღაცეები“ საზოგადოებრივად იმდენად მნიშვნელოვანი საკითხი, რომ მის გასაშუქებლად მართებულია კანონის გამონაკლისის გამოყენება? - კომისიის დასკვნის მერეც გაუგებარი რჩება.

როგორ სრულდება კანონი პრაქტიკაში, ასრულებს თუ არა მიზანს და რა გავლენას ახდენს მედიაბაზარზე ამგვარი კონტრაქტების ფარგლებში მომზადებული მასალები, ეს ჯერ არ შესწავლილა.

მანამდე კვლავ ფორმდება სახელმწიფო სტრუქტურებთან „მომსახურების შესყიდვით“ დასათაურებული ხელშეკრულებები სადაც ასეთ პირობებსაც ამოიკითხავთ:

„მუნიციპალიტეტის მერიის და საკრებულოს საქმიანობის ამსახველი სიუჟეტების საინფორმაციო გამოშვებაში გაშვება; ტელეკომპანიის საეთერო ბადეში არსებულ თოკ შოუებში ქალაქ რუსთავის მუნიციპალიტეტის მერიის და საკრებულოს წარმომადგენლების მიწვევა (პირდაპირი ეთერი ან ჩანაწერი); ტელეკომპანიის ეთერში, თვითმმართველობის საქმიანობის შესახებ გასულ გადაცემებში თვითმმართველობის თანამშრომლების არაქონებრივი უფლებების (პატივი, ღირსება, საქმიანი რეპუტაცია ან პირადი ინფორმაციის შემლახავი ცნობა) დაცვა“.

მაყურებელს კვლავაც ეგონება, რომ თავად ტელევიზიამ გადაწყვიტა მაგალითად ტოქ-შოუს თემა, სტუმრები და ეთერში გადაცემული ინფორმაციაც საზოგადოების ინფორმირებისთვის მნიშვნელოვანია. დამკვიდრებული პრაქტიკის თანახმად, წარწერა დაფინანსების შესახებ ეკრანზე არსად ჩანს.

ამ, ან მსგავსი სათაურით გამოქვეყნებული განცხადების რაოდენობა ბოლო ერთი წლის განმავლობაში ათეულობითაა, ასე იყო წინა წლებშიც, სულ ასეა: ვაკანსიებისა თუ განცხადებების, კერძო სტრუქტურებისა და სახელმწიფო დაწესებულებების ვებებზე, კონკურსში მონაწილეობის მისაღებად, ყველაზე ხშირად სწორედ პროფესიით ჟურნალისტებს ეპატიჟებიან. საძიებო სისტემებს უჭირთ მოიძიონ განცხადება ექიმების, ფერმერების, ინჟინრების და სხვა პროფესიებისთვის გამოცხადებული კონკურსების შესახებ.

მედიაკონკურსების უმეტესი ნაწილი თემატურია და ჟურნალისტებს თემასთან ერთად მასზე მუშაობისთვის გარკვეულ პერიოდს უწესებს, კონკურსის ორგანიზატორთა ნაწილი უფრო შორსაც მიდის და საკითხის გაშუქების კონტექსტსაც განსაზღვრავს.

კაცმა არ იცის, გააშუქებდა თუ არა ქართული მედია წელს - თუ რას ცვლის შენობების დათბუნება და კარ-ფანჯრის გამოცვლა ენერგოეფექტურობის კუთხით, რომ არა შესაბამისი კონკურსი, რომლის მიზანი საზოგადოების ფართო ფენებში მდგრადი ენერგეტიკული ტექნოლოგიების გამოყენების პოპულარიზებაა. ან ეცდებოდა თუ არა მედია შშმ პირთა დისკრიმინაციის შემცირებას; დაუთმობდა თუ არა დროს ფსიქიკური პრობლემების მქონე ადამიანებს; აქტიურად მიაწვდიდა კი ინფორმაციას აუდიტორიას ბუნებრივი კატასტროფების შესახებ რისკების შესამცირებლად; ჩათვლიდა თუ არა მასალის ავტორი, რომ ,,თანამედროვე კონტრაცეფცია აბორტის ალტერნატივაა” რომ არა შესაბამისი კონკურსი.

კითხვები და პრობლემები სახელმწიფო უწყებების მიერ გამოცხადებულ კონკურსებთან დაკავშირებით უფრო ღრმავდება. შეძლო, ან შესაძლებელია კი მედიამ ტრეფიკინგის საკითხები ისე გააშუქოს, რომ რეალურად იკვლიოს - რამდენად ეფექტურია სახელმწიფოს მუშაობა ამ მიმართულებით, ან შეძლოს ოჯახში ძალადობის კუთხით სამართალდამცავი სისტემის ეფქტურობის ობიეტური მონიტორინგი, მაშინ როცა მასალას სამინისტროების მიერ გამოცხადებული კონკურსების ფარგლებში ამზადებს.

არადა, ყველა ის ,,საკონკურსო თემა”, რომელიც ჩამოვთვალეთ და არ ჩამოგვითვლია, ბუნებრივადაც, კონკურსების გარეშეც უნდა გამხდარიყო მედიის ინტერესის საგანი.

ამგვარი კონკურესების კარნახის გარეშე შექმნილი მედიაპროდუქტისთვის კი გვაქვს სხვა - იშვიათი კონკურსები, რომელიც ყოველგვარი თემის კონკრეტიკისა და აქცენტების კარნახის გარეშე უფასებს მედიას პროფესიონალიზმს, გამბედაობას, ოპერატიულობას, გულწრფელობას, პატიოსნებას, ყველა იმ თვისებას, რაც სულ უფრო და უფრო იშვიათი ხდება სივრცეში, სადაც მედიის დღის წესრიგსა და შინაარსს დაწესებული ჯილდოს მოცულობა და წონა განსაზღვრავს.

ის, რომ ძველი თაობა ახალი თაობით უკმაყოფილოა, მხოლოდ დღევანდელი პრობლემა არ არის. ასე იყო ყოველთვის და, ალბათ, მომავალშიც ასე იქნება.

არ ვაპირებ იმის მტკიცებას, თუ როგორი კარგი თაობა ვართ, რომ ჩვენც ბევრს ვაკეთებთ – ეს ისედაც კარგად დაინახეს 13 ივნისის ტრაგედიის დროს, მაგრამ, როგორც ყოველთვის, უცბად ატაცებულ თემებს მალევე ივიწყებენ, იმის მიუხედავად, მნიშვნელოვანია თუ არა. და, ალბათ, ვერც ვერასდროს დააფასებენ ჩვენს თაობას, თუ ვინმე არ დაგვეხმარა თვითრეალიზებაში, თუ ვინმემ არ მოგვცა სტიმული, თუ ვინმემ არ დაგვინახა და წაგვახალისა ან, უბრალოდ, სწორად შეგვაფასა.

ამ მხრივ დიდი როლი აქვს მედიას.

მე, პირადად, თითქმის არ მახსენდება პოზიტიური რეპორტაჟი ჩვენს თაობაზე. რატომღაც, ჩამოყალიბდა ტენდენცია, რომ ბავშვებმა არაფერი იციან და მათ მხოლოდ მარიონეტებად თუ გამოიყენებენ ისევე, როგორც თოჯინების თეატრში – თოჯინას, რომელსაც ყურადღებას არავინ აქცევს, მაგრამ სინამდვილეში სწორედ ის არის მნიშვნელოვანი ფიგურა. საუბრობენ ჩვენი თაობის „პრობლემებზე” (დიახ, ეს სიტყვა ბრჭყალებს მოითხოვს, რადგან ის, რაზეც უფროსები მედიაში საუბრობენ, ჩვენი თაობის პრობლემა კი არა, მათი პრობლემებია ჩვენთან ურთიერთობაში) და არასდროს კითხულობენ, რა გვაწუხებს სინამდვილეში, რაზე გვინდა საუბარი, რატომ ვართ განმსჭვალულნი ასეთი პროტესტის გრძნობით ან, იქნებ, პრობლემების გარდა იმით დაინტერესდნენ, თუ რა მოგვწონს, რას ვაპირებთ მომავალში, იქნებ ჩვენი გეგმები უფრო პერსპექტიული, ორიგინალური და თანამედროვეა, ვიდრე უფროსი თაობისა.

ბოლო დროს მედიაში არასწორად და დამახინჯებულად გავრცელებულმა ინფორმაციამ ჩვენი თაობის ზოგიერთ წარმომადგენელზე ბევრი პრობლემა შეუქმნა როგორც ბავშვებს, ასევე უფროსებს, შიშის გრძნობა ჩანერგა ჩვენი თაობის მიმართ. ვიცი, მესმის, რომ ჟურნალისტმა მაყურებელს, მსმენელს, მკითხველს აუცილებლად უნდა მიაწოდოს ინფორმაცია, მაგრამ ნუ დაგვავიწყდება, რომ ჟურნალისტმა დაზუსტებული ინფორმაცია უნდა გაავრცელოს და არა ჭორის დონეზე გაგონილი მასალა.

ყველას გვაქვს საკუთარი აზრის გამოთქმის უფლება და სხვა ვალდებულია, პატივი სცეს ჩვენს აზრს. მე ჟურნალისტებს მინდა მივმართო:

გამარჯობა, მე ელენე ვარ, 15 წლის. მომავალში ჟურნალისტობას ვაპირებ. იმისთვის, რომ წარმატებული და პროფესიონალი ჟურნალისტი ვიყო, ყველაფერს ვაკეთებ: დავდივარ მოსწავლე ახალგაზრდობის ეროვნულ სასახლეში, ვარ სასახლის ჟურნალის – „Online თაობის” კორესპონდენტი, ვცდილობ, მონაწილეობა მივიღო სხვადასხვა აქტივობაში... მაგრამ ჩემ გარშემო არიან ბავშვები, რომლებიც ასე აქტიურად ცხოვრებას ვერ ახერხებენ, ძირითადად, ინფორმაციის არქონის გამო.

მოგმართავთ თქვენ, ჟურნალისტებო! ჩვენც გვკითხეთ აზრი, მოგვეცით საშუალება, ფართო საზოგადოებას გავაცნოთ თავი, ჩვენთან ერთად იმსჯელეთ ამა თუ იმ საკითხზე, ჩვენთან ერთად ან ჩვენი დახმარებით გაიგეთ, რა არის ჩვენი პრობლემა და, იქნებ, ერთად უკეთესი გამოსავალი ვიპოვოთ.

მოგვეცით შესაძლებლობა, დაგეხმაროთ!

ელენე ტუშური, მოსწავლე ახალგაზრდობის სასახლის მედიასტუდია „დრო“

„რომელ საუკუნეში მეფობდა დავით აღმაშენებელი?“, „რა მოხდა 9 აპრილს?“, „ვინ გაიმარჯვა საქართველო - ვიეტნამის ომში 1956 წელს?“ „საქართველოს რიგით რომელი პრეზიდენტი იყო კონსტანტინე გამსახურდია?“ „რელიგიური ხართ?“ „რას ფიქრობთ ერთსქესიანთა ქორწინებაზე?“,„კაი ბიჭობა გირჩევნიათ თუ ტორტი?“ - ამ და სხვა ამგვარ კითხვებზე მომზადებული ე.წ. ვოქს-პოპები, იგივე ქუჩის გამოკითხვები ჩვენი მედიის ჰობი და ამავდროულად, საეთერო ბადის შესავსები ერთ-ერთი ფავორიტი ტექნიკაა. დროთა განმავლობაში, სიმარტივის, დროისა და ენერგიის ეკონომიის თუ უბრალოდ არცოდნის გამო, ტელეეთერებსა თუ ვებ-გვერდებზე „ვოქს-პოპებმა“ თავიანთი პირვანდელი დანიშნულება დაკარგეს და საერთოდ აღარაფერი აქვთ საერთო იმასთან, რასაც გულისხმობს სიტყვა Vox populi(ლათ. ხალხის ხმა).

ცნების უკეთ გასაგებად, ზოგჯერ უმჯობესია უკუღმა ლოგიკით სვლა და საუბარი იმაზე თუ რას არ გულისხმობს ეს ცნება. მაგალითად, თუკი ჟურნალისტი დადგება ქუჩაში, გაიშვერს მიკროფონს, დასვამს შეკითხვას და ჩაწერს 15 შემთხვევით გამვლელს, შემდეგ ღმერთმა-უწყის-რა-ლოგიკით ან როგორც-მოუნდება-იმ-ლოგიკით დაამონტაჟებს და ეთერში გაუშვებს მას, ეს არამც და არამც არ ნიშნავს, რომ ეთერში ვოქს-პოპი გავიდა. ქუჩის გამოკითხვას ქუჩის გამოკითხვად, სინადვილეში, მასალის მომზადების ტექნიკაზე მეტად, მასალის (დასმული შეკითხვის) შინაარსი აქცევს.

ქართული ენის მოუხეშაობის ან პროფესიული ტერმინოლოგიის განუვითარებლობის ან რამე სხვა მიზეზით, ტერმინ ვოქს-პოპის დამკვიდრებული ქართულენოვანი თარგმანი („ქუჩის გამოკითხვა“) უსიამოვნოდ ახლოს დგას ტერმინ „სოციოლოგიურ გამოკითხვასთან“. სავარაუდოა, რომ სწორედ ეს აჩენს არამოტივირებულ სურვილს ჟურნალისტებში, რომ მათ მიერ მომზადებულ ვოქს-პოპებს სოციოლოგიური გამოკითხვების შედეგების ამბიცია ჰქონდეთ. მაგალითად, გაზომონ ზოგადი განათლების დონე თბილისის, ლაგოდეხის ან ლეჩხუმის მოსახლეობაში, დაადგინონ სკოლაში ისტორიისა და ლიტერატურის სახელმძღვანელოებში წაკითხული ტექსტებიდან 15-20 წლის შემდეგ დამახსოვრებული ინფორმაციის მოცულობა, ან გაარკვიონ მოსახლეობის რა პროცენტს სჯერა რომ კვერცხი უფრო ადრე გაჩნდა ვიდრე ქათამი. საბოლოო ჯამში, ასეთი გამოკითხვებიდან, ქართველი ერის დეგრადირებაზე, ახალგაზრდა თაობის უცოდინრობაზე გულისტკივილი და ვირუსული ვიდეოების კატეგორიაში დასახარისხებელი რამდენიმე სახალისო პასუხი შერჩება ხოლმე ინფორმაციის მომხმარებელს. ყველაზე ტრაგიკული კი ის არის, რომ რამდენიმეწლიანი ტრადიციის შემდეგ, თითქმის არ დარჩა მეინსტრიმული მედიასაშუალება ერთი ასეთი ფსევდო ვოქს-პოპი რომ არ მოიძიებოდეს მის არქივში.

ეს პროფესიული გაუგებრობა იოლად მისატევებელ ნაკლად შეიძლება გამოჩნდეს მეორე მანკიერ „ტრადიციასთან“ შედარებით, რომელიც ასევე ხშირია ვოქს-პოპებში -ეს არის წინასწარგანწყობით დასმულ შეკითხვებზე, სასურველი პასუხების მოლოდინით მომზადებული ქუჩის გამოკითხვები. ქრესტომათიულ ნიმუშად GDS-ის გადაცემა „ბინა 18“-ში რამდენიმე კვირის წინ გასული გამოკითხვა უნდა ჩაითვალოს. გადაცემის გუნდმა მძვინვარე ჰომოფობი მიავლინა ქუჩაში, რათა გაერკვიათ მოსწონთ თუ არა თბილისის მაცხოვრებლებს ერთი და იმავე სქესის ადამიანებს შორის ქორწინების იდეა და საერთოდ რა დამოკიდებულება აქვთ მათ კონკრეტული სოციალური ჯგუფის მიმართ. შედეგი მოსალოდნელი, ბოროტი და ეჭვი მაქვს, გადაცემის გუნდისათვის სასურველი დადგა.

უახლეს მაგალითად „იმედის დილის“ 13 მაისის გამოშვებაში გასული ვოქს-პოპი შეგვიძლია ჩავთვალოთ. გადაცემის მთავარი თემა, ალბათ, უკვე დიაგნოზი იყო („მოდად ქცეული ათეიზმი“), თუმცა კულმინაციად ლაღმა გოგონამ ჩამოირბინა რუსთაველის გამზირზე და გამვლელებს რამდენიმე შეკითხვა დაუსვა. გაარკვევდა რა, რომ გამვლელებს რელიგიისადმი კარგი ან ნეიტრალური დამოკიდებულება ჰქონდათ, შემხვედრი შეკითხვა მზად იყო: „- ეკლესიური ხართ?“ აბა როგორ შეიძლება რომ თბილისის ქუჩებში გამვლელი რელიგიური, მაგრამ არაქრისტიანი აღმოჩნდეს? თან გაითვალისწინეთ, გადაცემის თემა პირდაპირ ამტკიცებდა, რომ ათეიზმი მოდად იქცა. რაც არ უნდა მოულოდნელი იყოს, ჟურნალისტს არ გაუმართლა და რუსთაველის გამზირზე მუსლიმსაც კი გადააწყდა (მისი კლასიფიკაციით რესპონდენტი ალბათ მეჩეთური გახლდათ.)

სინამდვილეში, ზემოთ ნახსენებ პროფესიულ პრაქტიკას იმდენივე აქვს საერთო ვოქს-პოპებთან, რამდენიც მე მოლეკულურ ბიოლოგიასთან. ქუჩის გამოკითხვების არსი, არა სოციოლოგიური გამოკითვის ჩატარება ან საკუთარი გამრუდებული წარმოდგენების პროეცირება, არამედ უბრალო მოქალაქეების განწყობ(ებ)ის დაბალანსებული, სამართლიანი და პატიოსანი ასახვაა. ეს ყველაფერი კი იმის საპასუხოდ, რომ ტრადიციულად, მედია ინტერესდება პოლიტიკოსებით, ჩინოვნიკებით, სელებრითებით, სხვადასხვა უკიდურესობებთან ასოცირებული ადამიანებით, მსხვერპლებით, მოძალადეებით, ხოლო ე.წ. „ჩვეულებრივი მოქალაქეების“ ხმა იშვიათად ისმის. სწორედ ამ „ზე-მიზნიდან“ გამომდინარე, ვოქს-პოპები, ჩვეულებრივ, სამ კატეგორიად იყოფა:

·ხალხის აზრის კვლევა (Public opinion survey) - როგორც წესი, ატარებს კვლევითი, სპეციალიზირებული კომპანია (და არა მედიაკომპანია). მონაცემები გროვდება საგულადგულოდ დამუშავებული კითხვარებით და ხდება მონაცემების სიღრმისეული, პროფესიონალური ანალიზი;

·შეზღუდული კვლევა (Limited survey) - ტარდება ჟურნალისტების მიერ, წინასწარ დამუშავებული კითხვარებით, თუმცა იგი არარეპრეზენტაციულია და შესაბამისად, საფრთხილოა გამოტანილი დასკვნების განზოგადება;

·ქუჩის გამოკითხვა (Street poll)- არ აქვს პრეტენზია სტატისტიკური მონაცემების მიღებაზე და მთავარი მიზანი კონკრტული თემის გარშემო საინტერესო მოსაზრებების, ციტატების მოძიება და მათი მაყურებლამდე/მსმენელამდე მიტანაა.

კლასიფიკაციაზე საკუთარი მიზნის მორგება მხოლოდ ნაწილია იმისა, რაც კარგ ვოქს-პოპს სჭირდება. არ გაგიჩნდეს კვლევის ამბიცია ქუჩის გამოკითხვის ჩატარებისას - ამას დიდი ფილოსოფია არ სჭირდება. გაცილებით უფრო დიდი თავის ტკივილია კითხვის დასმის ფორმა. თუკი ჟურნალისტი იკითხავს, „უნდა არსებობდეს თუ არა სავალდებულო სამხედრო სამსახური?“, დიდია ალბათობა, რომ რესპონდენტი იმას უპასუხებს რასაც ფიქრობს. მაგრამ, თუკი იგი დასვამს შეკითხვას ფორმულირებით: „უნდა ვაიძულოთ თუ არა ახალგაზრდები რომ ჯარში წავიდნენ?“ ანდა „უნდა ჰქონდეთ თუ არა ახალგაზრდებს ახალწვეულების რიგებში დისციპლინირებისა და ვარჯიშის საშუალება?“ დიდია იმის ალბათობა, რომ პირველ შეკითხვაზე პასუხად „არას“ მიიღებთ, მეორე შეკითხვაზე კი „დიახს“, რაც განპირობებული იქნება ერთ შემთხვევაში „იძულების“ ნეგატიური და მეორე შემთხვევაში „დისციპლინირებისა და ვარჯიშის“ პოზიტიური გაგებით.

დანარჩენი კი უკვე ლირიკაა - მათ შორის, რესპონდენტების სამართლიანი შერჩევა, ბალანსი, შეკითხვებისა და მიღებული პასუხების პატიოსნად გაშუქება და ა.შ. ეს უკვე ამ სვეტის ფარგლებს სცდება და მორალის ან ჟურნალისტური სკოლების პირველი კურსის სილაბუსების ფარგლებს უახლოვდება.

სააღდგომოდ სხვადასხვა რაიონის გამგეობების მიერ მოსახლეობისთვის გაფუჭებული ქათმების დარიგების შესახებ ეთერში რამდენიმე სიუჟეტი ვიხილეთ. ერთ-ერთ სიუჟეტში ხალხი პროტესტის ნიშნად აივნებიდან ქათმებს ყრიდა. ჟურნალისტი შეკითხვებით მთაწმინდის გამგეობის წარმომადგენელს მიმართავს “ყველაფერში დამნაშავე ტენდერში გამარჯვებული კომპანია აღმოჩნდა, რომლის სახელწოდებაც მოადგილეს, რომლიც სოციალურ სფეროს კურირებს, არ ახსოვდა, ისევე როგორც არ ახსოვდა, რა თანხა დაუჯდა გამგეობას სოციალურად დაუცველებისთვის ამ საჩუქრების დარიგება”, - ამბობს სიუჟეტში ჟურნალისტი.

გაგიკვირდებათ და დახარჯული თანხისა და ტენდერში გამარჯვებული კომპანიის შესახებ დეტალური ინფორმაცია ჟურნალისტსაც შეეძლო მოეპოვებინა და ამისათვის გამგეობიდან ინფორმაცია საერთოდ არ სჭირდებოდა. სულ რამდენიმე წუთია საჭირო იმისათვის, რომ სახელმწიფო შესყიდვების სააგენტოს ვებგვერდზე შეხვიდეთ და სასურველი შესყიდვა იპოვოთ. ვებგვერდზე ბიუჯეტიდან დახარჯული თანხის შესახებ ყველა ინფორმაცია დევს იმის მითითებით, რომელ კომპანიას რა თანხა რის შესასრულებლად მისცა სახელმწიფომ.

სწორედ აქვე შეეძლო ჟურნალისტს ენახა, რომ მთაწმინდის გამგეობამ სააღდგომოდ 2768 სოციალურად დაუცველი ბენეფიციარისთვის და 50 უსინათლოსთვის გადასაცემი ნობათი შეიძინა, რაც ჯამში ბიუჯეტს 35 710 ლარი დაუჯდა. აქვე უფრო ჩაშლილი ინფორმაციის მოძიებაცაა შესაძლებელი. კონკრეტულად ის, რომ ტენდერში კომპანია “ნილიმ” გაიმარჯვა, ქათმები “სავანეთის” იყო, 900 გრამს იწონიდა და ცალში 3 ლარი და 85 თეთრი გადაიხადეს.

თუ ამ კომპანიის შესახებ დაგაინტერესებთ ინფორმაცია, იმავე ვებგვერდზე შეგიძლიათ ნახოთ, რა დროს და რა სახელმწიფო ტენდერი მოუგია, ხოლო ბიზნესის რეესტრი გაძლევთ შესაძლებლობას კომპანიის დაარსებიდან დღემდე მათი ყველა დირექტორის/მეწილის ვინაობა გაიგოთ და თუ მაინცდამაინც კომპანიის მისამართზე არავინ დაგხვდებათ (კომპანიის მისამართი საჯარო რეესტრის ამონაწერშივე შეგიძლიათ იპოვოთ), პირადი ნომრით (რომელიც ამავე ამონაწერშია მითითებული) ამომრჩეველთა ერთიან სიაში კომპანიის მფლობელის/დირექტორის იურიდიული მისამართიც კი შეგიძლიათ გაიგოთ.

ტექნოლოგიურმა მიღწევებმა ინფორმაციის მოძიების მხრივაც გაუმარტივა ჟურნალისტებს საქმე. ეს ელექტრონული ბაზები შესაძლებლობას გაძლევთ უმოკლეს დროში კონკრეტული კომპანიების მფლობელების შესახებ ინფორმაცია მსოფლიოს მეორე ბოლოშიც კი აღმოაჩინოთ. ამისთვის საჭიროა იცოდეთ იმ ელექტრონული ბაზების შესახებ, რომელიც არსებობს და გქონდეთ ამ ზღვა ინფორმაციასთან მუშაობის ელემენტარული უნარები.

მგონი, უკვე დიდი ხანია დროა, ჟურნალისტებმა ახალ ერაში შევაბიჯოთ - ამისათვის საჭიროა სურვილი იმისა, რომ გავცდეთ ზონას, რასაც “ამან ეს თქვა, იმან ის თქვა, ექპერტები ასე ამბობენ” ჰქვია, და გარდა კომენტარებისა და შეფასებებისა, თავადაც ვეძებოთ ფაქტობრივი ინფორმაცია.

“ნანუკა ჟორჟოლიანის შოუმ” ისევ “ამინდივით რეიტინგი” დადო. მაყურებელი, სავარაუდოდ, არც “სხვა რაკურსს” მოაკლდებოდა. არ გაგიკვირდებათ, ალბათ, თუ ვიტყვი, რომ ორივე გადაცემა ერთსა და იმავე თემას - “სექტაში” გაერთიანებულ, “სატანისტ” ბავშვებს მიეძღვნა და მთავარი პერსონაჟიც კი ერთი და იგივე ჰყავდათ ( ქართულ შოუებში ეს ხშირად ხდება): ახალგაზრდა ქალი, რომელიც “ნანუკა ჟორჟოლიანის შოუში” აცხადებდა, რომ “სექტის” არსებობის შესახებ შემთხვევით გაიგო, ისიც მაშინ, როცა ნაცნობის არასრულწლოვან შვილს ეძებდნენ, “სხვა რაკურსში” სიუჟეტის ერთ-ერთ მთავარ მოქმედ გმირად და 2 დღის განმავლობაში გაუჩინარებული გოგონას ახლო ნათესავად მოგვევლინა. თუმცა, ეს მთავარი არ არის. მთავარი ის არის, რაც ამ გადაცემებიდან “უცნაურ ერთობაში” გაერთიანებული და "სატანისტი" ბავშვების შესახებ გავიგეთ.

კერძოდ, გავიგეთ, რომ: თბილისის ცენტრში, ერთ-ერთ მიწისქვეშა გადასასვლელში არის ბავშვების გარკვეული წრის მუდმივი თავშეყრის ადგილი, ე. წ. მორგი, სადაც ანტისანიტარია მეფობს და თავმოჭრილი კატები, ძაღლები და გაპუტული ინდაურები ყრია.

ამ არაფორმალურ გაერთიანებაში ძირითადად 13-15 წლის ასაკის არასრულწლოვნები არიან. მათი უმეტესობა გოგონაა. "სექტაში" ხვდებიან ის ბავშვები, ვისი მშობლებიც ბევრს მუშაობენ და შვილებისთვის არ სცალიათ, ან საზღვარგარეთ არიან წასულები. ისინი სკოლას ხშირად აცდენენ. მათი გავლენის არეალში კი განათლებული, ნიჭიერი და დეპრესიული ბავშვები ხვდებიან.

გადაცემებიდან გავიგეთ, რომ არასრულწლოვნები, რომლებიც “მორგში” იკრიბებიან, გარეგნობით დ ჩაცმის სტილით ერთმანეთს ჰგვანან: აქვთ მუქი შავი თმა, დაკაწრული ხელები, შავად შეღებილი თვალები, პირსინგები და სვირინგები.

არიან დეპრესიულები და ყველა მათგანს აქვს ოჯახური პრობლემა. სულიერი ტკივილის შესამსუბუქებლად იყენებენ ფიზიკურ დაზიანებებს. ხოცავენ კატებს და ძაღლებს და სასტიკი ფორმებით ერთობიან.

მათ ერთობას თურმე “რიტუალური ელფერი” აქვს, რისთვისაც საკუთარ და ცხოველთა სისხლს იყენებენ და ხშირად მსხვერპლთშეწირვის რიტუალსაც ატარებენ.

აწყობენ სექსუალურ ორგიებს და არასრულწლოვანთა სუიციდიც სწორედ ამ ჯგუფს უკავშირდება.

“ძალიან ბევრი ინციდენტია უკვე სუიციდის და ყველას უკავშირებენ ამ ამბავს. რაღაცა ძალიან ბევრი ფაქტია ამ ბოლო დროს, რაც მანამდე არ ყოფილა, რომ “მორგის” წევრები თავს იკლავენ,” - აცხადებს ნანუკა ჟორჟოლიანი. ის დიდი მონდომებით ცდილობს, რომ სტუდიაში მიწვეული სტუმარი, რომელიც ამბობს, რომ ეს ბავშვები არაერთხელ ჰყავს ნანახი და მათ სატანისტების სექტასთან და სუიციდთან არაფერი აქვთ საერთო, როგორმე მის მოსაზრებას დაეთანხმოს.

ამ ისტორიაში, რომელიც არც სატანისტური და არც ზოგადად არანაირი სექტის არსებობის დამადასტურებელ არცერთ ფაქტს და მტკიცებულებას არ ეფუძნება, ერთადერთი დადებითი ის იყო, რომ ადგილი, სადაც არასრულწლოვნები იკრიბებიან, ნანუკა ჟორჟოლიანმა არ დაასახელა.

სამაგიეროდ, “მოწოდების სიმაღლეზე” აღმოჩნდა “სხვა რაკურსი” და “მორგის” ადგილმდებარეობა გრძედის და განედის კოორდინატების დონეზე დააზუსტა, დუღილის ტემპერატურის აწევის მიზნით კი ამ თემაზე მსჯელობისთვის სტუდიაში საქმის არსში ყველაზე ჩაუხედავი ადამიანები - შოუ-ბიზნესის წარმომადგენლები მიიწვია. ის, რაც ამ გადაცემაში ხატია სიჭინავამ ისაუბრა არაკომპეტენტურობისა და დილეტანტიზმის მრავლადმნახველ ქართველ მაყურებელსაც კი გააოცებს.

სიმართლე ითქვას, სატანისტთა სექტის ძიება ქართული მედიის საყვარელი საქმეა. სულ მცირე წელიწადში ერთხელ, ამ თემაზე ყველა სატელევიზიო შოუ მსჯელობს და ჭორებზე დაყრდნობით, ეთერში დიდ ტრაგედიასაც აწყობს.

არ დაუჯეროთ ნანუკა ჟორჟოლიანს, როცა ამბობს, რომ სიტყვა სექტასთან ყოველთვის ფრთხილობს და ამ თემაზე აქცენტი აქამდე არასოდეს გაუკეთებია.

გახსოვთ, ალბათ, გასულ წელს, " რუსთავი 2-ის" ეთერში გასული “ნანუკა ჟორჟოლიანის” შოუ, სადაც 15 წლის გარდაცვლილი გოგონა სატანისტების ჯგუფის წევრად გამოაცხადეს. შოუს წამყვანი მაშინაც ამბობდა, რომ სატანისტური სექტის საქმიანობაში ბავშვები იყვნენ ჩართულნი, რომლებიც რიტუალების ჩასატარებლად სასაფლაოზე იკრიბებოდნენ. მეათეკლასელი მოსწავლის გარდაცვალება კი "ჩვეულებრივი თვითმკვლელობა" არ იყო და არც მარიამი იყო “ჩვეულებრივი” გოგონა, რადგან მას შავი კატები და მერლინ მენსონი უყვარდა.

რა თქმა უნდა, მაშინ თავი არავის შეუწუხებია იმის გარკვევით, მართლაც არსებობდა თუ არა დუშეთში სატანისტური სექტა. მოგვიანებით გაირკვა, რომ არასრულწლოვნები, რომლებსაც განსახვავებული ჩაცმულობის და მაკიაჟის გამო სატანისტური სექტის წევრობაში ადანაშაულებდნენ, ემოები იყვნენ.

სუიციდის და განსხვავებული ჩაცმულობის, გარეგნობის და გემოვნების მქონე ბავშვების რაიმე გაერთიანების სენსაციურ და სტერეოტიპულ ჭრილში გაშუქება რომ არ შეიძლება, ამაზე მაშინაც ბევრი დაიწერა და ითქვა.

თუმცა, მედიამ სათანადო სიფრთხილე არც ამჯერად გამოიჩინა. ამიტომ, ასეთი სტილის გადაცემების თანმდევ საფრთხესა და უარყოფით შედეგებზე კიდევ ერთხელ უნდა აღვნიშნოთ:

ძალიან არაეთიკური და უპასუხისმგებლო საქციელია, რომ სუიციდის ყველა არასრულწლოვანი მსხვერპლი სატანისტური სექტის წევრად შერაცხო და პირდაპირ თქვა, რომ ის, ვინც თავს იკლავს, “მორგის” წევრია.

არ არის საჭირო, სუიციდის მსხვერპლთა ოჯახის წევრებს და ახლობლებს დამატებითი ტკივილი მივაყენოთ და თან საზოგადოებისგან გარიყვაში შევეშველოთ.

ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ინფორმაციით, მასმედიის მიერ მომზადებული უპასუხისმგებლო სტატია და სიუჟეტი, რომელიც თვითმკვლელობას სენსაციურ ან გლამურულ შეფერილობას აძლევს, ე.წ. „გადამდები სუიციდის“ რისკის ზრდას იწვევს - ევროპის „დარტ ცენტრის“ კვლევებმა აჩვენა, რომ მას შემდეგ, რაც სუიციდის შესახებ ისტორია საზოგადოების ფართო განხილვის საგანი ხდება, თვითმკვლელობების რაოდენობა დაახლოებით 2,5%-ით იზრდება.

ასეთი გადაცემები ამყარებს სტერეოტიპს, რომ განსხვავებული ჩაცმულობის და გარეგნობის მქონე ადამიანები - ადამიანები მძიმე მაკიაჟით, განსხვავებული ვარცხნილობით, სვირინგებით, პირსინგებით და ხელებზე არსებული ნაკაწრებით სატანისტური სექტის წევრები არიან.

ასეთი განზოგადებით, შესაძლოა, საზოგადოებაში ნეგატიური განწყობა და აგრესია გაჩნდეს ისეთი სუბკულტურის წარმომადგენლების მიმართ, როგორებიც ემოები, გოთები და პანკები არიან. სუიციდთან და სატანისტურ სექტებთან მათ კავშირს კი არაფერი ადასტურებს.

მოზარდებს, რომლებსაც ოჯახური და ფსიქოლოგიური პრობლემები აქვთ, "მორგის" ადგილმდებარეობის და საკუთარი თავისთვის ზიანის მიყენების მეთოდების აღწერით, პირდაპირ ვუთითებთ, სად უნდა მივიდნენ და “სულიერი ტკივილების შესამსუბუქებლად“ რა გააკეთონ.

არასრულწლოვნებს მთელი ცხოვრების განმავლობაში სატანისტის და სექტანტის იარლიყის ტარებისთვის ვწირავთ და დარტყმის ქვეშ ვაყენებთ მათ უსაფრთხოებას.

ერთი ბავშვის სიცოცხლე და უსაფრთხოება კი ყველანაირ რეიტინგზე ძვირფასია!

მედია, ხშირ შემთხვევაში, მნიშვნელოვანი ინფორმაციის წყაროა მიგრანტებისათვის. იგი წარმოაჩენს ცხოვრების პირობებს მიმღებ ქვეყნებში, ასევე, აღწერს სოციალურ, ეკონომიკურ და კულტურულ ვითარებას ამ სახელმწიფოებში; მედიამ შეიძლება იმოქმედოს კონკრეტულ ქვეყანაში ან რეგიონში ადამიანის წასვლის გადაწყვეტილებაზეც. მიგრანტების მოთხოვნა ინფორმაციაზე (პოტენციური მიგრანტების ჩათვლით) შეიძლება განპირობებული იყოს კონკრეტული ქვეყნის, საცხოვრებელი და სამუშაო/დასაქმების პირობების, ცხოვრების სტანდარტების, თვითრეალიზაციისა და თვითდამკვიდრების შესახებ ცნობების მიღების სურვილით.

პოტენციური მიგრანტები მომავალი საცხოვრებლის შესახებ ინფორმაციას სხვადასხვა საშუალებით (მათ შორის, ადგილობრივი მედიით) იღებენ და სამომავლო გეგმებს ერთგვარი „ფსევდორეალობების“ კონსტრუირების საფუძველზე ადგენენ. აღნიშვნის ღირსია ტელევიზიის, ფილმების, ბეჭდური მედიის, ინტერნეტის, სოციალური ქსელების და რეკლამის ზეგავლენა იმ ცოდნაზე, რასაც მიგრანტები და პოტენციური მიგრანტები იღებენ ამა თუ იმ ქვეყნის და კულტურის შესახებ. სწორედ ამ ეფექტებზე დაყრდნობით ხდება იმ ე.წ. ფსევდორეალობის კონსტრუირება, რის შესახებაც მიგრანტის პირადი გამოცდილება ძალიან მწირია.

თავის მხრივ, მიგრანტების მიმღებ ქვეყანაში, საზოგადოება მედიის საშუალებით ცდილობს გაარკვიოს, ვინ არიან მათ ქვეყანაში ჩასული ადამიანები და რატომ აირჩიეს სწორედ ეს ქვეყანა საკუთარი მიზნებისთვის, რამდენ ხანს დარჩებიან და როგორ მოქმედებს ეს ამ ქვეყნის ცხოვრებასა და საზოგადოებაზე. ამ მხრივ კი, მიგრანტების საკითხების გაშუქებისას, მედიას შეუძლია როგორც მიგრაციის დადებითი იმიჯის შექმნა, ასევე მიგრანტთა მიმართ შიშის გაღვივება და ქსენოფობიის ხელშეწყობა.

მკვლევრები თანხმდებიან, რომ „მიგრაციის ნარატივი“ და გაბატონებული ქარგები/პატერნები განსაზღვრავს მიგრანტებისადმი დამოკიდებულებას, სტერეოტიპთა ფორმებს და ამყარებს მედიასტიგმებს.

მედიაში სტერეოტიპების დადებითი ან უარყოფითი ასახვა უდავოდ იწვევს სოციალურ ეფექტს (ბრაიანტი და ოლივერი, Bryant and Oliver, 2009, p. 336). მედია ეფექტების როლი შესწავლილია სოციალური კოგნიტიური თეორიის, კულტივირების, პრაიმინგის, დღის წესრიგისა და სხვა თეორიების ჭრილში.

ევროპის ქვეყნების ზოგიერთი მედიის კვლევა მიუთითებს, რომ თუ მედია წამოიწყებს უარყოფით დისკურსს მიგრანტებსა და ეთნიკურ უმცირესობებზე, იგი დომინანტური რჩება (ბრაიანტი და ოლივერი, Bryant and Oliver, 2009, p. 15). უფრო კონკრეტულად რომ ვთქვათ, მედია ქმნის ადამიანთა პორტრეტებს, აღწერს მათ საცხოვრებელ პირობებს, რაც არსებითია ასეთ სენსიტიურ საკითხებზე რეპორტაჟების მომზადებისას. ამ შემთხვევაში, მედიას შეუძლია ხელი შეუწყოს სტიგმატიზაციას ან/და მიგრანტების კრიმინალურ კონტექსტში აღქმას (ბრაიანტი და ოლივერი, Bryant and Oliver, 2009, p. 8-10). გაბრიელა ჯაკომელა აღნიშნავს, რომ სასურველია არა მხოლოდ პრობლემების გაშუქება, არამედ მიგრანტთა წარმატებულ ისტორიებზე ფოკუსირება (ბრაიანტი და ოლივერი, Bryant and Oliver, 2009, p. 79). თუმცა, მედიის მიერ ამ ისტორიების წარმოჩენამ შეიძლება ხელი შეუწყოს მიგრაციის შესახებ მითების დამკვიდრებას პოტენციური მიგრანტის აზროვნებაში.

რასელ კინგი და ნენსი ვუდი ამბობენ, რომ მედიას შეუძლია მიგრაციის პროცესებში ჩარევა შემდეგი სამი ხერხით:

• მიგრანტების დანიშნულების ადგილებიდან/ქვეყნებიდან ან მიგრანტებისათვის მნიშვნელოვანი ინფორმაციის მიმწოდებელი გლობალური მედიიდან მოპოვებული გამოსახულებების/იმიჯების საშუალებით; ასეთი ინფორმაცია - მიუხედავად იმისა, სწორია თუ მცდარი - შეიძლება გახდეს მიგრანტთა გადაადგილების ძლიერი მასტიმულირებელი ფაქტორი (კინგი და ვუდი, King and Wood, 2001, p. 1). კვლევაში განსაკუთრებით აქცენტირებულია ის ზეგავლენა, რომელიც ახლავს გლობალური მედიის და მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებების მიერ განვითარებად ქვეყნებში გავრცელებულ კეთილდღეობის ამსახველ იმიჯებს.
• მიგრანტთა გამოსახულებების წარმოჩენა მიმღები ქვეყნის მიერ, რაც განსაზღვრავს ინკლუზიას ან გარიყვა/გაუცხოებას; ავტორები დარწმუნებულნი არიან, რომ გავლენიანი ჯგუფები მიგრანტებს წარმოაჩენენ, როგორც „სხვებს/უცხოებს“, მაგალითად, კრიმინალებს ან არასასურველ ადამიანებს.
• მიგრაციის ქვეყნებში შექმნილი მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებებით (არქივების, თანამგზავრული ტელევიზიისა და ინტერნეტის ჩათვლით), რომლებიც დინამიკურ როლს ასრულებს დიასპორის კულტურულ იდენტიფიკაციაში (კინგი და ვუდი, King and Wood, 2001, p. 2).

შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ხარისხიანი მედიაპროდუქტის შესაქმნელად, პროფესიული სტანდარტების დაცვის პირობებში, მიგრაციის საკითხების გაშუქება თანამედროვე ჟურნალისტიკისთვის ნამდვილი გამოწვევაა. ამას ისიც ემატება, რომ “(მიგრაციის) ფაქტებისა და მასშტაბების გათვალისწინებით, არცერთ ისტორიულ პერიოდში არ მომხდარა ადამიანების ამგვარი გადაადგილება“ (კინგი და ვუდი, King and Wood, 2001, p. 3).

მიგრაციის საკითხებზე საუბრისას, სხვადასხვა ქვეყნის მედიასაშუალებები განსხვავებულ აქცენტებს აკეთებენ, რაც განპირობებულია კულტურის მრავალფეროვნებითა და ტრადიციებით, ისტორიული კონტექსტით, ვიზუალური/არავერბალური და ვერბალური ნარატივით და სხვ.

მედიაში მიგრაციის საკითხების განხილვა საყურადღებოა ეთიკისა და ჟურნალისტური სტანდარტების ჭრილშიც. მედიაში დაუშვებელია ისეთი ქსენოფობური და რასისტული დამოკიდებულების პროვოცირება ნეგატიური მითების გამოყენებით, რაც ხელს უწყობს სიძულვილისა და აგრესიის გაღვივებას. სამწუხაროდ, ამ მხრივ ქართულ მედიაში ნაწილობრივ არასასურველი სიტუაციაა.

მომავალი ჟურნალისტებისთვის შეიძლება რამდენიმე რეკომენდაციის ჩამოყალიბება:

• იყავი მკითხველზე ორიენტირებული. არ გამოაქვეყნო ისეთი რამ, რაც მხარს უჭერს ნებისმიერი სახის დისკრიმინაციას ან სტიგმატიზაციას; მაგალითად, თუ მოცემული სტატიის მიზნებისათვის აუცილებელი არ არის, ხაზს ნუ გაუსვამ პირის მოქალაქეობას და ნუ დაასახელებ მის ეთნიკურ კუთვნილებას, რადგან ეს სტერეოტიპების ჩამოყალიბების მცდელობაა (ჯაკომელა, Jacomella,2010, p. 59);
• ყურადღება მიაქციე, რომ მასალაში (განსაკუთრებით სათაურებში) არ მოახდინო სტერეოტიპების გაძლიერება, ვინაიდან „სათაურები მიგრაციის ნარატივის ერთ-ერთი, მნიშვნელოვანი ინდიკატორია (განსაკუთრებით, საგანგებო სიტუაციების გაშუქებისას). იგი შეიცავს საკვანძო ემოციური დატვირთვის ფრაზებს“ (ჯაკომელა,Jacomella,2010, p. 49); გახსოვდეს, რომ კულტურული კონტექსტი განსაზღვრავს მედიაენის თავისებურებებს.
• გაეცანი მიგრაციასთან დაკავშირებულ საკანონმდებლო აქტებს. ამ საკითხებზე მომუშავე ჟურნალისტმა სასურველია კონსულტაცია გაიაროს იურისტთან, ექსპერტთან;
• მოიძიე კომპეტენტური პირებისა და მიგრაციის ექსპერტების საკონტაქტო ინფორმაცია.
• გადაამოწმე მასალაში გამოყენებული ტექნიკური ტერმინები, მათ შორის, დაიცავი სიზუსტე მიგრაციის ტერმინოლოგიის გამოყენებისას. დააზუსტე მიგრანტთა სახეობები (დევნილი, ლტოლვილი, ემიგრანტი, იმიგრანტი, ნებაყოფლობით/იძულებითი მიგრაცია, ა.შ.). ეს შეიძლება ძალზე მნიშვნელოვანი აღმოჩნდეს მასალის გამოქვეყნებისას; აღსანიშნავია, რომ მიგრაციის საკითხთა სამთავრობო კომისიის სამდივნოს მიერ ახლახან ითარგმნა მიგრაციის ტერმინთა განმარტებითი ლექსიკონი, რომელიც ძალიან კარგი რესურსია ჟურნალისტებისთვის, რომლებიც მიგრაციის საკითხებზე მუშაობენ (იხილეთ ბმული: http://migration.commission.ge/index.php?article_id=129&clang=0).

დასასრულ, საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის (http://qartia.org.ge;) მე-7 პრინციპის თანახმად, “ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით”. მიგრაციის საკითხების გაშუქებისას, ვისურვებდი სწორედ ამ პრინციპების დაცვას და პრაქტიკაში დამკვირდებას.

პ.ს. საქართველოში მიგრაციის პოლიტიკის განვითარების საერთაშორისო ცენტრის (ICMPD), პროექტის „ENIGMA” (http://www.enigmma.ge) ფარგლებში მომზადდა სახელმძღვანელო მიგრაციის შესახებ, რომელშიც შესულია თავი მედიის და მიგრაციის შესახებ (თავის ავტორი: მარიამ გერსამია).

ბიბლიოგრაფია

• Jennings, Bryant and Oliver, Mary Beth. Media Effects. Routledge, 2009.
• King, Russell and Wood, Nance (edited). Media and Migration, Constructions of Mobility and Difference. Routledge, 2001.
• Jacomella, Gabriela. Media and Migrations: Press Narative and Country Politics in Three European Countries. Reuters Institute for the Study of Journalism, University of Oxford, 2010.
• მიგრაციის ტერმინთა განმარტებითი ლექსიკონი, http://migration.commission.ge/index.php?article_id=129&clang=0, ბოლო ნახვა 12 მაისი, 2016
• ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის ვებგვერდი: http://qartia.org.ge; ბოლო ნახვა 12 მაისი, 2016

მარიამ გერსამია, პროფესორი, მედიის და კომუნიკაციის საგანმანათლებლო და კვლევითი ცენტრის თავმჯდომარე

პლატონი თავის გენიალურ ნაშრომში, „სახელმწიფო“ წერს, რომ ადამიანმა გონებრივ განვითარებასთან ერთად, ფიზიკურ სრულყოფაზეც უნდა იზრუნოს. საერთოდ, ბერძნულ ფილოსოფიაში სხეულისა და სულის, გონების სიჯანსაღე ერთმანეთშია შერწყმული. სიჯანსაღის მიღწევის უმთავრესი გზა კი სპორტია - ჩვენი ცხოვრების განუყოფელი ნაწილი, ჯანსაღი თაობის არსებობის საწინდარი და ქვეყნის ეკონომიკური განვითერების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ელემენტი.

მსოფლიო მედიასივრცეში, სპორტს წამყვანი პოზიციები უჭირავს, რადგან იგი კომერციულად მომგებიანია და მრავალი თემატური არხისა და გამოცემის ფოკუსიც სწორედ სპორტზეა მიმართული.

ქართველებს სპორტი გვიყვარს (განსაკუთრებით, ფეხბურთი), ალბათ ეს ის ერთ-ერთი „ეროვნული მითია“, რომელიც მრავალი წელია მოგვყვება. მითი მითად მაგრამ, ის კი ჭეშმარიტებაა, რომ სპორტული პრესა ერთ-ერთი ყველაზე გაყიდვადი სეგმენტია ქართულ მედიაში. ხოლო მასობრივი აუდიტორიის მიერ სხვადასხვა სპორტული ჩემპიონატების ყურების მაჩვენებელიც არაა ხელწამოსაკრავი. ისიც ფაქტია, რომ სპორტის მოყვარულს ხშირად, თბილისის მასშტაბით, პრესის რამდენიმე გამყიდველთან უწევს სტუმრობა, „ლელოს“ ან „მსოფლიო სპორტის“ ყოველდღიური გამოცემის შესაძენად, ეს კი იმის დადასტურებაა, რომ სპორტულ პრესას საქართველოში თავისი ერთგული მომხმარებელი ყავს.

რა თქმა უნდა, მკითხველის დიდი რაოდენობა გამოცემების მაღალ ხარისხისს არ ნიშნავს. აქ ერთი ლოგიკა მოქმედებს: მკითხველს კარგსა და ცუდ პროდუქციას შორის არჩევანის გაკეთების შანსი არ აქვს, რადგან სპორტული გამოცემები ერთ თარგზეა მოჭრილი, ერთნაირი ლექსიკითა და ფაქტობრივად, იდენტური ჟურნალისტური ხელწერით ხასიათდება.

გამოცემების თვალის გადავლებისას ჟურნალისტიკის სტანდარტში გაუთვითცნობიერებელი ადამიანიც კი ადვილად მიხვდება, რომ სპორტული პრესის პროდუქციას სიყვითლე ფონად გასდევს. ეს სათაურებში შეიმჩნევა - ორაზროვანი, ხშირად დაუმთავრებელი სათაურები ერთგვარი ხელწერაა. მაგალითად, „დინამო ოქროს ზღვიდან მიუახლოვდა. სამტრედიამ გორის გზაზე ვერცხლი დაინახა“, „ფაქტობრივად, დარჩნენ...” მსგავსი სათაურები მხოლოდ ამ გამოცემათა სტილს შეჩვეული მკითხველისთვის თუ იქნება გასაგები. ქართული სპორტული გამოცემების ჟურნალისტებს სათაურშივე უყვართ „მძიმე“ კითხვების დასმა: „ბენიტესი პელეგრინს უნდა შემოაკვდეს. მერსისაიდულ დერბში ისევ ფრე იქნება?“, „ვინ როგორ დაისჯება?“, „ლობჟანიძე რიზესფორს აინტერესებს?“ - ასეთი სათაურების მიზანი უთუოდ კომერციული და სპორტული სენსაციების მოყვარულთა მიზიდვას ემსახურება, მათ კი, ვინც სერიოზულ პუბლიკაციებს ეძებს, გაზეთების გადაფურცვლის სურვილიც კი ეკარგება.

სათაურებს რომ თავი დავანებოთ, უმთავრესი პრობლემა, რაც გამოცემების ტრადიციულ სტილად იქცა, სპორტულ ასპარეზობათა ამსახველ მიმოხილვებში რესპოდენტების უსაშველოდ გაწელილი კომენტარებია, რომელთაც ხშირად, მთელი სვეტიც კი აქვს დათმობილი. ჟურნალისტის ფუნქცია კი ციტატებს შორის ზრდილობისთვის, მხოლოდ ერთი წინადადების ჩაამატებაში გამოიხატება, ალბათ თვალი რომ არ დაგვეღალოს.

გამოცემების მანკიერ მახასიათებლებს შორის ყველაზე თვალშისაცემი ისაა, რომ მატჩების მიმოხილვისას, ჟურნალისტებს საკმარისი არგუმენტები არ ჰყოფნით მათ მიერ მოხმობილი გასაანალიზებელი სიტუაციების შესაფასებლად. მაგალითად, „საუკეთესო მაინც ვაკო თევდორაძე გვგონია, რომელმაც კარიერაში ერთ-ერთი საუკეთესო მატჩი ჩაატარა. ბათუმელთა ნახევარმცველი შეტევას აზრიანად იწყებდა და ამწვავებდა,“ - როდესაც წერ, რომ ფეხბურთელმა კარიერაში ერთ-ერთი საუკეთესო მატჩი ითამაშა და ამის დასტურად მოგყავს მხოლოდ ერთადერთი არგუმენტი, სინამდვილეში, რასაც ფეხბურთელთა უმრავლესობა ყოველი მატჩისას აკეთებს, ვფიქრობთ, საკმარისი არ უნდა იყოს. მეტი არგუმენტი, სიტუაციური ანალიზია საჭირო და არა ტექსტში ასე ნაქები ფეხბურთელის შესახებ თხრობის უეცრად შეწყვეტა სხვა ფეხბურთელის თამაშზე გადართვა. როდესაც ამბობ, რომ „ფეხბურთელებმა მშვენიერი იერიში განახორციელეს“ და ამის საილუსტრაციოდ მკითხველს არაფერს სთავაზობ ეს, სულ ცოტა, მის მიმართ უპატივცემლობაა. მკითხველი ჟურნალისტს სიტყვაზე არ უნდა ენდოს, მას ფაქტები და მყარი არგუმენტები ესაჭიროება.

ისეთი შთაბეჭდილება რჩება, რომ სპორტული გამოცემების ჟურნალისტები პროფესიული ეთიკის ნორმების დაცვით თავს არ ივალდებულებენ, არ მინდა ვიფიქრო, რომ ამის შესახებ არაფერი სმენიათ.

სპორტულ პრესაში საკმაოდ ხშირია ჟურნალისტური ფორმების უგემოვნოდ აღრევის შემთხვევებიც. მაგალითისთვის, ინტერვიუ გიორგი ასანიძესთან, რომელიც ყოველდღიურ გამოცემა „ლელოს“ 2016 წლის 76-ე ნომერში დაიბეჭდა, რეპორტაჟული მანერით, აეროპორტში სიტუაციის აღწერით იწყება, ამის შემდგომ ჟურნალისტი ევროპის ჩემპიონს ესაუბრება და ჟურნალისტსა და სპორტსმენს შორის მიმდინარე გათამაშებულ დიალოგში, გიორგი ასანიძე რეპლიკით ერთვება, ამ ყველაფერს კი სტანარდტული ინტერვიუ მოსდევს. ეს ყველაფერი არაა: 21-ე საუკუნეში არქაული ფრაზებისა და სიტყვების უადგილოდ გამოყენება დროსა და გამოცემებს შორის გაუცხოების შეგრძნებას ქმნის: „ქოქოლა დააყარა“, „კარის ბადე შეარხია“, „ფიცხელ ბრძოლას განაპირობებდა“, „შინისკენ მეტად საჭირო სამი ქულით გასწია“-შესაძლოა ასეთი ლექსიკითა და სტილისტიკით რედაქტორებსა და ჟურნალისტებს გაზეთის ნახევარსაუკუნოვანი არსებობის ხაზგასმა სურთ, თორემ სხვა მხრივ, მსგავსი ლექსიკის გამოყენება, თანამედროვე პრესის ენისათვის შეუსაბამო გვგონია.

მიუხედავად ამ ყველაფრისა, არ შეიძლება არ აღინიშნოს, რომ გამოცემებს, ფაქტობრივად, ყურადღების მიღმა არ რჩებათ საქართველოსა და მსოფლიოში მიმდინარე მოვლენები. ცნობილი ქართველი, ვეტერანი სპორტსმენები. ჟურნალ „ლელო Week-ში“ ხშირია დასავლური საფეხბურთო ქვეყნების გამოცდილებასა და მიღწევებზე საუბარი, სხვადასხვა ავტორთა თვალსაზრისის გამომხატველი სტატიები. გამოცემები სპორტის ყველა სახეობაში მიმდინარე მნიშვნელოვან ასპარეზობებს აქტიურად აშუქებენ, მაგრამ კარგი იქნებოდა, მათ ქართული სპორტული სამყაროსთვის არამარტო მოვლენურად შეეხედათ, არამედ ყურადღება გაემახვილებინათ სპორტის სხვადასხვა სახეობათა პრობლემებზეც, რადგანაც სერიოზულად განსახილველი საკითხები, ხშირად ფეხბურთის, კალათბურთის, რაგბის თუ მიმდინარე სპორტული მოვლენების ჩრდილში ექცევა.

ანალიზის დეფიციტი, ეთიკისა და ჟურნალისტური ნორმების არცოდნა და თანამედროვე საგაზეთო ენის გაუმართაობა მწვავედ იგრძნობა ქართულ სპორტულ პრესაში. აღსანიშნავია ისიც, რომ რედაქციები გენდერულად დაუბალანსებელია. ფაქტობრივად, არ არსებობენ ქალი სპორტული მიმომხილველები, ეს ყველაფერი ჯამში სპორტული პრესის განვითარების პერსპექტივას ბუნდოვანს ხდის, არადა ჟურნალ-გაზეთების გამოცემის ინტენსიურობის შესაბამისად, შესაძლებელია, ქართული, თანამედროვე, ხარისხიანი და ქვეყნის სპორტულ ტრადიციებზე დაფუძნებული სპორტული ჟურნალისტიკის განვითარება.

რაც შეეხება სატელევიზო სივრცესა და ნაციონალურ არხებს, საზოგადოებრივი არხის გარდა, სპორტული გადაცემა არცერთ მაუწყებელს არ აქვს პროგრამულ ბადეში (თუ არ ჩავთვლით ტელეკომპანია პირველის გადაცემას „ჩვენი თამაში“). მაუწყებელთა უმრავლესობაში, სპორტის სიახლეები დილის პროგრამებსა და საინფორმაციო გამოშვებების ბოლო ბლოკებში ხვდება.

რაც შეეხება საზოგადოებრვ მაუწყებელს, მაუწყებელი ამ მხრივაც საუკეთესო პროდუქტს გვთავაზობს. ყოველკვირეული გადაცემა „სპორტი გიორგი ზურაბიშვილთან“ ქართულ სპორტში მიმდინარე მნიშვნელოვან მოვლენებს ეხება და უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ გადაცემა, წამყვანისა და ხშირად კარგად შერჩეული სტუმრების მეშვეობით, საინტერესო დისკუსიის ყურების შანსსაც იძლევა. როგორც ჩანს, ახალმა სახეებმა გაამართლეს (საერთოდ ქრთულ ტელესივრცეს არ უყვარს ახალი სახების მოძებნა, სახეების განახლებაა, რაც ნამდვილად არ არის კარგი.) ერთადერთი მინუსი ისაა, რომ ავტორების მცდელობა, გადაცემაში ჩართული სიუჟეტები გახადონ ორიგინალური და სპორტულ მოვლენას სხვა საზოგადო ფაქტორები დააკავშირონ, გარემო აღწერონ, ხშირად ფამილარულ ელფერს სძენს სიუჟეტს. ვფიქრობთ, ჯერჯერობით, ამ მხრივ, სპორტული სიუჟეტები ვერ ითავსებენ ზედმეტად მხატვრულ სტილს (ეს ალბათ, ჟურნალისტების პროფესიული უნარების დამსახურებაა).

სპორტი ერთგვარი ფილოსოფიაა - ადამიანის ძალის, ინტელექტის, გონების, ემოციების შერწყმა. სპორტის გულშემატკივრებს ხშირად გამოუთქვამთ აზრი, რომ საფეხბურთო მატჩების კომენტატორები პროფესიონალიზმით ან პროფესიული დონით არ გამოირჩევიან, რეპორტაჟებიდან არანაირი ემოცია არ მოდის და მათ შემხედვარეს, ან ტელევიზორისთვის ხმის დაწევა გინდება, ან თუ საშუალება გაქვს, უცხოურ სპორტულ არხებზე გადართვა. მატჩის კომენტატორობა - ეს „სპორტული ხელოვნებაა“, რომელიც შეჯიბრის ტრანსლირებას მეტ ხიბლს სძენს, ამ მხრივ, განსაკუთრებით მძიმე მდგომარეობაა „სილქ უნივერსალზე“. საზოგადოებრივ მაუწყებელზე სიტუაცია გამოსწორდა. გვახსოვს, 2015 წლის რაგბის მსოფლიო ჩემპიონატიც, სადაც შედარებით ხარისხიანად შეასრულეს კომენტატორებმა თავიანთი საქმე. ჩემპიონთა ლიგის მატჩების კომენტირებაც ნორმალურად მიმდინარეობს. კალათბურთის ევროპის ჩემპიონატი კი საკმაოდ კვალიფიციური კომენტატორებით გამოირჩევა ხოლმე. წინ გველის ოლიმპიური თამაშები და ევროპის ჩემპიონატი ფეხბურთში და იმედია, კომენტატორები მოწოდების სიმაღლეზე იქნებიან.

საზოგადოებრივი მაუწყებელი, მეორე არხთან ერთად, აქტიურად აშუქებს საქართველოს უმაღლესი საფეხბურთო ლიგის, რაგბის უმაღლესი ლიგისა და კალათბურთის სუპერ ლიგის თამაშებს, რაც ქართული სპორტისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია და ამ მხრივ, კომენტატორების პროფესიონალიზმსაც დიდი მნიშვნელობა ენიჭება.

სპორტულ ჟურნალისტიკაში პრობლემები ბევრია და ამ პრობლემების მოგვარება, უპირველეს ყოვლისა, ალბათ, გულშემატკივრების ინიციატივით უნდა დაიწყოს. სპორტული პრესისა და ტელევიზიის მომხმარებლებმა რედაქციებსა და მაუწყებლებს უნდა დაანახონ, რომ ისინი მათგან პროფესიონალურ მიმოხილვებს, კვალიფიციურ ანალიზს ელიან და არა მდარე ხარისხის „მოყვითალო“ პროდუქტს.

“იცით, ვინც ამ ინტერვიუს ნახავს, გეტყვით, რომ საქართველოში არცერთი პოლიტიკოსი არ იქნებოდა ასე საინტერესო ინტერვიუს რეჟიმში, როგორც მე. იმიტომ კი არა, რომ ასეთი ჭკვიანი ან განსაკუთრებული ვარ. უბრალოდ, 25-წლიანი სტაჟის პოლიტიკოსი ვარ. შემიძლია ლაპარაკი და ვიცი, რაზეც ვლაპარაკობ. მაგრამ არცერთი ტელეარხი არ მაჩვენებს. პრინციპში, მთლიანად დამბლოკა “რუსთავი2-მა”, მედიამაც. ისინი არც კი მაჩვენებენ. ამიტომ ეს პრობლემა მაქვს არჩევნებთან დაკავშირებით,” - ამბობს სატელევიზიო ინტერვიუში უკრაინელი მილიარდერი, ლეონიდ ჩერნოვეცკი, რომელიც 2012 წლიდან ქობულეთში ცხოვრობს და ახლა ქართულ პოლიტიკაში და საქართველოს პარლამენტში მოსვლას გეგმავს.

ბიზნესმენსა და 25-წლიანი სტაჟის მქონე პოლიტიკოსს, უკრაინის პარლამენტის სამგზის დეპუტატს და კიევის ორგზის მერს, რომელსაც მის მშობლიურ ქვეყანაში კორუფციაში ადანაშაულებდნენ, “არჩევნებთან დაკავშირებული” პრობლემა” ტელეკომპანია - “TV25” მოუხსნა: ის ამ არხის ხშირი სტუმარია.



უკრაინელი ოლიგარქის შესახებ ამ ტელეკომპანიის ეთერში 15 აპრილიდან 10 მაისამდე შუალედში სამი სიუჟეტი და 2 ვრცელი ინტერვიუ გავიდა.

ის ხან მოგების გადასახადის გაუქმების შესახებ საკუთარ მოსაზრებებს გვაცნობს, ხან კიდევ საკუთარი პარტიის რეიტინგზე საუბრობს და ამტკიცებს, რომ ქობულეთის მუნიციპალიტეტში მისი რეიტინგი 6 პროცენტია. როგორც თავად ამბობს, კვლევა მისი დაკვეთით კომპანია “ა-ცე-ტე-მ” (სავარაუდოდ, ეს კომპანია ACT უნდა იყოს) ჩაატარა და მისის შედეგების თანახმად, ის მიხეილ სააკაშვილს 3%-ით უსწრებს, პრეზიდენტ გიორგი მარგველაშვილს კი მხოლოდ 1%-ით ჩამორჩება. ყველაზე საინტერესო ის არის, რომ თურმე “ადგილობრივი მოსახლეობა მას უფრო პრეზიდენტის რანგში ხედავს, ვიდრე საქართველოს პარლამენტში”.

აქვე ის საკუთარ ინიციატივაზეც საუბრობს და ამბობს, რომ გამარჯვების შემთხვევაში სურს საქართველოს პარლამენტში უკრაინული მოდელი დაამკვიდროს და საკანონმდებლო ორგანოში ყოველკვირეული მოსმენები გაიმართოს: მოსმენებზე მოხსენებებით სხვადასხვა პრობლემების მქონე მოქალაქეები გამოვლენ, დეპუტატები კი მათ მოუსმენენ და პრობლემების გადაჭრაში დაეხმარებიან.

თუმცა, ყველაზე საინტერესო, ინტერვიუებია, რომლებიც ტელეკომპანიის - “TV25” ეთერში ძვირადღირებული სერიალებივით რამდენიმე დღეში ერთხელ გადის. უბრალო ინტერვიუ არ გეგონოთ: რუსულად მოსაუბრე უკრაინელი ბიზნესმენის ტექსტს ვიღაც ჟურნალისტი კი არა, მსახიობი კითხულობს: გარკვევით, გამოთქმით და ძალიან გასაგებად.

უკრაინელი მილიარდერიც ინტერვიუში კიდევ ერთხელ ჰყვება საქართველოში უკვე ათასგზის მოყოლილ თავგადასავალს, ჩერნოვეცკების გვარის და საბჭოთა ეპოქაში მისი ცხოვრების ისტორიას, ქართველ გოგონაზე დაქორწინების და განქორწინების, მეორე ცოლის მოყვანის და ქობულეთში დასახლების ამბავს. ათასმეერთედ მოვისმინეთ, როგორ უჭირდა და ხშირად ბავშვებისთვის რძის საყიდელი ფულიც რომ არ ჰქონდა.

მიუხედავად იმისა, რომ ორივე ინტერვიუს ჰყავს ინტერვიუერი ( აქედან ერთ-ერთი უკრაინელი ჟურნალისტი დმიტრი გორდონია. ინტერვიუ ჩაწერილია გადაცემისთვის - “სტუმრად დმიტრი გორდონთან”, TV25-ს ეთერში კი 8 მაისს გავიდა), ხვდებით, რომ ინტერვიუს რეჟისორიც, დრამატურგიც, ინტერვიუერიც, რესპონდენტიც და მთავარი გმირიც ის არის - ლეონიდ ჩერნოვეცკი, “კაშკაშა ადამიანი”, გმირი კი არა, თითქმის ღმერთი - ადამიანი, რომელსაც “არაფრისგან რაღაცის შექმნა შეუძლია.” ჭკვიანი ბიზნესმენი და ქველმოქმედი, რომელიც ყოფილი სიდედრის და მამის მეორე ცოლის ნათესავების გარდა, კიდევ არაერთ გაჭირვებულს ეხმარება. ადამიანი, რომელმაც “ვერტმფრენით შემოუფრინა მთელ საქართველოს” და ისეთ ადგილებშიც არის ნამყოფი, სადაც ქართველები “ველურებივით ცხოვრობენ”.

ისიც გვითხრა, რომ უკრაინის პოლიტიკაში 25-წლიანი მოღვაწეობის შემდეგ შეეძლო, პოლიტიკური ცხოვრება აღარ გაეგრძელებინა, მაგრამ საქართველოში ნანახი, “შემაძრწუნებელი სიღარიბე წყნარად ცხოვრების საშუალებას არ აძლევს.” ღრმად არის დარწმუნებული, რომ ის “ქართული საზოგადოების უმეტეს ნაწილს” სჭირდება.

ქვეყნის სიდუხჭირიდან გამოყვანის გეგმაც მზადა აქვს, არაფრის გამოგონება არ არის საჭირო: შვეიცარიულ კანონებს გადმოვწერთ და საქართველო მეორე შვეიცარია გახდება. გგონიათ, ვაჭარბებ? სულაც არა. სიტყვა-სიტყვით ვციტირებ.

ამ ინტერვიუს 27 აპრილს, “ტელეარხი 25-ის” ეთერში თითქმის 1 საათი დაეთმო. 8 მაისს კი იმავე არხის ეთერში ლეონიდ ჩერნოვეცკისთან დმიტრი გორდონის მიერ ჩაწერილი 75-წუთიანი ინტერვიუ გავიდა, ნაცნობი შესავლით: “უკვე მრავალი წელია ჩვენი დღევანდელი სტუმარი ყურადღების ცენტრშია. როგორც თვითონ ამბობს, აბსოლუტურად ბედნიერი და წარმატებული ადამიანია. მან ყველაზე კარგად იცის, როგორ უნდა გახდეთ ბედნიერი, წარმატებული და მდიდარი ადამიანი.” ინტერვიუ ლეონიდ ჩერნოვეცკის დედაზე, პრასკოვია გავრილოვნაზე საუბრით იწყება...

აღარ გავაგრძელო, ხომ?

ფიქრობთ, რომ “მედიაპროდუქტები”, სადაც ჟურნალისტები უკრაინელ ბიზნესმენს ერთ კონტრშეკითხვასაც კი არ უსვამენ და არც მისი წარსული პოლიტიკური საქმიანობის საეჭვო დეტალებით ინტერესდებიან, მისმა საარჩევნო შტაბმა დაგეგმა?

დარწმუნებული ხართ, რომ ამ ინტერვიუებს და სიუჟეტებს „ა-ცე-ტეს“ მიერ ჩატარებული კვლევის მსგავსად, ლეონიდ ჩერნოვეცკი აფინანსებს და “TV 25-ის” ეთერში მის განთავსებასაც ის უზრუნველყოფს?

რაღა დაგიმალოთ და მეც ზუსტად ასე ვფიქრობ.

სატელევიზიო რეიტინგი მსხვერპლს მოითხოვს და ეს ახალი სულაც არ არის. რიტორიკა და პათეტიკა რომ დროებით გვერდით გადავდოთ, ეს მსხვერპლი ხშირად ძალიან კონკრეტული ადამიანების ღირსებაზე გადის. ზოგჯერ კი ჯანმრთელობაზეც. მაგალითად, რამდენიმე წლის წინ, IZI-ისა და LfM-ის მიერ, ე.წ. ტალანტ შოუებში მონაწილე 59 ადამიანის გამოკითხვამ აჩვენა, რომ ამ ადამიანების 1/5 შოუში მონაწილეობას ცხოვრების ძალიან ცუდ გამოცდილებად აფასებს. მათგან, სულ მცირე, 1 ადამიანს კი პროფესიონალური ფსიქოლოგიური დახმარება დაჭირდა, ე.წ. „ქასთინგ შოუში“ მონაწილეობის შემდეგ.

დაცინვის მონეტიზების და "ჰუმანიტარული პორნოთი" ვაჭრობის ისტორია ჩვენს ქვეყანაში სათავეს ადრეულ 90-იანებში იღებს და მისი ფესვები დღევანდელი “X-ფაქტორისა” და „ახალი ხმის“ პრემოდერნულ წინაპრამდე „ა ტალანტამდე“ ჩადის. დროსთან ერთად განვითარდა ტექნოლოგიები, დაიხვეწა ფორმები, სატელევიზიო გრაფიკა, საზღვარგარეთიდან შოუების გადმოკოპირების ტექნიკა და ტელევიზიების მადა. თუმცა დამოკიდებულება მაყურებლისა და შოუს მონაწილეების მიმართ „ა ტალანტის“ ეპოქას გამოეკონწიალა.

საიმედოს ვერაფერს ვიტყვით ტელევიზიებში ჟიურის წევრებად მიწვეულ (ზოგი ჩადგმით, ზოგი არხიდან არხზე ჩამოტარებით) პერსონებზეც, რომლებსაც შესაძლოა არც ხმა ჰქონდეთ, არც სმენა, არც გამოცდილება, მაგრამ აქვთ მთავარი - კომპეტენტური სახით შეურაცხყოფის მიყენების უნარი და ულევი ამბიცია. ხოლო ფაქტი, რომ მსგავსი შოუები გამარჯვებულებზე მეტად დამარცხებულების და მათი დაცინვის ხარჯზე ხდებიან რეიტინგულები, დიდი ხანია ეჭვს არ იწვევს. არავის ახსოვს ვინ გახდა მეორე „ჯეოსტარის“ ან პირველი „ნიჭიერის“ გამარჯვებული, სამაგიეროდ ყველას ახსოვს „დშნ-დნნ“ და სოსო ნარიმანიძე.

ბრიტანული ტალანტ შოუების პატრიარქის საიმონ კოუელის გავლენით და არც ისე ნიჭიერი მიბაძვით, ქართული შოუების მამამ, ნიკა გვარამიამ და ძემ, გიორგი გაბუნიამ მონაწილეთა და მაყურებელთა ემოციებით მანიპულირების ახალ-ახალი ტექნიკა დანერგეს და როგორც გვარამია იტყოდა, „cool-ობის“ მათ მიერვე დაწესებული თამასა წელს კიდევ უფრო მაღლა ასწიეს, რითაც კიდევ უფრო რთული შესადავებლები გახდნენ. მაგალითად, „ნიჭიერის“ გასული სეზონებისგან განსხვავებით, წელს, „X-ფაქტორში“ ჯერჯერობით შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანისთვის არ დაუცინიათ. არც მონაწილეთა გენდერული მიკუთვნებულობითა და სექსუალური პრეფერენციებით დაინტერესებულან ამ დრომდე. თუმცა ჭირმა თავი ამჯერადაც ვერ დამალა და არხზე, სადაც ალა პუგაჩოვას, ლაიმა ვაიკულეს და ლეონიდ აგუტინს საახალწლოდ აქავერებენ ხოლმე, ამავე არხის დირექტორმა ერთ-ერთ მონაწილეს სულ ირინა ალეგროვა და რესტორნის მომღერალი უძახა. მართალია საახალწლოდ ისევ რესტორნებიდან მოუწევთ ნახევრად უმუშევარი მომღერლების ჩამორიგება ნანუკასთან, მაიკოსთან, მაგრამ ეს ალბათ ყველაზე ნაკლებად სადარდებელი ამბავია. გაცილებით უფრო დრამატული ის უნდა იყოს, როდესაც კონკურსში ბედის საცდელად მისული ადამიანისთვის, ვინმე, თუნდაც ქვეყნის ყველაზე რეიტინგული არხის დირექტორი, შეურაცხყოფის მიყენებას ცდილობს.

ზემოხსენებული შოუების ჟიურის წევრთა უმეტესობის მსგავსად, ვერც მე დავიკვეხნი მუსიკალური ნიჭით ან ცოდნით, ამიტომ არც შევეცდები იმის გარჩევას, თუ რომელი მონაწილეა უკეთესი მომღერალი ან პოტენციური ვარსკვლავი. უბრალო მაყურებლის თვალისთვისაც კი შესამჩნევია, რომ საკმარისია ბიოგრაფიაში მოგეპოვებოდეს რაიმე სახის ტრაგიკული ისტორია - ვინმეს გარდაცვალება, სამედიცინო დიაგნოზი, სოციალური სიდუხჭირე და ა.შ. ან შენი მკერდის თუ უკანალის ფორმა სტატისტიკურ ქართველ ოღრაშს პირში ნერწყვს უყენებდეს - შენ აუცილებლად აღმოგაჩნდება “X-ფაქტორი”. გარნირად სიუჟეტის შაბლონებიც არსებობს და ამაში, ძირითადად, ჩამავალი მზის ფონზე, ფარდასთან სევდიანი მზერით მდგომი მონაწილე ან მადონას „სერვიზით“ ჩაის მირთმევისა თუ „ნაპოლეონის“ ჭამის ოჯახური ტრადიციები იგულისხმება. მთელი ეს სიყალბე კი, გვარამიას დეკორატიული წამოხტომებით და ნიჟარაძის თეატრალური შეკივლებებით, ალბათ ასეთი დამღლელი არ იქნებოდა, ბუნებრიობის ოდნავი ნასახიც რომ დაეყოლებინათ შოუს რეჟისორებს.

ე.წ. მუსიკალური საპნის ოპერების ასეთი პოპულარობა მხოლოდ ჩვენი სახადი არ არის და მათ ასეთ წარმატებას ხშირად ადამიანის ბუნებას უკავშირებენ და ამტკიცებენ, რომ ეს ჩვენი ხასიათის ნაწილია, მოგწონდეს საღამოს სავარძელში მოკალათება და ტკბობა სხვისი წარუმატებლობით ან კონკიას მორიგი ისტორიით, რომელიც ლესიჭინედან დედაქალაქში ბედის საძიებლად ჩამოვიდა. თუმცა ისიც უნდა ვაღიაროთ, ყველაზე ცუდ შემთხვევაშიც კი, თუკი ეს მართლაც ასეა, გაცილებით უფრო რეალურია ადამიანების ბუნების ნაცვლად, მაყურებელმა ტალანტ შოუების და ჟიურის წევრების მონაწილეებისადმი დამოკიდებულების შეცვლა მოითხოვოს.