8 მარტთან დაკავშირებით, ambebi.ge -მ ქალთა პოლიტიკაში ჩართულობაზე ექსპერტ რამაზ საყვარელიძესთან ინტერვიუ გამოაქვეყნა:

“შეიძლებაასეციყოს - ადამიანსარაინტერესებდესესსფერო. სალაპარაკოდკი, მაგრამსაცხოვრებლად, სამუშაოდისმძიმეა. ამიტომ კარგად მესმის ქართველი ქალების, ძირითადად მათზეა ოჯახი, პროფესიული საქმიანობა და კიდევ ამას პოლიტიკური მოღვაწეობაც რომ დავუმატოთ, ცოდოები იქნებიან. ის კი არა, ამხელა დატვირთვას "ქართლის დედის" ძეგლიც კი ვერ გაუძლებდა, ხელში ხმალი და თასი რომ უჭირავს”, ამბობს რესპონდენტი. ჟურნალისტი კი პასუხობს: “კი, მაგრამ ოჯახის ტვირთი ხომ მამაკაცსაც აქვს. თუ ტრადიციებს მივყვებით, ის ოჯახის უფროსია...”რესპონდენტი ეთანხმება: “კი, მამაკაცი "მანქანის" საჭეა, ქალი კი - "ბორბლები". მათი ტვირთი განსხვავებულია, მთელი ძალა ბორბლებს აწვება.ამიტომაც არ მიკვირს პოლიტიკაში ქალების სიმცირე”

რესპონდენტი პოლიტიკაში ქალთა ჩართულობას ქალის მიერ მანქანის მართვის საკითხს ადარებს: „ასეთი მაგალითი რომ ავიღოთ, - ქუჩაში ადვილი საცნობია საჭესთან ქალი ზის თუ კაცი? დაახლოებით იმავე ტიპის პრობლემები ჩნდება პოლიტიკაში... თუმცა ისიც ცნობილი ფაქტია, - თუ ქალმა საჭეს ალღო აუღო, გაცილებით უკეთესი მძღოლია, ვიდრე კაცი. ასევეა ქვეყნის მართვაშიც“.

გენდერულ თანასწორობასა და მედიაზე ევროსაბჭოს წევრი ქვეყნების მინისტრთა კომიტეტის რეკომენდაციის თანახმად, მედიასაშუალებებმა უნდა უზრუნველყონ ქალთა და მამაკაცთა არასტერეოტიპული იმიჯი, ფუნქცია და ხილვადობა, რომელიც თავისუფალია სექსისტური რეკლამირების, ენისა და შინაარსისაგან, რასაც სქესის საფუძველზე დისკრიმინაციის, სიძულვილისა და გენდერზე დაფუძნებული ძალადობისკენ მივყავართ.

“ ყოველთვის გასათვალისწინებელია, როგორი ფონი და კონტექსტია კონკრეტული თემის მიმართ ქვეყანაში. დღეს მედიაგამოცემებსა და ჟურნალისტებს უფრო მეტი პასუხიმგებლობა მართებთ, რათა არ მოხდეს სტერეოტიპების კვლავწარმოება, გამყარება, გამეორება”, - ამბობს გენდერის მკვლევარი ეკა აღდგომელაშვილი.

4 მარტს ტელეკომპანია „კავკასიის“ ეთერში, გადაცემა „სპექტრის“ სტუმარი, ყოფილი ფინანსთა მინისტრი, დავით იაკობიძე საქართველოსა და მსოფლიოში არსებული ეკონომიკური სიტუაციის შესახებ საუბრობდა. სტუმარმა ჩინეთის ეკონომიკაზეც წამოიწყო საუბარი. იაკობიძეს გადაცემის წამყვანი შემდეგი სიტყვებით გამოეხმაურა: „ჩინელებიც კაი მამაძაღლები არიან. ადრე თუ გვიან ჩინეთი კამასუტრას მოუწყობს ამერიკას“.

6 მარტის გადაცემის მეორე ბლოკი ქვეყანაში სოფლის მეურნეობის საკითხებსა და ეკონომიკურ მდგომარეობას შეეხებოდა. დავით აქუბარდიას სტუმრად მოწვეული ჰყავდა პაატა კოღუაშვილი, ექსპერტი სოფლის მეურნეობის საკითხებში.

„ჩადი, აბა, ბატონო, და იყიდე მიწა ერევანში. რაც სასოფლოა, რაც მწვანეა შტატი, მით უფრო გართულებულია რეგულაციები. ...სომხებმა როგორ უნდა გვასწავლონ ყველაფერი“ - განაცხადა კოღუაშვილმა. სტუმრის ამ განცხადებაზე გადაცემის წამყვანს რეაქცია არ ჰქონია.


მაუწყებელთა ქცევის კოდექსის 33-ე მუხლის #3 და #4 პუნქტებში წერია:

3. მაუწყებელმა თავიდან უნდა აიცილოს რელიგიური, ეთნიკური ან სხვა ნიშნის მიხედვით რომელიმე ჯგუფის შეურაცხყოფა, მათ შორის გარკვეული ლექსიკის ან გამოსახულების გამოყენება. ეს მოთხოვნა არ უკრძალავს მაუწყებელს, ხელი შეუწყოს ინფორმირებულ და არაცალმხრივ დისკუსიას შეუწყნარებლობის ან დისკრიმინაციის საკითხებზე, ან გადასცეს ფაქტობრივი მასალა ან საზოგადოებაში რეალურად არსებული მოსაზრება;

4. თუ წყარო პირდაპირ ეთერში ან ახალ ამბებში უსაფუძვლოდ ასახელებს ეთნიკურ წარმომავლობას, რელიგიურ მრწამსს, სექსუალურ ორიენტაციას, ოჯახურ ან ქონებრივ მდგომარეობას, სოციალურ კუთვნილებას ან ნებისმიერ სხვა ნისაქნს როგორც პრობლემის გამომწვევ მიზეზს, ან იყენებს შეურაცხმყოფელ ტერმინოლოგიას რომელიმე ჯგუფის მიმართ, წამყვანი არ უნდა აჰყვეს ასეთ დიალოგს და შეეცადოს შეურაცხმყოფელი განცხადების ავტორს დაუსვას შეკითხვა გამოთქმული მოსაზრების დასაბუთების მიზნით.

დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხეზე აღნიშნულია „საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის“ #7 პრინციპშიც, რომლის თანახმადაც „ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით.“

28 თებერვალს ტელეკომპანია "რუსთავი 2-ის" საინფორმაციო გამოშვება „კურიერში“ გავიდა სიუჟეტი, რომელიც ციფრულ მაუწყებლობაზე გადასვლის პროცესში სოციალურად დაუცველი მოსახლეობისთვის დასარიგებელი „სეტ ტოპ ბოქსების“ შეძენას ეხებოდა.

1 მარტს „იმედის კვირამ“ მაყურებელს ბათუმიდან მომზადებული რეპორტაჟი შესთავაზა. თითქმის 6 წუთიანი სიუჟეტის - „უკანონო სექსინდუსტრია -

1 მარტს ტელეკომპანია „რუსთავი 2“-ის ეთერში გასული გადაცემის, “კურიერ P.S.“-ის წამყვანმა დავით კიკალიშვილმა ერთ-ერთი სიუჟეტის დასრულების შემდეგ განაცხადა:

„ამ ისტორიიდან მე დასკვნა გამოვიტანე, რომელიც, მომიტევეთ და, უნდა გაგანდოთ. ის, რაც სკრისა და ხურვალეთის გარშემო ხდება, ხდება მთელ საქართველოში. ესაა სახე დღევანდელი ხელისუფლების, რომელსაც არათუ სხვისი დაწყებულის ბოლომდე მიყვანა, არამედ სხვისი გაკეთებულის გამოყენების უნარიც კი არ გააჩნია“.

„მაუწყებლობის შესახებ“ კანონის (მუხლი 54) თანახმად, მაუწყებლები ვალდებული არიან უზრუნველყონ ფაქტების ზუსტი და სამართლიანი გაშუქება, ფაქტისა და აზრის მკაფიო გამიჯვნა და აზრის ავტორის იდენტიფიცირება.

მაუწყებელთა ქცევის კოდექსის მიხედვით (მუხლი 12) კი მაუწყებელმა უნდა დაიცვას ჯეროვანი სიზუსტე, რაც გულისხობს იმას, რომ „ახალი ამბები და ფაქტებზე დაფუძნებული ინფორმაცია მიეწოდება მიუკერძოებლად და ჯეროვანი სიზუსტით.“

განსხვავებული რეგულაცია მოქმედებს საავტორო გადაცემებისთვის, რაც მაუწყებელთა კოდექსში ცალკე მუხლით რეგულირდება.

აღსანიშნავია, რომ PS-ის არც დაწყებისას და არც მსვლელობისას მითითებული არ ყოფილა, რომ გადაცემა საავტოროა.

მაუწყებელთა ქცევის კოდექსის თანახმად (მუხლი 17), „საავტორო პროგრამის შემთხვევაში, უშუალოდ პროგრამის დაწყების წინ, აუდიტორიას უნდა ეცნობოს, რომ პროგრამა საავტოროა. საავტორო პროგრამებში აუდიტორიას უნდა მიეწოდოს მოსაზრებათა ფართო სპექტრი, თავიდან უნდა იქნას აცილებული ფაქტების დამახინჯება და განსხვავებული აზრის არასწორი ინტერპრეტირება.

საავტორო პროგრამის წამყვანმა არ უნდა გამოიყენოს საკუთარი მდგომარება საკუთარი მოსაზრების იმ ფორმით გავრცელებისათვის, რომელმაც შეიძლება ხელყოს პროგრამის მიუკერძოებლობა“.

25 თებერვალს ambebi.ge-ზე გამოქვეყნდა სტატია სარეკლამო კამპანია “34”-ის შესახებ. მეტროში, ბილბორდებზე, სოციალურ ქსელებში გვხვდება სარეკლამო კამპანია “34”. შექმნილია ვებგვერდი www.34.ge-იც, თუმცა ჯერჯერობით არავინ იცის, რას ნიშნავს ეს რიცხვი.

ამბები.ჯი-მ საკითხს ვრცელი სტატია მიუძღვნა, სადაც რიცხვი 34- ის განსაკუთრებულობაზეა საუბარი. ამონარიდები სტატიიდან:

“იცოდით, რომ "ოსკარის" ქანდაკება, რომელზეც ბევრი ვარსკვლავი ოცნებებს, მინიმუმ 3 კილოგრამს იწონის და მისი სიგრძე 34 სანტიმეტრია? თუმცა ფაქტია, რომ "ოსკარზე" ნომინირებულ ქართულ "მანდარინებს" აკადემიის მთავარმა ჯილდომ გვერდით ჩაუარა და შესაბამისად, იდუმალი 34, რომელიც აგერ უკვე რამდენიმე კვირაა, ყურს გვჭრის და თითქმის ყველას პირზე აკერია, "ოსკარის"ჯილდოს ნამდვილად არ უკავშირდება.”

“34 კი, პირველ რიგში, ნატურალური რიცხვია 33-სა და 35-ს შორის, მაგრამ ახლა ყველაზე საინტერესო ის არის, თუ ვინ შეიძლება იდგეს ამ რიცხვის უკან?”.

მასალას ერთვის სარეკლამო კამპანიის საიმიჯო ფოტო. ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მედიამონიტორინგის ჯგუფის აზრით, სტატია შეიცავს რეკლამის ნიშნებს, თუმცა არსადაა მითითებული ამის შესახებ.

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მეცხრე პრინციპის მიხედვით, სარედაქციო მასალები სარეკლამო მასალებისგან მკვეთრად უნდა გაიმიჯნოს.

26 თებერვალს ტელეკომპანია „მაესტროს“ მთავარ საინფორმაციო გამოშვებაში - „მაესტროს ცხრიანი“ გავიდა სიუჟეტი - "ნინო გვენეტაძის შანსი". სიუჟეტში ჟურნალისტი აცხადებს, რომ პარლამენტის იურიდიულმა კომიტეტმა უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარეობის კანდიდატს, ნინო გვენეტაძეს მხარი რეგლამენტის დარღვევით დაუჭირა: "დღეს ჩვენთვის ცნობილი გახდა, რომ გუშინ, იურიდიულ კომიტეტზე დაირღვა რეგლამენტი, რადგან საჭირო 8 დეპუტატის ნაცვლად დარბაზში 7 კანონმდებელი იმყოფებოდა. ეს ინფორმაცი "მაესტროს" ერთ-ერთმა რესპონდენტმა მიაწოდა, რომელიც უარს ამბობს ვინაობის გამჟღავნებასთან დაკავშირებით. ის ასევე გვეუბნება, რომ გუშინ კომიტეტს არ ჰქონდა უფლება, რომ ნინო გვენეტაძის კანდიდატურისთვის კენჭი ეყარა. დღეს, ბუნებრივია, ჩვენ დავინტერესდით კომიტეტის თავმჯდომარისაგან, უკავშირდება თუ არა ეს ინფორმაცია სიმართლეს, თუმცა, ვახტანგ ხმალაძესთან გასაუბრება ვერ მოვახერხეთ". ამის შემდეგ ჟურნალისტი პარლამენტარების გამოკითხვით არკვევს, "რა შანსი აქვს პრეზიდენტის ფავორიტს" და დაუჭერენ თუ არა ისინი მხარს უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარეობის კანდიდატს.

პარლამენტის იურიდიულ საკითხთა კომიტეტმა უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარეობის კანდიდატს ნინო გვენეტაძეს მხარი 25 თებერვალს დაუჭირა. სიუჟეტში არ ჩანს, რომ ანონიმური წყაროს მიერ მიწოდებული ინფორმაციის დასაზუსტებლად ჟურნალისტმა "ყველა გონივრული ზომა გამოიყენა" და ინფორმაცია საკუთარი ძალისხმევითაც მოიძია - გაარკვია, რეგლამენტის თანახმად რამდენი პარლამენტარი უნდა დასწრებოდა სხდომას, კანდიდატისთვის მხარის დასაჭრად რამდენი ხმა იყო საჭირო, მოიძია ვიდეოჩანაწერი ( მითუმეტეს, რომ ამ სხდომას თითქმის ყველა ტელეკომპანია აშუქებდა), ან ინფორმაცია იურიდიული კომიტეტის წევრებთან გადაამოწმა.

Ambebi.ge-მ რამდენიმე მასალა მიუძღვნა მომღერალ მარკუს მეტრეველისა და მის ყოფილ მეგობარ ლელა მიქელაძეს შორის დაპირისპირებას. ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მედიამონიტორინგის ჯგუფი მიიჩნევს, რომ მასალების ნაწილი იყო დისკრიმინაციული და შეიცავდა სიძულვილის ენას სექსუალური უმცირესობების მიმართ. ლელა მაისურაძე ყოფილ შეყვარებულს “კონჩიტათი” მოიხსენიებს და ამით მის დამცირებას ცდილობს.

გარდა ამისა,25 თებერვალს გამოქვეყნებულ ერთ-ერთ მასალაში მედიასაშუალებას დაკოპირებული აქვს მიქელაძის ფეისბუქ სტატუსი, სადაც ის მარკუს მეტრეველის შესახებ წერს: „ის ბოლომდევერაღიარებს,რომჰომოსექსუალიადა ეგება დაეხმაროს ვინმე, რომ პედოფილიაშიც არგადავიდეს.“

აღსანიშნავია, რომ ჰომოსექსუალიზმს არანაირი პირდაპირი კავშირი არ აქვს პედოფიალიასთან. ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მეშვიდე პრინციპის მიხედვით, “ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით”.

24 თებერვალს ტელეკომპანია რუსთავი 2-ის ეთერში, ტოკ შოუ „არჩევანში“, უმრავლესობის წევრმა ზვიად ძიძიგურმა სავიზო კონტროლის გამკაცრებაზე ისაუბრა.

„ირანელი ტურისტი შემოვიდა, არაფერი არა მაქვს ირანელების საწინააღმდეგო, 3 დოლარი ედო ჯიბეში, ფეხზე ეცვა სანდლები თუ რაღაცა და გამოჭრა ყელი მარიამ კოჩალიძეს, პატარა აჭარელ გოგონას. არ შეიძლება, რომ ყველამ, ვისაც მოუნდება, გამოიაროს საქართველოში. უნდა არსებობდეს რეგულაციები, ევროკავშირიც ამას ითხოვდა ჩვენგან,“- განაცხადა ძიძიგურმა.

წამყვან გიორგი გაბუნიას, ამ კომენტარის გამო, რესპონდენტისთვის არც შენიშვნა მიუცია და არც კონტრკითხვა დაუსვამს.

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მედიამონიტორინგის ჯგუფის აზრით, დეპუტატის ნათქვამში ეთნიკურად ირანელები ნეგატიურ კონტექსტში იყვნენ ნაჩვენებნი. შეიქმნა შთაბეჭდილება, თითქოს, ისინი საქართველოში შემოდიან უფულოდ და ხოცავენ ხალხს. მათთვის რეგულაციების დაწესებას კი ევროკავშირი ითხოვს. გარდა ამისა, კონკრეტული პირის ეთნიკური იდენტობა უადგილოდ იყო ნახსენები და მას არანაირი კავშირი არ აქვს პირის ბრალდებასთან.

„მაუწყებელთა ქცევის კოდექსის“ თანახმად, „თუ წყარო პირდაპირ ეთერში ან ახალ ამბებში უსაფუძვლოდ ასახელებს ეთნიკურ წარმომავლობას ... როგორც პრობლემის გამომწვევ მიზეზს ან იყენებს შეურაცხმყოფელ ტერმინოლოგიას რომელიმე ჯგუფის მიმართ, წამყვანი არ უნდა აჰყვეს ასეთ დიალოგს და შეეცადოს შეურაცხმყოფელი განცხადების ავტორს დაუსვას შეკითხვა გამოთქმული მოსაზრების დასაბუთების მიზნით.“

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მეცხრე პრინციპის თანახმად, „ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე, ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად“. ამავე პრინციპის განმარტებით ნაწილში აღნიშნულია, რომ რესპონდენტის მიერ პირდაპირ ეთერში გამოთქმულ დისკრიმინაციულ გამონათქვამს ჟურნალისტი პირდაპირ ეთერშივე უნდა დაუპირისპირდეს და გაემიჯნოს.

24 თებერვალს ტელეკომპანია „რუსთავი 2“-ის საინფორმაციო გამოშვება „კურიერში“ გავიდა ე.წ. „კადრ სინქრონის“ ტიპის მასალა ლუდსახარშ „ზედაზენის“ შესახებ.

წამყვანმა აღნიშნა: "ლუდსახარშმა „ზედაზენმა“ დღეს რუსთავი 2-სა და „მარაოს“ წამყვანებს უმასპინძლა. ცნობილმა სახეებმა ახალი პროდუქტის, დიეტური ლიმონათის დამზადების პროცესი ნახეს. ლიმონათი 0 კალორიით არა მხოლოდ ჭარბი წონისგან დასაცავად, არამედ დიაბეტით დაავადებულთათვისაც არის დასაშვები".

წამყვანის ტექსტის შემდეგ რესპონდენტები ამ ლიმონათის დადებით მხარეებზე საუბრობენ. ვიდეომასალაში საუბარი არ არის სხვა კომპანიის მიერ წარმოებულ ლიმონათებზე, არის თუ არა ბაზარზე სხვა ლიმონათი დიაბეტით დაავადებულთათვის, რა განსხვავებაა მათ შორის როგორც შემცველი ნივთიერებების, ასევე ფასების მიხედვით. ვინაიდან მასალაში ყურადღება მხოლოდ „ზედაზენის“ დადებით მხარეზეა გამახვილებული, იქმნება შთაბეჭდილება, რომ მასალა სარეკლამო ხასიათისაა.

„მაუწყებლობის შესახებ“ საქართველოს კანონის თანახმად (მუხლი 63), რეკლამა და ტელეშოპინგი იდენტიფიცირებული და პროგრამისაგან მკაფიოდ გამიჯნული უნდა იყოს. ამავეს იმეორებს მაუწყებელთა ქცევის კოდექსის 57-ე მუხლი. 58-ე მუხლის თანახმად კი „დაუშვებელია მაუწყებლის მიერ ახალი ამბების გამოშვებებში რაიმე პროდუქციის ან მომსახურების რეკლამირება. რეკლამირებად არ ჩაითვლება ინფორმაციის გადაცემა ახალი პროდუქციის ან მომსახურების ბაზარზე განთავსების თაობაზე“.

ზემოთ აღნიშნულ მასალაში კი მითითებული არ ყოფილა პროდუქტის ინოვაციურობის შესახებ. მაყურებლისთვის გაუგებარი დარჩა, აქამდე ბაზარზე უკვე არსებობდა დიაბეტური ლიმონათი, თუ მხოლოდ „ზედაზენმა“ შექმნა ასეთი გამორჩეული პროდუქტი.

ავტორი დავით კახიანი

გაზეთები „ალია“ და „ქრონიკა“ ბოლო ორი კვირის განმავლობაში ავრცელებენ ინფორმაციას კომპანია „ფრესკოს“ საკვებ პროდუქტებში აღმოჩენილი