ჰომოსექსუალობასთან დაკავშირებული ნებისმიერი საკითხის გაშუქება ქართულ ანტიდასავლურ მედიაში, ძირითადად, ერთი და იგივე სტერეოტიპების გამყარებას ემსახურება. აღნიშნული მიდგომები თითქმის არ იცვლება, შესაბამისად, უცვლელია ის ძირითადი დისკრიმინაციული გზავნილებიც, რასაც ჰომოსექსუალობის თემის გაშუქებისას ანტიდასავლური პროპაგანდა ემყარება.

გზავნილები მკაფიო და პირდაპირია:

ისევე, როგორც სხვა არაერთ საკითხთან დაკავშირებით, აღნიშნული მედიასაშუალებები ორიგინალურები არც ამ შემთხვევაში არიან – ისინი თითქმის ისევე აშუქებენ ჰომოსექსუალობასთან და ლგბტ პირთა უფლებების საკითხებს, როგორც რუსული მედიის უდიდესი ნაწილი.

პირველი და უმთავრესი, რაც მსგავსი ტიპის მედიასაშუალებებში გვხვდება, ეს არის შეურაცხმყოფელი, გაუგებარი ტერმინები და საერთაშორისოდ აღიარებული მიდგომების უგულვებელყოფა. მაგალითად, მეცნიერების რეკომენდაციის შედეგ, ჰომოსექსუალობა ფსიქიური დაავადებების ნუსხიდან აშშ-ში ჯერ კიდევ გასული საუკუნის 70-იან წლებში ამოიღეს, მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციამ კი აღნიშნული 27 წლის წინ, 1990 წელს გააკეთა. მიუხედავად ამისა, ანტიდასავლური პროპაგანდის წყაროები ჯიუტად ამტკიცებენ, რომ ეს არის დაავადება, რომლისგანაც განკურნება შეიძლება. უფრო მეტიც, შეიძლება მისი ვინმესთვის “თავსმოხვევა” და ამით “ეროვნულ იდენტობასთან ბრძოლა”.

“ჰომოსექსუალობის მთავარი სამიზნე ოჯახი და ეკლესიაა, ჰომოსექსუალობა ცოდვაა”

ოჯახი და რელიგიური რწმენა არის ის საკითხები, რომლითაც ანტიდასავლური პროპაგანდის წყაროები ყველაზე ხშირად და აქტიურად მანიპულირებენ. ამ საკითხზე საუბრისას, ჰომოსექსუალთა უფლებების დაცვის გამო, თითქმის მთელი მსოფლიო, გარდა რუსეთისა, წარმოჩენილია ოჯახისა და მართლმადიდებლობის მტრად. მაგალითად, ერთ-ერთ სტატიაში “საქართველო და მსოფლიო” დისკრიმინაციული ენით პირდაპირ წერს (სტილი დაცულია): “ფაშიზმისა და ლგბტ-თა მოძრაობის მშობელი “განათლებული” ევროპაა, საიდანაც ჰომოსექსუალიზმმა პურიტანულ ამერიკაშიც შეაღწია და გასული წლის ზაფხულში ერთნაირსქესიანთა ქორწინება ამერიკის ყველა შტატში დაკანონდა და, აბა, აშშ-ის სატელიტი ევროკავშირი რაღა საკითხავია: ევროპის უმრავლეს ქვეყანაში - დე იურედ, ხოლოდ დანარჩენებში დე ფაქტოდ არის აღიარებული ჰომოსექსუალური ქორწინებები, პლუს ლგბტ–პედერასტებისთვის განსაკუთრებული პრივილეგიები, რომელმაც ზემოხსენებული კლასიკური განმარტება დემოკრატიისა თავდაყირა დააყენა და ახლა, დემოკრატია კი არა, დემოტრაკია მეფობს ამერიკა–ევროპაში, რაც უღმერთო სატანისტი უმცირესობის დიქტატურაა მორწმუნე უმრავლესობაზე”.

იგივე მედიასაშუალება წერს, რომ “ჰომოსექსუალიზმის მთავარი სამიზნე ოჯახი და ეკლესიაა”. აღნიშნულ ჰომოფობიურ მოსაზრებას კი იმით “ასაბუთებს”, რომ დასავლურ სახელმწიფოებში სოციალური სამსახურები აქტიურად ერევიან ბავშვთა უფლებების დაცვაში, რის გამოც, “მშობლებს არ აქვთ უფლება, განსაზღვრონ შვილების სექსუალური ორიენტაცია”.

რუსული მედია დასავლეთს ხშირად აკრიტიკებს სწორედ ლგბტ პირთა უფლებების დაცვის გამო და არც თუ იშვიათად მომხმარებლებს სთავაზობს კონკრეტულ მაგალითებს, თუ როგორ უარყოფით გავლენას ახდენს ოჯახებზე. მაგალითად, რუსულმა გამოცემა Lიფენეწს-მა დაწერა ოჯახის შესახებ, რომელიც თითქოს ლონდონიდან რუსეთის ერთ-ერთ სოფელში გადასახლდა იმის გამო, რომ მათი შვილები ყოველდღე ხედავდნენ “გეებს პირსინგებითა და ტატუებით”.

რუსულ მედიაში საინტერესო იყო საქართველოში მიმდინარე დისკუსია ქორწინების დეფინიციის კონსტიტუციით განსაზღვრის შესახებ. ერთ-ერთი რუსული გამოცემა წერს: “როგორც ჩანს, ევროპას აღიზიანებს, რომ ილია მეორე საქართველოში ყველაზე ავტორიტეტულია, ქართველების უმრავლესობა კი მორწმუნეა”.

ქართული ანტიდასავლური მედიის ნაწილი, ისევე როგორც რუსული მედია, აქტიურად აშუქებს მართლმადიდებელი მღვდლების ჰომოფობიურ ინტერვიუებსა და ქადაგებებს, სადაც ისინი ამბობენ, რომ “ჰომოექსუალიზმი სასიკვდილო ცოდვაა”, ასევე “რასიზმი, ფაშიზმთან და ჰომოსექსუალიზმთან ერთად, ადამიანის დაცემული ბუნების ერთ-ერთი გამოვლინებაა და მასაც უნდა ებრძოლო!”

“ჰომოსექსუალობა არის დაავადება და მისგან განკურნება შესაძლებელია”

იმის მტკიცება, რომ ჰომოსექსუალობა “დაავადებაა” და მისგან “განკურნება” შესაძლებელია, ანტიდასავლური პროპაგანდის ერთ-ერთი ყველაზე მეტად გავრცელებული გზავნილია. მედიასაშუალებების ნაწილი ამას ამტკიცებს ისე, რომ ეს არ ეყრდნობა არანაირ აღიარებულ სამეცნიერო კვლევას, ან მიგნებას, ათასში ერთხელ, წყაროდ შეიძლება გამოყენებული იქნეს რუსეთის რომელიმე ოლქში მცხოვრები ექიმის პირადი მაგალითი, მოსაზრებები და “მკურნალობის მეთოდები”.

მას შემდეგ, რაც გასულ თვეს ცნობილი გახდა რუსეთში, კერძოდ ჩეჩნეთში გეების წამებისა და მკვლელობების შესახებ, Lენტა.რუ-მ მოამზადა სტატია იმის შესახებ, ნიჟნი ნოვგოროდში მცხოვრები ფსიქიატრი როგორ “კურნავს ჰომოსექსუალობისგან” მამაკაცებს. სტატიაში მოთხრობილია ერთ-ერთი ფინანსისტის ისტორია, რომელიც სხვა არაერთი კაცი მსგავსად "ჰომოსექსუალობისგან განიკურნა”. რუსული გამოცემა ამტკიცებს, რომ ამ ფსიქიატრს “გეების მკურნალობის” 50-წლიანი წარმატებული ისტორია აქვს.

სპეციალისტებისა და სასულიერო პირების პოვნა, რომლებიც ამტკიცებენ, რომ ჰომოსექსუალობა “დაავადებაა”, არც ქართული მედიის ნაწილს უჭირს. მაგალითად, გამოცემა “კარიბჭესთან” ინტერვიუში, ერთ-ერთი მღვდელი სწორედ “ფსიქიკურ სნეულებას” უწოდებს ჰომოსექსულობას და აღნიშნული არანაირი არგუმენტით გამყარებული არ არის.

ქართულმა გამოცემა “ჯორჯიან ტაიმსმა” კრიტიკული კონტექსტის გარეშე გააშუქა პატრიოტთა ალიანსის ერთ-ერთი ლიდერის, დავით თარხან-მოურავის მიერ “გეობისგან განსაკურნებელი” წამლის ათ წელიწადში გამოშვების დაანონსება.

მსგავსი აბსურდული, უსაფუძვლო სტატიები სხვა მედიასაშუალებებშიც მრავლადაა. მაგალითად, “საქართველო და მსოფლიო” ერთ-ერთ სტატიაში აღნიშნავს, რომ “მრავალი მედიკოსის დაკვირვებით,ჰომოსექსუალები 20-30 წლით მალე ამთავრებენ სიცოცხლეს, ვიდრე ჩვეულებრივი, ნორმალური ადამიანები.”

“ჰომოსექსუალები არიან გარყვნილები და პედოფილები”

დასავლურ ღირებულებებთან ბრძოლის საქმეში, მედიასაშუალებების ნაწილი ისეთ აბსურდამდე მიდის, როგორიცაა, მაგალითად, “ილუმინატის აღსარების” გამოქვეყნება. სტატია აღნიშნული სათაურით “ჯორჯიან ტაიმსმა” გამოაქვეყნა. შესავალში აღნიშნულია, რომ აღნიშნული “აღსარება” მდიდარმა მასონმა ნავთობბარონმა სიკვდილის წინ ჩააბარა მღდელს. სხვადასხვა ანიდასავლურ გზავნილთან ერთად, პუბლიკაციაში ერთსა და იმავე კონტექსტშია საუბარი ჰომოსექსუალობის, ნარკომანიის და პორნოგრაფიის შესახებ.

რუსული მედია ხშირად ამტკიცებს, რომ პედოფილები, ძირითად შემთხვევაში, გეები არიან და სწორედ ეს იყო ერთ-ერთი მთავარი არგუმენტი რუსეთის ხელისუფლებისთვის, რომელმაც კანონით აკძალა “გეი პროპაგანდა”. მათი თქმით, ეს სწორედ ბავშვთა “მავნე ზეგავლენისგან დაცვის” მოტივით გაკეთდა.

რუსული მედასაშუალებები აქტიურად წერენ იმის შესახებ, თუ როგორ მოიცვა “გეი პროპაგანდამ” საბავშვო ფილმები, მათ შორის “ლამაზმანი და ურჩხული”, რომლის პრემიერაც რამდენიმე თვის წინ გაიმართა. აღნიშნულ ფილმში ერთ-ერთი პერსონაჟი გეია, რის გამოც რუსეთში მის აკრძალვასაც კი აპირებდნენ.

“გარყვნილებისგან დაცვის” მოტივით “გეი პროპაგანდის” აკრძალვის აუცილებლობაზე არაერთხელ დაუწერიათ ქართულ ანტიდასავლურ მედიასაშუალებებს. როგორც წესი, მათი შიშები პედოფილიასა და ჰომოსექსუალიზმის შესაძლო კავშირის შესახებ, სტატისტიკური მონაცემებით, ან ავტორიტეტული კვლევებით გამყარებული არ არის და ძირითადად, მათ მოსაზრებებს ემყარება.

“დასავლეთი ჰომოსექსუალობის დაკანონებას გვავალდებულებს”

ანტიდასავლური მედია ამ შემთხვევაშიც იმეორებს რუსული მედიის პრაქტიკას და “ჰომოსექსუალობის გავრცელების” მთავარ წყაროდ აშშ-სა და ევროპას წარმოაჩენს, დამცველად კი - ერთმორწმუნე რუსეთს.

ჯერ კიდე მაშინ, როცა საქართველო ევროპისგან უვიზო მიმოსვლაზე თანხმობას ელოდა, ანტიდასავლური მედია განგაშით ამცნობდა მკითხველს, რომ ეს გამოიწვევდა საქართველოს ვალდებულების აღებას, დაეკანონებინა ერთნაირსქესიანთა ქორწინება.

დასავლური სახელმწიფოები და საერთაშორისო ორგანიზაციები, ხშირ შემთხვევაში, მთელ მსოფლიოში ეკლესიის მოწინააღმდეგე აგრესორებად არიან წარმოჩენილნი. მაგალითად, “საქინფორმი” ერთ პუბლიკაციაში აღნიშნავს, რომ “გაერო აგრძელებს იდეოლოგიური იერიშების განხორციელებას კათოლიკურ ეკლესიაზე. გაეროს ბავშვთა უფლებების დაცვის კომიტეტი ეკლესიისგან მოითხოვს მოძღვრებების გადახედვას აბორტების, კონტრაცეფციისა და ჰომოსექსუალიზმის საკითხებში”.

მსგავსი მიდგომები ანტიდასავლურ მედიაში ახალი არ არს. ჯერ კიდევ გასულ წერს თB24 წერდა “სააკაშვილს უხუმრია- თუ ევროკავშირში შევდივართ, ერთი პედერასტი მინისტრი ჩვენც გვყავდეს კაბინეტში, როგორმე ავიტანთო”.

რუსულ მედიაში ხშირად შეხვდებით ისეთ ტერმინებს, როგორიცაა “გეების ლობი”, “ცისფერი მაფია” და ა.შ. როგორც წესი, ამ თემებზე მომზადებულ ვრცელ პუბლიკაციებში დეტალურადაა მსჯელობა იმის შესახებ, თუ როგორ მართავს მსოფლიოს “გეების ლობი”.

როგორც წესი, ანტიდასავლური პროპაგანდის წყაროების მიერ მომზადებული სტატიები გაჯერებულია ლგბტ პირთა მიმართ დისკრიმინაციული, შეურაცხმყოფელი ტერმინებით, მსჯელობითა და დასკვნებით, რომელიც, ძირითადად, ემყარება სტერეოტიპებს, სიცრუესა და დეზინფორმაციას.

„ქართულ მიწებს არაბები, ინდოელები, ირანელები და თურქები ინაწილებენ,“ - ამ სათაურით ქვეყნდება მასალა გაზეთ „რეზონანსის“, 17 მაისის ნომერში, რუბრიკაში „საფრთხე“. მასალაში მიწის გასხვისების საკითხი ქსენოფობიურ კონტექსტშია განხილული. მასალის ავტორიც და წყაროც მიწის უცხოელებზე მიყიდვას პრობლემურ საკითხად სახავენ და აძლიერებენ საზოგადოებაში არსებულ სტიგმებს.

„2011-12 წლებში სახელმწიფოს დაუდევრობითა და ქართველი ბიზნესმენების ხელშეწყობითაც, უცხოელ მოქალაქეებზე 29 620 ჰა მიწა გაიყიდა,“ - წერს ჟურნალისტი მასალის პირველივე აბზაცში. შემდეგ კი, ცდილობს “გავრცელებულ ინფორმაციაზე” დაყრდნობით, თავისი ხედვით პრობლემურ საკითხზე, უცხოელი მოქალაქეების მიერ საქართველოში მიწის ყიდვის საკითხს კიდევ ერთხელ შეეხოს.

“გავრცელებული ინფორმაციით, მცხეთაში შესაძლოა, 3-4 ახალი სოფელი გაშენდეს, რომელიც უცხოელი მოქალაქეებით იქნება დასახლებული. ეს არ არის გამონაკლისი. მსგავსი საფრთხე დიდია სამეგრელოში, გურიასა და კახეთის რამდენიმე სოფელში, სადაც ქართულ მიწებს ინდოელები, ბურები, თურქი და ჩინელი მოქალაქეები ეუფლებიან. მსგავსი პრობლემის წინაშე ახლახან თბილისის ახლომდებარე სოფელი კუმისი აღმოჩნდა, რომლის მცხოვრებლებმა უცხოელზე მიწის მიყიდვის ფაქტი გააპროტესტეს,” - წერს ჟურნალისტი.

“პრობლემად” დასახული მოვლენის სიმწვავის კიდევ უფრო ნათლად დასანახად ჟურნალისტმა მკითხველს ანზორ მესხიშვილის კომენტარები შესთავაზა. ის მასალაში სასოფლო-სამეურნეო სფეროს სპეციალისტადაა მოხსენიებული. კომენტარით ირკვევა, რომ ჟურნალისტსა და რესპონდენტს მიწის გასხვისებასთან დაკავშირებით მსგავსი შეხედულებები აქვთ. მესხიშვილს არ სჯერა, რომ საჯარო რეესტრი უცხო ქვეყნის მოქალაქეების საკუთრებაში არსებულ მიწის შესახებ სწორ ინფორმაციას აქვეყნებს. „ქართული მიწის უცხოელებზე მიყიდვა საშიში ტენდენციაა, ეს შეცდომა ჩვენმა წინაპრებმაც დაუშვეს თავის დროზე და დღეს არ უნდა ვიმეორებდეთ, ცნობილი ფაქტია, რომ წარსულში მაჩაბელმა ჩამოიყვანა რამდენიმე ოჯახი პირუტყვის მოსავლელად და ეს პროცესი დიდი ხნის შემდეგ დასრულდა იმით, რომ ამ ტერიტორიიდან ქართველები გამოყარეს,“ - განუცხადა მესხიშვილმა “რეზონანს.”

მასალა ქსენოფობიური კონტექსტის მატარებელი და დაუბალანსებელია. არ ისმის საკითხთან დაკავშირებით განსხვავებული მოსაზრებები და არ ჩანს ჟურნალისტის მცდელობა მოეპოვებინა განსხვავებული მოსაზრებები. ჟურნალისტი არ ერიდება ისეთი სიტყვების გამოყენებას, როგორიცაა “დაუდევრობა”, “პრობლემა”, “საფრთხე”... მასალის რუბრიკაში - “საფრთხე” გამოქვეყნება მკითხველს უთითებს, რომ საკითხი პრობლემატურია, სტატიაში მიწის უცხოელებისთვის მიყიდვა კი “შეცდომადაა” მიჩნეული.

ჯერ კიდევ მაშინ, როცა დონალდ ტრამპი ამერიკის შეერთებული შტატების პრეზიდენტობის კანდიდატი იყო და გამოირჩეოდა არაპოლიტკორექტული განცხადებებით, ასევე რუსეთთან თანამშრომლობის ღია მოწოდებებით, მას რუსული მედია, ძირითადად, დადებითად აშუქებდა. იბეჭდებოდა სტატიები ისეთი სათაურებით, როგორიცაა “ჩვენი ტრამპი”, “ჩვენი საიმედო ტრამპი” და ა.შ.

სულ რაღაც სამი-ოთხი თვე გახდა საჭირო, რომ რუსულ მედიაში ამ განწყობების შეცვლა თვალშისაცემი გამხდარიყო და ამას, პირველ რიგში, ხელი შეუწყო აშშ-ს მიერ სირიაზე პირველმა ავიაიერიშმა, ჩრდილოეთ კორეასთან კონფლიქტის ესკალაციის საფრთხემ და იმ არაერთმა ნაბიჯმა, რასაც კრემლში ტაშით არ შეხვდნენ. რუსული მედიის ამ დღისწესრიგს მიჰყვება ქართული ანტიდასავლური მედიასაშუალებების ნაწილი. მათ თავიდან ტრამპი წარმოაჩინეს როგორც ლიბერალების, სექსუალური და რელიგიური უმცირესობების, ასევე არასამთავრობოებისა და ნატოს მტერი. მისი პრეზიდენტობის მეოთხე-მეხუთე თვეს კი აღმოჩნდა, რომ ტრამპი არც გეი ქორწინების გაუქმების მომხრეა, სირიისა და ჩრდილოეთ კორეის გამო რუსეთთან დაძაბულობამ პიკს მიაღწია, ასევე, მან ხელი მოაწერა ბიუჯეტის კანონს, რომელიც კრძალავს ამერიკის ბიუჯეტიდან უკრაინისა და საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის მოწინააღმდეგე ქვეყნების დაფინანსებას. სწორედ ამ ფაქტების შემდეგ, მედიის ნაწილმა, რომელიც ტრამპს “გმირს” უწოდებდა, აშშ-ს პრეზიდენტის “საგანგაშო დიაგნოზის” კვლევა და მისი ფსიქიკური სიჯანსაღის ეჭვქვეშ დაყენება დაიწყო.

აღნიშნული მოსაზრებები არ ემყარება რუსული და ქართული მედიის რაოდენობრივ ანალიზს, თუმცა, აშშ-ს საპრეზიდენტო არჩევნების პერიოდში და იმ დროიდან ოთხი-ხუთი თვის შემდეგ დაწერილ არაერთ სტატიაში თვალსაჩინოა იმ განწყობების ცვლილება, რაც ანტიდასავლურ მედიასაშუალებებში მოხდა.

ტრამპისა და ანტიდასავლური მედიის “თაფლობის თვე”

ჯერ კიდევ მაშინ, როცა ამერიკის შეერთებულ შტატებში წინასაარჩევნო მარათონი იყო, ანტიდასავლური მედიასაშუალებების ნაწილი დემოკრატების პრეზიდენტობის კანდიდატს, ჰილარი კლინტონს, უარყოფით კონტექსტში აშუქებდა და მას ხშირად უკავშირებდა საქართველოს ყოფილ პრეზიდენტს, მიხეილს სააკაშვილს, რითაც ხაზს უსვამდა დონალდ ტრამპის უპირატესობას. მაგალითად, 2016 წლის ივლისში, თავისივე გამოცემასთან ინტერვიუში, “საქინფორმის” მთავარი რედაქტორი, არნო ხიდირბეგაშვილი ამბობს, რომ “აშშ-ში ჰილარი კლინტონის გამარჯვება საქართველოში მიხეილ სააკაშვილის გამარჯვებას უდრის”. ამავე სტატიაში აღნიშნულია, რომ ტრამპი “პუტინის გაბრაზებას მოერიდება”.

“საქინფორმის” სხვა სტატიებშიც მკვეთრად უარყოფითადაა გაშუქებული აშშ-საქართველოს შორის 2016 წლის ივნისში გაფორმებული “სტრატეგიული პარტნიორობის ქარტია”. გამოცემა ამტკიცებს, რომ ტრამპის გამარჯვების შემთხვევაში, ამ დოკუმენტს აღსრულება არ უწერია.

“საქინფორმმა” არჩევნებში ტრამპის გამარჯვებას სტატია მიუძღვნა საზეიმო სათაურით “გამარჯვების დღე”, სადაც ტრამპსა და ივანიშვილს შორის შემდეგი პარალელებია გავლებული: “ბიძინა ივანიშვილმა შემთხვევით როდი დაარქვა პარტიას ქართული ოცნება, ხოლო დონალ ტრამპმა თავისი პირველი გამოსვლა ამერიკულ ოცნებას მიუძღვნა”; “ორივე მათგანი თავის სამშობლოს აყვავებაზე მეოცნებეა”; “ტრამპი ინგლისურად კოზირს ნიშნავს: აშშ-ს 45-ე პრეზიდენტი ის კოზირი იქნება, რომელიც ამერიკასა და რუსეთს გამარჯვებას მოუტანს”.

“საქინფორმის” გარდა, პირველ ეტაპზე, ტრამპს დადებითად აშუქებდა “საქართველო და მსოფლიოც”. აღნიშნულმა გამოცემამ გამოაქვეყნა სტატიები სათაურებით “გრანტიჭამიების” გასაჭირი, ანუ რას მოუტანს საქართველოს დონალდ ტრამპის გამარჯვება?”, “ტრამპის ვირუსი – ვინ დაუსვამს საბოლოო წერტილს ევროკავშირს?”; “ტრამპი: გეი ქორწინება ბოროტებაა, მისი ადგილი ამერიკაში არაა, ამერიკა ეკუთვნის ღმერთს”; “ტრამპის სიტყვამ ულტრალიბერალებს თავზარი დასცა” და ა.შ.

ამ სტატიებში საუბარია იმის შესახებ, თუ როგორ აპირებს ტრამპი ბრძოლას არასამთავრობოების, ნატოს, ევროკავშირის, სექსუალური უმცირესობებისა და არაქრისტიანების წინააღმდეგ. ამ ინფორმაციის დიდი ნაწილი სიცრუე, ან მანიპულაციაა. მაგალითად, დონალდ ტრამპმა ღიად თქვა, რომ აშშ-ში გეი ქორწინების საკითხი გადაწყვიტა უზენაესმა სასამართლომ და მას ამ საკითხთან დაკავშირებით პრობლემა არ აქვს.

ანტიდასავლური მედიასაშუალებები დონალდ ტრამპს მუდმივად დადებით კონტექსტში აშუქებდნენ რუსეთის პრეზიდენტის შესახებ ნათქვამი პოზიტიური განცხადებების გამო, ასევე, უკრაინის კონტექსტში. ამ მხრივ მნიშვნელოვანია ის ტენდეცია, რაც რუსულ მედიასაშუალებებზე დაკვირვების შედეგად გამოვლინდა: რუსულ სახელისუფლებო მედიაში, ერთ-ერთი მიზეზი, რის გამოც ტრამპი დადებითად გაშუქდა, სწორედ პუტინის მიმართ მის მიერ ნათქვამი ფრაზები იყო, ასევე მნიშვნელოვანი იყო უკრაინის საკითხიც.

კერძოდ, რუსულმა მედიასაშუალებებმა 2016 წლის სექტემბერში დაწერეს, რომ ტრამპმა უკრიანის პრეზიდენტს, პეტრო პოროშენკოს უარი უთხრა შეხვედრაზე, იგივე გაიმეორა ზოგმა ქართულმა გამოცემამ. რუსული მედიის თქმით, ტრამპმა განაცხადა, რომ არჩევნებში გამარჯვების შემთხვევაში, ის განიხილავს ყირიმის რუსეთის შემადგენლობაში შესვლის აღიარებას. ამ შემთხვევაშიც იგივე გაიმეორა “საქინფორმმაც”.

ანტიდასავლურ ქართულ მედიაში, მათ შორის TB24-ზე, ჩნდებოდა არაერთი ისეთი ცნობა, როგორიცაა მაგალითად, დონალდ ტრამპის მიერ რუსეთისთვის სანქციების გაუქმების განზრახვა და ა.შ.

რუსული ონლაინ მედიასაშუალებების ნაწილი დონალდ ტრამპის არჩევის პირველივე დღეებში სიხარულს ვერ მალავდა და უძღვნიდა სტატიებს შემდეგი სათაურებით: “ჩვენი ტრამპი”; “ჩვენი საიმედო ტრამპი”; “და მოვიდა “მამა ტრამპი: რატომ გახდა აშშ-ს პრეზიდენტი ის, ვინც ოჯახური ღირებულებების მომხრეა და ეწინააღმდეგება კონფრონტაციას რუსეთთან”; “კეთილი იყოს მობრძანება ახალ სამყაროში”; სენატორმა ტრამპი “პროგრესული დასაწყისის მომტანად” შეაფასა და ა.შ.

“თაფლობის თვის” დასასრული

აშშ-ს 45-ე პრეზიდენტისა და ქართული ანტიდასავლური მედიის თაფლობის თვე დიდხანს არ გაგრძელებულა. მსგავსი მედიასაშუალებები მალევე მიჰყვნენ რუსული მედიის დღის წესრიგს და დაიწყეს ტრამპის “გადაფასება”, რასაც წინ რამდენიმე მნიშვნელოვანი ფაქტი უძღოდა: ტრამპის ბრძანებით, ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა პირდაპირი ავიაიერიში მიიტანა რუსეთის მიერ მხარდაჭერილ სირიის სახელისუფლებო ძალებზე, რამაც კრიტიკულად დაძაბა ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობა, გარდა ამისა, ტრამპმა რუსეთს არც სანქციები გააუქმა, არც ყირიმის რუსეთში შესვლა აღიარა, პირიქით – ხელი მოაწერა ბიუჯეტის შესახებ კანონს, რომლის მიხედვითაც აიკრძალა აშშ-ს ბიუჯეტის ფულის დახმარების გაცემა იმ ქვეყნებზე, რომლებიც არ აღიარებენ უკრაინისა და საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობას.

რუსულ მედიაში ტრამპისგან განხიბვლის ერთ-ერთი სიმპტომი მისი ოჯახის წევრების, კერძოდ, სიძისა და მრჩევლის, ჯარედ კუშნერის ჯორჯ სოროსთან კავშირის ძებნა აღმოჩნდა. რუსული სახელმწიფო მედია ასევე დაინტერესდა, თუ რამდენს ხარჯავს ამერიკის პრეზიდენტი თვითმფრინავით გადაადგილებაში, გარდა ამისა გაისმა კრიტიკა სირიაში ასადის პოზიციებზე ავიაიერიშების მიტანის გამო.

ქართული ანტიდასავლური მედია უფრო შორს წავიდა: მათ დონალდ ტრამპის ფსიქიკური სიჯანსაღის კვლევა დაიწყეს. “საქართველო და მსოფლიომ” გამოაქვეყნა სტატია სათაურით “საგანგაშო დიაგნოზი, რომელიც ფსიქიატრებმა ტრამპს დაუსვეს, ძალიან ჰგავს ლიტველი ექიმების მიერ სააკაშვილისთვის დასმულ დიაგნოზს”. მართალია, აღნიშნული პუბლიკაცია ერთ-ერთი ბრიტანული ტაბლოიდიდან არის ნათარგმნი, თუმცა მედიასაშუალების განწყობის წარმოსაჩენად, არცთუ უმნიშვნელოა.

სულ უფრო აქტუალური გახდა ტრამპის “საბრძოლო სულისკვეთებაზე” უარყოფით კონტექსტში საუბარი და მისი შედარება პრეზიდენტ ჯორჯ ბუშთან (უმცროსი) მისი საომარი მისწრაფებების გამო. სირიაზე ავიაირეიშის მიტანაზე აღნიშნულმა მედიასაშუალეამ დაწერა, რომ “ტრამპის არგუმენტები სირიის წინააღმდეგ განხორციელებულ სამხედრო იერიშზე ვერანაირ კრიტიკას ვერ უძლებს!”, “საქინფორმმა” კი აღნიშნული ქმედება შეაფასა მედიისა და პოლიტიკოსების მხრიდან ტრამპზე ზეწოლის შედეგად. TB24-მა კი ფაქტს “აგრესია სუვერენულ სახელმწიფოზე” უწოდა. “საქინფორმმა” ასევე მკვეთრად უარყოფითად შეაფასა ტრამპის მიერ ბიუჯეტის ხელმოწერა, რომლითაც აიკრძალა საქართველოსა და უკრაინის ტერიტორიული მთლიანობის არაამღიარებელი სახელმწიფოების დაფინანსება. მედიასაშუალება წერს: “საქინფორმი ხაზს უსვამს, რომ ზემოაღნიშნული წარმოადგენს პრეზიდენტ ტრამპის იძულებით დათმობასა და უბრალო პოლიტიკურ პიარსსვლას, სირიაზე აშშ–ის სარაკეტო იერიშის მსგავსად, რომელიც მიმართულია „კრემლისა და პუტინის მიმართ მისი ზედმეტი სიმპატიების“ მითის გაქარწყლებისკენ.”

როგორც ჩანს, ქართულ ანტიდასავლურ და რუსულ სახელისუფლებო მედიას ერთი ნაბიჯიც არ დასჭირვებია, რომ მათი აღტაცება ტრამპით, მის მიმართ სკეპტიციზმითა და აუტანლობით შეცვლილიყო.

მედიაში გამოქვეყნდა ინფორმაცია 15 წლის მოზარდის შესახებ, რომელსაც ცხენების ქურდობაში ადანაშაულებენ და რომელიც, ქურდობის საქმეზე მოწმის სახით, საგამოძიებო უწყებამ დაკითხა. სიახლეებიდან გავიგეთ, რომ ის დანაშაულს ნაწილობრივ აღიარებს. მასალების ნაწილში მოზარდი სრულად იყო იდენტიფიცირებული, რაც ბავშვთა საკითხების სახელმძღვანელო წესების მიხედვით, დაუშვებელია.

რუსთავი 2 -ისა და „TV პირველის“ საინფორმაციო გამოშვებებში, GHN-ის, აქცენტის, კახეთის საინფორმაციო ცენტრის სიახლეებში ბავშვი სრულადაა იდენტიფიცირებული, ნათქვამია მისი სახელი და გვარი.

ტელეკომპანია „იბერიას“ საინფორმაციო გამოშვებაში ბავშვის დედის, ტელეკომპანია „იმედის“ საინფორმაციო გამოშვება „ქრონიკაში“ და „მაესტროს“ „კოტაქტში“ კი მოზარდის დის სინქრონები აჩვენეს. არასრულწლოვნის დის სახელი და გვარი ნახსენებია „ინტერპრესნიუსის“ სიახლეშიც. შესაბამისად, ბავშვის ოჯახის წევრების იდენტიფიცირებით, მოხდა არასრულწლოვნის ირიბი იდენტიფიცირებაც.

უნდა აღინიშნოს, რომ თემაზე საზოგადოებრივი მაუწყებლის საინფორმაციო გამოშვება „მოამბის“ მიერ მომზადებულ სიუჟეტში არ ხდება ბავშვის არც ირიბი და არც პირდაპირი იდენტიფიცირება.

დღესდღეობით, გუგლის საძიებო სისტემაში ბავშვის სახელის და გვარის ჩაწერისას, მარტივად იძებნება მედიასაშუალებების მიერ მომზადებული მასალები, საიდანაც ვიგებთ, რომ ბავშვს ცხენების ქურდობაში სდებენ ბრალს და საქმეზე გამოძიება სწორედ ქურდობის მუხლით დაიწყო.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის სახელმძღვანელო წესებში აღნიშნულია, რომ „ბავშვის დაფარვა უპირობოდ აუცილებელია, როცა ის ბრალდებული, მსჯავრდებული ან მოწმეა".

მასალა მომზადებულია UNICEF- ის მიერ დაფინანსებული პროექტის ფარგლებში - "ბავშვთა საკითხების ეთიკური გაშუქება მედიაში". პუბლიკაციაში გამოხატული მოსაზრებანი ეკუთვნის ავტორს და არ ასახავს გაეროს ბავშვთა ფონდის ოფიციალურ თვალსაზრისს .

Facebook მომხმარებლების ნაწილმა საზოგადოებრივი მაუწყებლის მეორე არხი გააკრიტიკა შუაღამის ეთერში რუსულენოვანი საინფორმაციო გადაცემის გაშვების გამო. მათი მხრიდან პროგრამა აღქმული იყო, როგორც რუსული სახელმწიფო ტელეარხის მიერ მომზადებული გადაცემა. სინამდვილეში, “Настоящее время” (ნამდვილი დრო) ახალი ამბების რუსულენოვანი სატელევიზიო გადაცემაა, რომელიც საზოგადოებრივი მაუწყებლის "მეორე არხის" ეთერშია ყოველ სამუშაო დღეს 00:00 საათზე, ხოლო შემაჯამებელი გადაცემა კვირას, 23:00 საათზე გადის.

როგორც საზოგადოებრივი მაუწყებლის ოფიციალურ გვერდზე, გადაცემის აღწერაში ვკითხულობთ, "ნამდვილი დრო" წარმოადგენს "რადიო თავისუფალი ევროპა"/"რადიო თავისუფლებისა" და "ამერიკის ხმის" ერთობლივ პროექტს, რომელიც ხორციელდება საქართველოში, ესტონეთში, ლატვიაში, ლიტვაში, მოლდავეთსა და უკრაინაში მოქმედ საზოგადოებრივ და კერძო მაუწყებლებთან თანამშრომლობით".

არხი “ნამდვილი დრო” 2014 წლიდან მაუწყებლობს და მის მიზნობრივ აუდიტორიას წარმოადგენს რუსეთისა და პოსტსაბჭოთა სივრცის რუსულენოვანი აუდიტორია. აღნიშნული ტელეარხი ამზადებს როგორც რეპორტაჟებს, ისე ახალი ამბების კოლაჟებს სხვადასხვა ქვეყნიდან. ის მაუწყებლობს სატელიტის, საკაბელო არხებისა და ონლაინ პლატფორმის საშუალებით. არხის ცენტრალური ოფისი პრაღაში მდებარეობს, მისი ჟურნალისტები კი მუშაობენ რუსეთში, უკრაინაში, საქართველოში, აზერბაიჯანში, ყირგიზეთსა და სხვა ქვეყნებში.

გაზეთ „ასავალ-დასავალის“ 1-7 მაისის ნომერში გამოქვეყნებული არაერთი მასალა შეიცავს სიძულვილის ენას. ტექსტები არის ქსენოფობიური, ნეგატიურად მოიხსენიებენ სხვადასხვა ეროვნების ადამიანებს, რამაც შესაძლოა გააღვივოს შუღლი და გააძლიეროს სტიგმა მათ წინააღმდეგ.

სტატიების მიხედვით, უცხოელები გვართმევენ და ბილწავენ საქართველოს, გვავიწროვებენ, რაც სამომავლოდ გამოიწვევს დემოგრაფიულ პრობლემას, კერძოდ - ქართული სისხლის ნაკლებობას ჩვენს ძარღვებში.

ქსენოფობიური ტალღა „ასავალ- დასავალში“ მოჰყვა კანონპროექტს დიდგორობის დღის უქმედ გამოცხადებასთან დაკავშირებით და თურქეთის საელჩოს თხოვნას, რომ კანონპროექტი ამ სახით არ მიეღოთ.

„ასავალ-დასავალის“ სტატიებში ვკითხულობთ შემდეგ ქსენოფობიურ ტექსტებს:

● „ჩვენი დედაქალაქის ცენტრში, ფაქტობრივად, არაბულ-თურქულ-აფრიკული რეზერვაციებია შექმნილი, სადაც ქართველები უმცირესობას წარმოადგენენ“.

● „დადასტურებული ინფორმაცია მაქვს, რომ კახეთსა და აღმოსავლეთ საქართველოს რამოდენიმე რაიონში ჩინელების, ინდუსების, არაბების მასობრივი ჩასახლება იგეგმება! შედეგად, ზოგიერთ რაიონში დემოგრაფიული სურათი კატასტროფულად შეიცვლება და ქართველები, შესაძლოა ეთნიკურ უმცირესობაში აღმოჩნდნენ“.

● „საკუთარი მიწა წყლიდან გაედინება ცოცხალი ერი და შემოედინება სხვა რასა, სხვა ენერგეტიკა, სხვა მენტალობა, სხვა კულტურა, ანუ ანტიკულტურა“.

● „მიდით და ნახეთ თბილისის საერთაშორისო აეროპორტში, დუბაის თუ ყატარის რეისებს როგორ ჩამოჰყავთ არაბების ათცოლიანი ოჯახები, ერთი ბატალიონი ბავშვებით“.

● „არაბი რომ ჩამოვა აქ და ათ ცოლს ჩამოიყვანს, იმათ ყოველწიურად ათ-ათი შვილი რომ გააჩენინოს, რა დღეში აღმოვჩნდებით?“

“ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით” - ვკითხულობთ ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მეშვიდე პრინციპში.

მედიაჩეკერი 2 თვის (1მარტი-1მაისი) განმავლობაში დააკვირდა ბეჭდურ მედიაში სიძულვილის ენას. დაკვირვების შედეგად აღმოჩნდა, რომ ბეჭდური მედია ყველაზე ხშირად თურქოფობიურ სიძულვილის ენას იყენებს, დისკრიმინაციული გამონათქვამების ტრიბუნად კი, ყველაზე მეტჯერ გაზეთი „ასავალ-დასავალი“ იქცა. დისკრიმინაციულ გამონათქვამებს იყენებენ როგორც ჟურნალისტები, ისე რესპონდენტები. 2 თვის განმავლობაში 16-ჯერ შეგხვდა სიძულვილის ენა „ალიაში“, სხვა გამოცემებში კი („რეზონანსი“, „ქრონიკა“, „კვირის პალიტრა“) სიძულვილის ენის ტირაჟირების შემთხვევა, სამონიტორინგო პერიოდში, არ გამოვლენილა.

4 მაისს ახალციხის ტელეკომპანია „მე-9 არხის“ მიერ ოჯახში ძალადობის ფაქტზე სიუჟეტი მომზადდა, სადაც ძალადობის მსხვერპლი ქალი ყვებოდა, რომ მასსა და მის არასრულწლოვან შვილებზე მეუღლე ფიზიკურად და ფსიქოლოგიურად ძალადობდა. სიუჟეტში არასრულწლოვანი შვილების ირიბი იდენტიფიცირება ხდება, რადგანაც ნათქვამია ბრალდებული მამის სახელი და გვარი. ასევე, ჩაწერილია ერთ-ერთი შვილის კომენტარიც, რომელიც, სავარაუდოდ, არასრულწლოვანია. ინტერვიუში მისი სახე დაფარული არ არის.

მამაკაცს, რომელიც ამჟამად არასრულწლოვნის თანდასწრებით ოჯახის წევრის მიმართ ჩადენილი ძალადობის მუხლითაა დაკავებული, თანასოფლელები იცავდნენ და აცხადებდნენ, რომ შვილებზე არა მამა, არამედ თავად დედა ძალადობდა: „მე შევსწრებივარ, რომ ცემდა. ნაპობით ცემდა თავის შვილს, კეფაში ურტყამდა. მაგის ხელში როგორ უნდა გაიზარდოს შვილი“, - ამბობდა ერთ-ერთი ადგილობრივი.

გარდა ამისა, სიუჟეტში მთელი აქცენტი იმაზეა, რომ კაცის მხრიდან ცოლზე ძალადობა თავად ცოლის მიერ იყო პროვოცირებული: „ყველა ქმარი იზამდა უფრო უარესს, ვიდრე ამ შემთხვევაში ბატონმა მამუკამ გააკეთა“, „კაცი გახდა იძულებული და რო ვერ გალახა, ტელევიზორი გატეხა“, „ოჯახის ქალი, ხუთი შვილის დედამ ტიტველი გადაიღოს სურათი და ვიღაცას გაუგზავნოს სურათი, ეს არის საქმე? ჩვენ ხო ქალები ვართ“, „კანონი კი, აძლევს ქალბატონებს რაღაც პრივილეგიას, რომ მართლები არიან, მაგრამ ამ შემთხვევაში სოფელმა ვიცით, მეზობლებმა ვიცით, ყველა თითოეულმა ადამიანმა ვიცით, მართალია ეს ადამიანი (ბრალდებული)“.

მიუხედავად იმისა, რომ ბავშვებზე ფიზიკურ და ფსიქოლოგიურ ზეწოლაზე ორივე მხარე დადასტურებით საუბრობდა, სიუჟეტში სავარაუდო არასრულწლოვნის კომენტარი შემოგვთავაზეს, სადაც ის სრულად იყო იდენტიფიცირებული, გარდა ამისა, მისი და ბრალდებული მამის იდენტიფიცრებით, მოხდა დანარჩენი არასრულწლოვანი ბავშვების იდენტიფიცირებაც.

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ მომზადებულ „ბავშვთა საკითხების გაშუქების სახელმძღვანელო წესებში“ ვკითხულობთ, რომ „ბავშვის დაფარვა უპირობოდ აუცილებელია, როდესაც ის არის ძალადობის/დანაშაულის მსხვერპლი...ნებისმიერი ფორმის ძალადობის შემთხვევაში არასრულწლოვნის იდენტიფიცირება როგორც პირდაპირი, ისე ირიბი დაუშვებელია, იმის მიუხედავად, ბავშვი მოძალადის როლშია, მსხვერპლის თუ მოწმის". ქარტიის მე-8 პრინციპიც ბავშვთა უფლებების დაცვას შეეხება, სადაც ნათქვამია, რომ „ჟურნალისტი ვალდებულია, დაიცვას ბავშვის უფლებები; პროფესიული საქმიანობისას უპირატესი მნიშვნელობა მიანიჭოს ბავშვის ინტერესებს, არ მოამზადოს და არ გამოაქვეყნოს ბავშვების შესახებ ისეთი სტატიები ან რეპორტაჟები, რომლებიც საზიანო იქნება მათთვის. ჟურნალისტმა არ უნდა ჩამოართვას ინტერვიუ და არ უნდა გადაუღოს ფოტო 16 წელზე ნაკლები ასაკის მოზარდს მშობლის ან მეურვის თანხმობის გარეშე იმ საკითხებზე, რომლებიც მისი ან სხვა რომელიმე მოზარდის კეთილდღეობას ეხება“.

„მაუწყებელთა ქცევის კოდექსის“ 44-ე მუხლის თანახმად კი, „მაუწყებელმა უნდა უზრუნველყოს არასრულწლოვანის პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის დაცვა. არასრულწლოვანი არ კარგავს პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლებას მშობლების ან სკოლაში მომხდარი მოვლენების გამო“.

მასალა მომზადებულია UNICEF- ის მიერ დაფინანსებული პროექტის ფარგლებში - "ბავშვთა საკითხების ეთიკური გაშუქება მედიაში". პუბლიკაციაში გამოხატული მოსაზრებანი ეკუთვნის ავტორს და არ ასახავს გაეროს ბავშვთა ფონდის ოფიციალურ თვალსაზრისს .

6 მაისს გაზეთ “რეზონანსში” გამოქვეყნდა მასალა სათაურით: “თურქეთში რუსი ტურისტები პუტინის გინების გამო ქართველ ტურისტებს უჩივიან”. მასალის სათაური მკითხველს ამბავს ფაქტად სთავაზობს, თუმცა სტატიიდან ირკვევა, რომ მასალა გაზეთმა უკრაინელ ბლოგერზე დაყრდნობით მოამზადა, რომელიც, თავისმხრივ რუსეთის მოქალაქის მონაყოლს ეყრდნობოდა.

“მსგავსი ფაქტები ხდებოდა სხვა რუსი ტურისტული ჯგუფების მიმართაც. უკრაინიდან და საქართველოდან ჩასულმა ტურისტებმა გარდა იმისა, რომ უარი თქვეს მათთან ურთიერთობაზე, შეურაცხმყოფელ სიტყვებს არ იშურებდნენ რუსეთის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინის მიმართ,” - წერს “რეზონანსი” უკრაინელ ბლოგერზე დაყრდნობით, რომელიც კიდევ სხვა ადამიანს ეყრდნობა.

“რეზონანსმა” ბლოგერის მიერ გამოქვეყნებული ინფორმაცია, რომლის სიზუსტეც არ გადაუმოწმებია, სოციოლოგ რამაზ საყვარელიძეს შეაფასებინა. “რა მოვლენასთან გვაქვს საქმე” - ჟურნალისტმა საყვარელიძეს ამ კითხვით მიმართა, რომელმაც თავისმხრივ, აღნიშნა, რომ მომხდარის ანალიზი რთულია, რადგან სხვა ანალოგიური შემთხვევა არ ახსენდება.

2 მაისს გადაცემა “ცეცხლის ხაზის” თემა ქალთა უფლებებს უნდა დათმობოდა. თუმცა, გადაცემის ნაწილი ამ უფლებების დარღვევის გამართლებასა და საკითხის ანტიდასავლურ და ჰომოფობიურ კონტექსტში განხილვას დაეთმო. გადაცემაში ფორმალურად იყო დაცული ბალანსი და ისმოდა განსხვავებული მოსაზრებები. “ცეცხლის ხაზის” ამ გამოშვების მიზანი პრობლემის ძირეული გაშუქება არ ყოფილა. გადაცემის ინტერაქტივის კითხვის ფორმულირება კი კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებდა, რომ ქალთა უფლებები საქართველოში ირღვევა, კითხვა კი ასე იყო ფორმულირებული - “ირღვევა თუ არა ქალთა უფლებები საქართველოში”. გადაცემაში მოწვეულები იყვნენ: ორგანიზაციის „პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის“ ხელმძღვანელი - ანა აბაშიძე, “უფლებადამცველთა გაერთიანების” თავმჯდომარე - ნიკოლოზ მჟავანაძე და შინაგან საქმეთა სამინისტროს თანამშრომელი - მაკა ფერაძე, ჟურნალისტი - რამინა ალიევა და ფილოლოგი - გურამ ფალავანდიშვილი.

გადაცემის ერთ-ერთმა წამყვანმა, ვაკა გორგილაძემ ქალთა უფლებების საკითხზე საუბარი რამდენიმე დღის წინ მომხდარი შემთხვევის გახსენებით დაიწყო. ის 17 წლის გოგოს გამტაცებელს “სიძეს” უწოდებს და ფაქტს ოჯახის შექმნის ტრადიციასთან აკავშირებს. 28 აპრილს მარნეულის მუნიციპალიტეტში, არასრულწლოვანი, სკოლის მოსწავლე ცოლად მოყვანის მიზნით გაიტაცეს. გატაცებას მოჰყვა არასამთავრობო ორგანიზაციის წარმომადგენლების აქცია თბილისში მთავარ პროკურატურასთან გამტაცებლის დასჯის მოთხოვნით.

“სახლში დაბრუნებული მე-12 კლასელი ამბობს, რომ მზადაა დარჩეს გამტაცებელთან ერთად. მომავალ სიძეს აღარც მისი მშობლები უჩივიან. რა თქმა უნდა, საქართველოს ყველა მოქალაქე პატივს უნდა სცემდეს კანონს. ხოლო, ძალადობა, განსაკუთრებით არასრულწლოვანი ქალების მიმართ დასჯადი უნდა იყოს, მაგრამ სად გადის ზღვარი პირობით ძალადობასა და ეროვნულ ტრადიციებს შორის, იქნებ იმიტირებული ძალადობა მხოლოდ რიტუალური, თეატრალიზირებული ქმედებაა, რომელიც ასახავს კულტურულ თავისებურებებს და თემის წეს-ჩვეულებას. მახსოვს, სულ რაღაც 20 წლის წინ თბილისში, პატარძლის მოტაცება ჩვეულებრივ ამბად ითვლებოდა. ნეტავ, რატომ აღარ ვიტაცებთ შეყვარებულებს. ალბათ, არასამთავრობო ორგანიზაციების შიშით,” - თქვა წამყვანმა ვაკა გორგილაძემ, რომელიც თავს კონსერვატორს უწოდებს.



“უფლებადამცველთა გაერთიანების” თავმჯდომარე - ნიკოლოზ მჟავანაძე გადაცემაში აცხადებდა, რომ როდესაც სამართალდამცავები გატაცების მუხლით იწყებენ საქმის წარმოებას, არ აქვთ უფლება, რომ ვინმე დააკავონ, რადგან გამტაცებელი და მსხვერპლი ამბობენ, რომ გატაცება არ მომხდარა.

ქალთა მიმართ ჩადენილი ძალადობის მკვლელობით დასრულების შემთხვევებთან დაკავშირებით დასმულ კითხვაზე პასუხის გაცემისას კი, მჟავანაძე პარალელს ლგბტ თემთან ავლებს და ამბობს:

“ძირითადად, როდესაც, აი, მაგალითად, სექსუალური უმცირესობების მიმართულებით ხდება ასეთი მკვლელობა და გამოდიან, აი, თქვენი ორგანიზაციიდან [„პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის“], ანდა თქვენი მომიჯნავე ორგანიზაციები, რომელებიც იმავე კუთხით მუშაობენ, საუბრობენ, რომ მკვლელობა მოხდა ქალთა მიმართ”.

მჟავანაძის პათოსს ნაწილობრივ იზიარებს გადაცემის წამყვანი ვაკა გორგილძეც:

“ცხადია, რომ ეს არის პრობლემა. ეს პრობლემა მოითხოვს ძალიან დიდ ძალისხმევას და პარტნიორობას, მათ შორის არასამთავრობო ორგანიზაციებთან ერთად. ამდენად, გადაბრალება შინაგან საქმეთა სამინისტროზე, აი, ამ პრობლემის, ამ სიმწვავის, მე მგონი არ არის სამართლიანი და მემგონი, გარკვეულწილად, სამართლიანია ის პრეტენზიები, რომელსაც ბატონი ნიკოლოზი [მჟავანაძე] გამოთქვამს არასამთავრობო სექტორის მიმართ. რას იტყვით?”- ასეთი ფორმულირებით დასვა კითხვა გადაცემის წამყვანმა ვაკა გორგილაძემ.

მას შემდეგ კი, რაც სტუმარმა პასუხის გაცემა დაიწყო, გორგილაძე დაინტერესდა რა მოცულობის თანხა მიიღო რესპონდენტის ორგანიზაციამ და შემდეგ კი აღნიშნა, რომ ამ თანხით შესაძლებელი იქნებოდა მოქალაქეთა ცნობიერების ასამაღლებლად ბუკლეტები დაბეჭდილიყო.

გადაცემის მეორე ნახევარში ეთერში ფილოლოგი გურამ ფალავანდიშვილი ჩაერთო. ფალავანდიშვილის არც ეს გამოსვლა ყოფილა სხვა დანარჩენისგან განსხვავებული და ამჯერადაც, მისი საუბარი ჰომოფობიური და ანტიდასავლური შინაარსის ტექსტებით იყო გაჯერებული. ის ამართლებდა ადრეულ ქორწინებას და ამბობდა:

“ჩვენ ვნახეთ 8 მარტს ქალთა უფლებების დასაცავი აქცია, სადაც იყვნენ ფემინისტები, მათ შეუერთდნენ კაცები, ვინც თავის თავს თვლიან ქალებად… მათ გამოიტანეს ფოტო და ისინი შეურაცხყოფდნენ ქალებს. აი, ეს არასამთვარობო ორგანიზაციები და ლიბერალური, ლიბერასტული ფრთა შეურაცხყოფს ქალს. რაც შეეხება ადრეულ ქორწინებას, 17-18 წლის ახალგაზრდა შეიძლება დაოჯახდეს, მაგრამ მათი მიზანია, რომ ადამიანი არ დაოჯახდეს, ოჯახს ებრძვიან”.

გარდა ამისა, ფალავანდიშვილს მიაჩნია, რომ არასამთავრობო ორგანიზაციები ხელს უწყობენ ბავშვთა სექსუალურ ურთიერთობებს სკოლაში და ხელს უშლიან მათ გათხოვებას.

“ქალებს უკარგავენ ქალობას, ეუბნებიან, რომ დედობა, შვილიერება არის ჩამორჩენილობა, პატიოსნება არის მონობა. და მათთვის, ბოდიში და, ბოზობა არის წარმატება და ლიბერალიზმი და თვითრეალიზაცია. ეს არის თქვენი ტენდენცია,” - დასძენდა ფალავანდიშვილი ადამიანის უფლებებზე მომუშავე არასამთავრობო ორგანიზაციებზე საუბრისას.

გადაცემის ამავე ნაწილში მჟავანაძემაც საკითხზე საუბარი ანტიდასავლურ კონტექსტში დაიწყო, სექსისტურ განცხადებებსაც არ მოერიდა და ქალთა მიმართ ჩადენილი დანაშაული სხვა ტიპის დანაშაულს გაუთანაბრა.

“კომუნისტების პერიოდში იყო ასეთი ორგანიზაცია - “მებრძოლ უღმერთოთა კავშირი” და მისი წევრი იყო 200 ათასი კაცი. და რას აკეთებდა ეს “მებრძოლ უღმერთოთა კავშირი”? გაზეთიც ჰქონდათ, ანუ მაშინ ტელევიზიები არ იყო, მედიაშიც კარგად იყვნენ წარმოდგენილები და ანგრევდნენ ეკლესიებს, ეროვნულ ფასეულობებს ებრძოდნენ… მე ვავლებ პარალელს, რომ ეს ადამიანებიც [არასამთავრობო ორგანიზაციები] ებრძვიან ეკლესიას, ებრძვიან ოჯახს, ებრძვიან ეროვნულ ფასეულობებს,” “მე მანდილოსნების მიმართ უძლური და განიარაღებული ვარ”, “ქალის მიმართ არავითარი ძალადობა არ არის და ახლა როდესაც საუბარია ძალადობაზე, საქართველოში ვერავინ ვერ მოსპობს დანაშაულს, ეს ოდითგანვე იყო, უბრალოდ, პრევენცია უნდა მოხდეს, რომ რაც შეიძლება ნაკლები დანაშაული მოხდეს. ახლა ქურდობა რომ არის, მკვლელობა როა, ყაჩაღობა, შეიძლება ვთქვათ, რომ საქართველო მიაქვს დანაშაულს?”

შემდეგ კი მჟავანაძემ ოჯახში მომხდარ ძალადობაზე საკუთარი მოსაზრების ჩამოყალიბება განაგრძო და თქვა, რომ ოჯახში ქალების მკვლელობა სქესის ნიშნით არ ხდება. ამ საუბარს მალევე გადაცემის წამყვანების ჩაკითხვა და რეპლიკა მოჰყვა. მაგდა ანიკაშვილმა მჟავანაძეს ჰკითხა: “უფრო მეტი ცოლი კვდება, თუ უფრო მეტი ქმარი?” ანიკაშვილის ამ კითხვას მისმა თანაწამყვანმა გორგილაძემ უპასუხა: ”ჩვენ გვინდა, რომ უფრო მეტი ქმარი მოკვდეს”.

გადაცემის კიდევ ერთი მონაწილე რამინა ალიევა იზიარებდა გადაცემის იმ მონაწილეების მოსაზრებას, რომლებიც ქალთა მიმართ ძალადობას სხვა ტიპის დანაშაულთა კონტექსტში განიხილავდნენ:

“უფლებას არ აქვს სქესი, უფლების დაცვას არ აქვს სქესი. ადამიანის უფლებები უნდა დავიცვათ ჩვენ, სადაც კაციც ადამიანია და ქალიც ადამიანია, მაგრამ თუ ასეთი აქტუალურია ქალის უფლება, ეს უკვე ნიშნავს იმას, რომ ჩვენ უფრო ნაზი და უფრო სუსტი არსებები ვართ და გვჭირდება უფრო მეტი დაცვა, ვიდრე კაცებს,” - ამბობდა ალიევა. მისივე თქმით, აზერბაიჯანულ თემში ქალის დაქორწინებისას სიძის მხრიდან ქალის ოჯახისთვის თანხის გადახდა არის არა “ქალის ყიდვა”, არამედ ოჯახის ფინანსური დახმარება.

2 მაისს “ცეხცლის ხაზის” მაყურებელი ვერ შეძლებდა გაერკვია, რეალურად რა პრობლემა არსებობს ქვეყანაში ქალთა მიმართ ძალადობის კუთხით. გადაცემის მსვლელობის დროს გამოთქმული მოსაზრებებით პარალელების გავლება ხდებოდა სხვა მოწყვლად ჯგუფებთან, რითაც ჩანდა მცდელობა, რომ ქალთა მიმართ ძალადობა უფრო ნაკლებმნიშვნელოვან საკითხად ყოფილიყო წარმოჩენილი. გარდა ამისა, უცნობია, რა მიზანს ემსახურებოდა გადაცემის ინტერაქტივის შეკითხვა, რომლითაც მაყურებელს ქალთა მიმართ არსებულ პრობლემაზე უნდა დაეფიქსირებინა პასუხი, შეკითხვა კი ასე იყო დასმული - ირღვევა თუ არა ქალთა უფლებები საქართველოში. მაშინ როცა ქვეყანაში ფემიციდის არაერთი შემთხვევა ფიქსირდება, ოჯახში ძალადობა კი საზოგადოების ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი გადაწყვეტილებაა, კითხვის ამ ფორმულირებით დასმა არის პრობლემის მნიშვნელობას ხელოვნურად დაკნინება.

"შეგიძლიათ, წარმოიდგინოთ, რას გრძნობენ ბავშვები, რომლებიც დედამ მიატოვა? ის წავიდა გაუფრთხილებლად და 5 პატარა გოგონა დატოვა", - ამ სათაურით გამოქვეყნდა droni.ge-ზე მასალა, რომელიც 5 არასრულწლოვნის მძიმე სოციალურ პირობებს ეხება და რომელშიც ბავშები ქველმოქმედების ობიექტებად არიან წარმოჩენილნი. მასალაში ვკითხულობთ, რომ ოჯახს ჩერნოვეცკის ფონდი დაეხმარება, სტატიის ბოლოს მითითებულია ანგარიშის ნომერიც, სადაც მკითველს თანხის ჩარიცხვა შეუძლია. იგივე მასალა გამოაქვეყნა news.ge-მაც, თუმცა, droni.ge-სგან განსხვავებით, აქ სიახლეს რეკლამის ნიშანი აქვს.

"შეგიძლიათ წარმოიდგინოთ, რას გრძნობენ ბავშვები, რომლებიც დედამ მიატოვა? ქალმა, რომელმაც მათ სიცოცხლე აჩუქა... ის წავიდა, გაუფრთხილებლად და 5 პატარა გოგონა დატოვა. პატარა ნინო მხოლოდ 3 თვისა იყო, უფროსი მონიკა კი რვა წლის! ბავშვები ამ დღის დავიწყებას ცდილობენ, ისინი საერთოდ არ საუბრობენ დედაზე, პატარა ნინომ კი საერთოდ არ იცის ამ სიტყვის მნიშვნელობა“, - ვკითხულობთ მასალაში ბავშების პირადი ცხოვრების შესახებ. სიახლეს თან ერთვის ბავშვების ფოტოც.

სტატიის ბოლოს კი გამოცემა მოგვიწოდებს, ოჯახს დავეხმაროთ: „თუ გაქვთ საშუალება ფინანსური დახმარება აღმოუჩინოთ მათ, თანხა შეგიძლიათ ჩარიცხოთ ფონდის ანგარიშზე. მართალია, ამ პატარებს დედას ვერ დავუბრუნებთ, მაგრამ იმაში მაინც დავარწმუნებთ, რომ მარტოები არ არიან!"

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ ბავშვთა საკითხების გაშუქების სახელმძღვანელო წესების მიხედვით, დაუშვებელია ბავშვის ქველმოქმედების, რეკლამის ან პიარის ობიექტად წარმოჩენა:

"მოერიდეთ ბავშვის ქველმოქმედების ან მოწყალების მიმღებ ობიექტად წარ­მოჩენას. ხშირად, პოლიტიკოსები, ბიზნესმენები თუ სხვადასხვა ჯგუფები საკუთარი პიარკამპანიისთვის, იმიჯის შესაქმნელად აქტიურად იყენებენ ბავშვებს, მიდიან მათთან და ურიგებენ საჩუქრებს. მედიამ ხელი არ უნდა შეუწყოს ამ ჯგუფებს, აწარმოონ საკუთარი პიარკამპანია ბავშვების გამოყენებით", - ვკითხულობთ გაიდლაინში.

მასალა მომზადებულია UNICEF- ის მიერ დაფინანსებული პროექტის ფარგლებში - "ბავშვთა საკითხების ეთიკური გაშუქება მედიაში". პუბლიკაციაში გამოხატული მოსაზრებანი ეკუთვნის ავტორს და არ ასახავს გაეროს ბავშვთა ფონდის ოფიციალურ თვალსაზრისს .

რამდენიმე ონლაინგამოცემა აპრილის თვეშიც აგრძელებს სარეკლამო მასალების სარედაქციო მასალის სახით გავრცელებას. იდენტური სიახლეები, ერთნაირი სათაურებითა და ფოტოებით, თითქმის ერთსა და იმავე დროს, სხვადასხვა გამოცემაშია განთავსებული. ზოგიერთი მედიასაშუალება უთითებს, რომ გამოქვეყნებული მასალა დაფინანსებულია, თუმცა იგივე სიახლე სხვა ვებგვერდზე რეკლამის აღმნიშვნელი ნიშნის გარეშეა გამოქვეყნებული.

„ნიუპოსტმა“ 4 აპრილს გაავრცელა მასალა, სათაურით „სს „ენერგო პრო ჯორჯია“ ერთერთი უმსხვილესი დამსაქმებელია საქართველოში.“ იგივე სიახლე გამოაქვეყნა პრაიმტაიმმაც. ტექსტში ხაზგასმულია კომპანიის უპირატესობა, ის, თუ როგორ ზრუნავს „ენერგო პრო ჯორჯია“ საკუთარ პერსონალზე. სიახლეს „ნიუპოსტზე“ არ ახლავს სარეკლამო ნიშანი, თუმცა იგივე ამბავს რეკლამის ნიშნით (NS) შეხვდებით pia.ge-ზე.

„ინტერპრესნიუსის“ 4 აპრილის მორიგი სარეკლამო მასალა სარედაქციო სახით გვხვდება ამჯერად pia.ge-ზე.

გაუმიჯნავ სარეკლამო და სარედაქციო მასალებს primetime.ge-ზეც წააწყდებით. გამოცემამ 10 აპრილს გაავრცელა სიახლე, რომ „თეგეტა მოტორსმა გორში მეორე ფილიალი გახსნა.“ მასალა რომ სარეკლამო ხასიათისაა და კონკრეტული კომპანიის პოპულარიზაციას ემსახურება, კარგად ჩანს ტექსტიდანაც, სადაც ვკითხულობთ: „აქ წარმოდგენილია მომსახურების უმაღლესი სტანდარტი, მაღალკვალიფიციური კადრები და კომფორტული გარემო...აქვე შეგიძლიათ შეიძინოთ მსოფლიო ბრენდების მიერ წარმოებული უმაღლესი ხარისხის საბურავები, ზეთები, აკუმულატორები და სხვა სათადარიგო ნაწილები...„თეგეტა მოტორსი“ უკვე 22 წელია მოღვაწეობს ქართულ ბაზარზე და ავტო ინდუსტრიაში მუდმივად ინარჩუნებს ლიდერის პოზიციას...“ მასალის სარეკლამო ხასიათს ადასტურებს იგივე ამბის რეკლამის ნიშნით განთავსება „ინტერპრესნიუსზე“.

“Garage 48 თბილისშია,“ - ამ სათაურითა და სარედაქციო მასალის სახით სიახლე 18 აპრილს „presa.ge-მ,“ „newspress.ge-მ“ და „newpost.ge-მ“ გაავრცელეს. იდენტურ მასალას რეკლამის ნიშანი ახლავს „ინტერპრესნიუზე“.

„მარტო შენთვის“ „ელიტ ელექტრონიქსის“ ინოვაციური კამპანია,“ – „presa.ge-ზე“ 20 აპრილს გამოქვეყნებული სიახლის სათაურია. „ელიტ ელექტრონიქსი“ ტექნიკის ბაზრის ლიდერია და მრავალი წლის მანძილზე ინოვაციური პროექტებითა და შეთავაზებებით მუდმივად ინარჩუნებს აღნიშნულ პოზიციას. კომპანია წარმოადგენს საქართველოში სამომხმარებლო ტექნიკის უდიდეს რეალიზატორს,“ - ვკითხულობთ ტესქტში და არსად ჩანს, რომ მასალა დაფინანსებულია, თუმცა ანალოგიური სიახლე რეკლამის ნიშნით (R) გვხვდება „ექსპრესნიუსზე“.

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მე-9 მუხლის თანახმად, „სარედაქციო მასალები მკვეთრად უნდა გაიმიჯნოს მარკეტინგული, სარეკლამო და სპონსორის მიერ დაფინანსებული მასალებისაგან.“