• ტელეკომპანია "იმედი" - ქვეყანაში ყველაზე გავლენიანი მედიაკომპანიაა, ღიად პროსახელისუფლებო სარედაქციო პოლიტიკით.
• „რუსთავი 2“ ხელისუფლების მიმართ ლოიალურად განწყობილი არხია.
• "მთავარი არხი" სარედაქციო პოლიტიკა პროოპოზიციურია.
• ტელეკომპანია „ფორმულა“ ხელისუფლებისადმი კრიტიკულად განწყობილ მედიასაშუალებას წარმოადგენს.
• "ტვ პირველს" ხელისუფლების მიმართ კრიტიკული სარედაქციო პოლიტიკა აქვს.
• „პოსტვ“ პროსახელისუფლებო არხია, რომელიც ხელისუფლებისადმი კრიტიკულად განწყობილი ადამიანების წინააღმდეგ მადისკრედიტებელი კამპანიების გავრცელებით არის ცნობილი.

• „რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“ (RSF) შეფასების თანახმად, 2022 წლის 5 ივლისს ჟურნალისტებზე გამიზნული თავდასხმის შედეგად, rsf-ის ინდექსში საქართველომ 89-ე ადგილი დაიკავა 180 ქვეყნიდან, რაც მნიშვნელოვანი გაუარესება იყო. 2023 წლის ანგარიშის თანახმად, საქართველო 77-ე ადგილზეა, მაგრამ RSF შეფასების მიხედვით, ქვეყანა რჩება პრობლემური ქვეყნების კატეგორიაში.
• Freedom House-ის „გარდამავალ ეტაპზე მყოფი სახელმწიფოები 2023“ შეფასების თანახმად, 50 დამოუკიდებელი მედიის რეიტინგი შემცირდა, რაც განპირობებულია ჟურნალისტების მიმართ ძალადობრივი გარემოს მრავალწლიანი ტენდენციით, პოლარიზებული და პოლიტიზებული მედიაგარემოთი და ხელისუფლების მიმართ კრიტიკული მედიასაშუალების დირექტორის დაპატიმრებით.
• 2022 წელს ადამიანის უფლებათა ორგანიზაცია „ამნესთი ინტერნეშენალმა“ „მთავარი არხის“ დირექტორის, ნიკა გვარამიას, დაპატიმრებას „განსხვავებული აზრის პოლიტიკური მოტივით ჩახშობა“ უწოდა. "სალომე ზურაბიშვილმა ნიკა გვარმია შეიწყალა"- წაიკითხეთ ვრცლად
• 2022 წლის რეზოლუციაში ევროპის პარლამენტმა კრიტიკულად შეაფასა ბოლო წლებში საქართველოში მედიის თავისუფლების ხარისხი და ჟურნალისტთა უსაფრთხოების კუთხით არსებული გამოწვევები.

• DW Akademie-ის 2022 წლის ნოემბერ-დეკემბერში ჩატარებულ კვლევაში მონაწილე რესპონდენტთა (ჟურნალისტები) აბსოლუტურმა უმრავლესობამ (93%) განაცხადა, რომ თავს ნაკლებად დაცულად გრძნობს, ვიდრე სამი წლის წინ.
• ამავე კვლევის მიხედვით, ყველაზე მოწყვლად ჯგუფად მთავრობის მიმართ კრიტიკულად განწყობილი მედიასაშუალებების წარმომადგენლები განიხილებიან, განსაკუთრებით - რეპორტიორები და გამომძიებელი ჟურნალისტები.
• ჟურნალისტების მიმართ ძალადობის შემთხვევები ხშირდება წინასაარჩევნო პერიოდსა და არჩევნების დღეს.

• ჟურნალისტთა დაახლოებით 12% -მა შეძლო კანონით გათვალისწინებული ვადის დაცვით საჯარო ინფორმაციის სრულად მოპოვება.
• საჯარო დაწესებულებებმა, უმრავლეს შემთხვევაში ან დაარღვიესსაქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული - საჯარო ინფორმაციის გაცემის ვადები ან უპასუხოდ დატოვეს საჯარო ინფორმაციის მოთხოვნები.
• ხშირად, საჯარო დაწესებულებები არასრულყოფილად გასცემენ მოთხოვნილ ინფორმაციას და არც ასაბუთებენ,თუ რატომ არ გაიცემა მოთხოვნილი ინფორმაცია, რაც აფერხებს გასაჩივრების უფლებით ჯეროვნად სარგებლობას.
• წაიკითხეთ ვრცლად - "რატომ არ გასცემენ საჯარო უწყებები ინფორმაციას?"

• ხელისუფლებამ უნდა უზრუნველყოს მედიისა და ჟურნალისტების უფლებების საუკეთესო საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად დაცვა.
• ეფექტურად უნდა იყოს გამოძიებული მედიის წარმომადგენლებზე თავდასხმის, დაშინებისა თუ პროფესიული საქმიანობის უკანონოდ ხელშეშლის შემთხვევები.
• მედიასა და გამოხატვის თავისუფლებასთან დაკავშირებული საკანონმდებლო ცვლილებები უნდა განხორციელდეს უშუალოდ დაინტერესებული პირებისა და დამოუკიდებელი აქტორების მონაწილეობით, ჩართულობით და ფართო კონსესუსის საფუძველზე.
• კომუნიკაციების ეროვნული კომისიამ, მედიის და სხვა დაინტერესებული პირების ჩართულობით, უზრუნველყოს სიძულვილის ენასა და უხამსობის განმარტებასთან დაკავშირებით სახელმძღვანელო დოკუმენტის მომზადება. - წაიკითხეთ ვრცლად - "სადავო ცვლილებების დაჩქარებული განხილვა - რა საფრთხეს ხედავენ კანონპროექტში?"
• მმართველმა პარტიამ შეწყვიტოს ბოიკოტი კრიტიკული მედიების წინააღმდეგ. ანტაგონისტური და მტრული გარემო უნდა შეიცვალოს პროფესიული და ჯანსაღი თანამშრომლობით.
• ხელისუფლებამ უნდა მიიღოს ცვლილებები კანონმდებლობაში, რათა დაიცვას ჟურნალისტები SLAPP საჩივრებისგან. მედიის წარმომადგენლების მხრიდან უნდა გადაიდგას ეფექტური ნაბიჯები პროფესიული და ეთიკური სტანდარტების გაძლიერებასა და პრაქტიკაში მათ გამოყენებასთან დაკავშირებით.

• 27-42 წლამდე ამერიკელი მომხმარებლების 50% ენდობა "ინფლუენსერების" რეკომენდაციას ამა თუ იმ პროდუქტზე.
• თავის მხრივ, კი მარკეტერების 92% თვლის რომ "ინფლუენსერ მარკეტინგი" მარკეტინგის ყველაზე ეფექტური ფორმაა.
• დამატებით, 2023 წელს გამოიკვეთა ახალი ტენდენცია, რომ მომხმარებლებისთვის ინფლუენსერები ახალი ამბების მიღების მთავარი წყაროცაა - წაიკითხეთ ვრცლად.

• თუ კონკრეტული პროდუქტის პოპულარიზაციას თანხის აღების სანაცვლოდ ეწევიან, აუცილებლად ვიდეოს დასაწყისში აცნობონ ამის შესახებ მომხმარებლებს;
• ჰქონდეთ წარწერა "რეკლამა" და შეარჩიონ შესაბამისი ჰეშთეგები; თუ პროდუქცი საჩუქრად მიიღეს, ვალდებულები არიან, რომ ამის შესახებაც მიაწოდონ ინფორმაცია მათ გამომწერებს;
• ევროკომისიას გამოქვეყნებული აქვს ვიდეო ინსტრუქციაც ინფლუენსერებისთვის.

• "ინფლუენსერებს" არ აქვთ უფლება, რომ რეკლამის შესახებ ინფორმაცია "წაიკითხე მეტის" (Read More) ველში იყოს.
• რეკლამის შესახებ მხოლოდ აღწერაში მიუთითონ, ისინი ვალდებულნი არიან, რომ ამის შესახებ მომხმარებელს ვერბალურადაც შეატყობინონ და სხვა.

• "ინფლუენსერებს" ექნებათ ვალდებულება, რომ მიუთითონ თუ კონკრეტული სერვისი ან პროდუქტი თანხის აღების სანაცვლოდ განათავსეს, ისე, როგორც ეს ევროკავშირის წევრ ქვეყნებშია.

• "ხელისუფლების წარმომადგენლები ამტკიცებდნენ, რომ კანონი ფინანსური გამჭვირვალობისთვის იყო აუცილებელი, თუმცა მათი საჯარო განცხადებებით, ნათელი იყო, რომ მმართველ პარტიას სურდა კრიტიკის, მედიისა და დამოუკიდებელი ჯგუფების სტიგმატიზაცია და მათთვის ფინანსური სანქციების დაკისრება" - ვკითხულობთ ანგარიშში.
• წაიკითხეთ ვრცლად: "საფრთხეები ქართული მედიისთვის კანონპროექტში "უცხოეთის აგენტის" შესახებ".

• 2023 წლის თებერვალში, საქართველოს პარლამენტმა დაამტკიცა ჟურნალისტების აკრედიტაციის ახალი წესი, ჟურნალისტი ვალდებულია, შეწყვიტოს ინტერვიუ მაშინვე, როდესაც ამას პარლამენტის წევრი, აპარატის თანამშრომელი, ან პარლამენტში სტუმრად მყოფი პირი მოითხოვს. წაიკითხეთ ვრცლად: "რატომ არის პრობლემური პარლამენტში მედიის აკრედიტაციის ახალი წელის?"
• 22 ივნისს, სალომე ზურაბიშვილმა "მთავარი არხის" ყოფილი დირექტორი, ნიკა გვარამია შეიწყალა.წაიკითხეთ ვრცლად - "სალომე ზურაბიშვილმა ნიკა გვარამია შეიწყალა".
• 27 ივნისს თავს დაესხნენ ტელეკომპანია "ფორმულას" ერთ-ერთ დამფუძნებელს, მიშა მშვილდაძეს. წაიკითხეთ ვრცლად: "მიშა მშვილდაძეს თავს დაესხნენ".
• ოქტომბერში, საქართველოს პარლამენტმა მესამე მოსმენით დაამტკიცა ცვლილებები მაუწყებლობის შესახებ კანონში. - წაიკითხეთ ვრცლად: სადაო ცვლილებების დაჩქარებული განხილვა - რა საფრთხეს ხედავენ კანონპროექტში?"

• 2024 წლის მედიაპროგნოზით, ხელოვნური ინტელექტის დეზინფორმაციის ან მანიპულაციური კონტენტის გასავრცელებლად გამოყენება ერთ-ერთი მთავარ გამოწვევაა;
• 2026 წლისთვის კი ონლაინ გამოქვეყნებული მასალის 90% AI-ს გენერირებული იქნება. ამიტომ, ჟურნალისტებს სჭირდებათ ახალი უნარები და ტექნოლოგიური წიგნიერების მაღალი დონე, რათა გაუმკლავდნენ ამ გამოწვევას.

• 2024-ში ისინი უფრო მეტად ისეთი პლატფორმების გააქტიურებაზე იმუშავებენ, როგორიაა "WhatsApp" და გამოიყენებენ "ინსტაგრამი"-ს "არხი"-ს (Channel) ფუნქციას. ასევე, ამ წელსაც დიდ რესურსს ჩადებენ "ტიკტოკ"-სა და "იუთუბი"-ში.
• ამის გათვალისწინებით, გამოცემები გეგმავენ, რომ უფრო მეტი ვიდეო კონტენტი შექმნან, ე.წ "ნიუსლეთერი" და პოდკასტები 2024-შიც აუდიტორიისთვის ამბის თხრობის სასურველი გზაა.

• 2023 წლის ბოლოსთვის, გამოცემების თითქმის 80%-მა უარი თქვა, რომ მათი მასალები AI-ს დასატრენინგებლად გამოიყენონ. ეს განაპირობა, "ნიუ-იორკ თაიმსის" საჩივარმა "OpenAI"-ს წინააღმდეგ - როგორც გამოცემაში აცხადებენ, ხელოვნური ინტელექტის დასატრენინგებლად, OpenAI იყენებდა "ნიუ-იორკ თაიმს"-ის სტატიებს მათი ნებართვის გარეშე.
• გამოცემებს სურთ, რომ მათი მასალების ხელოვნური ინტელექტის დასატრენინგებლად გამოყენება ფასიანი გახდეს, თუმცა რედაქტორთა თითქმის ნახევარი თვლის, რომ საბოლოოდ ეს არ იქნება მომგებიანი გამოცემებისთვის.
• გასულ წლებში, ბევრმა გამოცემამ გააცნობიერა კლიმატის საკითხების გაშუქება და მათი მნიშვნელობა, როგორც ამ თემაზე მომუშავე ორგანიზაციები იმედოვნებენ, 2024 წელს უფრო მეტი რედაქცია ისაუბრებს ამ თემებზე.

• "50-ზე მეტი ჟურნალისტი დაიღუპა ისრაელი-ჰამასის ომში" - წაიკითხეთ ვრცლად.

• 2021 წლის 5-6 ივლისის ძალადობრივი მოვლენების შემდეგ ჟურნალისტებზე თავდასხმები გახშირდა. ერთი მხრივ, ამის მიზეზი ხელისუფლების წარმომადგენლების აგრესიული რიტორიკაა, მეორე მხრივ, კი დაუსჯელობის სინდრომი.

• პარლამენტმა დაჩქარებული წესით განიხილა და მე-3 მოსმენით მიიღო მაუწყებლის შესახებ კანონში სადავო ცვლილები.
• კანონს მხარი 79-მა დეპუტატმა დაუჭირა, 3 წინააღმდეგი იყო.
• ცვლილებებით გაფართოვდა კომუნიკაციების კომისიის მანდატი.

• კანონი 2026 წლიდან ამოქმედდება და დაფინანსება დამოკიდებული იქნება სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მიერ გამოქვეყნებულ სტატისტიკურ მონაცემებში წინა წლის დასაქმებულ ფიზიკურ პირთა რაოდენობაზე.

• პარლამენტის წევრის, აპარატის თანამშრომლის ან პარლამენტში სტუმრად მყოფი პირის მიერ ინტერვიუზე უარის თქმის შემთხვევაში შეწყვიტოს ინტერვიუ.
• "საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს" მონაცემებით, საჯაროდ გავრცელებულ ინფორმაცია დაყრდნობით, აკრედიტაციის ახალი წესის ამოქმედებიდან, აკრედიტაცია შეუჩერდა კრიტიკული მედიის 11 წარმომადგენელს;

• "უცხო აგენტად" სახელდებოდდა მედიასაშუალებებიც, რომელთა შემოსავლის 20%-ზე მეტის წყარო "უცხოური ძალაა", ანუ საგრანტო პროექტებია.
• 3-დღიანი სამოქალაქო პროტესტის შედეგად, ხელისუფლება იძულებული გახდა უკან გაეწვია კანონი.
• 2 მარტს, "რუსული კანონპროექტის" განხილვისას არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მედიის წარმომადგენლებმა აქცია გამართეს. პარლამენტის მიმდებარედ დააკავეს "პუბლიკას" დირექტორი ზურა ვარდიაშვილი და გამოცემა "ტაბულას" ჟურნალისტი ბექა ჯიქურიშვილი. ისინი რამდენიმე საათში ხელწერილის საფუძველზე გაათავისუფლეს.
• 2023 წლის აპრილში, საქალაქო სასამართლომ ორივე მათგანს 2200-ლარიანი ჯარიმა დააკისრა.
• 8-9 მარტის საპროტესტო აქციის გაშუქებისას დაშავდნენ ჟურნალისტები და ოპერატორები.

• საქართველო პრესის თავისუფლების ინდექსის მიხედვით 2022 წელს 89-ე ადგილზე იყო, 2023-ის მონაცემებით კი 77-ზეა.
• აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ, 20 მარტს გამოქვეყნებულ, ყოველწლიური ანგარიშში (2022 წლის) საუბარია გამოხატვის თავისუფლებისა და მედიის შეზღუდვებზე, მათ შორის, ჟურნალისტებზე ძალადობასა და მათ მიმართ მუქარაზე.

• პირველი პირობა: ებრძოლოს დეზინფორმაციას და უცხოურ საინფორმაციო მანიპულაციებს ევროკავშირსა და მის ღირებულებებზე.
• მეხუთე პირობა: საპარლამენტო ზედამხედველობის შემდგომი გაუმჯობესება, განსაკუთრებით უსაფრთხოების სამსახურებზე. საკვანძო ინსტიტუტების, განსაკუთრებით საარჩევნო ადმინისტრაციის, ეროვნული ბანკისა და კომუნიკაციების მარეგულირებელი კომისიის ინსტიტუციური დამოუკიდებლობისა და მიუკერძოებლობის უზრუნველყოფა.
• მეცხრე პირობა: ადამიანის უფლებების დაცვის სტანდარტების გაუმჯობესება, მათ შორის, ადამიანის უფლებების ამბიციური სტრატეგიის მიღებითა და შეკრებისა და გამოხატვის თავისუფლების უზრუნველყოფით. მოწყვლადი ჯგუფების, მედიაპროფესიონალებისა და სამოქალაქო აქტივისტების მიმართ მუქარის ფაქტებზე მიუკერძოებელი, ეფექტური და დროული გამოძიების დაწყება და ძალადობის ორგანიზატორებისა და დამნაშავეების პასუხისგებაში მიცემა. სამოქალაქო საზოგადოებასთან კონსულტაციების გამართვა, მათი ჩართულობის უზრუნველყოფა კანონშემოქმედებით და პოლიტიკის შემუშავების პროცესში და მათი თავისუფლად მუშაობის უზრუნველყოფა.

• ე.წ "ინფლუენსერების" აზრს დიდი გავლენა აქვს. გამოკითხულთა მესამედზე მეტი ამბობს, რომ უნახავს სოციალური მედიის "ინფლუენსერი", რომელიც აკრიტიკებს ტრადიციული მედიის ჟურნალისტს - ეს თავის მხრივ მედიისადმი საზოგადოების განწყობას ცვლის და სანდოობის ხარისხს ამცირებს.

• მათ მიერ მიწოდებული ამბები ინდივიდუალური ანუ მხოლოდ ერთი ადამიანისთვის დამახასიათებელ საუბრის მანერას, ისტორიას ან სხვა დეტალებს მოიცავს.
• მათი კონტენტი ზუსტადაა მორგებული სამიზნე აუდიტორიაზე, ამიტომ ადამიანები "ინფლუენსერებს" აღიქვამენ, როგორც მეგობარს ან ოჯახის წევრს, ეს კი განსაზღვრავს სანდოობას.

• "ტიკტოკისა" და "სნეპჩეთის" გამოკითხულ მომხმარებელთა 55% ახალ ამბებს ე.წ "ინფლუენსერებისგან" იღებს. წაიკითხეთ ვრცლად: "ინფლუენსერები ინფორმაციის მიღების მთავარი წყაროა"

• 2023 წლის კვლევით გამოკითხულ ამერიკელთა 70%-ზე მეტი მთავარ გამოწვევად ონლაინ გავრცელებულ დეზინფორმაციას მიიჩნევს.
• სოციალურ ქსელებში დეზინფორმაციის/ძალადობის წამახალისებელი კონტენტის რეგულირებაზე გამოკითხულთა აზრი იყოფა, ნახევარზე მეტი (65%) მხარს უჭერს რომ ტექნოლოგიურმა გიგანტებმა დაარეგულირონ დეზინფორმაციის ონლაინ გავრცელება.
• 55% თვლის, რომ ამას სახელმწიფო სტრუქტურებიც უნდა აკონტროლებდნენ. ამავე კვლევის მიხედვით, გამოკითხულთა ნაწილი ემხრობა დეზინფორმაციის დარეგულირებას იმ დაშვებითაც კი, რომ გარკვეულწილად შეიზღუდოს სიტყვის თავისუფლება.

• "მათ ვინც უბრალოდ ხშირად წერს არ უნდა ვუწოდოთ ჟურნალისტი მანამ სანამ მინიმუმ არ გადამზადდებიან ან მიიღებენ ფორმალურ განათლებას ამ მიმართულებით ან სანამ არ დაიცავენ ინფორმაციის გავრცელების ეთიკურ, ჟურნალისტურ სტანდარტებს."

• ინფორმაციის გავრცელებამდე გადაამოწმონ ამ ამბის პირველწყარო და ასევე, გამჭვირვალედ წარადგინონ ის წყაროებo, რომლებზე დაყრდნობითაც საუბრობენ;
• აუცილებლად დაასათაურონ დასპონსორებული, თანხის სანაცვლოდ განთვსებული კონტენტი;
• მოუწოდონ მათ გამომწერებს "კრიტიკული აზროვნებისკენ" და წაახალისონ ინფორმაციის გადამოწმების პრაქტიკა.
• აიმაღლონ ცნობიერება რასიზმსა და მის ფორმებზე. განსაკუთრებული სიფრთხილით ისაუბრონ დისკრიმინაციასა და ბავშვთა უფლებებზე, რათა თავად არ წაახალისონ ადამიანების რაიმე ნიშნით ჩაგვრა.
• დიდმა პლატფორმებმა შეცვალონ მათი ალგორითმის მუშაობის პრინციპი და ხელი შეუწყონ დაბალანსებული, ფატქებზე დაფუძნებული ვიდეოების გავრცელებას.

• პარლამენტის წევრის, აპარატის თანამშრომლის ან პარლამენტში სტუმრად მყოფი პირის მიერ ინტერვიუზე უარის თქმის შემთხვევაში შეწყვიტოს ინტერვიუ.
• პარლამენტის წევრის, აპარატის თანამშრომლის ან პარლამენტში სტუმრად მყოფი პირის თანხმობის გარეშე არ გადაიღოს მისი დოკუმენტი, მისი ტელეფონის ან სხვა ელექტრონული მოწყობილობის ეკრანი ისე, რომ მასზე არსებული ინფორმაციის ან გამოსახულების აღქმა შესაძლებელი იყოს;

• წაიკითხეთ ვრცლად: "რატომ არის პრობლემური პარლამენტში მედიის აკრედიტაციის ახალი წესები?"

• "საპარლამენტო ჟურნალისტების" 24% ამბობს, რომ ერთხელ მაინც ჰქონია აკრედიტაციის შეჩერების გამოცდილება. ამ საქმეების თითქმის ნახევარი დაკავშირებულია ჟურნალისტების "რუსული კანონის" წინააღმდეგ გამართულ პროტესტთან.
• მედიის წარმომადგენელთა 55% ამბობს, რომ პარლამენტში აკრედიტაციის ახალი წესის დამტკიცების შემდეგ ინფორმაციის ხელმისაწვდომობა გაუარესდა, ასევე მკვეთრადაა შეცვლილი პარლამენტის წევრების ზოგადი კეთილგანწყობა და მათგან კომენტარის მიღების შესაძლებლობა.

• პრობლემურია მედიასაშუალებებისთვის აკრედიტირებული ჟურნალისტების რაოდენობრივი შეზღუდვა;
• 70%-ზე მეტმა გამოთქვა მოსაზრება, რომ პოლიტიკური კრიზისისას, აკრედიტაციის სისტემა, ხელისუფლებამ შესაძლოა მედიაზე გავლენის მოსახდენად გამოიყენოს;

• ქართულ საზოგადოებას არ უნდა წაერთვას უფლება, გაეცნოს არჩეული წარმომადგენლების მოსაზრებებს ქვეყნისთვის ფუნდამენტურად მნიშვნელოვანი საკითხების შესახებ.
• აკრედიტაციის შეჩერება-გაცემის გადაწყვეტილება, იდეალურ შემთხვევაში, უნდა მიიღოს პარლამენტის დამოუკიდებელმა ორგანომ, რომელიც მიუკერძოებელი პირებისგან უნდა დაკომპლექტდეს.
• აკრედიტაციის სისტემით განპირობებული შეზღუდვა დასაშვებია მხოლოდ მაშინ, როდესაც ადმინისტრაციული ორგანოები გამჭვირვალეა და საჯარო ინფორმაციას დროულად გასცემენ.
• აუცილებელია, აკრედიტაციის წესების გადახედვა მედიის წარმომადგენლებისა და დაინტერესებული მხარეების ჩართულობით.
• მნიშვნელოვანია ჟურნალისტების მიერ დასახელებული პრობლემური საკითხების შესწავლა-გაანალიზება, მათ შორის ინტერსექტორული თანამშრომლობის, ანგარიშვალდებულებისა და გამჭვირვალეობის ხარისხის გასაზრდელად.

• ადამიანები, რომლებიც ყოველდღიურად ეცნობიან ახალ ამბებს ნაკლებად მიიჩნევენ, რომ მედიის სანდობაა შემცირდა;
• ოთხივე ქვეყანაში გამოკითხულები თვლიან, რომ სანდოობის აღსადგენად, მედია უნდა საუბრობდეს ერთმანეთისთვის განსხვავებული ჯგუფებისთვის გასაგები ენით და მათთვის საინტერესო თემებზე ანუ გაშუქების ერთი და იმავე პრინციპი არ მუშაობს ყველა ადამიანისთვის.
• აუდიტორიის ის ნაწილი, რომელიც რაღაც მხრივ ისედაც ენდობა მედიას, არის უფრო ღია ნდობის აღდგენის სტარატეგიების მიმართ.
• გამოკითხულთა უმეტესობა თანხმდება, რომ მათ სურთ ახალ ამბებში უფრო მეტი ჩვეულებრივი, მათნაირი ადამიანი, "გამოსავლის ჟურნალისტიკა" და ნაკლები სენსაციონალიზმი.
• ისინი თვლიან, რომ პრობლემა არა კონკრეტულ ჟურნალისტებში, არამედ ზოგადად არსებულ ბიზნესმოდელებსა და მედიების მენეჯმენტშია. გამოკითხულებისთვის უფრო მეტად სანდოა გამოწერითა და საზოგადოების გადასახადებით დაფინანსებული მედიასაშუალებები.
• დანარჩენი სამი ქვეყნისგან განსხვავებით, აშშ-ში გამოკითხულებს ჩამოყალიბებული აქვთ აზრი, რომელ გამოცემებს ენდობიან და რომლებს არა.
• ადამიანები, რომლებიც არ ასხვავებენ მედიასაშუალებებს და მთლიანობაში არ ენდობიან მედიას, ნაკლებად ღია არიან "ნდობის აღდგენის სტრატეგიებისადმი".

• ადამიანებს, რომლებიც ყოველდღიურად ეცნობიან ახალ ამბებს აქვთ უფრო ღრმა კავშირი სიახლეებთან და გამოცემებთან, ამიტომ ისინი უფრო მეტად ენდობიან გაშუქებულ მასალებს.

• როგორც "ტიკტოკის" წარმომადგენლემა "TechCrunch"-თან ისაუბრა, ეს ცვლილება ჯერჯერობით მხოლოდ აშშ-სა და რამდენიმე სხვა ინგლისურენოვან ქვეყნებს შეეხებათ. სავარაუდო ღირებულება $4.99-ია.
• "ინსტაგრამისა" და "ფეისბუქის", გამოწერის ფასი ევროპელი მომხმარებლებისთვის საფასური $14 იქნება.

• პლატფორმებისთვის რეკლამა ერთერთი მთავარი შემოსავლის წყაროა, თუმცა "გამოწერის მეთოდით" ცდილობენ, რომ გაამრავალფეროვნონ თავიანთი შემოსავლის გზები.
• ასევე, "რეკლამის გარეშე" ვერსიის შეთავაზება გააუმჯობესებს მომხმარებელთა გამოცდილებას, თუმცა ჯერ უცნობია, რამდენად არის მზად აუდიტორია, რომ თანხა გადაიხადოს სოციალური ქსელების მოხმარებისთვის.
• თუმცა, მომხმარებლებს შეეძლებათ და დარჩნენ "უფასო" ვერსიაზე, რომელიც მათ ციფრულ აქტივობას აკვირდება და ამის მიხედვით სთავაზობს ე.წ "პერსონალიზირებულ რეკლამებს".
• და რაც მთავარია, ტექ-გიგანტებს უწევთ, მოერგონ ევროკავშირის რეგულაციების.
• ევროკავშირის "ციფრული სერვისების აქტი", 2024 წელს შევა ძალაში და დიდი გავლენა ექნება ამ პლატფორმების მიერ მომხმარებელთა მონაცემების მოპოვება-დამუშავებაზე.

• თითქმის 200 გამოკითხულიდან 61% ამბობს, რომ არ აწუხებს რეკლამები სოციალურ ქსელებში.
• 17%-ი კი გადაიხდიდა ყოველთვიურ საფასურს.

ხელსაწყოები მონაცემთა ვიზუალიზაციისთვის

• სხვადასხვა მონაცემების რუკაზე გამოსახვა ქვეყნებისა და ქალაქების მიხედვით.
  |
  
  
  
• დამატებით, მარჯვენა მხარეს არსებული ხელსაწყოებით შესაძლებელია ვიზუალის ფერების, ფონტის და სხვა დეტალების შეცვლა.
  
  

• ატვირთული მონაცემები სხვადასხვა ფორმატში ავტომატურად გამოისახება.
  
  

• თუმცა, "The Washington Post"-ის ჟურნალისტი, დეივიდ როსკოფი იყო პირველი, ვინც 2003 წელს "SARS" ვირუსის გავრცელებისას, ამბობდა, რომ ინფოდემია არის:
• "მცირე ფაქტების, შიშისა და სპეკულაციების ნაერთი, რომელიც თანამედროვე ტექნოლოგიების წყალობით სწრაფად ვრცელდება მთელ მსოფლიოში, გავლენას ახდენს ეროვნულ და საერთაშორისო ეკონომიკაზე, პოლიტიკასა და უსაფრთხოებაზე. საბოლოოდ კი შორს დგას რეალობისგან."
  
  

• ინფოდემია ამცირებს ინსტიტუციების სანდოობას და არღვევს დემოკრატიულ პროცესებს.
• მწვავდება პოლარიზაცია, რადგან ჩნდება დაპირისპირებული მხარეები, ვისაც სჯერა და არ სჯერა კონკრეტული თეორიის.
• ხელს უწყობს სტიგმატიზაციასა და დისკრიმინაციას. მაგალითად, კოვიდ-19-ის ვირუსის გავრცელების აზიელებთან დაკავშირება.
• მცირდება საზოგადოების ნდობა სამეცნიორო კვლევებისა და პროფესიონალების მიმართ.

• სოციალური მედიის კამპანიები
• მცდარი ინფორმაციის გავრცელება ოპონენტზე
• ამომრჩეველთა ხმებით მანიპულაცია და სხვა.

• აპირებს, მომხმარებლებს X-ის სოციალური ქსელი მცირე საფასურის სანაცვლოდ შესთავაზოს.
• მას არ დაუკონკრეტებია რა შეიძლება იყოს პლატფორმის გამოწერის საფასური ან რა ფუნქციების გააქტიურება იქნება შესაძლებელი მინიმალური თანხით.
• მთავარ მიზეზად პლატფორმაზე ბოტების დიდ რაოდენობას ასახელებს და ამბობს, რომ ყოველი ახალი ანგარიშის გახსნისას ახალი გადახდის მეთოდის მითითება იქნება საჭირო.
• ინდივიდუალური ანგარიშის საფასური მცირე იქნება, თუმცა ბევრი ბოტისთვის ეს მცირე თანხა საბოლოოდ დიდი იქნება.

• ე.წ ვერიფიკაციის ლურჯი ნიშანის მიღება ნებისმიერ მომხმარებელს შეუძლია თანხის გადახდის სანაცვლოდ.
• მასკმა ასევე განაცხადა, რომ ის მხარს უჭერს "სიტყვის თავისუფლებას" და შეცვალა კონტენტის მოდერაციის პირობები. ახლა მომხმარებლებს შეუძლიათ, გაავრცელონ დეზინფორმაცია კოვიდ-19-ის, თუ სხვა თემაზე, და ეს პლატფორმაზე რჩება.
• მან ასევე შეცვალა კომპანიის მენეჯმენტი, წაიკითხეთ ვრცლად: "ტვიტერის ახალი აღმასრულებელი დირექტორი - რა ხდება?"

• წაიკითხეთ ვრცლად, „ხელოვნური ინტელექტი ჟურნალისტიკაში - შესაძლებლობები და გამოწვევები“
  
  

• „მცოცავი ბოტი“ ინტერნეტში ხელმისაწვდომ წყაროებს აგროვებს და მათზე დაყრდნობით „იძენს ცოდნას“.
• Open AI-მ გამოაქვეყნა ინსტრუქცია თუ როგორ შეუძლიათ გამოცემებს თავიანთ მასალებზე წვდომა Open AI-ს ბოტს სრულად შეუზღუდონ ან მიუთითონ კონკრეტული მასალები, რომლებსაც გამოიყენებს Open AI.
• როგორც Open AI-ში ამბობენ, მნიშვნელოვანია, რომ გავლენიანმა, პასუხისმგებლობიანმა წყაროებმა მათ მასალებზე მისცენ წვდომა ბოტს, რათა დაიხვეწონს და მეტად სანდო გახდეს AI.

• The Guardian
• CNN
• Reuters
• Canberra Times და სხვა.

• წაიკითხეთ ვრცლად: "ინფლუენსერები ინფორმაციის მიღების მთავარი წყაროა - 2023 წლის კვლევა"

• იყოს ასაკით 18 წელზე დიდი
• ჰქონდეს პირადობის მოწმობა ვერიფიკაციისთვის
• ჰქონდეს Instagram ან Facebook ანგარიში
• "ეთანხმებოდეს" ამ პლატფორმების მიერ დაწესებულ მოხმარების პირობებსა და წესებს.

• კვლევების თანახმად, იმ გოგოების 32%-ს, რომელთაც არ მოსწონდათ თავიანთი სხეული, “ინსტაგრამმა” თავი უფრო ცუდად აგრძნობინა. იგივეა ამერიკელი ბიჭი თინეიჯერების 12%-ის შემთხვევაშიც.
• მუდმივად იზრდება ადამიანების სურვილი, რომ ამ ქსელებისთვის საკმარისად "კარგები" და დაფასებულები იყვნენ. ამიტომ, "გამოწერის მეთოდი" მეტასთვის შემოსავლის ახალი წყარო გახდა

• მხოლოდ ერთ დღეში, 2023 წლის აპრილში, "ინსტაგრამმა" 44 მილიონი "ვერიფიკაციის" ნიშანი გაყიდა და ამით, დამატებით, მხოლოდ 24 საათში $600 მილიონის შემოსავალი მიიღო.

• ციფრული სეგრეგაცია - მხოლოდ ვერიფიცირებული ანგარიშები (ის მომხმარებლები, რომლებიც თანხას იხდიან) აღიქმებიან ლეგიტიმურად და სხვა მომხმარებლებს შესაძლოა აღარ ჰქონდეთ ციფრულ დისკუსიებში ჩართვის შესაძლებლობა.
• ნებისმიერი ახალი ამბების სააგენტოს შეუძლია საფასურის გადახდის სანაცვლოდ მიიღოს ვერიფიკაციის ლურჯი ნიშანი, რაც მანამდე ერთგვარად განსაზღვრავდა "სანდო მედიას" დღეს ყველასთვის ხელმისაწვდომია.
• დამატებით, კვლევებით დასტურდება, რომ სოციალური ქსელები, განსაკუთრებით "ინსტაგრამი" თინეჯერებს თავს არასაკმარისად კარგად აგრძნობინებს, ეს ლურჯი ნიშანი კი შესაძლოა ამის ახალი მიზეზი გახდეს.

• ლურჯი ნიშანი არის ნებისმიერი მომხმარებლისთვის, რომელსაც $8-ის სანაცვლოდ შეუძლია შეძენა
• ოქროსფერი ნიშანი ხელმისაწვდომია კომპანიებისთვის.
• ნაცრისფერი კი სამთავრობო უწყებებისთვის.

• O - Openness - ღიაობა
• C - Conscientiousness - კეთილსინდისიერება
• E - Extroversion - ექსტროვერტულობა
• A - Agreeableness - დათანხმებადობა
• N - Neuroticism - ემოციური სტაბილურობა

• მიუხედავად იმისა, რომ ე.წ "ფაქტ-ჩეკერები" ყალბი, არაზუსტი მასალების მოსანიშნად და წასაშლელად აქტიურად მუშაობენ, დეზინფორმაცია მაინც დიდი მასშტაბით ვრცელდება.

• ეს კი აჩენს ერთმანეთთან დაპირისპირებულ ორ მხარეს, ე.წ "ბაბლებს" ("პატარა საზოგადოებებს") სოციალურ ქსელებში.
• მწვავე პოლარიზაციის პირობებში, მედიის მიერ ამბების სწორად გაშუქებასა და ინფორმაციის ყველა "ბაბლის" წევრამდე მიტანას, გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს.

როგორ შეუძლია მედიას "გაწვრთნას" ალგორითმი?

პასუხისმგებლიანი მედიისთვის ახალი გამოწვევაა, რომ მათი გადამოწმებული, ღირებული მასალები უბრალოდ ვერ აღწევს იმ აუდიტორიამდე, რომელიც მუდმივად პროპაგანდისტულ მასალებს ეცნობა.

რატომ? - პრობლემა კვლავ ალგორითმის მუშაობის პრინციპია.

ამიტომ, ცალკეულ ჟურნალისტებს, შეუძლიათ თავად გაწვრთნან თავიანთი სოციალური ქსელის აგორითმი ისე, რომ მათაც ხვდებოდეთ დეზინფორმაციული, პრორუსული ან პროსახელისუფლებო გვერდები და მათი მესიჯები, რადგან იცოდნენ რა ხდება სხვადასხვა "ბაბლებში" და რა გზავნილები ვრცელდება.

• სოციალურ ქსელებში დააკვირდნენ სხვადასხვა პოსტის კომენტარებში ან გაზიარებების ველში ანგარიშებს, მათ გზავნილებს.
  
  
• სხვა რომელ გვერდებს "მისდევენ" ეს მომხმარებლები, რა/ვინ აინტერესებთ? - გამოიწერეთ იმავე გვერდები.
  
  
• ზიარდება თუ არა პოსტები სხვადასხვა პროსახელისუფლებო ჯგუფებში? როგორია ამ ჯგუფებსა და ინდივიდუალურ პროფილებზე გაზიარებული პოსტის ინტერაქცია - დაემატეთ იმავე ჯგუფებში.
  
  

• ნიუსრუმებიდან 49% ამბობს, რომ იყენებს სხვადასხვა AI-ს, მათ შორის chat GPT-ს გამოკითხულ ჟურნალისტთა ნახევარზე მეტი AI-ს ტექსტის გენერირებისთვის იყენებს.
• რედაქტორების 37%, ხოლო ჟურნალისტების 26% არის მზად, რომ აითვისოს/გამოიყენოს ეს ტექნოლოგია.
• ჟურნალისტების თითქმის ნახევარი ამბობს, რომ მათ აქვთ AI-ს გამოყენების თავისუფლება, თუმცა მხოლოდ 20%-ს აქვს ე.წ "გაიდლაინები" ანუ გამოყენების წესები.

• თუ ყველა ნიუსრუმი AI-ს გენერირებულ იდეებსა და სტატიებს გამოაქვეყნებს, მასალების მრავალფეროვნება მნიშვნელოვნად შემცირდება.
• საფრთხე შეექმნება გამოცემების დამოუკიდებლობასაც.
• ამან შეიძლება ხელი შეუწყოს ე.წ "ბაბლების" ჩამოყალიბებას, რადგან არ იარსებებს ალგორითმის "შერჩეული" მასალისგან განსხვავებული, კრიტიკული მოსაზრება.

• ანნა მირონიუკი უკრაინული გამოცემა, "The Kyiv Independent"-ის საგამოძიებო დეპარტამენტის ხელმძღვანელია.
• სტატიებს წერს ისეთი გავლენიანი გამოცემებისთვის, როგორიცაა New York Times, Washington Post, OCCRP და სხვა.
• მისი ჟურნალისტური გამოძიება მოიცავს ისეთ თემებს, როგორიცაა ადამიანის უფლებები, ჯანდაცვასა და კორუფცია.
• 2023 წელს, ევროპის პრესის პრიზის გამარჯვებული გახდა სტატიისთვის, რომელიც საერთაშორისო ლეგიონში ხელმძღვანელების მხრიდან მებრძოლთა შეურაცხყოფასა და მუქარას შეეხებოდა.
• 2023 წლის ივნისში, ამბის თხრობის ფესტივალის ფარგლებში (*ZEG), USAID მედია პროგრამის მხარდაჭერით, ანნა მირონიუკი თბილისში ქართველ კოლეგებს შეხვდა და გამოცდილება გაუზიარა.

• "ომის დროს არ გაქვს უფლება, რომ უბრალოდ, სხვა ამბავზე "გადაერთო".
• "ობიექტურობა ნიშნავს, რომ აუდიტორიას მიაწოდო საჭირო კონტექსტი და სრული სურათი, რათა თავად მიიღონ გადაწყვეტილება."
• "ვფიქრობ, "The Kyiv Independent"-ი თავისი გაშუქებით ადასტურებს, რომ ჩვენ არ ვართ ხელისუფლების პრეს-სამსახური."
• "პრეზიდენტი ზელენსკი არ მიიჩნევს, რომ მედია შუამავლად ესაჭიროება, მას შეუძლია, პირდაპირ მიმართოს საზოგადოებას და "კუთხეში მომწყვდეულს" არ მოუწიოს ჟურნალისტების კრიტიკულ კითხვებზე პასუხის გაცემა."
• "იმოქმედეთ ეთიკურად და მიჰყევით ფაქტებს, სწორედ ეს არის ჟურნალისტიკის ფუნდამენტი, სხვა შემთხვევაში ხდები პიარი ან პროპაგანდისტი."
  
  

6 ივლისს, საგარეჯოში, "ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის" პრეზენტაციის გასაშუქებლად მისულ ჟურნალისტებს, "ქართული ოცნების" მხარდამჭერები დაესხნენ თავს.

"ფორმულას" ჟურნალისტი გიორგი კვიჟინაძე ადგილზე ოპერატორ სულხან ჭკადუასთან ერთად იმყოფებოდა.

როგორც ის "მედიაჩეკერთან" ამბობს, ჟურნალისტებს "ქართული ოცნების" მხარდამჭერებისთვის კითხვაც კი არა დაუსვამთ, ისე დაესნენ მათ თავს.

"თავდამსხმელებისთვის მნიშვნელობა არ ჰქონდა რომელი ტელევიზია იყო, რადგან ფიზიკურად დაუპირისპირდნენ როგორც კრიტიკული, ისე სახელისუფლებო მედიის ჟურნალისტებს."

"ფორმულას" ჟურნალისტი გვეუბნება, რომ მიკროფონზე ეჯაჯგურებოდნენ, "იმედის" ჟურნალისტსაც.

"იმედის" საინფორმაციო სამსახურის უფროსი, მიხეილ ფეიქრიშვილი "მედიაჩეკერთან" ამბობს, რომ ადგილზე მათი გადამღები ჯგუფები არ დაშავებულან.

ადგილზე დაშავდა "მთავარი არხის" გადამღები ჯგუფიც, ჟურნალისტი ია გულიაშვილი, და ოპერატორი ლევან დვალი. მათ დაუზიანეს გადასაღები აპარატურაც.

"მანქანიდან როგორც კი გადავედით მე და ჩემი ოპერატორი იმწამსვე გავიგეთ რეპლიკა, რომ "მთავარი არხი მოვიდა" რაც იმას ნიშნავდა, რომ ერთმანეთი წააქეზეს იმისათვის, რომ შემდგომში აგრესია ჩვენზე წამოსულიყო" - ამბობს "მთავარი არხის" კახეთის ბიუროს ხელმძღვანელი, ია გულიაშვილი.

ის ასევე გვეუბნება, რომ ძალადობდნენ არამხოლოდ "ქართული ოცნების" აქტივისტები, არამედ მოქმედი ადგილობრივი საჯარო მოხელეებიც.

ია გულიაშვილს ქვა მოხვდა მხარში, როდესაც უსაფრთხო ადგილას გადასვლას ცდილობდა, ფიზიკური დაზიანებები მიაყენეს ლევან დვალსაც.

პრინციპული მნიშვნელობა არ ჰქონდა რომელი ტელევიზია იყო, ფიზიკურად გვისწორდებოდნენ, რითიც შეეძლოთ ყველაფრით. ყველა ტელევიზია იყო სამიზნე, მთავარი იყო, რომ გადაღება ვერ მოგვეხერხებინაო - ამბობს ია გულიაშვილი "მედიაჩეკერთან" საუბრისას.

როგორც "რუსთავი 2" - ის საინფორმაციო სამსახურის ხელმძღვანელი ხათუნა ბერძენიშვილი გვეუბნება, მათი ჟურნალისტი არ დაშავებულა, თუმცა მას შემდეგ რაც ვუთხარით, რომ "ფორმულას" გავრცელებულ კადრებში ჩანს, რომ ერთერთი მონაწილე მათ ჟურნალისტს მიკროფონს ართმევს ამბობს, რომ ეს კადრები არ უნახავს და დეტალური ინფორმაცია არ აქვს, რადგან მათი ჟურნალისტები ადგილზე ჯერ კიდევ მუშაობენ.

მომხდარს გამოეხმაურა "საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია"

ქარტია მოუწოდებს სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურს დროულად გამოიძიონ საგარეჯოში დაშავებული გადამღები ჯგუფების შემთხვევები.

"საქართველოში ჟურნალისტებისთვის სამუშაო გარემო უკიდურესად საშიში გახდა - მათ ხშირად არ ეძლევათ შესაძლებლობა თავისუფლად შეასრულონ პროფესიული მოვალეობა, ფიზიკური და სიტყვიერი თავდასხმები მედიის წარმომადგენლების საქმიანობის თანმდევი ნაწილი გახდა" - წერია ქარტიის განცხადებაში.

• ის, ჩეჩნეთში, ადვოკატ ალექსანდრე ნემოვთან ერთად ზარემა მუსაიევას სასამართლო პროცესს უნდა დასწრებოდა.
• ზამირა მუსაიევას ორივე შვილი აქტივისტია, რეჟიმის კრიტიკისთვის კრემლის სამიზნე მათი ოჯახის ყველა წევრი გახდა.

• ელენამ ამხილა, როგორ ვერ გაუმკლავდა ჩეჩნეთის ხელისუფლება კოვიდ19-ის პანდემიას და როგორ აცხადებდა რეჟიმი ტერორისტებად მათ, ვისაც ვირუსის სიმპტომები ჰქონდათ.
• 2020 წელს, ჩეჩნეთის რესპუბლიკის პრეზიდენტი, რამზან კადიროვი გამოეხმაურა ამ სტატიას, "ნოვაია გაზეტას" და მილაშინას კი მათ წინააღმდეგ "კრიმინალის ჩადენით" დაემუქრა.
• 2021 წლის 15 მარტს, გამოაქვეყნა სტატია "მე ვმსახურობდი ჩეჩნეთის საპოლიციო ძალებში და მე არ მინდოდა, რომ მომეკლა ხალხი". ეს კრიტიკული მასალა გახდა დამატებითი მიზეზი მისი და "ნოვაია გაზეტას" წინაარმდეგ წამოწყებული კამპანიის მიზეზი.

• დღეს, 30 ივნისს, 14:00 საათზე, ფორმულას ერთ-ერთმა დამფუძნებელმა, მიშა მშვილდაძემ ბრიფინგი გამართა და განაცხადა, რომ ადვოკატთან ერთად აგროვებს მტკიცებულებებს მასზე თავდასხმის საქმისთვის.
• შეგროვებულ მასალებს გამოძიებას გადასცემენ და შსს-ს მათი ვერსიის შესწავლასა და მათზე რეაგირებას სთხოვს.

• "ნებისმიერი მცდელობა, დაიმალოს რომელიმე კამერის ჩანაწერი არგუმეტებით: კამერის ჩანაწერი გაქრა, სხვაგან იყურებოდა, ან სერვერი ინახავს ერთი დღით, ნებისმიერი გონიერი ადამიანის მხრიდან აღქმული იქნება, როგორც საქმის მიჩუმათებაში ხელშეწყობა" - განაცხადა მშვილდაძემ.

• 28 ივნისს, შსს-მ მიშა მშვილდაძეზე თავდასხმის ბრალდებით ერთი პირი დააკავა.
• "მედიაჩეკერის" ინფორმაციით, ეს ის პირია, რომელმაც დაკავებამდე ფეისბუქზე თავადვე გამოაქვეყნა სტატუსი და დაწერა, რომ თავს დაესხა "ფორმულას" ერთ-ერთ დამფუძნებელს, მიშა მშვილდაძეს.
• 29 ივნისს, გამოძიებამ მშვილდაძეს დაზარალებულის სტატუსი ოფიციალურად მიანიჭა.

• გამოძიება სისხლის სამართლის 126-ე მუხლით მიმდინარეობს, რაც ძალადობას გულისხმობს, და მშვილდაძე დაზარალებულადაც ამ მუხლით ჩადენილი დანაშაულისთვის ცნეს,

• მედიამენეჯერის დაცვის მხარე მოითხოვს, გამოძიება ორგანიზებული დანაშაულისა და ჟურნალისტური საქმიანობის ხელყოფის მუხლითაც წარიმართოს.

• "ჩვენ ვითხოვთ, გამოძიებამ ყურადღება გაამახვილოს ორგანიზებულ დანაშაულზეც, რადგან შესაძლოა, ორგანიზებაში ძალოვანი სტრუქტურები იყვნენ ჩართული, მათ შორის, უსაფრთხოების სამსახური", — თქვა მშვილდაძის ადვოკატმა, ედუარდ მარიკაშვილმა.

• "ტვ პირველის" ჟურნალისტი, ნანუკა ქაჯაიას კითხვის დასმის შემდეგ "ქართული ოცნების" დეპუტატმა, ლევან მგალობლიშვილმა შეიგინა.
• ტელევიზიის მიერ გავრცელებული ვიდეოს მიხედვით, დეპუტატი ჟურნალისტის კითხვებს არ პასუხობს, ჟურნალისტის კითხვის შემდეგ: "რატომ გარბიხართ", ვიდეოში ისმის, რომ დეპუტატი იგინება.

• შემთხვევა დღეს, 30 მაისს მოხდა, როდესაც პარლამენტში ირაკლი ღარიბაშვილის გამოსვლის პარალელურად, აქტივისტები აქციას მართავდნენ.

• დეპუტატმა არ უპასუხა "მედიაჩეკერის" შეტყობინებას, ამ ინციდენტთან დაკავშირებით, მისგან პასუხი არ მიგვიღია.

• ორგანიზაცია მათგან ინციდენტის შესწავლასა და სამართლებრივ რეაგირებას მოითხოვს.

• თავდამსხმელების მიზანი იყო, "დაერტყათ მხოლოდ სახის არეში და მეტი არსად";
• ხელისუფლება ცდილობს, შექმას წარმოდგენა, თითქოს, საზოგადოებაში ბუნებრივად არის შექმნილი ასეთი ისტერიული და აგრესიული ფონი, — "რაც რეალობასთან ახლოს არ არის".
• თავდამსხმელებიც და ხელისუფლების მაღალჩინოსნებიც ერთი და იმავე დავალების შემსრულებლები არიან: მაღალჩინოსნებს ეუბნებიან, რა პროპაგანდისტული გზავნილებით წაახალისონ ძალადობა, თავდამხმელებს კი იმას, თუ ვის დაარტყან.

• დღეს, საქართველოში ჟურნალისტური საქმიანობა არაერთ გამოწვევასთანაა დაკავშირებული. ჟურნალისტთა ფიზიკური უსაფრთხოებით დაწყებული, საჯარო ინფორმაციის გამოთხოვის გართულებებითა და ხელისუფლების მხრიდან ჟურნალისტების მუდმივი დისკრედიტაციით დასრულებული.
• ამ პირობებში კი მედია ორგანიზაციებს მუდმივად სჭირდებათ სამართლებრივი დახმარება.

• პროექტი ითვალისწინებს გარკვეული სამართლებრივი დოკუმენტების შემუშავებას, რომელიც მისი დასრულების შემდეგაც მნიშვნელოვანი სახელმძღვანელო იქნება ჟურნალისტებსთვის.
• ისინი შეძლებენ გამოიყენონ დოკუმენტი, როგორც გზამკვლევი, მათ შორის სარჩელისა თუ განცხადებების ნიმუშები, ეს კი პროექტის გრძელვადიანი შედეგი იქნება.

• ნიკა გვარამია, 2022 წლის მაისში, უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენებისა და გაფლანგვის ბრალდებით დააპატიმრეს
• თუმცა, გავლენიანი ადგილობრივი თუ საერთაშორისო ორგანიზაციები და ინსტიტუციები, მის პატიმრობას პოლიტიკურად მოტივირებულად მიიჩნევენ.
• მედიის უფლებების დამცველი სხვადასხვა ორგანიზაციის შეფასებით, ჟურნალისტების მიმართ ბოლო წლებში გახშირებულ თავდასხმებთან, მედიაგარემოს დაზიანებისკენ მიმართულ საკანონმდებლო ინიციატივებთან თუ ჟურნალისტებზე უკანონო თვალთვალთან ერთად, გვარამიას, როგორც ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი მედიასაშუალების დამფუძნებლისა და დირექტორის პატიმრობა "ნათლად ასახავს "ქართული ოცნების" ხელისუფლების განწყობას მათგან დამოუკიდებელი მედიასაშუალებების მიმართ."
• ადამიანის უფლებათა დაცვის საერთაშორისო ორგანიზაცია “Human Rights Watch”-მა საქართველოში 2022 წლის მოვლენები ყოველწლიური ანგარიშით შეაჯამა. დასაწყისშივეა აღნიშნული, რომ “გაუარესდა მდგომარეობა მედიის თავისუფლების მხრივ, რაც მედიის წარმომადგენლებზე გახშირებული თავდასხმებით და კრიტიკული ტელეარხის დირექტორის დაპატიმრებით გამოიხატა
  
  

• საქართველოში არ გაზრდილა პრესის თავისუფლების ხარისხი — პასუხი პრემიერ ღარიბაშვილს
• გვარამიას საქმე: პოლიტიკური მოტივის უპირატესობა და სასჯელი

• წინა წლების კვლევების მსგავსად, წელსაც კლებადია იმ მომხმარებლების რაოდენობა, რომლებიც ახალ ამბებს საინფორმაციო ვებგვერდებიდან იღებენ და არა სოციალური ქსელებიდან, 2023 წელს გამოკითხულთა მხოლოდ 22% ეცნობა სიახლეებს სხვადასხვა გამოცემის ვებსაიტზე.
• ახალი ამბებით დაინტერსებულთა წინა 2017 წლიდან დღემდე 15%-ით არის შემცირებული და გამოკითხულთა ნახევარზე ნაკლებია.

• მნიშვნელოვანია, რომ სოციალურ მედიაში აქტიურმა ადამიანებმა გაიაზრონ თავიანთი გავლენა და ეს სხვადასხვა მნიშვნელოვან თემაზე ცნობიერების ამაღლებისა და დისკუსიის წამოწყებისთვის გამოიყენონ.
• ამის მაგალითად, კვლევის ავტორს ნიკ ნიუმენს 2020 წელს ერთერთი ფეხბურთელის მიერ წამოწყებული კამპანია მოჰყავს, რომელიც სკოლებში ბავშვთა უფასო კვებას შეეხებოდა.

• ჟურნალისტებმა უნდა ისწავლონ მათი პროფესიული ეთიკის, ღირებულებებისა და კრიტიკის შერწყმა ალგორითმთან და მომხმარებელს მიაწოდონ ხარისხიანი მედიაპროდუქტი.
• ე.წ "ინფლუენსერების" აზრს დიდი გავლენა აქვს. გამოკითხულთა მესამედზე მეტი ამბობს, რომ უნახავს სოციალური მედიის "ინფლუენსერი", რომელიც აკრიტიკებს ტრადიციული მედიის ჟურნალისტს - ეს კი თავის მხრივ მედიისადმიო საზოგადოების განწყობას ცვლის და სანდოობის ხარისხს ამცირებს.

• ერთი მხრივ ჟურნალისტებმა გამოიყენონ ინფორმაციის გადამოწმების თავიანთი პროფესიული უნარები რათა თავიდან ავიცილოთ ინფლუენსერების მიერ დეზინფორმაციის გავრცელება;
• მეორე მხრივ, სოციალურ ქსელებში აქტიურად მოღვაწე ადამიანებმა ჟურნალისტების კრიტიკასთან ერთად აუდიტორიას მიაწოდონ ინფორმაცია ხარისხიანი მედიაპროდუქტის შემქმნელ გამოცემებზე.

• ახალი ამბებისგან თავის არიდება კვლავ მთავარ გამოწვევად რჩება, თუმცა წლევანდელი კვლევით დგინდება, რომ იმ ნეგატიური ამბებით გადაღლილ მომხმარებელს, ან მათ, ვინც უბრალოდ თავს არიდს სიახლეებს, უფრო მეტად პოზიტიური და გამოსავლის ჟურნალისტიკა აინტერესებთ.

• თუმცა, გამოკითხულთა მესამედისთვის მისაღებია ალგორითმის მუშაობის ტექნიკა ანუ ის, რომ აწვდის იმ კონტენტს რაც მათ აინტერესებთ.
• ტრადიციული მედია ძირითადად "Facebook-სა და "Twitter"-ზეა წარმატებული, თუმცა მათთვის გამოწვევაა "Tik Tok" პლატფორმაზე ადაპტირება.
• გამოწვევა ისაა, რომ ტიკტოკზე ძირითადად ახალგაზრდები არიან და მათთვის ახალი ამბავი არის არა მხოლოდ პოლიტიკა, არამედ ყველაფერი რაც შეიძლება მოიცავდეს სპორტს, ყვითელი პრესისთვის დამახასიათებელ ამბებს, ტექნოლოგიებს, ხელოვნებას თუ სხვას.

• ნიდერელანდებსა და საფრანგეთში, 10-დან 4 გამოკითხული ფიქრობს, რომ სოციალურ ქსელებს პოზიტიური გავლენა აქვთ დემოკრატიისთვის.
• ამერიკის შეერთებულ შტატებში დაახლოებით მესამედი თვლის, რომ სოციალური ქსელები ეხმარება დემოკრატიული სახელმწიფოს განვითარებას.
• გამოკითხულთა ის ნაწილი, რომელიც თვლის, რომ სოციალური ქსელების მთავარი საფრთხე დეზინფორმაციაა ნაკლებად ეთანხმება მოსაზრებას, რომ სოციალური მედია ეხმარება დემოკრატიული სახელმწიფოს ჩამოყალიბებას.
• და საპირისპიროდ, ვინც სოციალურ ქსელებში დეზინფორმაციის საფრთხეს ვერ ხედავს, თვლის, რომ სოციალური მედია კარგი ინსტრუმენტია აუცილებელი ინფორმაციის მისაღებად.

• სოციალური მედიის ამერიკელი მომხმარებლების ნახევარზე მეტი ამბობს, რომ მხოლოდ პოლიტიკური ახალი ამბებითა და დისკუსიებით გადაღლილები არიან.
• 72% ონლაინ სივრცეში პოლიტიკური თემების განხილვის შემდეგ ფიქრობს, რომ მათ ნაცნობებთან ან სხვა მომხმარებლებთან "პოლიტიკურად ნაკლები საერთო აქვთ" და ამ დისკუსიის ბოლოს ძირითადად, დასტრესილები და იმედგაცრუებულები არიან.

• პოლიტიკოსები კი მუდმივად ცდილობენ მათი სიტყვა რელიგიასა და პატრიოტიზმზე ემოციური განცხადებებით იყოს გაჯერებული.
• მსგავსი შინაარსის მასალა კი სოციალურ ქსელში, ემოციებისგან დაცლილ ამბებზე დაახლოებით 10-ჯერ მეტად ზიარდება მომხმარებლების მიერ.

• ტვიტერზე კონტენტის 97% ამ სოციალური ქსელის მომხმარებლების მხოლოდ მეოთხედის მიერაა გამოქვეყნებული.
• რაოდენობრივად პატარა, თუმცა აქტიური ჯგუფი ამ პლატფორმაზე პოლიტიკური დისკუსიის "წამყვანია", რაც პოლარიზაციას კიდევ უფრო ამწვავებს.

• 2020 წელს, ფეისბუქმა არაერთი არაავთენტური ანგარიში, გვერდი და ჯგუფი წაშალა. ანგარიშების შემთხვევაში, ე.წ "ტროლები" კოორდინირებულად მოქმედებდნენ კონკრეტული ამბის გავრცელებისთვის ან რომელიმე საჯარო პირის დისკრედიტაციისთვის.
• ამავე წლის, აპრილში ფეისბუქმა გააუქმა, კრემლის პროპაგანდისტული გვერდი "ნიუს- ფრონტ ჯორჯია", სადაც არაავთენტური ანგარიშებით ავრცელებდნენ პრორუსულ გზავნილებს და საზოგადოება შეცდომაში შეყავდათ.
• ძირითადად, მათი მიზანი საზოგადოებრივი აზრის ფორმირებაა, სხვადასხვა თემაზე, რაც შეიძლება შეეხებოდეს რომელიმე პოლიტიკურ პარტიას, პირს ან საკითხს, რომელიც დროის იმ მონაკვეთში მნიშვნელოვანია.

• 2022 წელს გამოქვეყნებულმა სამედიცინო კვლევამ აჩვენა, რომ მოზარდების თითქმის მეოთხედი სოციალურ მედიაზეა დამოკიდებული.
• მოზარდები თვლიან, რომ სოციალურ ქსელში დაგროვებული ე.წ "მოწონებები, კომენტარები და ნახვები", რეალურ ცხოვრებაში მათი სოციალური როლისა და თანატოლებში მათი მიმღებლობის განმსაზღვრელია.
• კვლევებით დასტურდება, რომ 13-17 წლამდე მოზარდების 93%-ზე მეტს აქვს მინიმუმ ერთი სოციალური ქსელი და მობილურს დღეში, მინიმუმ 3 საათის განმავლობაში იყენებს.
• მოზარდებს უჭირთ აღიქვან, რომ სოციალური ქსელებში, ე.წ ვლოგერების თუ ინფლუენსერების მიერ ნაჩვენები იდეალური ცხოვრების სტილი არ შეესაბამება რეალობას, შესაბამისად ისინი განიცდიან ერთგვარ სოციალურ წნეხს და თვლიან რომ არ არიან საკმარისად კარგები.
• კვლევაში მონაწილე მოზარდების 44%-ზე მეტი "ინსტაგრამს" ძირითადად, სწორედ ე.წ "ინფლუენსერების" კონტენტის სანახავად იყენებს.

• აშშ-ში იუტას შტატში დაამტკიცეს ორი ახალი კანონი, რომელიც სოციალურ ქსელებს ავალდებულებს მშობლის თანხმობით ასაკის ვერიფიკაციას და შეზღუდული საათების დაწესებას.
• შესაბამისად, 2024 წლის 1 მარტიდან არასწრულწლოვნებს რეგისტრაციისას ექნებათ ვალდებულება, რომ ასაკის დამადასტურებელი დოკუმენტი ატვირთონ.
• დამატებით, კომპანიებს აეკრძალებათ 18 წელს ქვემოთ მომხმარებლების ინფორმაციის დამუშავება და მათი "სამიზნე აუდიტორიად" გამოყენება რეკლამისა თუ სხვა ტიპის კონტენტის შეთავაზებისთვის.
• მონტანას შტატი არის ერთერთი პირველი ვინც აკრძალა "ტიკტოკის" აპლიკაცია, ეს კანონი 2024 წლიდან ამოქმედდება.

• ჩვენ საკმარისად ბევრს არ ვლაპარაკობთ სოციალური ქსელების პოზიტიურ მხარეებზე.
• მოზარდის იდენტობის ფორმირების პროცესში, სოციალურ ქსელებს მნიშვნელოვანი როლი აქვთ, რადგან მათ უმარტივდებათ საკუთარი თავის შესწავლისა და აღმოჩენის პროცესი.
• სოციალურ მედიას გადამწყვეტი მნიშვნელობაც კი აქვთ უმცირესობის წარმომადგენლებისთვის, მათ შორის ლგბტქ+ თემისთვის.
• აკრძალვა გამოსავალი არ არის, ამით პროცესი მეტად საშიში გახდება, რადგან ლეგიტიმური, საჯარო პლატფორმებიდან მოზარდებმა შეიძლება პრივატულ ქსელებში გადაინაცვლონ.

• რთული ინფორმაციის მარტივად გადმოცემა და აუდიტორიისთვის მნიშვნელოვანი მიგნებების გრაფიკულად ჩვენება.
• მხოლოდ მონაცემები დამოუკიდებლად ამბავს ვერ მოყვება, ამიტომ აუცილებელია ჟურნალისტის მიერ გარკვეული ტენდენციების აღმოჩენა და ამაზე ამბის შექმნა.
• მონაცემები უკვე არსებული ამბის გასამყარებლად შეიძლება გამოიყენოთ.

• NBC News-მა კოვიდ19-ის ვაქცინის 5 წელზე ზემოთ მოსახლეობის ბუსტერ დოზით აცრა ვიზუალურად წარმოადგინა.
  

• სხვადასხვა პროდუქტებზე ინფლაციის მაჩვენებელის ვიზუალიზაცია

• 2016 წელს, დონალდ ტრამპის მიერ შევსებული დეკლარაციის მონაცემებით, "The Wall Street Journal"-ის ჟურნალისტებმა დაადგინეს, რომ მინიმუმ 500 კომპანიასთან ტრამპს ინტერესთა კონფლიქტი აქვს, რადგან ყველა მათგანი პირდაპირ თუ ირიბად მისი ან მისი ოჯახის მფლობელობაშია. ინტერაქციული ვიზუალის საშუალებით ამ კავშირების ნახვაა შესაძლებელი.
  

• სხვა რა თემებზე მუშაობს სტატიის ავტორი;
• როგორი იყო სტატიაზე მუშაობის პროცესი.

• "აუდიტორიის კვლევის თანახმად, მკითხველს აბნევს ტრადიციული სათაური და თარიღი, რადგან ისინი ხვდებიან სად მოხდა კონკრეტული ამბავი, მაგრამ ვერ იაზრებენ, რომ ჩვენი ჟურნალისტი იმ ადგილიდან აშუქებდა ამ მოვლენას".
• "ახალი მეთოდი საშუალებას მოგვცემს, სრულად აღვწეროთ ჩვენს მიერ ამბების შეგროვების გზა, გამოვკვეთოთ ჩვენი (ჟურნალისტების) როგორც "თვითმხილველების" როლი, ეს კი გაზრდის სანდოობის ხარისხს".

მაგალითად, 2022 წელს, ამერიკის შეერთებულ შტატებში ჩატარებულ არჩევნებზე აღმოჩენილ დარღვევებზე წერისას, სტანდარტულ ლიდთან (სტატიის შესავალი) ერთად, მითითებულია ის, თუ როგორ მოამზადა ჟურნალისტმა მასალა.

"ორი თვის განმავლობაში, მაიკლ ვაინსში (სტატიის ავტორი) იკვლევდა გაზეთებს, ონლაინ მონაცემებს და სხვა წყაროებს რათა შეედგინა, ბოლო 5 წლის, გაყალბებული საარჩევნო ხმებისთვის, დაახლოებით 400 დევნის შემთხვევა. მოვლენები გაშუქებულია ვაშინგტონიდან" - წერია სტატიაში.

• The Verge

• VOX

• ბრაზილიიდან შავკანიანი და "შერეული რასის" მოსახლეობა;
• ინდოეთიდან მუსლიმი აუდიტორია;
• დიდი ბრიტანეთიდან დაბალანაზღაურებად სამსახურებში დასაქმებულები;
• ამერიკის შეერთებული შტატებიდან შავკანიანი მოსახლეობა და სოფლის მცხოვრებლები.

• მედია მხოლოდ უარყოფით ახალ ამბებს აშუქებს ამა თუ იმ თემზე;
• გაშუქებით, ჟურნალისტები ძირითადად ამყარებენ არსებულ სტერეოტიპებს;
• ამ ჯგუფებს და მათთან დაკავშირებულ თემებს ძირითადად აშუქებენ როგორც სენსაციას;
• იმის ნაცვლად, რომ ახალი ამბები დაყოფილ თემებს ერთმანეთთან აახლოებდეს, პირიქით მათ დაყოფას უწყობს ხელს;
• მედია, როგორც ინსტიტუტი ხშირად "პრივილეგირებულთა და ძლევამოსილთა" ხმად განიხილება, ხოლო უმცირესობის ან დაუცველი თემების წარმომადგენლები თავს გარიყულად გრძნობენ;
• კვლევის მონაწილეთა ნაწილი, თვლის, რომ საინფორმაციო ბადეში მათთვის მნიშვნელოვანი თემების არარსებობა არ არის ჟურნალისტების ბრალი და ამას, კომერციულ წნეხს აბრალებს.
• ჯგუფის ნაწილი, განსაკუთრებით, შავკანიანი ამერიკელები მიიჩნევენ, რომ მნიშვნელოვანია, ნიუსრუმებში როგორც მენეჯერულ ისე რეპორტიორის პოზიციაზე შავკანიანი კადრების არსებობა, რადგან ეს ამ თემის პრობლემებს გაშუქებას უფრო კომპლექსურს გახდიდა.
• ზოგიერთი მათგანი მიიჩნევს, რომ ე.წ "ადგილობრივი ნიუსრუმები", ბლოგერები, პოდკასტები უკეთ საუბრობენ ამ თემის პრობლემეზე.

• "ახალი ამბების დიდი ნაწილი მხოლოდ ტრაგედიებზე საუბრობს. შავკანიანი ადამიანები მხოლოდ ტრაგედიებში არ მონაწილეობენ, ბევრი წარმატებულია ჩვენში" - ამბობს კვლევის ერთერთი მონაწილე.
• "სიახლებში მედია გამოყოფს მაღალ და დაბალ კლასებს. მაგალითად, ჩემს სამეზობლოში, ორი ახალგაზრდა ბიჭი მოკლეს, ამას მედია ისე აშუქებს, თითქოს ეს მთლიანი ტერიტორია ბინძური და საშიშია, ეს მხოლოდ იმიტომ ხდება, რომ ეს არ არის ისეთი ადგილი როგორიცაა "პრესტიჟული" ჩრდილოეთ ლონდონი"
• რელიგიური შეკრების ტრადიციას, კოვიდის დროს ისე აშუქებდნენ, თითქოს "მუსლიმი ადამიანები ამ შეკრების ვირუსს გამიზნულად ავრცელებდნენ"
• "ეს ქვეყანა (დიდი ბრიტანეთი) მულტიკულტურულია, განსხვავებული "რასის",კულტურისა და გამოხატულების მქონე ინდივიდებით, მაგრამ ვერ ვგრძნობ, რომ მედია ახერხებს ამ მრავალფეროვნების "არეკვლასა" და ყველა თემისთვის აქტუალური თემების გაშუქებას".
• "არ მომწონს და არ ვენდობი ჟურნალისტებს. ისინი ჩემთვის, პოლიტიკოსებსა და უძრავი ქონების აგენტებს გვანან, ამიტომ უბრალოდ არ ვენდობი მათ."
• "ახალი ამბები თავს უიმედოდ და უძლურად მაგრძნობინებს, ეს კი თავის მხრივ პოლიტიკურ აქტივობებში ჩართვის მოტივაციას გიკარგავს. თითქოს გიწევს შეეგუო იმ პრობლემებსა და ცხოვრების დონეს რაც გაქვს".

• გამოცემებში ჟურნალისტები თავად უნდა იყვნენ ამ "ჯგუფების" წარმომადგენლები, ეს ამ თემების მიმართ მგრძნობელობას გაზრდის და შეამცირებს არასწორი გაშუქების შემთხვევებს;
• უფრო დიდი დრო დაუთმონ მსგავსი საკითხების გაშუქებას და იმას, რაც ამ ჯგუფებისთვის მართლა მნიშვნელოვანია;
• ჟურნალისტებმა უნდა იზრუნონ, ამ ჯგუფების წარმომადგენლებთან ახლო ურთიერთობების დამყარებაზე, რაც ჟურნალისტისა და რესპონდენტის პროფესიულ ურთიერთობას გულისხმობს;
• თავიდან აიცილონ სენსაციური გაშუქება, სტერეოტიპების წახალისება;

• 11 მაისს, ილონ მასკმა "ტვიტერის" ქსელში ახალი აღმასრულებელი დირექტორის დაქირავებასთან დაკავშირებით გაავრცელა ინფორმაცია.
• ხოლო, 12 მაისს "NBCUniversal"-მა დაწერა, რომ მათი სარეკლამო ხელმძღვანელი, ლინდა იაკარინო დაკავებულ თანამდებობას ტოვებდა, მისი ტვიტერის აღმასრულებელ დირექტორად დანიშვნა კი ილონ მასკმა დაადასტურა.
  
  

• "ნათელი მომავლის შექმნის შენეული (ილონ მასკის) ხედვა დიდიხანია ჩემი შთაგონების წყაროა. მოხარული ვარ, რომ შემიძლია ერთად გავაუმჯობესოთ "ტვიტერი" და გარდავქმნათ ბიზნესი" - ასე უპასუხა ლინდამ ილონ მასკის "ტვიტს".
• ის 11 წელზე მეტი მუშაობდა NBCUniversal-ის საერთაშორისო პარტნიორობისა და რეკლამის დეპარტმანეტში.
• მანამდე 20 წელზე მეტი, "Turner Broadcasting System"-ში გაატარა, სადაც გასართობი რეკლამის პრეზიდენტის თანამდებობას იკავებდა. ეს ორგანიზაცია აერთიანებდა ისეთ კომპანიებს, როგორიცაა CNN, WarnerBros და სხვა.
• 2014 წლიდან, არის "სარეკლამო საბჭოს" (Ad Council) წევრი.
• ასევე, იაკარინო, მაუწყებელთა ეროვნული ასოციაციის დირექტორთა საბჭოს წევრია.
  
  

• 2022 წელს, ილონ მასკმა NBC-სთან ინტერვიუში თქვა, რომ არც "ტვიტერს" და არც მის სხვა კომპანიებს, რეკლამა არ სჭირდებოდათ, რადგან მათ ისედაც ყავდათ ერთგული მომხმარებლები.
• თუმცა, 17 მაისს გავრცელებული ინფორმაციით ილონ მასკმა განაცხადა, რომ მისი ელექტროავტომობილების კომპანია "ტესლა" პირველად გამოიყენებს ტრადიციულ რეკლამას.

• ამ ორ სისტემას შორის ერთერთი მთავარი სხვაობაა, რომ Bard-ს შეუძლია რეალურ დროში მიაწოდოს მომხმარებელს ინფორმაცია ინტერნეტიდან, ხოლო chat GPT ინფორმაციას იმ მასალებზე დაყრდნობით მიაწვდის რაზეც ეს AI დაატრენინგეს.
• Bard-ის AI გუგლის ძებნის სისტემას იყენებს, ხოლო chat GPT-3-ს ანუ მის უფასო ვერსიას აქვს ერთგვარი ბაზა, რომლითაც დაატრენინგეს 2021 წლამდე მონაცემებზე.
• ორივესთვის მნიშვნელოვანია, რომ "დიალოგის" ფორმით აწარმოოს კომუნიკაცია და მომხმარებელს ლოგიკური, ზუსტი პასუხები მიაწოდოს, თუმცა Bard-ი მისი წინამორბედისგან განსხვავებით, უფრო მეტად წიგნებზე, სხვადასხვა ნაშრომებზე, სიმღერის ტექსტებზეა დატრენინგებული, ამიტომ მას "კრეატიულად წერა" შეუძლია;
• მოკლედ, რეგულარული დიალოგისთვის, ChatGPT უფრო დაეხმარება მომხმარებელს, ხოლო თუ პოემის ან სცენარის დაწერაა საჭირო Bard.
• Bard ტექსტის მომზადებისთანავე აწვდის მომხამრებელს რამდენიმე ვერსიას ე.წ "დრაფტს";

• Bard-ს მომხმარებლის მიერ დასმულ შეკითხვაზე მხოლოდ კვლევის "ჩატარება" და არსებულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით პასუხის მიწოდება შეუძლია, მაშინ როდესაც, Chat GPT შეიძლება გამოიყენონ მომსახურების სფეროში (ე.წ ჩეტ-ბოტებისთვის),საგანმანათლებლო დაწესებულებებში, საერთაშორისო ურთიერთობებში და სხვა.
• წაიკითხეთ ვრცლად - "რეზიუმეების შექმნიდან პიცის რეცეპტებამდე და სასიყვარულო წერილებამდე: chat GPT-ის გამოყენების უცნაური გზები"
• Google Bard-ს შეეძლება მომხმარებლისთვის გაცემულ პასუხში ფოტოების მიწოდებაც.

• გამოითხოვე ინფორმაცია - 329 საჯარო დაწესებულებიდან შეძლებთ ინფორმაციის მოპოვებას. სასურველი უწყების არჩევის შემდეგ, გასაგზავნი წერილი ნახევრად შევსებულ ფორმატში გამოჩნდება, რათა საჯარო უწყებებს შეტყობინების "დახარვეზების" ნაკლები შანსი დარჩეთ.
• გაეცანი გამოთხოვილ ინფორმაციას - პლატფორმის უნიკალური მახასიათებელია, რადგან რეგისტრაციის გარეშე შესაძლებელია, სხვა მომხმარებლების საჯარო უწყებებთან მიმოწერის ნახვა, ეს ინფორმაცია სრულად community driven, ანუ საზოგადოების (მოქალაქეების) მიერაა "მართული".

• უნგრეთი
• უკრაინა
• ახალი ზელანდია
• ისრაელი და სხვა

• ამ ეტაპზე, ასკგოვის ბაზაში 2300-ზე მეტი საჯარო ინფორმაციის გამოთხოვაა დარეგისტრირებული, მომხმარებლები კი თავად ნიშნავენ წარმატებული იყო თუ წარუმატებელი განცხადება, ამიტომ, რთულია ზუსტი რიცხვების დადგენა. თუმცა, მიმოწერის სათითაოდ ნახვის შემდეგ შესაძლებელია იმის დადგენა მიაწოდა თუ არა საჯარო უწყებამ მოთხოვნილი ინფორმაცია ზუსტად და სრულად.
• მას შემდეგ, რაც საჯარო უწყება დაარღვევს ინფორმაციის მიწოდების 10-დღიან ვადას, მოქალაქეები ადმინისტრაციულ საჩივარს წერენ, თუმცა ხშირად ესეც უპასუხოდ რჩება.
• რეგიონებში, საჯარო ინფორმაციის გაცემაზე პასუხისმგებელმა პირებმა ხშირად არ იციან, როგორ მიაწოდონ ინფორმაცია მოქალაქეს.
• ასკგოვის საშუალებით ინფორმაციის გამოთხოვის შემდეგ, საჯარო უწყებები ცდილობენ, მოქალაქეებთან კომუნიკაცია პირადი ელექტრონული ფოსტის საშუალებით გააგრძელონ რათა მათი კომუნიკაცია არ გასაჯაროვდეს.
• რიგ შემთხვევებში უწყებებიდან ურეკავენ და ცდილობენ, გადააფიქრებინონ ინფორმაციის გამოთხოვა.
• საჯარო დაწესებულებებისთვის ხშირად უცნაურია და ვერ წარმოუდგენიათ, რომ უბრალო მოქალაქეს შეიძლება სურდეს საჯარო ინფორმაციის გამოთხოვა.

• საწყის ეტაპზე 15%-ით (დაახლოებით 180 ადამიანი) შეამცირებდნენ სხვადასხვა დეპარტამენტებში თანამშრომლების რაოდენობას.
• იმ თანამშრომელთა ნაწილისთვის, რომლებიც ამ შემცირებაში მოყვებიან, "Huff Post" გამოაცხადებს მიღებას. "Huff Post" 2020 წელს "Buzzfeed"-მა შეისყიდა და მათი ბიზნეს მოდელით, ფინანსების ძირითადი წყარო ერთგული მკითხველია.
• ამ გადაწყვეტილების მიღება პანდემიასთან ერთად, რთულმა ეკონომიკურმა მდგომარეობამ, ციფრული ბაზრის შენელებამ და პლატფორმების სწრაფმა ცვლილებებმა განაპირობა.

• პლატფორმა 2011 წლიდან ფუნქციონირებს, როგორც "Buzzfeed"-ის ერთ-ერთი "დანაყოფი".
• 2022 წლის მონაცემებით, ვებგვერდს 20 მილიონამდე უნიკალური ვიზიტორი ჰყავდა.
• თუმცა ბოლო თვეებში "Facebook"-ზე მომხმარებელთა რაოდენობა მკვეთრად შემცირდა, რასაც თანამედროვე აუდიტორიაში მოკლე ვიდეოების აპლიკაციბის (Tik-Tok) პოპულარობით ხსნიან.
• 2021-ში "Buzzfeed News"-მა მოიგო პულიტცერის პრიზი "საერთაშორისო გაშუქების" ნომინაციაში. მათი საგამოძიებო რეპორტაჟი შეეხებოდა ჩინეთის ხელისუფლების ბრუტალურ დამოკიდებულებას ჩინეთში მაცხოვრებელი უიღურების (ცენტრალურ და აღმოსავლეთ აზიაში მცხოვრები თურქული ეთნოსი) მიმართ.

• სიტუაცია განსაკუთრებით SPAC(სპეციალური დანიშნულების შემსყიდველი კომპანია)-ში გაერთიანებამ დაამძიმა, რადგან ინვესტიციის სახით ე.წ stocks-ში არასაკმარისი თანხა იდებოდა "Buzzfeed News"-ში.
• ჯონაჰ პერეტი თანამშრომლებს წერს, რომ ეს შედეგი მხოლოდ მისი ბრალია რადგან ზედმეტად დიდი ფინანსური და ფიზიკური რესურსი დაუთმო "Buzzfeed News", თუმცა მისივე თქმით: "საკუთარ შეცდომებზე ვსწავლობთ და ახლა ვიცი, რომ დიდ ბიზნესს (პლატფორმებს) არასდროს ენდომებათ მხარი დაუჭიროს თავისუფალ, დამოუკიდებელი ციფრულ ჟურნალისტიკას".
• მიუხედავად ჩადებული რესურსისა, სოციალურ მედიაზე დაფუძნებული აუდიტორია ვერ უწევს სათანადო ფინანსურ დახმარებას უფასო ახალი ამბების ვებგვერდს.
• კომპანიამ, ექსპერიმენტის სახით დაიწყო ხელოვნური ინტელექტის გამოყენებაც ქვიზებისა და სხვა გასართობი ტიპის კონტენტის შესაქმნელად.

• 12 იანვარი - NBC News-მა და MSNBC-მ "კორპორატიული რეორგანიზაციისთვის" 75 თანამშრომელი გაათავისუფლა.
• 21 იანვარი - Vox-მა გაათავისუფლა თანამშრომლების 7%, დაახლოებით 133 ადამიანი ეკონიმუკური სიძნელეების გამო.
• 17 თებერვალს ნიუ-იორკის საზოგადოებრივმა რადიომ 15წლიანი მაუწყებლობის დახურა გადაცემა "The Takeaway", მათი განცხადებით მიზეზი ფინანსური პრობლემებია, რადგან გადაცემის მომზადება დიდ თანხებთანა დაკავშირებული.
• ბიუჯეტის დეფიციტით განმარტა 4 პოდკასტის დახურვა და 100-მდე თანამშრომლის გათავისუფლება NPR-მა.
• 20 აპრილს თანამშრომლების რაოდენობის 10%-ით შემცირებაზე გაავრცელა განცხადება "Insider"-მაც, მათი წარმომადგენლის ცნობით, "კომპანიას სიჯანსაღისა და კონკურენტუნარიანობის შესანარჩუნებლად" მიიღეს ეს გადაწყვეტილება.

• სარჩელი 2020 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებს შეეხებოდა, როდესაც "ფოქს ნიუსი" ბრალს სდებდა ხმის მიცემის ელექტორნული მანქანების მწარმოებელი კომპანიის დონალდ ტრამპის წინააღმდეგ არჩევნების გაყალბებასა და მისთვის მიცემული ხმების საერთო რაოდენობიდან ამოღებაში.
• გასაჯაროვებული სამართლებრივი ჩანაწერებით ირკვევა, რომ ფოქს ნიუსის ჟურნალისტები და პროდიუსერები პირად მიმოწერებში ერთი მხრივ აკრიტიკებდნენ ტრამპს და ამბობდნენ, რომ "ის მალე დაასრულებდა მმართველობას", თუმცა მეორე მხრივ, ეთერში ცრუს უწოდებნენ "დომინიონის" ბრალდებებს და ავრცელებდნენ კონსპირაციულ თეორიებს 2020 წლის არჩევნების გაყალბების თაობაზე.
• მათ შორის, "დომინიონის" მფლობელების წარმომავლობაზე, საიდუმლო ალგორითის მიერ ტრამპისთვის მიცემული ხმების ჯო ბაიდენისთვის გადაცემასა და მათი "სისტემის" დაუცველობაზე.
• დამატებით, "ბრალდებულთა" შორისაა გადაცემა "Sunday Morning Futures", სადაც წამყვანი მარია ბარტირომო გადაცემის სტუმარს (სიდნი პოველს - ყოფილი ფედერალური პროკურორი) ეკითხება "ჩვენ უკვე ვისაუბრეთ დომინიონის პროგრამაზე, ვიცი, რომ მათ ჰქონდათ ხმის მიცემის პროცესში დარღვევები, ამაზე რომ ისაუბროთ."
• "დომინიონის" წარმომადგენლები კომპენსაციის სახით "ფოქს ნიუსისგან" 1,6 მილიარდ დოლარს ითხოვდნენ, თუმცა სასამართლო პროცესამდე, მხარეები 787,5 მილიონ დოლარის გადახდაზე შეთანხმდნენ.

• ეს იყო პრეცენდენტული შემთხვევა, რადგან ამერიკის სასამართლოს უნდა "ჩაესწორებინა" და განეხილა ერთ-ერთი ყველაზე რეიტინგული მედიაგამოცემის მიერ პოლიტიკური თემების გაშუქების სტანდარტი.
• დამატებით, "დომინიონმა" დააყენა იმ ჟურნალისტებისა და პროდიუსერების პასუხისმგებლობა, ვინც იცოდა და განზრახ, "დომინიონის" დისკრედიტაციისთვის ავრცელებდა ყალბ ინფორმაციას.

• ფოქს ნიუსი თავიდანვე უარყოფდა ბრალდებებს და მათი განცხადებით, ციტატები ჟურნალისტებისა და პროდიუსერების შიდა კომუნიკაციიდან კონტექსტიდანაა ამოგლეჯილი და ინტერპრეტირებული.
• ასევე, მათი წარმომადგენლების თქმით, ეს იყო ზეწოლა მედიასა და სიტყვის თავისუფლებაზე.

• "ტვიტერის" შეზღუდვა რუსეთში 2022 წლის მარტიდან დაიწყო , თუმცა საბოლოოდ სოციალური ქსელი 2023 წლის თებერვალში დაიბლოკა.
• 8 აპრილს, დიმიტრი მედვედევმა "ტვიტერზე" გამოაქვეყნა პოსტი, სათაურით "რატომ გაქრება უკრაინა? იმიტომ, რომ არავის სჭირდება" - რის გამოც მომხმარებლებლმა, არასაკმარისი სანქციებისთვის ილონ მასკი გააკრიტიკეს.
• მასკმა საპასუხოდ დაწერა, რომ: "მითხრეს, პუტინმა უკრაინის დახმარებისთვის ომის დამნაშავე მეძახა, ამიტომ ის არ არის ჩემი მეგობარი. ყველა სიახლე რაღაც მხრივ პროპაგანდაა, მიეცით ადამიანებს უფლება თავად გადაწყვიტონ."

• ტვიტერზე იმავე, "მთავრობის მიერ დაფინანსებული მედია", სათაური აქვს NPR,აშშ-ს საზოგადოებრივი მაუწყებელი, მათი განცხადებით, არ გამოაქვეყნებენ სიახლეებს სანამ ეს სათაური არ წაიშლება მათი ანგარიშიდან.
• თავდაპირველად, NPR მონიშნეს, როგორც "მთავრობასთან დაკავშირებული მედია", მსგავს სათაურს "ტვიტერი" იყენებს ისეთ პროპაგანდისტულ გამოცემებთან როგორიცაა რუსული "RT" და ჩინური "Xinhua News".

• შეწყვიტოს ინტერვიუ პარლამენტის წევრის, აპარატის თანამშრომლის ან პარლამენტში სტუმრად მყოფი პირის მიერ ინტერვიუზე უარის თქმის შემთხვევაში შეწყვიტოს ინტერვიუ.

• პანდემიის დასაწყისიდან, 2020-2021 წლებიდან დღემდე, "ტიკ-ტოკი" ყველაზე ხშირად გადმოწერილი აპლიკაციაა.
• თავდაპირველად, პლატფორმის თავდაპირველი მიზანი, ე.წ "ტრენდების" (პოპულარული ცეკვა, მელოდია თუ სხვა) გადაღება და მოკლე ვიდეოს სახით განთავსება იყო,
• თუმცა დღეს, მას იყენებენ ბიზნესში, ახალი ამბების გასავრცელებლად თუ პოლიტიკური აქტივობებისთვისაც.

• ტიკტოკის მომხმარებელთა ინფორმაციას იყენებს ალგორითმის დასახვეწად და მომხმარებლისთვის სასურველი ვიდეოების შეთავაზებისთვის.
• მსოფლიოს ყველაზე სწრაფად მზარდი სოციალური ქსელის მფლობელი კომპანია კი ჩინური ByteDance-ა, რასაც აშშ-ის მთავრობა საფრთხედ აფასებს.

• დიდი ბრიტანეთი;
• ევროკავშირის 27 ქვეყანა; ახალი ზელანდია;
• ამერიკის შეერთებული შტატები;
• კანადა;
• ნორვეგია;

• პლატფორმას ჩინური ტექნოლოგიური კომპანია ფლობს, ამიტომ "საფრთხე, რომ მომხმარებელთა ინფორმაცია, ჩინურმა კომუნისტურმა პარტიამ (CCP) გამოიყენოს, ამერიკელებზე მანიპულაციისთვის საკმაოდ დიდია" - განაცხადა რესპუბლიკელთა პარტიის წევრმა ქესი მაკმორის-როჯერსმა.
• დამატებით, კონგრესმა "ByteDance"-ს მენეჯმენტი ჩინეთის კომუნისტურ პარტიასთან ახლო ურთიერთობებში ამხილა და აშშ-ს ეროვნულ და ეკონომიკურ უსაფრთხოებაზე.
• ერთ-ერთი კონგრესმენის კითხვას, ყიდდა თუ არა "ტიკტოკი" მომხარებელთა ინფორმააციას ნებისმიერ მესამე პირზე ან კომპანიაზე, აღმასრულებელმა დირექტორმა უპასუხა, რომ ამ კითხვას მის გუნდთან გადაამოწმებდა და მოგვიანებით უპასუხებდა.
• კონგრესის ერთ-ერთი არგუმენტი იყო ისიც, რომ "ტიკტოკის" ალგორითმი მომხარებელს აწვდის იმ შინაარსის მასალას, "რომელიც მათთვის საზიანოა". მაგალითად, კვებითი აშლილობის მქონე ახალგაზრდებს აწვდის მსგავსი შინაარსის ვიდეოებს.
• 2021 წელს, "ტიკტოკმა" განაახლა კონფიდენციალურობის პოლიტიკა და დღეს, შეუძიათ ისეთი ბიომეტრიული მონაცემების გამოყენებაა როგორიცაა სახის გამოსახულება ე.წ Face ID და მომხარებლის ხმა.

• "ტიკტოკი" ჩინეთში აკრძალულია, მათი სათაო ოფისები კი სინგაპურსა და ტეხასში მდებარეობს - რაც ჩინეთის ხელისუფლების მიერ პლატფორმის მართვას გამორიცხავს. ასევე, "ტიკტოკს" ჰყავს სხვადასხვა მეწილე, მათ შორის ამერიკელებიც.
• ამერიკელი მომხმარებლების "გამოცდილებაზე" (User Experience) ამერიკული "ბიურო" (Oracle Cloud Infrastructure) მუშაობს.
• შოუ ჩიუს განმარტებით, მენტალური პრობლემების ან დამოკიდებულების მქონე ადამიანებს ეხმარება პრობლემების დაძლევაში და ალგორითმი არ აწვდის მათთვის საზიანო კონტენტს.
• კონგრესის კითხვაზე, ჰქონდა თუ არა "ByteDance"-ს წვდომა ამერიკელი მომხმარებლის ინფორმაციაზე, "ტიკტოკის" დირექტორმა უპასუხა, რომ ჩინეთს აქვს წვდომა ინფორმაციაზე, თუმცა ეს მასალა ჩინურ სერვერზე არ ინახება.

• შოუ ჩოუს წინააღმდეგ ერთ-ერთი მთავარი არგუმენტი კონგრესმენებს "ტიკტოკის" მიერ ამერიკელ ჟურნალისტებზე "თვალთვალის" შემთხვევაზე ჰქონდათ.
• 2022 წელს, რამდენიმე გამოცემამ, მათ შორის "ფორბსმა" და "Financial Times"-მა მოიპოვეს კომპანიის შიდა ჩანაწერები, რომლითაც დასტურდებოდა, რომ ჩინეთს ჰქონდა წვდომა ამერიკელ მომხმარებელთა პერსონალურ ინფორმაციაზე.
• მასალების გასაჯაროვების შემდეგ, დადასტურდა, რომ "ტიკტოკი" იყენებდა ამ ჟურნალისტების ადგიულმდებარეობას, რათა დაედგინათ ის თუ ვინ იყო მათი წყარო "ტიკტოკიდან".

• ჩინეთის ეროვნული დაზვერვის კანონი ავალდებულებს ყველა კერძო კომპანიას (მათ შორის, ByteDance-ს), დაემორჩილონ ჩინეთის ხელისუფლებას.
• მაგალითად, მათ შეუძლიათ, რომ ByteDance-ს ალგორითმის გამოყენება ჩინეთის მთავრობისთვის სასარგებლოდ მოთხოვონ, რადგან არ აქვს მნიშვნელობა, რომელი ქვეყნის მოქალაქეები არიან მეწილეები, ეს კომპანია ჩინეთის ტერიტორიაზე მდებარეობს, შესაბამისად ვრცელდება ჩინური კანონმდებლობა.
• ჩინეთის მონაცემთა უსაფრთხოების კანონით - ყველა ტექნოლოგიური კომპანია (მათ შორის, ByteDance), ვალდებულია, რომ მიაწოდოს მომხარებლეზე ნებისმიერი ინფორმაცია, რომელსაც ხელისუფლება მოითხოვს.
• "ამერიკელ მომხარებელთა ინფორმაციის ადგილობრივ (ამერიკულ) სერვერზე განთავსება ამ პრობლემას ვერ აგვარებს , რადგან ალგორითმს ByteDance-ს ფლობს, შესაბამისად მას მუშაობისთვის სჭირდება მონაცემებზე წვდომა" - ამბობს ამერიკელი სენატორი მარკო რუბიო.

• "ცივი ომის" შემდეგ, ევან გერშკოვიცი არის პირველი ამერიკელი ჟურნალისტი, რომელიც რუსეთში ჯაშუშობის ბრალდებით დააკავეს.
• "The Wall Street Journal"-მა გაავრცელა განცხადება, ისინი უარყოფენ "ეფ-ეს-ბეს" ბრალდებებს და მათი ჟურნალისტის დაუყოვნებლივ გათავისუფლებისკენ მოუწოდებენ რუსულ საგამოძიებო უწყებებს.
• ჟურნალისტის ერთ-ერთი ბოლო სტატია შეეხებოდა რუსულ ეკონომიკურ კრიზისს დასავლეთის სანქციების ფონზე.
• გამომძიებელი ჟურნალისტი, ანდრეი სოლდატოვი "ტვიტერზე" წერს, რომ "ეს პირდაპირი თავდასხმაა ყველა უცხოელ კორესპონდენტზე, რომელიც რუსეთში მუშაობს და ეს ნიშნავს, რომ "ეფ-ეს-ბე" უკონტროლოა".

• უფლებადამცველი ანა აბაშიძე "პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის" ერთ-ერთი დამფუძნებელია.
• სწორედ ეს ორგანიზაცია იცავდა სააპელაციო სასამართლოში თათია სამხარაძის ინტერესებს.

• კონკრეტული ცვლილებებისთვის მედია არის სრულფასოვანი პარტნიორი და ეს მათ შორის ხელისუფლებისთვისაც ასე უნდა იყოს.
• ინდივიდის პერსპექტივიდან, რომ შევხედოთ ვერც ერთი ქალი ვერ გააგონებდა ხმას ვერავის, რომ არა მედიის მხარდაჭერა, თათიას დროსაც და ახლაც.
• საერთო ინტერესია, რომ მედიის სტანდარტები დაიხვეწოს, მათ შორის, იმისთვისაც, რომ არ დაიკარგოს საზღვარი იმისა, თუ რა არის სწორი სტანდარტი? - "პოს ტვს" კონკრეტული გადაცემები თუ ეთიკური მედიის, რომლებიც დროს და ენერგიას არ იშურებენ, რომ უკეთ გააშუქონ.
• ჩვენთვის, ყოველთვის ძალიან მტკივნეულია, როდესაც მედიას რაღაც არასწორად ესმის, განსაკუთრებით თუ განზრახვა აქვს, რომ რაღაც "გააფუჭოს" ამას აქვს ძალიან დიდი, დამაზიანებელი შედეგი.
• ხალხი მუდმივად უნდა იყოს კრიტიკული მედიის მიმართ და ითანამშრომლონ პროფესიულ წრეებთან, მაგალითად ჩვენ ("პარტნიორობა ადამიანთა უფლებებისთვის") "ვმეგობრობთ" ყველა მედიასთან, მაგრამ საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიაში თითქმის ყველა მათგანის წინააღმდეგ შეგვიტანია განცხადება.

• სექსუალური შევიწროება არის კანონდარღვევა;
• სამუშაო გარემოში სექსუალური შინაარსის კომუნიკაციები პრობლემურია;
• განსაკუთრებით ხელმძღვანელისგან, არასასურველი ფლირტი, უხამსი ან ნებისმიერი სექსუალური შინაარსის მიმართვა არის მიუღებელი;

• არის თუ არა ის ნეიტრალური?
• საზოგადოების ინფორმირებაზე ორინტირებული?
• სტერეოტიპებისგან დაცლილი?

• პირველ რიგში, პროფესიული კრიტიკა, "ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიას" ვგულისხმობ, სადაც ამ თემაზე ორიენტირებული პროფესიონალების ზრდა აწევდა გაშუქების ხარისხს.
• არსებობს პრაქტიკა, რომ მედიასაშუალებებში ჰყავთ ე.წ "მრჩევლები", კონკრეტული ადამიანები, რომლებიც კრიტიკული თვალით უყურებენ კონტენტს დაგეგმვის დროს, ადამიანის უფლებების, განსაკუთრებით სენსიტიური საკითხების გაშუქებისას, რადგან არ ვართ სპეციალიზებულები და შეიძლება აქ მეტად დავუშვათ შეცდომა.
• არის მიდგომა, რომ ჟურნალისტები პერიოდულად გადიოდნენ გარკვეულ ტრენინგებსა და გადამზადებებს.
• ახლოს ყოფნა თემის წევრებთან, საიდანაც ყველაზე სწორად გაიგებს რა უნდა გაშუქდეს ან რამ შეიძლება რომ არასწორი ინტერპრეტაციები გამოიწვიოს.
• საზოგადოებრივი კრიტიკა, ხალხი მუდმივად უნდა იყოს კრიტიკული მედიის მიმართ და ითანამშრომლონ პროფესიულ წრეებთან, მაგალითად ჩვენ ("პარტნიორობა ადამიანთა უფლებებისთვის") "ვმეგობრობთ" ყველა მედიასთან, მაგრამ "საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიაში" თითქმის ყველა მათგანის წინააღმდეგ შეგვიტანია განცხადება, თუმცა ამას არ შეუქმნია ჩვენს შორის "მტრული გარემო". ეს არის პროფესიული გზა, რომლითაც ერთმანეთს განვითარებაში ვეხმარებით.

• "ფეიკების" შესახებ კანონში გამოყენებული ზოგადი ცნებები ინტერპრეტაციის საშუალებას იძლევა, შესაბამისად "ყალბი" ინფორმაცია რუსული რეჟიმისთვის გახდა ყველაფერი რაც მათ მიერ კონტროლირებადი "ოფიციალური" წყაროებიდან არ ვრცელდება.
• მაგალითად, ერთ-ერთი მუხლის თანახმად, აკრძალულია "ყალბი ინფორმაციის" გავრცელება, რომელიც საფრთხეს უქმნის საზოგადოებრივ წესრიგს, უსაფრთხოებას, ჯანმრთლობას ან "წაახალისებს" საზოგადოებრივი წესრიგის "რღვევას".
• კანონი, ასევე, მოიცავს ისეთ ამბებსაც, რომლებიც საზოგადოებაში აყალიბებს მცდარ შეხედულებას საგანგებო სიტუაციაზე ან მოსახლეობაში თესავს პანიკას.
• ყალბი ინფორმაციის გავრცელების "დანაშაული", ეროვნული უსაფრთხოებისთვის საფრთხის შექმნა და რუსულ ჯარზე "დეზინფორმაცია" ითვალისწინებს 15 წლამდე თავისუფლების აღკვეთას ან ჯარიმას.
• რუსეთის ხელისუფლებას, სასამართლო განჩინების გარეშე, მათი კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის გადაწყვეტილებით, შეუძლია დაბლოკოს ე.წ "ფეიკის" გამავრცელებელი ვებ-გვერდი ან შეუწყვიტოს კომუნიკაციის სხვა არხებით სარგებლობის უფლება, მათ შორის სოციალური ქსელებით, Facebook, Telegram თუ სხვა.
• კანონი არ ეხება მხოლოდ მედიას და შეიძლება გავრცელდეს ნებისმიერ დაწესებულებასა თუ ინდივიდზე, მათ შორის ოპოზიციურ პოლიტიკურ გაერთიანებებზე,საერთაშორისო უფლებადამცველ ორგანიზაციებზე ან ხელისუფლებისადმი კრიტიკულად განწყობილ ე.წ ინფლუენსერებსა და ბლოგერებზე.

• 2022 წლის პირველ დეკემბერს პუტინმა კანონით გააფართოვა "უცხო აგენტის" განმარტება ისე, რომ აგენტად ცნეს თითქმის ყველა, ვინც ეწევა აქტივიზმს, ან სარგებლობს გამოხატვის თავისუფლებით.
• 2023 წლის თებერვალში, მსგავსი კანონპროექტი დააინიცირა ანტიდასავლურმა პარტია "ხალხის ძალამ", რომელიც საქართველოს პარლამენტმა მეორე მოსმენით ჩააგდო - წაიკითხეთ ამ თემაზე ვრცლად: "საფრთხეები ქართული მედიისთვის კანონპროექტში "უცხოეთის აგენტების" შესახებ"

• დამოუკიდებელი მედია, "მედუზა" უცხოეთის აგენტად 2021 წელს გამოცხადდა, 2022 წლის გაზაფხულზე რუსულმა კომუნიკაციების მარეგულირებელმა მათი ვებგვერდი დაბლოკა.
• უკრაინაში შეჭრიდან 3 დღეში, 27 თებერვალს დაიბლოკა კრიტიკული გამოცემა "Current Time"-ის ვებგვერდი. Current time-მა ამაზე განცხადება ტელეგრამში გაავრცელა, მკითხველს VPN-ით ვებგვერდზე წვდომის აღდგენის ინსტურქცია მიაწოდა.
• 28 თებერვალს დაიბლოკა სტუდენტური გამოცემა "DOXA"-ს ვებგვერდი, მიზეზი ჟურნალისტები კრიტიკულად აანალიზებდნენ რუსეთის ხელისუფლების არგუმენტებს უკრაინაში შეჭრის შესახებ. გამოცემის ჟურნალისტთა დევნა სისხლის სამართლის კოდექსის სხვადასხვა მუხლით დაიწყო.
• რამდენიმე დღეში დაიბლოკა უკრაინული გამოცემების, Interfax Ukraine, Gordon, ჟურნალ Korrespondent-სა და "უკრაინსკა პრავდას" ვებგვერდები.
• პირველ მარტს ვებსაიტის დაბლოკვაზე გაავრცელა განცხადება "Taygi.Info"-მ, გვერდის აღდგენისთვის მათ უკრაინის ომზე გავრცელებული მასალების წაშლა მოსთხოვა რუსეთის მედიის მარეგულირებელმა "როსკომნადზორმა".
• 2022 წლის სექტემბერში, სასამართლომ "როსკომნადზორის" მოთხოვნის საფუძველზე ლიცენზია შეუჩერა, დამოუკიდებელ გამოცემა "ნოვაია გაზეტას", მათ მუშობა ლატვიის დედაქალაქ რიგიდან განაგრძეს (novayagazeta.eu), თუმცა რუსეთში ეს ვებგვერდიც დაიბლოკა.
• 2022 წლის მარტში დაიბლოკა უცხოური გამოცემების, BBC-სა და "დოიჩე ველეს" ვებგვერდები "რუსოფობიის" გაღვივებისა და ყალბი ამბების გავრცელების ბრალდებით.
• გამომძიებელ ჟურნალისტთა პლატფორმა Agentura.ru, სხვა გვერდებთან ერთად 2022 წლის დაიბლოკა.
• ერთ-ერთი ბოლო, დამოუკიდებელი მედიაპლატფორმა, რომელიც 2023 წლის 19 თებერვალს რუსულმა ხელისუფლებამ დაბლოკა იყო "The bell".

• 2 მარტს, ტელეკომპანია "დოჟდის" მთავარმა რედაქტორმა, ტიხონ დზიადკომ, გაავრცელა განცხადება, რომ მან და ტელეკომპანიის რამდენიმე თანამშრომელმა დატოვეს რუსეთი, რადგან "ხელისუფლებამ უკანონოდ დაბლოკა "დოჟდის" სოციალური მედიის ანგარიშები, ვებგვერდი, პირადად დაემუქრნენ რამდენიმე ჟურნალისტს, ამიტომ ცხადია, თითოეული ჩვენთაგანის უსაფრთხოება საფრთხეშია"
• "საბჭოს წევრთა უმრავლესობამ გადაწყვიტა, რომ "ეხო მოსკვიმ" შეწყვიტოს მაუწყებლობა" - გამოცემის განცხადება webarchive.com-ზე იძებნება, დღეს მათი ვებგვერდი გათიშულია.
• 4 მარტს, დახურვის შესახებ "ტელეგრამით" გაავრცელა ინფორმაცია "Znak.com"-მა, "რუსეთში მედიის მუშაობისთვის დაწესებული შეზღუდვები "გვაიძულებს" შევაჩეროთ მუშაობა" - ეწერა მათ განცხადებაში.

• სისხლის სამართლის საქმე აღიძრა, რუსული "პირველი არხის" ყოფილი რედაქტორის მარინა ოვსიანიკოვას წინააღმდეგ მას შემდეგ, რაც მან 2022 წლის მარტში რუსეთის უკრაინაში შეჭრა პირდაპირ ეთერში გააპროტესტა - წაიკითხეთ ვრცლად.
• სექტემბერში, ომის წინააღმდეგ გამართულ აქციაზე 1300-ზე მეტ დაკავებულს შორის 18 ჟურნალისტი იყო. მათი ნაწილი ხელწერილის საფუძველზე გაათავისუფლეს.
• 15 თებერვალს, რუსეთის ქალაქ ბარნაულის სასამართლომ, ე.წ “ფეიკ ნიუსის” გავრცელებისთვის გამოცემა RusNews-ის ჟურნალისტს, მარია პონომარენკოს, 6 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯა.
• 2022 წელს ბუჩაში მომხდარ ტრაგედიაზე სოციალურ ქსელში გავრცელებული მასალების გამო, 2023 წლის 16 მარტს, ძებნილად გამოცხადდა და რუსულმა სასამართლომ ბრალი დაუსწრებლად წარუდგინა "მედუზას" ყოფილ ჟურნალისტსა და მედია მენეჯერ, ილია კრასილშიკს.

• 2016 წელს, დაიბლოკა დამსაქმებლებთან კომუნიკაციის პლატფორმა "LinkedIn", მას შემდეგ, რაც ქსელმა უარი თქვა, რუსეთის მოქალაქეების მონაცემების რუსულ სერვეზე განთავსებაზე.
• 2018 წლიდან ოფიციალურად აღარ ფუნქციონირებს "Telegram", რადგან ხელისუფლებამ "ტელეგრამისგან" მოითხოვა დაშიფრული ინფორმაციის "გასაღები", რაც მათ მოქალაქეების პირად მიმოწერაზე წვდომას მისცემდა. თუმცა, რუსეთში VPN-ის (ვირტუალური კერძო ქსელის) საშუალებით, ამ აპლიკაციის გამოყენებას მაინც ახერხებენ.
• 2021 წლის მარტში, "როსკომნადზორმა", განაცხადა, რომ "Tik-Tok"-ით "საზიანო კონტენტი" ვრცელდებოდა, შესაბამისად, გაჩნდა აპლიკაციაზე ცენზურის გავრცელების საფრთხე. დღეს, ეს პლატფორმა კვლავ ფუნქციონირებს, თუმცა მიზანმიმართულად ანელებენ მისი "მუშაობის სისწრაფეს" და რუსეთიდან ახალი ვიდეოების ატვირთვას ვერ ახერხებენ.
• ამავდროულად, 2021 წლის მარტში, კომისიამ განაცხადა, რომ დაიბლოკებოდა "Twitter" თუ არ დაემორჩილებოდა რუსულ კანონს, რომელიც სოციალური მედიის პლატფორმებს ავალდებულებს მოთხოვნიდან 24 საათის განმავლობაში წაშალოს კონტენტი, რომელიც ხელისუფლებისთვის "არალეგალურად" ან "საზიანოდ" მიიჩნევა. იმავე წლის აპრილიდან, "Tik-Tok"-ის მსგავსად, "ტვიტერის" მუშაობის სისწრაფეც შენელდა.
• "სილიკონის ველის გიგანტმა" კომპანიებმა, Google-მა, Apple-მ და "Microsoft"-მა შეზღუდვები დაუწესეს რუსეთის ხელისუფლების მიერ კონტროლირებად მედიაგამოცემებს, გაჩნდა შესაბამისი მონიშვნა და ევროპის ქვეყნებიდან შეიზღუდა წვდომა "Russia Today"-სა და "Sputnik"-ის მიერ გამოქვეყნებულ სიახლეებზე.

• დამატებით, Youtube-მა საწყის ეტაპზე რეკლამის განთავსება და მონეტიზაციის ფუნქცია შეუზღუდა, შემდგომში კი დაბლოკა კრემლის მიერ კონტროლირებადი მედია საშუალებები, როგორიცაა Russia Today და სხვა პროპაგანდისტული გამოცემები.

• Amnesty International
• Human Rights Watch

აკრძალულ აპლიკაციებშია:

• მუსიკის პლატფორმა Spotify
• Yandex.Music-დან წაიშალა ყველა პოდკასტი, რომელიც BBC-ს მიერ იყო ატვირთული.

• 2021 წლის ბოლოსთვის, მთლიანობაში, 31 ადამიანი გასამართლდა, თუმცა მათი უმეტესობა მხოლოდ 1-დან 3 წლამდე ვადით დააპატიმრეს ან თანხის გადახდის სანაცვლოდ გაათავისუფლეს.
• ხელისუფლებას არ გამოუვლენია ძალადობრივი აქციის ორგანიზატორები.
• ანგარიშის მიხედვით, არასამთავრობო ორგანიზაციების უმეტესობა 5-6 ივლისს "პოლიციის უმოქმედობაზე" საუბრობს.

• 13 ივლისს, ტელეკომპანია "მაესტროს" ეთერში გადაცემაში "უცნობის კიდობანი", "მთავარი არხის" დირექტორის, გიორგი გაბუნიასა და ჟურნალისტების შესაძლო ფარული მიყურადებით მოპოვებული საუბარი გავრცელდა.
• 17 სექტემბერს "ტვ პირველმა" გაასაჯაროვა სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ, ოპოზიციის წევრებზე, ჟურნალისტებსა და საერთაშორისო წარმომადგენლებზე ფარული თვალთვალის ამსახველი კადრები.

• 2022 წლის 17 მაისს, 3,5 წლით დააპატიმრეს ერთ-ერთი "ოპოზიციური" მედიის, "მთავარი არხის" დირექტორი, ნიკა გვარამია. ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო ორგანიზაცია, "Amnesty International" ამ ფაქტს აფასებს, როგორც "პოლიტიკურად მოტივირებულ უხეშ ქმედებას, ხელისუფლების მხრიდან მისი (ნიკა გვარამიას) განსხვავებული შეხედულებებისა და კრიტიკის საპასუხოდ".
• დამატებით, ანგარიშში ნახსენებია სხვა კრიტიკული მედიების მფლობელებისა და მათი ოჯახის წევრების წინააღმდეგ დაწყებული სასამართლო დავები,მათ შორის "ტვ პირველის" მფლობელის მამის, ავთანდილ წერეთლისა და "ფორმულას" მფლობელი, დავით კეზერაშვილის წინააღმდეგ წარმოებული დავები.

• "საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივის" (GDI) ანგარიშით, 32-მდე მსგავსი დავაა წამოწყებული დამოუკიდებელი მედიის წინააღმდეგ.

• 2022 წლის აგვისტოში, კომუნიკაციების ეროვნულმა კომისიამ, "ქართული ოცნების" საჩივარი დააკმაყოფილა, "მთავარი არხი" 118 688 ლარით დააჯარიმა, ხოლო "ფორმულა" და "ტვ პირველი" გააფრთხილა, მაუწყებლების ეთერში "შინ ევროპისკენ" ვიდეოს განთავსებისთვის და ეს უკანასკნელი, წინასაარჩევნო, პოლიტიკური შინაარსის რეკლამად მიიჩნია.
• "არასამთავრობო ორგანიზაციებისთვის შემაშფოთებელია საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებლის, კომუნიკაციების ეროვნულ კომიისა და მმართველი პარტიის, "ქართული ოცნების" ახლო კავშირები" - ვკითხულობთ ანგარიშში.

• 19 მარტს, "ტვ პირველის" ჟურნალისტი, ნატალია ქაჯაია არ დაუშვეს პარლამენტში, ეს შეიძლება დაკავშირებულია იმ ფაქტთან, რომ მან 12 მარტს, პარლამენტის თავმჯდომარე, შალვა პაპუაშვილისთვის "კრიტიკული" კითხვები დასმა სცადა, თუმცა ამის საშუალება დაცვისა და პრესსამსახურის თანამშრომლებმა არ მისცეს.
• 22 მარტს, ეროვნულ გალერეაში, კულტურის მინისტრ თეა წულუკიანის, ოფიციალურ ვიზიტზე არ დაუშვეს ოპოზიციურად განწყობილი მედიების წარმომადგენლები.
• სექტემბერში, "BMG"-ის ჟურნალისტი, თელარა გელანტია მთვრობის სხდომის გასაშუქებლად არ დაუშვეს.

• ზუგდიდში, პრორუსული მოძრაობა "ალტ ინფოს" ოფისის წინ, უცნობი პირები თავს დაესხნენ მთავარი არხის გადამღებ ჯგუფს და დააზიანეს მათი გადასაღები ტექნიკა.
• 5-6 ივლისის ერთ-ერთი სასამართლო სხდომის დასრულებისას, სასამართლოს შენობასთან სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენეს "ფორმულას" ჟურნალისტ, რატი წვერავას, "რუსთავი 2"-ის ოპერატორ არჩილ ჭიჭიბოშვილსა და ჟურნალის, ხათუნა გაგნიძეს.

• 29 აპრილს, საზოგადოებრივი მაუწყებლიდან გაათავისუფლეს გადაცემა "ახალი კვირის" სამი ჟურნალისტი, იმედა დარსალია, გვანცა ზედელაშვილი და თამთა ჯანაძე. მათი განცხადებით, მაუწყებელში არსებობს ერგვარი "ექსპერტების შავი სია", რომლის წევრების ჩაწერის საშუალებაც ჟურნალისტებს არ აქვთ. იმედა დარსალია აღნიშნავს, რომ არხის მენეჯმენტმა დაბლოკა სიუჟეტები ბელარუსში მიმდინარე აქციებისა და საბჭოთა კავშირის დანაშაულზე.
• მნიშვნელოვანია, რომ 22 დეკემბერს საქართველოს პარლამენტმა ცვლილებები შეიტანა "მაუწყებლობის შესახებ" კანონში, რამაც გაზარდა "კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის" რეგულირების სფეროები.

საქართველოში დამოუკიდებელი გამოცემა "დოჟდის" კიდევ ერთი ჟურნალისტი, ალექსანდრა შევჩენკო არ შემოუშვეს. ინფორმაცია ამავე არხის ჟურნალისტმა, ეკატერინე კოტრიკაძემ, "ტელეგრამ არხში" დღეს, 14 მარტს გაავრცელა, აქ წერია, რომ ალექსანდრა შევჩენკოს არ განუმარტეს ქვეყანაში შემოსვლაზე უარის თქმის მიზეზი და ახლა მას უკან, თვითმფრინავზე აბრუნებენ.





19 თებერვალს, საქართველოში ასევე მიზეზის განმარტების გარეშე არ შემოუშვეს რუსი ჟურნალისტი და პორტალი "Arzamas"-ს მთავარი რედაქტორი ფილიპ დზიადკო.

"რა ხდება დოჟდის ირგვლივ?" წაიკითხეთ ვრცლად ამ თემაზე.

რა ხდება?

8-9 მარტს რუსთველის გამზირზე მიმდინარე საპროტესტო აქციის გაშუქებისას სამართალდამცველებმა ხელი შეუშალეს ჟურნალისტებს პროფესიულ საქმიანობის შესრულებაში.

რას ყვებიან დაზარალებული ჟურნალისტები?

აქციის გაშუქებისას, სიტყვიერი და ფიზიკური შეურაცხყოფა მიაყენეს "ფორმულას" რამდენიმე გადამღებ ჯგუფს.

• "ვერ ვახერხებდი იმ პირების იდენტიფიცირებას, რომლებიც ჩვენს მიმართ იყვნენ აგრესიულები, მათ ეცვათ შავი სამოსი, იყვნენ აღჭურვილი აირწინაღებით და ჯიბეში ჰქონდათ წიწაკის სპრეი, არ ჰქონდათ მინიშნება (წარწერა), რომ იყვნენ ძალოვანები, თუმცა დარბევაში იღებდნენ მონაწილეობას. დასასრულისკენ, როდესაც პოლიცია ცდილობდა, რომ გზა გაეთავისუფლებინა და ხალხს აკავებდა, ამის გადაღების საშუალებას არ გვაძლევდნენ, მიზანმიმართულად, ისეთ ადგილას გადმოვყავდით, საიდანაც არ ჩანდა ეს პროცესი" ამბობს "მედიაჩეკერთან" საუბრისას "ფორმულას ჟურნალისტი სალომე ჩადუნელი, რომელიც ოპერატორ თემო ხუხიასთან ერთად აშუქებდა პარლამენტის წინ მიმდინარე აქციას.
• სამართალდამცველების მხრიდან სიტყვიერ და ფიზიკურ შეურაცხყოფაზე საუბრობს "ფორმულას" კიდევ ერთი ჟურნალისტი გიორგი კვიჟინაძე, რომელიც ოპერატორ დათო მანიასთან ერთად იმყოფებოდა გადაღებაზე, როგორც ჟურნალისტი იხსენებს, "დაახლოებით დილის 7 საათისთვის ვიმყოფებოდით რუსთაველის მიმდებარე ტერიტორიაზე, როდესაც სამართალდამცველები აქციის მონაწილეებს დასდევდნენ და აკავებდნენ, ერთ-ერთი ასეთი ფაქტის გადაღების დროს 6-7 სამართალდამცველი შემოგვეხვია, გვირტყამდნენ მე და ჩემს ოპერატორს და კამერაზე აფარებდნენ ხელს. "
• როგორც "ფორმულას" ჟურნალისტი, თეა თეთრაშვილი ამბობს, პარლამენტის ზედა მხარეს, ცდილობდნენ, რომ გადაეღოთ, როგორ ემატებოდა დამატებითი ძალები, სწორედ ამ დროს ხელი ჰკრეს "ფორმულას" ოპერატორს, ნიკა კოკაიას, "მე ვუხსნიდი რომ ჟურნალისტები ვიყავით, მივუთითებდი კამერასა და მიკროფონზე, მაგრამ მიზანმიმართულად თვალებში შემასხეს წიწაკის სპრეი".

• "ცრემლსადენი გაზი ჩავყლაპე და ცოტახანი გავჩერდი, იქვე აღმოვაჩინე, რომ პროტესტის მონაწილეებს აკავებდნენ და დავიწყე გადაღება, სწორედ ამ დროს ერთ-ერთმა სამართალდამცველმა დაიყვირა "მოაშორეთ ჟურნალისტებიო" და დაიწყეს ჩემი გადაყვანა ძალის გამოყენებით, როდესაც მათ სიტყვიერ მოთხოვნას ისედაც დავემორჩილე და უკან-უკან მივდიოდი კამერით საითაც მიმითითეს"- ამბობს ალექსანდრე ქეშელაშვილი, მისი გადაღებული ვიდეომასალა "პუბლიკას" ვებგვერდზეა გამოქვეყნებული.
• "როდესაც პარლამენტის წინ სიტუაცია დაიძაბა, წამოვედით პირველი სკოლისკენ და მიწისქვეშა გადასასვლელში ჩავდიოდით, ვიდეოს ვიღებდი, როდესაც ერთ-ერთი სპეცრაზმელი მოვარდა, ამ დროს ჩემმა რედაქტორმა, ნესტან ცეცხლაძემ დაიყვირა, რომ ჟურნალისტები ვიყავით და მეც მეკეთა პრესის ბარათი, მაგრამ ამ ფრაზიდან რამდენიმე წამში სპეცრაზმელმა წიხლი ჩამარტყა, ვიდეოს გადაღება სწორედ ამ მომენტში წყდება, იმედია სათვალთვალო კამერა დააფიქსირებდა ამ შემთხვევას" - ამბობს "ნეტგაზეთის" ჟურნალისტი, მიხეილ გვაძაბია.

• "უცხოური აგენტების" კანონი საფრთხეა მედიის თავისუფლებისთვის და მისი რეალური მიზეზი პრესისა და NGO სექტორის მუშაობის შეფერხებაა.
• ის შორსაა საერთაშორისო სტანდარტებისგან და მისი მიზანი მხოლოდ მედიისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების სტიგმატიზაცია და დაშინებაა.
• "უცხოეთის აგენტის" სინონიმი ქართულში არის "უცხოეთის ჯაშუში".
• კანონპროექტი ჰგავს 2012 წელს რუსეთში მიღებული კანონს, რომელიც 2017 წლიდან მედიაგამოცემებისა და ჟურნალისტების დევნისთვის გამოიყენება. ამ პრეცენდენტმა კი დაგვანახა მსგავსი კანონის დრამატული შედეგები.
• საერთაშორისო დონეზე, კანონპროექტი მკაცრად გააკრიტიკეს გაეროსა და ევროკავშირის წარმომადგენლებმა.

• მიმართულია კრიტიკული ჯგუფებისა და მედიის შეზღუდვისკენ
• არღვევს საქართველოს საერთაშორისო ვალდებულებებს
• სერიოზულად დააზიანებს დემოკრატიულ ღირებულებს, ადამიანის უფლებებზე მომუშავე ორგანიზაციებსა და ინდივიდებს

• "უცხო აგენტად" დასახელდებიან მედიასაშუალებები, რომელთა შემოსავლის 20%-ზე მეტის წყარო "უცხოური ძალაა", ანუ საგრანტო პროექტებია.
• ანტიდასავლური "ხალხის ძალისა" და პარტია "ქართული ოცნების" ლიდერების მსგავსად, 2012 წელს, ამ კანონის მიღების დროს ვლადიმერ პუტინი სწორედ 1938 წელს მიღებულ ამერიკულ კანონს იშველიებდა.
• 2022 წლის თებერვლის მონაცემებით, რუსეთში "უცხო აგენტად" ასობით მედია და არასამთავრობო ორგანიზაციებია დასახელებული.
• 2022 წლის ბოლოს, ვლადიმერ პუტინმა კანონით გააფართოვა "უცხო აგენტის" განმარტება ისე, რომ აგენტად ცნეს თითქმის ყველა, ვინც კრიტიკულია ხელისუფლების მიმართ.

• ერთ-ერთი პირველი სოციალური მოძრაობა, 1913 წელს ვაშინგტონში ჩატარებული, "სუფრაჟისტთა (ქალთა მოძრაობის მონაწილეები, რომლებიც ქალებისთვის ხმის მიცემის უფლებას ითხოვდნენ) აღლუმი" იყო, რომელიც იმდროინდელ მედიაში აქტიურად გაშუქდა. შედეგად, ამ მოძრაობამ საზოგადოების დიდი ნაწილის მხარდაჭერა მიიღო.
• პიარის სხვადასხვა ტაქტიკის გამოყენებით, როგორიცაა პრეს-რელიზების მომზადება-გაგზავნა, ფლაერების გავრცელება, პერსონალური კომუნიკაცია და საჯარო გამოსვლები, 1970-იან წლებში პირველი პრაიდი გაიმართა, და ის დღემდე, მნიშვნელოვანი ღონისძიებაა, ლგბტქ+ ადამიანებისთვის საკუთარი იდენტობისა თუ უფლებების დასაცავად და აღსანიშნავად.
• შავკანიანთა უფლებებისა და მათ მიმართ პოლიციის განსაკუთრებული სისასტიკის წინააღმდეგ ბრძოლისთვის, ერთ-ერთი უახლესი სოციალური მოძრაობის #BlackLivesMatter-ის მთავარი ნიშა, თანამედროვე პიარისთვის კი დამატებითი ინსტრუმენტი, სოციალური მედიის ჰეშთეგები იყო. ამასთანავე, საზოგადოებისთვის ამ პრობლემაზე ცნობიერების ასამაღლებლად, არტისტები და აქტივისტები იყენებდნენ პიარის სხვადასხვა ხერხებს, ავრცელებდნენ პოსტერებს, კარიკატურებს და აწყობდნენ აქცია-პერფომანსებს.
• კლიმატის ცვლილებასთან დაკავშირებულ პრობლემებზე აქტიურად საუბარი მას შემდეგ დაიწყეს, რაც 2018 წელს 15 წლის აქტივისტი, გრეტა ტუნბერგი სკოლას აცდენდა და შვედეთის პარლამენტთან პროტესტით ხელისუფლებსგან ამ თემაზე სხვადასხვა ღონისძიებების ჩატარებას მოითხოვდა. სხვა კამპანიებთან ერთად, ამ შემთხვევაში, საზოგადოებისთვის ინფორმაციის მისაწოდებლად გამოიყენეს ე.წ "ინფლუენსერები" ანუ ადამიანებისთვის ცნობილი სახეები. პროტესტის ტალღა მალევე გავრცელდა მსოფლიოს სხვა ქვეყნებში, გაიზარდა ცნობიერება განაღლებად ენერგიაზე.

• კანონით, ვეტოს დაძლევა საპარალამენტო უმრავლესობას შეუძლია და ამისთვის 76 ხმაა საჭირო;
• პარლამენტში საპარლამენტო უმრავლესობას "ქართულ ოცნება", 83 დეპუტატით წარმოადგენს. უმრავლესობის შემადგენლობაშია პარტია "ხალხის ძალაც".
• შესაბამისად, მმართველი პარატია ვეტოს დაძლევს.

• კანონპროექტის საკომიტეტო მოსმენები სავარაუდოდ, 2023 წლის 13 მარტს დასრულდება;
• კანონპროექტი, პლენარულ სხდომაზე სავარაუდოდ, 7 აპრილამდე გავა.

• "უცხო აგენტად" დასახელდებიან მედიასაშუალებები, რომელთა შემოსავლის 20%-ზე მეტის წყარო "უცხოური ძალაა", ანუ საგრანტო პროექტებია.
• საქართველოში დამოუკიდებელი მედიის უდიდესი ნაწილი სწორედ უცხოური არასამთავრობო და დონორი ორგანიზაციებიდან მიღებული გრანტებით ფინანსდება.

• კანონპროექტში ნათქვამია, რომ უცხოური გავლენის აგენტად რეგისტრაციისთვის თავის არიდება ან საფინანსო დეკლარაციის წარუდგენლობა გამოიწვევს დაჯარიმებას 25 000 ლარით.

• არ აპირებენ, იმუშაონ "აგენტის" იარლიყით და ამ კანონპროექტის კანონად ფორმირების შემთხვევაში, უარს აცხადებენ "უცხო გავლენის აგენტად" რეგისტრაციაზე.
• ამ კანონის მიზანია, აღარ ისმოდეს კრიტიკული ხმა, მედიამ და საზოგადოებრივმა ორგანიზაციებმა ვეღარ ასახონ ქვეყანაში არსებული კორუფცია, უსამართლობა და სიღარიბე.
• ხელისუფლება ცდილობს, რუსული მეთოდებით დაახშოს ინფორმაცია;

• ანტიდასავლური "ხალხის ძალისა" და პარტია "ქართული ოცნების" ლიდერების მსგავსად, 2012 წელს, ამ კანონის მიღების დროს ვლადიმერ პუტინი სწორედ 1938 წელს მიღებულ ამერიკულ კანონს იშველიებდა.
• 2022 წლის თებერვლის მონაცემებით, რუსეთში "უცხო აგენტად" ასობით ორგანიზაცია და ადამიანია დასახელებული, და მათი დიდი ნაწილი დამოუკიდებელი მედია, ჟურნალისტები, ადამიანის უფლებათა დამცველები, და რუსეთის ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი პირები არიან.
• 2022 წლის პირველ დეკემბერს ვლადიმერ პუტინმა კანონით გააფართოვა "უცხო აგენტის" განმარტება ისე, რომ აგენტად ცნეს თითქმის ყველა, ვინც ეწევა სამოქალაქო აქტივიზმს, ან სარგებლობს გამოხატვის თავისუფლების პრინციპებით.

• საფრთხეები ქართული მედიისთვის კანონპროექტში "უცხოეთის აგენტების" შესახებ
• მედიის პროტესტი პარლამენტში, რუსული კანონპროექტის განხილვის პარალელურად
• "რუსული კანონი საქართველოს მოსახლეობის წინააღმდეგ" — 280-ზე მეტი მედია და არასამთავრობო ორგანიზაციის განცხადება

• IFJ-მ რუსეთს წევრობა მას შემდეგ გაუუქმა, რაც რუსმა ჟურნალისტებმა უკრაინის ოკუპირებულ ტერიტორიებზე თავიანთი ოთხი ბიურო დააფუძნეს.
• IFJ-ს პრეზიდენტმა, დომინიკ პრადალიმ განაცხადა, რომ " ჟურნალისტთა ფედერაცია საერთაშორისო სოლიდარობაზე დაფუძნებული ორგანიზაციაა, რომელიც პატივს სცემს ყველა ჟურნალისტის უფლებებს და უზრუნველყოფს წევრ ქვეყნებს შორის თანამშრომლობას."რუსეთის ჟურნალისტთა კავშირმა" აშკარად არ გაითვალისწინა ეს სოლიდარობა და ხელს უწყობს "განხეთქილებას" პარტნიორ ქვეყნებში".
• მან ასევე აღნიშნა, რომ დღეს, განსაკუთრებით მნიშველოვანია რუსეთში დამოუკიდებელი ჟურნალისტების მხარდაჭერა როგორც ქვეყნის შიგნით, ასევე მის გარეთ.

• კანონპროექტი უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ გულისხმობს იმ მედიისა და სამოქალაქო ორგანიზაციების "აგენტებად" გამოცხადებას, რომლებიც უცხოური გრანტებიდან ფინანსდებიან.
• ანუ, კანონის მიღების შემთხვევაში "აგენტად" გამოცხადდება დამოუკიდებელი მედიის უდიდესი ნაწილი და სამოქალაქო ორგანიზაციები.
• სწორედ ასეთი კანონი მიიღეს რუსეთში 2012 წელს, რაც საბოლოოდ ქვეყანაში დამოუკიდებელი მედიისა და სამოქალაქო სექტორის გაქრობამდე მივიდა.

• თუ გვინდა რომ ამ ქვეყანაში არ მივიღოთ რუსეთი, უნდა ვაიძულოთ ამ ქვეყნის ხელისუფლება, რომ არ დაამტკიცოს ეს კანონპროექტი.
• ამ კანონპროექტის მიღების შემთხვევაში საქართველოში გაქრება დამოუკიდებელი, კრიტიკული მედია და ეს უნდა იყოს განგაშის ზარი ამ ქვეყნის ყველა მოქალაქისთვის. შეიძლება ეს სიტყვები ძალიან "პლაკატურია", მაგრამ ეს იქნება რეალობა.
• მთავარი მაინც არის არა ის, თუ რას დავგეგმავთ ჩვენ, მედიის წარმომადგენლები, არამედ ის თუ რას მოიმოქმედებს და რა პასუხი ექნება საზოგადოებას, რადგან ეს ეხება ამ ქვეყნის ეგზისტენციალურ არჩევანს.
• ხელისუფლების მიზანი ერთი მხრივ არის ისიც, რომ შევიდეთ ამერიკულ, უნგრულ და რუსულ კანონებთან ქართული კანონპროექტის მსგავსება-განსხვავებებზე დისკუსიაში და ჩვენი ყურადღება მთავარი საფრთხიდან დეტალებზე გადავიდეს.
  
  

• მარია პონომარენკო 2022 წლის 24 აპრილს, სანქტ-პეტერბურგში დააკავეს.
• 2022 წლის 17 მარტს, “ტელეგრამ” არხით გაავრცელა ინფორმაცია რუსეთის მიერ, უკრაინის ქალაქ მარიუპოლში, თეატრის დაბომბვის შესახებ, სადაც 1200-მდე მშვიდობიან მოქალაქე აფარებდა თავს.
  
  

კონტექსტი

უკრაინაში შეჭრის შემდეგ, 2022 წლის მარტში, რუსეთის სისხლის სამართლისა და ადმინისტრაციულ კოდექსებში ცვლილებები (შესწორებები) შევიდა, რომლის თანახმად, ე.წ “ფეიკ ნიუსის კანონი”, ვრცელდება ყველაფერზე, რაც:

• კრიტიკულია რუსეთის ხელისუფლების მიმართ;
• აჩვენებს რუსეთის ომის შედეგებს უკრაინაში;
• ტერმინები: ომი, რუსეთის შეჭრა უკრაინაში, ადამიანის უფლებების დარღვევა და სხვა.
• ეს “დანაშაული” ითვალისწინებს 15 წლამდე თავისუფლების აღკვეთას.
• ეს ვრცელდება როგორც ტრადიციულ მედიაზე, ასევე სოციალური მედიის საშუალებით გავრცელებულ ინფორმაციასა და ომის ამსახველ ფოტოებზეც, შესაბამისად ფოტოჟურნალისტებზეც;
• კანონი ბუნდოვანი და ზოგადია, ამიტომ ბევრი რუსული გამოცემა უსაფრთხოებისთვის სხვა ქვეყნიდან აგრძელებს საქმიანობას.

7 თებერვალს, ბრიუსელში დეზინფორმაციის თემაზე გამართულ კონფერენციაზე, საგარეო პოლიტიკისა და უსაფრთხოების საკითხებში ევროკავშირის უმაღლესმა წარმომადგენელმა, ჯოზეფ ბორელმა, ყალბი ინფორმაციის გავრცელების აღმოსაფხვრელად ახალი პლატფორმის ჩაშვება დააანონსა.

როგორ იმუშავებს ახალი პლატფორმა?

• ეს იქნება დეცენტრალიზებული “სივრცე”, სადაც სხვადასხვა ქვეყნების არასამთავრობო ორგანიზაციებს, კიბერუსაფრთხოების სააგენტოებსა და სხვა სექტორის წარმომადგენლებს ინფორმაციის მიმოცვლა შეეძლებათ.
• ამ პლატფორმაზე ნებისმიერ დაინტერესებულ ადამიანს შეეძლება კონკრეტული ყალბი ამბის საფუძვლიანად შესწავლა და ყალბი ინფორმაციის გავრცელების დაწყების მიზეზისა და მიზნის ანალიზი.
• ევროკავშირის ადგილობრივი დელეგაციებში გაერთიანდებიან ექსპერტები, რომლებიც ამ თემაზე იმუშავებენ. დამატებით, მნიშვნელოვანია, რომ ეს ინფორმაცია ხელმისაწვდომი იყოს ყველა ენაზე.
• რაც დეზინფორმაციის ამოცნობას გაამარტივებს და იქნება ახალი “მექანიზმი” მის წინააღმდეგ ბრძოლაში.
  
  

რა უნდა ვიცოდეთ?

2022 წელს ევროპარლამენტის დახმარებით, დაიწყეს “EuvsDisinfo” კამპანია, სადაც ძირითადად რუსეთისა და ჩინეთიდან გავრცელებულ მანიპულაციურ ამბებს განიხილავენ მათ შორის ქართულ ენაზეც, პლატფორმის შექმნის თავდაპირველი მიზანი ევროკავშირსა და წევრ სახელმწიფოებთან დაკავშირებული დეზინფორმაციის აღმოფხვრა იყო.

• აქტორი, ანუ ვინ ავრცელებს ინფორმაციას.
• ხარისხი - ინფორმაციის განაწილება, ვინ იყო სამიზნე აუდიტორია?
• კონტენტი - შინაარსი,იდეა რომელიც ვრცელდება
• ხასიათი - რამდენად არის კოორდინირებული და ინტენსიური?
• ეფექტი - რა ზიანი მიადგა საზოგადოებას (სამიზნე აუდიტორიას)?

ანგარიშის თანახმად, ჩინეთისა და რუსეთის “შემაშფოთებელი” თანამშრომლობა მოიცავს მანიპულაციებს ევროკავშირზე და დასავლეთისთვის ომის შედეგების დაბრალებას.

მნიშვნელოვანი გზავნილები კონფერენციიდან:

• “რუსეთში გამოხატვისა და მედიის თავისუფლების ხარისხი შემცირებულია, ეს კი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ომის დროს, რადგან რუსეთის მოქალაქეებმა ფაქტობრივად არაფერი იციან უკრაინაში რუსეთის ომსა და მსხვერპლზე.”
• “რუსული მთავრობა ცდილობს, რომ ადამიანებს დააჯეროს, თითქოს ისინი არ დაესხნენ თავს უკრაინას და მხოლოდ საკუთარი ქვეყნის დაცვას ცდილობენ.”
• “სულ რაღაც 10 დღის წინ ერთ-ერთი უკანასკნელი დამოუკიდებელი მედია, რომელიც რუსულ რეჟიმს გადაურჩა “არასასურველ ორგანიზაციად” გამოცხადდა, ნებისმიერი ადამიანი, რომელიც სიმართლის თქმას ცდილობს “უცხოეთის აგენტია”.
• “წლების განმავლობაში რუსეთის მთავრობა აქტიურად აფინანსებდა დეზინფორმაციას, ათასობით ადამიანის საშუალებით ამ სისტემას როგორც იარაღს ისე იყენებენ და ეს მართლაც ნამდვილი იარაღივითაა, დეზინფორმაცია მტკივნეულია და კლავს, ის ართმევს ხალხს უნარს, რომ გააანალიზონ რა ხდება სინამდვილეში”.
• “კრემლის რეჟიმი არა მხოლოდ შიდა დონეზე აკონტროლებს ინფორმაციას, არამედ მუდმივად ცდილობს საერთაშორისო ორგანიზაციებისა და უცხოელი პარტნიორების დისკრედიტაციას”.

• მოძრავი ქონება, რომელთაგან თითოეულის ფასი აღემატება 10 ათას ლარს
• ნაღდი, ფულადი თანხა რომელიც აღემატება 4 ათას ლარს
• მიღებული საჩუქარი - ღირებულება აღემატება 500 ლარს

• Mapillary.com
• Google Street View

6 თებერვალს, თურქეთში მომხდარი დამანგრეველი მიწისძვრის შემდეგ, ინტერნეტში აქტიურად ვრცელდება ფოტოები შემთხვევის ადგილიდან, მათ შორის რამდენიმე მანიპულაციური სურათიც.

რატომ არის თემა მნიშვნელოვანი?

მსგავსი ტრაგედიებისა და კატასტროფების დროს განსაკუთრებით რთულია, გაარჩიო ერთმანეთისგან რეალობა და მანიპულაცია.

• ზოგიერთ ინტერნეტმომხმარებელსა და ზოგ შემთხვევაში მედიას, ნებსით თუ უნებლიედ აუდიტორია შეცდომაში შეჰყავს.
• მსგავსი ფოტოს გავრცელების მიზანი ხშირად სოციალურ ქსელში ყურადღების მიპყრობაა, რადგან ტრაგედიის ამსახველი მასალით მანიპულირება მარტივია.
• ამიტომაც, მნიშვნელოვანია, ვიცოდეთ, როგორ გავარჩიოთ ერთმანეთისგან რეალური და ყალბი ამბავი.
  
  

მეთოდოლოგია

იმის გასარკვევად, თუ რომელმა წყარომ გაავრცელა ფოტო Google Images-ს ვებგვერდი გამოვიყენეთ. აქ სურათის ატვირთვის შემდეგ, მარჯვენა მხარეს ჩნდება ბმულები სადაც ეს ფოტოა გამოყენებული.

პერსონალური კომპიუტერისთვის შეგიძლიათ RevEye დააყენოთ და ნებისიმიერ ფოტოზე, კურსორის მარჯვენა ღილაკზე დაჭერით ერთდროულად რამდენიმე პლატფორმაზე მოგიძებნით იმავე სურათს.



დამატებით, ყალბია თუ არა ფოტო ამის გადასამოწმებლად InVid-ის გამოყენებაა შესაძლებელი. წაიკითხეთ ვრცლად.

ფოტო #1

ვირუსულად გავრცელებული ფოტოებიდან ერთ-ერთი პირველი იყო ძაღლის სურათი, რომელიც თითქოს 2023 წლის, თებერვლის მიწისძვრის დროს პატრონის გადარჩენას ცდილობდა.

ფოტო იძებნება ერთ-ერთ ვებგვერდზე ფოლდერში “ძაღლის გადარჩენა”, ეს კი ბოლოს 2019 წელს განახლდა. იმის ზუსტი ადგილმდებარეობა და დრო თუ სად არის ეს ფოტო გადაღებული უცნობია, თუმცა ფაქტია, რომ ის მინიმუმ 2019 წლის 3 იანვრამდეა გადაღებული.

იგივე სურათი 2020 წელს ტვიტერზეც ვრცელდებოდა.

ფოტო #2

მეორე ფოტო, რომელსაც სოციალურ ქსელებში დიდი გამოხმაურება მოჰყვა ნანგრევებში მყოფი ბავშვის სურათია. რეალურად, ეს ფოტო გადაღებულია 2019 წელს ალბანეთში მომხდარი მიწისძვრის შემდეგ.

ფოტო 2022 წლის თებერვალშიც ვრცელდებოდა, თუმცა მაშინ თითქოს უკრაინაში ომს ასახავდა.

ფოტო #3

ვირუსულად გავრცელებულ ფოტოებს შორისაა ასაკოვანი კაცის სურათიც, რომელიც ნანგრევების ფონზეა. ეს ფოტო, Google Image-ზე დაყრდნობით, 1999 წლის თურქეთის (დუზჩეს) მიწისძვრიდანაა.

ფოტო #4

კიდევ ერთი გავრცელებული ფოტო მიწისძვრის შედეგად დანგრეულ შენობებს ასახავს. ეს სურათი “The Associated Press”-მა გაავრცელა და ის თურქეთის ქალაქ ელაზიგშია გადაღებული 2020 წლის მიწისძვრის შემდეგ.

რა ხდება?

• პროგრამის სიზუსტე ამ ეტაპზე მხოლოდ 26%-ია და როგორც ChatGPT3, ეს AI-ც შეიძლება გამოიყენოთ როგორც დამხმარე ხელსაწყო გადამოწმების სხვა საშუალებებთან ერთად.
• “OpenAI”-ს წარმომადგენელი "TechCrunch”-თან ამბობს, რომ ამ კლასიფიკატორს იყენებენ მომხმარებლებისგან უკუკავშირის მისაღებად, რათა დაადგინონ რა იმუშავებს უკეთ სამომავლოდ.

რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი?

• მას შემდეგ, რაც ხელოვნური ინტელექტით ტექსტების გენერირება მარტივად შესაძლებელი გახდა, გაიზარდა რისკი, რომ ადამიანებმა AI-ს დაწერილი მასალა საკუთარ პროდუქტად წარადგინონ.
• უკვე არის შემთხვევები, როდესაც, მაგალითად, სტუდენტები დავალების შესასრულებლად Chat GPT-3-ს იყენებენ.
• ამიტომაც, ნიუ-იორკის საჯარო სკოლების ქსელებსა და მოწყობილობებში აკრძალული ვებგვერდების ჩამონათვალს დაამატეს chat.openai.com-ც, Chat GPT-3-ის ვებსაიტი.
• დამატებით საფრთხეებად ასევე განიხილავდნენ პლაგიატისა და არაზუსტი ინფორმაციის გავრცელებას, რადგან ხელოვნური ინტელექტის ეს მოდელი საჯარო მონაცემებზე დაყრდნობით წერს.

როგორ მუშაობს ახალი AI?

იმის გადასამოწმებლად, თუ როგორ მუშაობს ეს აპლიკაცია, მის ველში შევიყვანეთ “მედიაჩეკერის" მიერ 26 იანვარს გამოქვეყნებული სტატია, რომელიც Chat GPT-3-მა დაწერა. კლასიფიკატორმა ტექსტი მარტივად ამოიცნო, როგორც ხელოვნური ინტელექტის დაწერილი.

ტექსტის კლასიფიკატორი დატრენინგებულია ხუთი სხვადასხვა ორგანიზაციის ენის ალგორითმზე, მათ შორის OpenAI-ს პროგრამაზეც.

“ამომცნობი” აჯამებს მიწოდებული ტექსტს და “ასათაურებს” შესაბამისად:

• ნაკლებად სავარაუდოა (very unlikely) მაშინ, როდესაც 10%-ზე ნაკლებია იმის შანსი, რომ ტექსტი ხელოვნური ინტელექტის დაწერილი იყოს.
• სავარაუდოა (unlikely), როდესაც 10-45%-მდეა შანსი, რომ მასალა AI-ს გენერირებულია.
• გაურკვეველია (unclear), როდესაც შესაძლებლობა 45-90%-მდეა.
• შესაძლებელია (possibly) ხელოვნურმა ინტელექტმა “დაწერა” ამის შანსი კი 90-98%-მდეა.
• AI-ს დაწერილია (likely) დაასათაურებს, თუ ამის შანსი 98%-ზე მეტია.
  
  

• კლასიფიკატორი ვერ მუშაობს ყველა ტიპის ტექსტზე, სიტყვათა მინიმალური რაოდენობა დაახლოებით 150-250-ია.
• მას არ შეუძლია პლაგიატის ამოცნობა, ასეთ შემთხვევებში საჭიროა დამატებითი ხელსაწყოების გამოყენება, მაგალითად turnitin.
• OpenAI-ზე დაყრდნობით, არსებობს 9%-იანი ალბათობა, რომ ამ კომპიუტერულმა პროგრამამ გადამოწმებისას შეცდომა დაუშვას და ადამიანის დაწერილი ტექსტიც ხელოვნურ ინტელექტს მიაწეროს.

ჟურნალისტთა საერთაშორისო ორგანიზაციას (IFJ), რომელიც 140-ზე მეტი ქვეყნის 600 ათას ჟურნალისტს აერთიანებს, წევრი ქვეყნები "ადმინისტრაციული პრობლემების, არჩევნების სისტემით უკმაყოფილებისა და გაუმჭვირვალე პროცესების" გამო ტოვებენ.

რა ხდება?

2023 წლის 31იანვარს ისლანდიის, ფინეთის, ნორვეგიისა და დანიის ჟურნალისტთა გაერთიანებებმა ერთდროულად გამოაცხადეს, რომ ტოვებენ ჟურნალისტთა საერთაშორისო ორგანიზაცია, IFJ-ის.

“წევრის სტატუსის შეჩერების მთავარი მიზეზი არის ის, რომ უკვე წლებია, IFJ-მ ვერ მოაგვარა ადმინისტრაციული პრობლემები, უკმაყოფილო ვართ არჩევნების სისტემითა და გადაწყვეტილებების მიღებაში გამჭირვალობის ნაკლებობით” - განაცხადა ფინეთში, ჟურნალისტთა გაერთიანების პრეზიდენტმა ჰანი აჰომ. მან ასევე აღნიშნა, რომ IFJ-ს ფინანსების შესახებ სრული ინფორმაცია არ აქვთ.

რატომ?

ნორვეგიელ ჟურნალისტთა ასოციაციის მიერ გავრცელებულ პრესრელიზში, წევრობის შეჩერებაზე, დამატებით წერია, რომ ისინი არ აპირებენ თანამშრომლობას, რადგან რუსეთის მიერ ოკუპირებულ უკრაინულ ტერიტორიებზე რუსი ჟურნალისტები აყალიბებენ ორგანიზაციებს და მიუხედავად იმისა, რომ IFJ-მ იცის ეს ფაქტი, წევრის სტატუსიც კი არ შეუჩერებიათ რუსეთისთვის.

მსგავსი მოთხოვნით მიმართეს ევროპის დამოუკიდებელი პრესის საბჭოების ალიანსსაც (AIPCE-ს), რომ შეეჩერებინათ რუსეთისთვის წევრის სტატუსი, თუმცა AIPCE-მ ამას მხარი არ დაუჭირა, რის შედეგადაც, “საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიამ” და სხვა 10 ქვეყნის ეთიკის საბჭომ ალიანსი დატოვეს.

წაიკითხეთ ამ თემაზე ვრცლად .

მსგავსი რამ 2020 წელსაც მოხდა, როდესაც ჟურნალისტთა საერთაშორისო ორგანიზაციამ აფხაზეთი როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფო შეიყვანა წევრი ქვეყნების სიაში. ახლანდელი მდგომარეობით, აფხაზეთი საქართველოს ტერიტორიადაა აღნიშნული.

მათ ასევე გააკრიტიკეს IFJ, რადგან ორგანიზაციას გასულ წელს ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი შეხვედრის ჩატარება ომანში უნდოდა. ქვეყანაში, რომელიც პრესის თავისუფლების ინდექსით მსოფლიოს 180 ქვეყნიდან 163-ე ადგილზეა.

თუმცა, ოთხივე ქვეყანა რჩება EJF-ის წევრად, ეს ორგანიზაცია ევროპის ჟურნალისტთა გაერთიანებაა. საქართველო EJF-ის წევრიცაა, თუმცა აქ მხოლოდ თბილისის ბიუროა გაწევრიანებული, ხოლო სოხუმის მხოლოდ IFJ-ის (ჟურნალისტთა საერთაშორისო ორგანიზაცია)  წევრია.

Tik-Tok-ის მომხმარებელთა რაოდენობა დღითიდღე იზრდება. ეს უპირველესად პანდემიამ გამოიწვია, შემდეგ რუსეთი უკრაინაში შეიჭრა და საბოლოოდ, დღეს, თანამედროვე აუდიტორიისთვის, განსაკუთრებით ახალგაზრდებისთვის “ტიკ-ტოკ” ახალი ამბების მიღების მზარდ წყაროდ იქცა.

2022 წლის კვლევის მიხედვით, რომელიც გამოცემების “Tik-Tok” პლატფორმაზე ადაპტაციას შეეხებოდა, 18-24 წლამდე ახალგაზრდების 15% იყენებს ამ პლატფორმას ახალი ამბებისთვის.

ამ მასალაში მოკლედ მოგიყვებით იმ “Tik-Tok” ანგარიშების შესახებ, რომლებიც მნიშვნელოვან თემებზე სიახლეების მისაღებად შეგიძლიათ გამოიყენოთ

The Washington Post

The LA Times

NowThis

ამ გვერდს გამომცემლებს შორის ყველაზე მეტი 5,5 მილიონი გამომწერი ყავს. NowThis “ტიკ-ტოკზე" შეგხვდებათ, როგორც ტაბლოიდისთვის დამახასიათებელი ახალი ამბები, ასევე ვიდეოები ისეთ თემებზე, როგორიცაა გენდერი, ადამიანის უფლებები, თანამედროვე ტექნოლოგიები, ხელოვნური ინტელექტი თუ სხვა.

NowThis Politics მათივე პლატფორმაა, სადაც ვიდეოები ძირითადად მსოფლიო პოლიტიკურ სიახლეებზეა.

The Vice World News

• 2021 წლის 13 სექტემბერს გავრცელდა ე.წ. კრებსები - სავარაუდოდ სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ უკანონო ფარული მოსმენა-მიყურადებისა და თვალთვალის შესახებ ჩანაწერები.
• მასალები სხვა პირებთან ერთად ჟურნალისტების კერძო კომუნიკაციისა და პირადი ცხოვრების შესახებ დეტალურად დამუშავებულ ინფორმაციასაც მოიცავდა.
• GDI-მ (საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივა) პროკურატურას ნიკა გვარამიას გამოკითხვის მოთხოვნით 2022 წლის 18 ნოემბერს მიმართა.
• 2023 წლის 10 იანვარს მათ გვარამიასთვის დაზარალებულის სტატუსის მინიჭება მოითხოვეს.
• “მას შემდეგ კი, რაც ჩვენს ბოლო მოთხოვნაზე პასუხი კანონით დადგენილ ვადაში არ მივიღეთ, ნიკა გვარამიას დაზარალებულად ცნობის შესახებ საჩივარი საქართველოს გენერალურ პროკურორთან წარვადგინეთ.” - წერია GDI-ს განცხადებაში.

• GPT იშიფრება, როგორც Generative Pre-trained Transformer.
• ეს რევოლუციური, ახალი ტექნოლოგია, რომელიც გამოცდილებასა და სწავლაზე დაფუძნებული ალგორითმის საშუალებით ადამიანის მიერ დაწერილი ტექსტის მსგავს მასალას აგენერირებს
• ის გამოიყენება სხვადასხვა პროფესიებში, მათ შორის ჟურნალისტიკაშიც.

• Chat GPT-3-ის დახმარებით, მედიაში მაღალი ხარისხის, ადამიანის დაწერილი ტექსტის მსგავსის გენერირება შეიძლება, მისი საშუალებით ჟურნალისტები დაზოგავენ დროს, რადგან მას აქვს ვრცელი მონაცემების ანალიზის უნარი.
• თუმცა არსებობს იმის რისკი, რომ ხელოვნური ინტელექტის მიერ დაწერილი ტექსტი იყოს მიკერძოებული.
• Chat GPT-3-ის მედიაში გამოსაყენებლად საჭიროა პროგრამირების და მონაცემების ანალიზის საბაზისო უნარები მაინც.

• ერთ-ერთი მთავარი პრობლემა ისაა, რომ შესაძლოა ხელოვნური ინტელექტის მიერ დაწერილი ტექსტში გაიპაროს დაუზუსტებელი ან მიკერძოებული ფაქტები.
• ეს ძირითადად გამოწვეულია იმით, რომ ინფორმაცია, რომელსაც Chat GPT-3 ტექსტის დასაწერად ეყრდნობა, შესაძლოა თავად იყოს მიკერძოებული.
• ხელოვნური ინტელექტის ამ მოდელს ყოველთივის არ შეუძლია სრულად აღიქვას მიწოდებული ინფორმაციია და კონტექსტი და რაც მის "დაბნეულობას" გამოიწვევს.

• Chat GPT-3-ის მედიაში გამოსაყენებლად, ჟურნალისტს უნდა ჰქონდეს პროგრამირების და მონაცემთა ანალიზის საბაზისო ცოდნა. მათ შორის დაახლოებით ესმოდეს, როგორ მუშაობს პროგრამირების ენა, „Python“ და ასევე, იცოდეს მონაცემთა ანალიზის პროგრამების “Excel“-სა და “Google Sheets”-ის გამოყენება.
• რაც შეეხება ინტელექტუალურ საკუთრებას, chat GPT3-ის შექმნილ ტექსტზე საავტორო უფლებები ეკუთვნის იმ ადამიანს ან ორგანიზაციას, ვინც AI-ს ამ მასალის მომზადება “დაავალა”. ეს ნიშნავს, რომ ჟურნალისტი, რომელმაც გამოიყენა chat GPT3 სტატიისთვის, ფლობს საავტორო უფლებებს. თუმცა, აღსანიშნავია, ისიც, რომ „OpenAI“-ს მომსახურების პირობებით, მომხმარებელს შეიძლია ტექსტის გენერირება, მაგრამ მისი გამოყენება რედისტრიბუციისთვის ან გაყიდვა არ შეიძლება.

• მედიამ უნდა გაითვალისწინოს, რომ ხელოვნური ინტელექტის მიერ მოწოდებული ინფორმაცია არ არის ყოველთვის ზუსტი, რადგან მისი გენერირებული ტექსტი შეიძლება არასწორ ფაქტებს შეიცავდეს ან მიკერძოებული იყოს რომელიმე მხარის მიმართ.
• ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ისეთი სენსიტიური თემების გაშუქებისას, როგორიცაა პოლიტიკა და სოციალური საკითხები.
• დამატებით, გასათვალისწინებელია, რომ chat GPT3-ს ყოველთვის არ შეუძლია ნიუანსებისა და კონტექსტის დადგენა, რამაც შეიძლება არასწორი ინტერპრეტაცია გამოიწვიოს.

როიტერსის ინსტიტუტისა და ოქსფორდის უნივერსიტეტის 2023 წლის კვლევით, ახალი ამბების მედია აუდიტორიას კარგავს, გამოსავალი კი თხრობის ახალი ფორმებისა და ახალი პლატფორმების ათვისებაშია.

კვლევაში მონაწილეობას იღებდნენ მსოფლიოს გავლენიანი გამოცემების მედიამენეჯერები, დამფუძნებლები და სოციალური მედიის მიმართულების ხელმძღვანელები.

მოკლედ, ტექნოლოგიური პროგნოზები:

• 2023 წელს ნაკლებ ყურადღებას მიაქცევენ “Facebook”-სა და “Twitter”-ს, ხოლო “Tik-Tok”-ს აუდიტორიასთან კომუნიკაციის ერთ-ერთ მთავარ სოციალურ ქსელად განიხილავენ.

• ხელოვნური ინტელექტი უფრო აქტიურად დამკვიდრდება ნიუსრუმებში. 2023 წლისთვის მედიაში უფრო მეტად მოიკიდებს ფეხს AI აპლიკაციები, როგორიცაა chat GPT3, DALLE 2 და MidJourney.

• “მეტავერსისა” და ვირტუალური რეალობის (VR) ტექნოლოგიების მიმართ ინტერესი კვლავ დიდი იქნება, თუმცა ამ ეტაპზე ის ჟურნალისტიკაში აქტიურად არ გამოიყენება.

მთავარი გამოწვევები:

• გამოკითხულთა უმრავლესობა თანხმდება, რომ “News Avoidance”, სიახლეების მიღებაზე უარის თქმა 2023 წლის ერთ-ერთი მთავარი გამოწვევაა. მედია მეტწილად მხოლოდ ნეგატიურად კონტექსტში საუბრობს ერთსა და იმავე პრობლემაზე, ეს კი ადამიანებს თავს დაუცველად აგრძობინებს, საბოლოოდ კი საერთოდ უარს ამბობენ სიახლეების მიღებაზე.
• მედიას უწევს კომუნიკაციის გზების შეცვლა, რათა შეინარჩუნოს ურთიერთობა თანამედროვე აუდიტორიასთან, რომელსაც სიახლეები ადამიანურ ისტორიებზე სჭირდება.
• ასევე, ახალი ამბავი უნდა იყოს ერთგვარი შთაგონება მკითხველისთვის, რომ შეცვალოს ან გააუმჯობესოს ის რაც პრობლემურია. სენსაციაზე ორიენტირებული მედიისთვის კი აუდიტორიის საჭიროებიბიდან ამოსვლა კვლავ მთავარი გამოწვევაა.
• მას შემდეგ, რაც “Twitter”-ის ხელმძღვანელი ილონ მასკი გახდა, ჟურნალისტების უმეტესობა ხედავს საფრთხეს, რომ ისეთ საზოგადოებებში სადაც ეს სოციალური ქსელი მანამდე აზრის თავისუფლად დაფიქსირების უსაფრთხო გზა იყო, ახლა შეიზღუდება.
• სხვადასხვა სოციალურ ქსელში “უხამსი კონტენტი” შეიძლება გახდეს ყველაფერი ის, რაც კონკრეტულ ხელისუფლებას არ სურს, რომ ხალხმა გაიგოს, ამიტომ გაიზრდება ცენზურის საფრთხე.
• თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენება ჟურნალისტებისგან ახალ უნარებსა და ცოდნას მოითხოვს.
  
  

რა არის გამოსავალი?

• განმარტებითი ჟურნალისტიკა (Explanatory Journalism) მნიშვნელოვან, მაგრამ რთულ ამბებს მარტივად და მოკლედ უხსნის ადამიანებს.
• კონსტრუქციული/გამოსავლის ჟურნალისტიკა (Constructive/Solutions Journalism) არამხოლოდ პრობლემას, არამედ მისი დაწყების მიზეზსა და მოგვარების გზებსაც აჩვენებს.

მოკლედ რეკომენდაციები:

• რამდენიმე გამოცემამ თავიდანვე გაიაზრა, ციფრული ტექნოლოგიების მნიშვნელობა, დაიწყო მათი შესწავლა და რედაქციაში დანერგვა, თუმცა მათთვის, ვისაც ეს პროცესი ჯერ კიდევ არ გაუვლია, ერთ-ერთი მთავარი რეკომენდაცია კომპიუტერულ პროგრამებთან ადაპტაციაა.
• მუდმივად ნეგატიური ინფორმაციის გავრცელების გამო ადამიანები უარს ამბობენ ნებისმიერი სიახლის მიღებაზე, მკითხველის “დასაბრუნებლად” და ბალანსის აღსადგენად, “BBC”-მ და “The Guardian”-მა დაამატეს ახალი სვეტი “The Uplifting” და “The Upside”, აქ განხილული ამბები, მკითხველისთვის არის უფრო “პოზიტიური” და შთამაგონებელი.
• თუ გამოცემები, გულწრფელად გააზიარებენ მათი გუნდის ფასეულობებს და აუხსნიან ადამიანებს იმას, თუ რას ნიშნავს დამოუკიდებელი ფინანსები ანუ რამხელა კავშირი შეიძლება ჰქონდეს რეკლამას სენსაციურ, არაინფორმაციულ გაშუქებასთან, საზოგადოება აუცილებლად დააფასებს მათ.

რატომ არის ეს აპლიკაცია მნიშვნელოვანი მედიისთვის?

• 2021-2022 წლებში “ტიკ-ტოკი” ყველაზე ხშირად გადმოწერილ აპლიკაციებში პირველ ადგილზეა და დაახლოებით 1 მილიარდ აქტიური ანგარიშს აერთიანებს.
• “როიტერსის ინსტიტუტისა” და ოქსფორდის უნივერსიტეტის კვლევის პროგნოზით, 2023 წელს მედიასაშუალებების უმეტესობა სწორედ ამ პლატფორმაზე “დამკვიდრდება”.
• მსოფლიოს გავლენიანი გამოცემების 49% რეგულარულად აქვეყნებს მასალებს “ტიკ-ტოკზე”, მათ შორისაა “The Washington Post”, “The Guardian”, “The Sky News”, “Los Angeles Times” და სხვა.
• იმისთვის, რომ თქვენი კონტენტი ამ პლატფორმაზე “წარმატებული” იყოს, არ არის საჭირო მილიონობით მიმდევარი გყავდეთ, რადგან ალგორითმის საშუალებით “ნაწილდება” ვიდეოები მომხმარებლის გვერდზე ე.წ for you page-ზე.
• საქართველოში “ტიკ-ტოკ”-ის 250 ათასამდე აქტიური ანგარიშია, მათი 63,6%-ს 18-24 წლამდე ახალგაზრდები წარმოადგენენ.

რატომ გახდა ეს პლატფორმა აუდიტორიისთვის საინტერესო?

• “ტიკ-ტოკზე” გამოცემებს მეტი შესაძლებლობა აქვთ, რომ “განმარტებითი ჟურნალისტიკის” ელემენტები გამოიყენონ და მნიშვნელოვანი, მაგრამ რთული, გაუგებარი საკითხები მარტივად, ფოტოებითა თუ სხვადასხვა მოკლე ვიდეოებით აუხსნან მაყურებლებს.
• დამატებით, როგორც “Washington Post”-ის “ტიკ-ტოკის” გუნდის ხელმძღვანელი, დეივ იორგენსონი, “როიტერსის ინსტიტუტის” კვლევისთვის ინტერვიუში ამბობს: “იუმორი Tik-Tok-ის “დნმ”-ის მნიშვნელოვანი ელემენტია”, ამიტომ მოკლედ, იუმორით ახსნილი ამბები ადამიანებისთვის უფრო გასაგებია.
• მას შემდეგ რაც რუსეთი უკრაინაში შეიჭრა, პლატფორმაზე “სამოქალაქო ჟურნალისტიკის” როლი მნიშვნელოვნად გაიზარდა, რადგან უკრაინელები “ტიკ-ტოკის” საშუალებით, ომის შედეგებზე თავიანთ ისტორიებს ყვებიან. ერთ-ერთი ასეთი ანგარიშია @valerisssh, ომის დაწყებიდან აქტიურად აწვდის საზოგადოებას უკრაინულ ამბებს.
•  აპლიკაციის ვიდეოებში გამოყენებული მელოდია, ფრაზები თუ “მიმები”, მომხმარებლებში ადვილად მკვიდრდება და ქმნის ე.წ “ტრენდებს”, რაც პლატფორმის სასაუბრო ენას ამარტივებს.

რა არის ამბის თხრობა ვერტიკალური ვიდეოთი (Vertical Video Storytelling)?

სოციალური ქსელების, განსაკუთრებით “ტიკ-ტოკ” აპლიკაციისადმი ახალგაზრდების დიდი ინტერესი ჟურნალისტიკაში ახალ მიმართულებებს ქმნის. მიუხედავად იმისა, რომ მობილური ტელეფონით სქროლვა ვერტიკალურად მანამდეც შეიძლებოდა, “ტიკ-ტოკმა” ამბის თხრობის ეს მიმართულება განსაკუთრებით პოპულარული გახადა და შეიძლება ითქვას, რომ თანამედროვე მედიაში ახალი მიმართულებაც დაინერგა.


როგორია ჟურნალისტიკაში “Tik-Tok-ის" გამოყენების გამოცდილება?

“როიტერსის ინსტიტუტმა” 2022 წელს მედიაში სიახლეების გასავრცელებლად, “ტიკ-ტოკის” დამკვიდრებაზე კვლევა ჩაატარა და გავლენიანი გამოცემების სოციალური მედიის ხელმძღვანელები გამოკითხა.

პლატფორმაზე ადაპტაციის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი ახალგაზრდა თაობასთან კომუნიკაცია იყო, რადგან უფრო და უფრო მცირდება ჩართულობა Twitter-ზე, Facebook-სა თუ სხვა სოციალურ ქსელებში.

თავდაპირველად, ამ პლატფორმას ნიუსრუმებში “კადრს მიღმა” ვიდეოებისთვის გამოიყენებდნენ, თუმცა დღეს როგორც მთლიანი გამოცემა, ისე ცალკეული კორესპონდენტები ქმნიან თავიან კონტენტს.

ასეთია, “CNN”-ის წამყვანის მაქს ფოსტერის ანგარიში, როგორც ის “როიტერსის ინსტიტუტის” კვლევისთვის ინტერვიუში ამბობს, პირველად აპლიკაცია მაშინ გადმოიწერა, როდესაც ნახა რომ მისი თინეიჯერი შვილი იყენებდა “Tik-Tok”-ს და აქ გავრცელებული ამბების დიდი ნაწილი ყალბი იყო.

“BBC”-სა და “Wall Street Journal”-ის ყოფილმა თანამშრომლებმა, ახალი “ტიკ-ტოკ” პლატფორმა “The News Movement” ჩაუშვეს, სადაც კომპლექსურ თემებს მარტივად, ხუმრობებისა და “მიმების” დახმარებით უხსნიან ახალგაზრდებს.

“LA Times”-ს “ტიკ-ტოკ” ვიდეობის მთავარი გზავნილები კლიმატის ცვლილებასა და გარემოს დაცვაზეა. ამ თემაზე ახალგაზრდებში, მნიშვნელოვანი როლი აქვთ აქტივისტებს, რომლებიც “Tik-Tok”-ის საშუალებით უხსნიან ადამიანებს, იმას, თუ რა პრობლემები არსებებობს. ერთ-ერთი ასეთი ანგარიშია @thegarbagequeen.

მსგავსი გამოცდილება ასევე ჰქონდა, ავსტრიის ერთ-ერთი დიდ ბეჭდურ გამოცემას, რომელიც ციფრულ სამყაროსთან ადაპტირდა და მათ დაიქირავეს კონტენტის ახალგაზრდა შემქმნელები. როგორც მათი სოციალური მედიის ხელმძღვანელი ამბობს, “ყოველდღიურად, მათი თანამშრომლები ეძებენ რა აინტერესებთ 18-34 წლამდე ადამიანებს და ამის შესაბამისად ქმნიან “Tik-Tok” ვიდეოებს”.

საფრთხეები

• “სიახლეების ტიკტოკიფიკაცია - Tik-Tokification of the news”, ეს ტერმინი მნიშვნელოვანი მოვლენების “ტიკ-ტოკ ტრენდებით” გადაფარვას გულისხმობს.
• არაზუსტი მასალებისა და დეზინფორმაციის გავრცელება.
• ინფორმაცია, რომელსაც აპლიკაცია მომხმარებელზე აგროვებს და ამუშებს სრულად გამჭირვალე არ არის.
  
  

რჩევები

"VICE World News"-ის რეპორტიორი სოფია გეილერი და “BBC”-ის ჟურნალისტი მონიკა პლაჰა, ისინი თავიანთ “ტიკ-ტოკ”-ზე მნიშვნელოვან სიახლეებს ავრცელებენ, ჟურნალისტებს რამდენიმე რჩევას უზიარებენ:

• “Tik-Tok”-ზე, მაყურებლის ყურადღების მისაქცევად მხოლოდ პირველი სამი წამი გაქვთ, მნიშვნელოვანია, რომ ვიდეო კითხვით იწყებოდეს, რომელზე პასუხსაც აუდიტორია მიიღებს.
• იყავი გულწრფელი და აჩვენე მუშაობის პროცესი.
• “გამოკვებე ალგორითმი”, მუდმივად დააკვირდი ე.წ “ტრენდებს” და შეეცადე იმავე მელოდიის ან ხუმრობის გამოყენებით მიაწოდო საზოგადოებას მნიშვნელოვანი ინფორმაცია.
• “განმარტებითი ვიდეო” მაქსიმუმ 1 წუთი უნდა იყოს.

რატომ არის თემა მნიშვნელოვანი?

• რეპორტიორები საზღვრების გარეშე
• ჟურნალისტთა უსაფრთხოების პლატფორმა
• “ამნესთი ინთერნეიშენალი”
• აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტი

მოკლედ, რა წერია HRW-ის ანგარიშში?

• 2022 წლის მაისში სასამართლომ “მთავარი არხის” დირექტორს, ნიკა გვარამიას, სამი წლითა და 6 თვით პატიმრობა მიუსაჯა.
• “მთავარი არხის” ჟურნალისტ ემა გოგოხიასა და მის ოპერატორს ზუგდიდში, გადაღების დროს რამდენიმე ადამიანი დაესხა თავს.
• ივნისში “ტვ პირველის” ოპერატორ მურმან ზოიძეს ბათუმში თავს დაესხნენ.
• საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებლიდან გათავისუფლებულმა სამმა ჟურნალისტმა მაუწყებლობის მენეჯმენტი ცენზურასა და სარედაქციო პოლიტიკაში უხეშ ჩარევაში დაადანაშულა. მაუწყებელს იმავე ბრალდება ერთმა ყოფილმა ჟურნალისტმაც წაუყენა.
• “ტვ პირველის” დამფუძნებელ ვახტანგ წერეთელზე ერთ-ერთი პარლამენტარის მიერ სავარაუდო ფიზიკურ ძალადობაზე დაიწყო გამოძიება საქართველოს პროკურატურამ.

რატომ არის ეს თემა მნიშვნელოვანი?

• ბლოკჩეინ ტექნოლოგიის გამოყენებით ცენზურის პირობებშიც შესაძლებელია ინფორმაციის გავრცელება.
• ეს სისტემა საკუთარი კრიპტოვალუტის შექმნის შესაძლებლობას გვაძლევს, რაც შესაძლოა მედიისთვის პოტენციური შემოსავლის წყარო გახდეს.

როგორ მუშაობს ბლოკჩეინ სისტემა?

• ციფრულ სისტემაში ჩაშენებული მათემატიკური გამოთვლებითა და “ინტელექტით” ყოველ ახალ ტრანზაქციაზე ბლოკჩეინში ემატება ახალი ბლოკი, რომელიც უკავშირდება მის წინა და შემდეგ ბლოკს, მეტი დაცულობისთვის კი ე.წ ნოდები ანუ “კვანძები” რომლებიც ბლოკებს ერთმანეთთან აკავშირებენ მთლიანი ბლოკჩეინის ასლს ინახავს.
• ასევე უკვე არსებული ჩანაწერის (ტრანზაქციის) წაშლა ან შეცვლა შეუძლებელია და მხოლოდ ახალის “შექმნით” შეიძლება “დაშვებული შეცდომის” ჩასწორება.
• სწორედ ეს სისტემა გვაძლევს შესაძლებლობას, რომ არსებობდეს ციფრული ფულის ერთეული (კრიპტოვალუტა), როგორიცაა ბიტკოინი, ეთერიუმი და სხვა.
• ამ სისტემაში ტრანზაქციები ე.წ “ჭკვიანი კონტრაქტებით” (Smart Contracts) ხორციელდება, ეს კომპიუტერული პროგრამა ავტომატურად “ამოწმებს” ორივე მხარის მოთხოვნებს და მათ თანხვედრას “ადგენს”.
• ჩინელმა აქტივისტმა ეთერიუმის პლატფორმა სწორედ ამ მიზეზით გამოიყენა, რადგან ბიტკოინისგან განსხვავებით ეთერიუმი იყენებს ამ “ჭკვიან კონტრაქტებს”, რაც ალტერნატიულად, “კონტრაქტის პირობების” ნაცვლად შეიძლება ინფორმაციის გასავრცელებლად გამოვიყენოთ.
  
  

მოკლედ ბლოკჩეინზე

• ბლოკჩეინი არის დეცენტრალიზებული სისტემა, რომელიც 2008 წელს შეიქმნა ვინმე სატოში ნაკამოტოს სახელით,თუმცა ეს იყო ფსევდონიმი, რომლის უკანაც შეიძლება რამდენიმე ადამიანი იდგეს.
• 2022 წლის მონაცემებით, ციფრული ვაჭრობის დიდ პლატფორმებზე როგორიცაა Blockchain.com და Coinbase.com ჯამში 170 მილიონზე მეტი ანგარიშია დარეგისტრირებული.
• ტრანზაქციის განხორციელება შესაძლებელია შუამავალის (ბანკი ან სხვა) გარეშე, მომხმარებლიდან მომხმარებელთან.
• ინფორმაციის (ტრანზაქციის) მიმოცვლის დროს ბლოკჩეინი იყენებს დაშიფვრის მეთოდს, რაც ბლოკში არსებულ “მასალას” ცვლის და მისი ნახვა მხოლოდ სპეციალური “გასაღებით” შეიძლება. გამგზავნს აქვს “საჯარო” გასაღები შესაბამისად ჩანს, რომ ტრანზაქცია განხორციელდა, თუმცა მიმღების პირადი “გასაღების” გარეშე შეუძლებელია ტრანზაქციის დეტალების ნახვა.
• ბლოკჩეინ სისტემის განვითარებას სხვადასხვა სფეროებში Web3.0-ის დამკვიდრებას უკავშირებენ, რადგან ინტერნეტის განვითარების ეს ეტაპი სხვა მახასიათებლებთან ერთად, დეცენტრალიზებული აპლიკაციების (dapps) არსებობას გულისხმობს, ეს კი ბლოკჩეინი სისტემის მთავარი უპირატესობაა. თუმცა Web 3.0 ამ ეტაპზე განვითარების ეტაპზეა, შესაბამისად მისი შესაძლებლობები ბოლომდე შესწავლილი ჯერ კიდევ არ არის.

პირველი ბლოკჩეინ მედიაპლატფორმა

შესაძლებლობები

• ბლოკჩეინ სისტემით, უფრო მარტივია კონკრეტული ფაილის წარმომავლობისა და პირველწყაროს დადგენა, შესაბამისად მეტად დაცულია ინტელექტუალური საკუთრება და დეზინფორმაცია,რადგან სისტემა ინახავს ტრანზაქციების (რედაქტირებების) ისტორიას. არსებობს მასალების მუდმივი არქივი.
• ე.წ “Crowdfunding” ბლოქჩეინ სისტემაში უფრო მარტივად მუშაობს, რადგან თუ თქვენ ჩაუშვებთ თქვენივე კრიპტოვალუტას მომხმარებლებს შეეძლებათ მისი შეძენა რაც მათთვის ერთგვარი ინვესტიციაა, ხოლო მედიისთვის დამოუკიდებელი ფინანსების გარანტია.

გამოწვევები

• ბლოკჩეინ სისტემის მუშაობა დამოკიდებულია ინტერნეტზე, ხოლო სახელმწიფოებს შეუძლიათ მასზე რეგულაციების დაწესება ან ინტერნეტის სრულიად გამორთვა.
• საზოგადოების ყველა წევრს არ აქვს ინფორმაცია და ტექნიკური ცოდნა იმის შესახებ, თუ როგორ მუშაობს ბლოკჩეინი ან ეთერიუმის პლატფორმა,შესაბამისად ამ სისტემის გამოყენება (აქ განთავსებული სტატიების წაკითხვა) ადამიანთა მცირე ჯგუფს შეუძლია.
• ამ სისტემაში სიტყვის თავისუფლება მაქსიმალურადაა დაცული, რამაც შეიძლება ხელი შეუწყოს სიძულვილის ენის ან სხვა საფრთხის შემცველი მასალების გავრცელებას.

The main messages of the interview:

• There are specific topics that AI can write about better than a human, but for analytical, complex articles, a journalist is irreplaceable.
• It is impossible for AI to be biased or spread misinformation since it creates text or images based on sources that are provided by a human.
• To avoid spreading misinformation, it is important to increase media literacy in three areas: media, artificial intelligence, and data.

1) The findings from the research, how much do readers trust AI?

• The media type
• The content of the article
• Media reputation

2) There is an opinion that AI may be less biased, what has your research shown?

When journalists use AI for reporting, they provide the AI ​​with a specific database [on which the content of the AI-generated final product depends], so if the AI-generated article is biased, it is still the journalist's professional responsibility to provide credible sources to the AI ​​and thus to the audience.

3) How can artificial intelligence be used to spread "deep fakes" and misinformation?

4) How is social media using AI to target the audience?

5) How to protect people from disinformation when technically, AI can spread it faster?

6) How to explain the role and benefits of AI to people?

7) What artificial intelligence systems (tools) are used in the media?

Editorial note:

8) As you mentioned, the DALLE2 system can create creative images, which was previously the job of graphic designers. Is it possible that some of the journalist's functions will be included by AI?

9) What are the main challenges in using AI in journalism?

10) How do you see the future of AI in journalism?

• არსებობს კონკრეტული თემები, რომლებზეც AI-ს ადამიანზე უკეთ შეუძლია დაწერა, თუმცა ანალიტიკური, კომპლექსური სტატიებისთვის ჟურნალისტი ჩაუნაცვლებელია.
• შეუძლებელია AI იყოს მიკერძოებული ან გაავრცელოს დეზინფორმაცია, რადგან ის ადამიანის მიერ მიწოდებულ წყაროებზე დაყრდნობით ქმნის ტექსტს ან გამოსახულებას.
• დეზინფორმაციისგან თავის დასაცავად, მნიშვნელოვანია მედიაწიგნიერების ამაღლება სამი მიმართულებით:მედია, ხელოვნური ინტელექტი და მონაცემები.

1) როგორია თქვენი კვლევის შედეგები - რამდენად ენდობა მკითხველი ხელოვნური ინტელექტს?

• მედიის ტიპი;
• სტატიის შინაარსი;
• მედიის რეპუტაცია.

2) არსებობს მოსაზრება, რომ შეიძლება AI ნაკლებად მიკერძოებულიც იყოს, რა აჩვენა თქვენმა კვლევამ?

3) Როგორ შეიძლება ხელოვნური ინტელექტის ე.წ “დიფ ფეიქებისა” და დეზინფორმაციის გასავრცელებლად გამოყენება?

4) როგორ იყენებენ სოციალურ მედიაში AI-ს სამიზნე აუდიტორიებისა და დეზინფორმაციისთვის?

5) როგორ დავიცვათ ადამიანები დეზინფორმაციისგან, მაშინ როდესაც AI-ს ტექნიკურად უფრო სწრაფად შეუძლია მისი გავრცელება?

6) როგორ ავუხსნათ ადამიანებს AI-ის როლი და სარგებელი?

7) ხელოვნური ინტელექტის რა სისტემებს (ხელსაწყოებს) იყენებენ მედიაში?

რედაქციის ჩანართი

DALLE2-ს შექმნილი ილუსტრაციები “მედიაჩეკერის” სტატიებშიცაა გამოყენებული. Წარმოდგენილი ფოტოს შესაქმნელად საკვანძო სიტყვებად მივუთითეთ:

ჭორფლებიანი ადამიანის დეტალური და რეალისტური პორტრეტი, მრგვალი თვალები და მაკიაჟი, წითელი ტუჩსაცხი, თეთრი მაისური, კანის სტრუქტურა, გამომშრალი ტუჩი, 85მმ ლინზა, ბუნებრივი განათება, კონტრასტული ფერები, რეალისტური ფოტო გამოკვეთილი დეტალებით.

ასევე, არსებობს LaMDA-ს ხელოვნური ინტელექტი, რომელიც უფრო დიალოგისთვის გამოიყენება.სამომავლოდ, შეიძლება ვთქვათ, რომ თუ ჟურნალისტი მას თემებს მიაწოდებს, AI ამ საკითხებზე მოამზადებს კითხვებს და ინტერვიუს ჩაწერასაც შეძლებს.ამ AI-ს Google იყენებს: მაგალითად, თუ გსურთ შეხვედრისთვის ადგილის დაჯავშნა, ხელოვნური ინტელექტი თავად რეკავს ამ ობიექტთან, თქვენ ნაცვლად ესაუბრება წარმომადგენელს და ჯავშნის მაგიდას.

8) როგორც აღნიშნეთ, DALLE2-ის სისტემას კრეატიული სურათების შექმნა შეუძლია, ეს მანამდე გრაფიკული დიზაინერების საქმე იყო. შეიძლება, რომ ჟურნალისტის რომელიმე ფუნქციაც AI-მ შეითავსოს?

9) რა არის მთავარი გამოწვევები ჟურნალისტიკაში AI-ს გამოყენებისას?

10) როგორ ხედავთ AI-ს მომავალს ჟურნალისტიკაში?

• 30 ქვეყანაში მცხოვრები თინეიჯერების მესამედზე მეტი ყოფილა ინტერნეტ ბულინგის მსხვერპლი და ყოველი ხუთი მოზარდიდან ერთი სწორედ ამ მიზეზით არ მიდის სკოლაში.
• 25 ქვეყანაში გამოკითხული ბავშვების 80% ინტერნეტში თავს დაუცველად გრძნობს.

აიფონისთვის:

• ეკრანთან გატარებული დროის სანახავად, მოძებნეთ Settings, შემდეგ საძიებო ველში ჩაწერეთ Screen Time, აქ გამოჩნდება ეკრანის წინ გატარებული სრული დრო.
• თუ გსურთ, რომ ნახოთ კონკრეტულ აპლიკაციებში გატარებული დრო, დააჭირეთ See All Activity-ს. აქ ნახავთ როგორც დღის, ასევე კვირის სტატისტიკას.
• Screen Time-ის მთავარ გვერდზე, ჩამონათვალში პირველი არის Downtime, რაც ნიშნავს დროს, რომელსაც ეკრანის წინ არ ვატარებთ. აქ შეგიძლიათ, კვირის სხვადასხვა დღეზე განსხვავებული დრო დააყენოთ.
• მაგალითად, თუ გსურთ, რომ თქვენმა შვილმა ტელეფონი დღეში მხოლოდ ერთი საათით, საღამოს 8 საათიდან 9 საათამდე გამოიყენოს, მონიშნეთ Every Day და საათები ისე როგორც გსურთ.

• ვირჩევთ App Limit, შემდეგ Add Limit-ს. აქ აპლიკაციები კატეგორიებადაა დაყოფილი, თუმცა შეგიძლიათ საძიებო ველში ჩაწეროთ აპლიკაციის სახელი, მონიშნოთ და მარჯვენა კუთხეში დააჭიროთ Add-ს.
• Communication Limits (ჩამონათვალში მესამე) დაგეხმარებათ გააკონტროლოთ ვისგან მიიღოს ზარები, მაშინაც კი თუ Downtime-ის დროა და ბავშვს სხვა აპლიკაციებზე წვდომა არ აქვს.

 

• ამასთანავე, აქ შეგიძლიათ შეზღუდოთ ფილმები, მუსიკა, ვიდეობი თუ თამაშები მათი კონტენტის მიხედვით.
• აუცილებლად დააყენეთ პაროლი, რომელსაც პროგრამა ცვლილებების დროს მოგთხოვთ, რადგან პაროლის გარეშე ნებისმიერი შეზღუდვის შეცვლა ან მოხსნა მოზარდსაც შეეძლება.

ანდროიდებისთვის:

 

• შემდეგია Your Goals - Screen time - აქ შეგიძლიათ შეზღუდოთ ეკრანის აგმოყენების დრო. მაგალითად, თუ დააყენებთ 1 საათს და მოზარდი ტელეფონს ამაზე დიდხანს გამოიყენებს, აპლიკაციაში წითლად დაეწერება “გადაცილებული” წუთები.
• აქვე შეგხვდებათ App Timers - აპლიკაციებში გატარებული დრო, ამ შემთხვევაში შეგიძლიათ ნახოთ კვირის, თვის სტატისტიკა უფრო დეტალურად, სად და რამდენ დროს ატარებს თქვენი შვილი.

• შეტყობინებების, სატელეფონო ზარების, აპლიკაციების გადმოსაწერი და დროის აპლიკაცია ამ რეჟიმის ჩართვის შემთხვევაშიც აქტიურია.

 

Google Family Link

• ამ აპლიკაციას გამოიყენებთ მაშინაც, თუ ერთ-ერთი თქვენგანი აიფონს იყენებს, მეორე კი ანდროიდს.
• თუმცა გაითვალისწინეთ, რომ თუ თქვენი შვილი იყენებს აიფონს იყენებს, თქვენ კი ანდროიდი გაქვთ, აპლიკაცის ფუნქციების გამოყენება შეზღუდულია და მხოლოდ Google-ის ანგარიშთან დაკავშირებული აპლიკაციების გამოყენების ისტორიის ნახვაა შესაძლებელი, მაგალითად Youtube-ში მოძებნილი ვიდეობის სია ან Google Chrome-ის ისტორია და სხვა.
• ასეთ შემთხვევაში, ჯობია გამოიყენოთ აიფონისვე ჩაშენებული ფუნქცია, Screen Time.

• ორივე ტელეფონზე გადმოიწერეთ Google Family Link.
• აიფონზე მიუთითეთ, რომ ამ მოწყობილობას გამოიყენებს მშობელი, ხოლო ანდროინდზე აირჩიეთ, რომ ეს არის თქვენი შვილის ტელეფონი.
• სისტემა ავტომატურად გადმოგაწერინებთ სხვა აპლიკაციას, რომელიც მხოლოდ ბავშვებისთვისაა განკუთვნილი.

• შემდეგ სისტემა გადმოგაწერინებთ აპლიკაციას, Parental Control, რომელსაც ანდროიდ სისტემა გადმოგაწერინებთ.
• აპლიკაცია გახსნისას აგარჩევინებთ თქვენი შვილის ანგარიშს, შემდეგ კი უკვე მოგთხოვთ იმ იმეილის ანუ ანგარიშის დამატებას, რომელსაც თქვენს აიფონზე გამოიყენებთ და გააკონტროლებთ შვილს.
• ამის შემდეგ აპლიკაცია გახსნისას ერთგვარ “ტურს” ჩაგიტარებთ იმის გასაცნობად, თუ რა შეგიძლიათ გააკონტროლოთ ამ მოწყობილობაზე.
• როდესაც ამ ეტაპს გაივლით, გმოწყობილობები ერთმანეთს დაუკავშირდება და ახლა შეგვიძლია მოზარდის აქტივობებს მშობლის ტელეფონიდან ვადევნოთ თვალი.

• თუ დააჭერთ წუთებს გადახვალთ ახალ გვერდზე და აქ სხვადასხვა აპლიკაციის სიმბოლოზე დაკლიკებით შეგიძლიათ დააწესოთ ლიმიტი. მაგალითად, ვიდეოში Youtube-ის აპლიკაციისთვის დავაწესეთ 30-წუთიანი ლიმიტი.

• აქედან შეგიძლიათ დააწესოთ დღიური ლიმიტი ტელეფონის გამოსაყენებლად აქვე შეგიძლიათ ნახოთ რამდენად დატენილია ტელეფონი.
• დამატებით შეგიძლიათ გამოიყენოთ Content Restrictions - ამ ფუნქციით შეგიძლიათ შეზღუდოდთ ასაკისთვის შეუსაბამო აპლიკაციების, ვებგვერდებისა თუ ვიდეოების გამოყენება.
• ასევე თუ დააკლიკებთ ტელეფონის მოდელზე, აქედან შეძლებთ ტელეფონის დაბლოკვას და Play Sound ის ღილაკით ხმის გამოცემას.
• ჩამონათვალში ბოლო არის Location - ეს საშუალებას გაძლევთ ნახოთ ადგილმდებაორება.
• Family Places-ით შეგიძლიათ დაამატოთ სახლის ან სკოლის მისამართი და როდესაც ბავშვი მივა ან გამოვა სკოლიდან ან სახლიდან შეტყობინებას მიიღებთ.

Მოკლედ, ინტერვიუს მთავარი გზავნილები

• “არ არსებობს ერთ მხარეს ხარისხიანი ჟურალისტიკასა და მეორე მხარეს, ყვითელი პრესა, ნებისმიერი ტიპის გაშუქება, რომელიც ადამიანებს ერთმანეთთან აახლოებს ღირებულია”.
• Სოციალური მედია ჟურნალისტებს აიძულებს შეცვალონ აუდიტორიასთან კომუნიკაციის გზები.
• თუ გვსურს, ისეთივე რეიტინგი, როგორიც რეალითი შოუებს აქვს, ადამიანებს უნდა ვესაუბროთ იმ თემებზე, რომლებიც მათთვის ნაცნობია და ყოველდღიურ ცხოვრებაში აწუხებთ.

Რჩევები ჟურნალისტებს:

• მუდმივად გააკრიტიკეთ კოლეგები, თუ მათი სტატია ან სიუჟეტი არ არის საზოგადოებისთვის ღირებული, თუმცა ასევე მნიშვნელოვანია, რომ ხარისხიანი მედიაპროდუქტის შემქმნელი კოლეგები დავაფასოთ.
• მედიაწიგნიერების პრობლემის მოგვარება ჟურნალისტებს იმის ახსნით შეუძლიათ, თუ რა არის ზოგადად მედიაწიგნიერება, აუხსენით თქვენს აუდიტორიას, რას აკეთებთ.
• ქართულ მაუწყებლებს ვურჩევდი, რომ იყვნენ უფრო კონკურენტუნარიანები, ესაუბროთ აუდიტორიას და კითხოთ რა აწუხებთ და აინტერესებთ?”

ზოგადად, რითი განისაზღვრება ღირებული, ხარისხიანი ჟურნალისტიკა?

1. თუ გასართობი გადაცემა ან ამბავი სიახლეა.
2. თუ ეს ეხმარება ადამიანებს, რომ უკეთ გაიაზრონ სხვების პრობლემები.

რა შეცვალა სოციალურმა მედიამ ჟურნალისტიკაში?

მედია ხშირად ორიენტირებულია რეიტინგზე, ძირითადი მიზეზი კი რეკლამისგან მიღებული შემოსავლებია. Როგორ ფიქრობთ, რა გავლენა აქვს რეკლამას ჟურნალისტიკაზე?

განვიხილოთ მედია, რომელიც არ არის დამოკიდებული რეკლამაზე. შემოსავლის რა ალტერნატივები არსებობს რეკლამის გარდა?

რატომ აბრალებენ ჟურნალისტები უხარისხო მედია პროდუქტს, აუდიტორიას?

სად არის საზღვარი მაღალ რეიტინგსა და ხარისხიან მედია პროდუქტს შორის?

რა პრობლემაა?

მოკლედ, რა პრობლემებს იწვევს სოციალური ქსელები?

• შფოთვა და დეპრესია
• შიში, რომ რაღაცას გამოტოვებ
• არასრულფასოვნების განცდა
• პროდუქტიულობის შემცირება
• ძილის რეჟიმის დარღვევა
• დამოკიდებულება ონლაინ სივრცეზე

Instagram-ის შიდა კვლევა

• კვლევების თანახმად, აშშ-სა და დიდი ბრიტანეთის ახალგაზრდების (თინეიჯერების) 40% თავს არამიმზიდველად “ინსტაგრამის” გამო გრძნობს, რაც ზრდის კვებითი აშლიობების მქონე პაციენტების რაოდენობას. ასევე, შფოთვისა და დეპრესიული ეპიზოდების გახშირებას.
• იმ გოგოების 32%-ს, რომელთაც არ მოსწონდათ თავიანთი სხეული, “ინსტაგრამმა” თავი უფრო ცუდად აგრძნობინა. იგივეა ამერიკელი ბიჭი თინეიჯერების 12%-ის შემთხვევაშიც.
• დამატებით, ერთ-ერთ შიდა ანგარიშში, ნახსენებია, რომ თინეიჯერები ამერიკიდან (6%) და ბრიტანეთიდან (13%) სუიციდურ ფიქრებს სწორედ ამ აპლიკაციას უკავშირებენ.

FOMO

• ძილის პრობლემებს, რადგან ადამიანი, რაც უფრო მეტად ეჯაჭვება სოციალურ ქსელებს, მით უფრო ნაკლები დრო რჩება ძილისთვის. ეს ასევე, დამატებით იწვევს მხედველობის პრობლემებს.
• სტუდენტების პროდუქტიულობისა და აკადემიურ პროცესებში ჩართულობის შემცირებას.
• ახალგაზრდები FOMO-ს მაღალი მაჩვენებლით ნაკლებად ცხოვრობენ ჯანსაღი ცხოვრების წესით, რაშიც ფიზიკური აქტივობა იგულისხმება.
• დამატებით, მათ უჭირთ, კონცენტრაცია ყოველდღიურ აქტივობებში, როგორიცაა ქუჩის გადაკვეთა, ორიენტირება და სხვა.

მოკლედ, სოციალურ ქსელებზე

• 2022 წლის მონაცემებით 100-ზე მეტი სოციალურ ქსელი არსებობს, მათ მთლიანობაში 4.74 მილიარდი მომხმარებელი ყავსთ, ეს კი მსოფლიო მოსახლეობის ნახევარზე მეტია.
• კოვიდ პანდემიის პერიოდში, ახალი 190 მილიონი ანგარიში შეიქმნა, რაც ძირითადად, საგანმანათლებლო დაწესებულებებისა და სამსახურების დისტანციური ფუნქციონირებით აიხხსნება.
• “DataReportal”-ის პროგნოზით, 2023 წლის ბოლოსთვის მსოფლიო მოსახლეობის ორი მესამედი (66%) ინტერნეტმომხარებელი იქნება, ამ ეტაპზე ეს რიცხვი 63.5%-ა.

რიცხვებში:

სოციალურ ქსელებს შორის ყველაზე მეტი მომხმარებელი Facebook-ს (2 934 მილიარდი), Youtube-ს(2 515 მილიარდი), Whatsapp-სა (2 მილიარდი) და Instagram-ს (1 386 მილიარდი) ჰყავს.

• Მსოფლიო მოსახლეობის თითქმის მეხუთედი იყენებს “ინსტაგრამს”, მესამედზე მეტი, “ფეისბუქს”, მეათედზე მეტი, “ტიკ-ტოკს”.

• 18-24 წლამდე ადამიანების ყველაზე დიდი ნაწილი 31,2% “ინტაგრამს" იყენებს.

• 91%-ს აქვს საკუთარი ტელეფონი.
• 87% იყენებს სოციალური მედიის აპლიკაციებს
• 31%-ს უნახავს უხამსი ან დამთრგუნველი, ასაკისთვის შეუსაბამო კონტენტი.
  
  

“Ნიუ-იორკ თაიმსში” სოციალური ქსელების გახშირებულ მოხმარებასთან დაკავშირებულ სტატიაში, ექიმი ჯონ ჰეიტნერი ამბობს, , რომ თუ ტელეფონს მეგობრებთან კომუნიკაციისთვის იყენებენ, კარგია მოზარდთა სოციალური განვითარებისთვის, თუმცა ახალი კვლევის თანახმად დადგინა, რომ ახალგაზრდები თანატოლებთან ონლაინ ურთიერთობას მხოლოდ 20 წუთს უთმობენ. დროის უმეტეს ნაწილს კი ვიდეოებია და გადაცემების ხარჯვასა და ვიდეოთამაშებში ხარჯავენ.

კავშირი სოციალურ ქსელებსა და მენტალურ აშლილობებს შორის

• სხეულის ობიექტივიზაცია - სოციალური ქსელების ფოტოებზე “მოწონებებისა” და კომენტარების რაოდენობა ხშირად ადამიანთა სოციალურ როლებს განსაზღვრავს, რაც სხვებისთვის, განსაკუთრებით ახალგაზრდებისთვის დამთრგუნველია, ამკვიდრებს ერთგვარ “სილამაზის სტანდარტებს”, რაც თინეიჯერებს თავს არასაკმარისად კარგად აგრძნობინებს.
• შედარება - თინეიჯერები თავის სხეულსა და ცხოვრებას ხშირად ადარებენ მათ ვისაც სოციალურ მედიაში ადევნებენ თვალს ("ინფლუენსერებს", ვლოგერებს, მოდელებს თუ სხვა), მათი ფოტოები კი ხშირად დამუშავებულია, ასევე ისინი მოგზაურობენ ე.წ “სპონსორის” დახმარებით და ფაქტობრივად, მათთვის ეს ერთგვარი სამსახურია,თინეჯერებს კი ხშირად ეს მათი რეალური ცხოვრება ჰგონიათ.
• თუ სოციალურ ქსელში ფიტნესის გვერდებს ადევნებთ თვალს, აუცილებლად ნახავდით “მანამდე-მერე” (before-after) შედარებულ ფოტოებს, ამან კი შეიძლება წაახალისოს თინეიჯერების სურვილი რომ საჭიროების მიუხედავად დაიკლონ წონაში.

• მათ კვლევაზე დაყრდნობით, სოციალური ქსელების ხშირი გამოყენება, ზრდის, მარტოობის განცდას, ასევე შფოთვებსა და სუიციდურ ფიქრებს.
• თუმცა, მეორე მხრივ, ინტერნეტს დიდი როლი აქვს სუიციდის პრევენციისა და ამ საკითხზე ცნობიერების ამაღლებისთვის, რადგან აქ არსებობს ღიად საუბრის საშუალება და ხელმისავწდომია მასალები თითქმის ყველა მენტალურ პრობლემაზე.
• ამავდროულად, სოციალური ქსელები ხელოვნური ინტელექტის მეშვეობით შლის ისეთ პოსტებს, რომლებიც სუიციდისკენ მოწოდებას შეიცავს.

რა არის გამოსავალი?

1. იმის ნაცვლად, რომ გაუაზრებლად ამოძრაოთ სიახლეების ველი, დააკვირდით რას ნახულობთ სოციალურ ქსელში
2. უფრო მეტი ყურადღება დაუთმეთ მეგობრებთან რეალურ კომუნიკაციას.
3. დააწესეთ დროის ლიმიტი სოციალური ქსელებისთვის.
4. გამოიწერეთ ისეთი გვერდები, რომლებიც გახალისებთ
5. დაძინებამდე არ გამოიყენოთ სოციალური ქსელები
6. გარეთ, მეგობრებთან კომუნიკაციის დროს, არ გამოიყენოთ ტელეფონი, ეცადეთ ნამდვილ ურთიერთობებს დაუთმოთ დრო
7. თუ შეამჩნევთ, რომ სოციალური ქსელების გამოყენება ცუდად აისახება თქვენს მენტალურ მდგომარეობაზე, აიღეთ შესვენება და დროებით გააუქმეთ ანგარიში.

1. იმისთვის, რომ თქვენი შვილები დაიცვათ სოციალურ ქსელში, პირველ რიგში, თავად უნდა შეისწავლოთ ეს ქსელები.
2. მოიძიეთ ასაკობრივი ლიმიტი თითოელი ვებგვერდისთვის, ძირითადად ეს 13 წელს ზემოთაა.
3. შეამოწმეთ, რომ ანგარიში რომელიც თქვენს შვილს აქვს იყოს დაცული და ფოტოები მიუწვდომელი უცხოთათვის, ასევე, შეამოწმეთ, რომ მოზარდს სადმე მითითებული არ ჰქონდეს მისამართი, მობილურის ნომერი, სკოლის სახელი
4. იზრუნეთ, რომ მოზარდი სოციალურ ქსელებში არ “დაუმეგობრდეს” უცნობებს
5. შეარჩიეთ რთულადგამოსაცნობი პაროლი და გააფრთხილეთ, რომ არ გაუზიაროს სხვებს
6. ესაუბრეთ გულწრფელად
7. დააწესეთ კონკრეტული დრო სოციალური ქსელების გამოყენებისთვის

როგორ ეხმარება ციფრული არქივი ჟურნალისტიკას?

Archieve.org - პირველი ინტერნეტ არქივი

WaybackMachine

Archive Today

Library of Congress

1. აუცილებელად დააკვირდით, მასალასთან მითითებულია ვრცელდება თუ არა მასზე საავტორო უფლებები.
2. გაარკვიეთ, მასალა საჯარო საკუთრებაა თუ ვინმემ გადასცა ბიბლიოთეკას.

საჯარო საკუთრება ანუ Public Domein შეიძლება გახდეს:

1. თუ ძველია (ამერიკული კანონმდებლობით 95 წელზე დიდი ხნის).
2. მასალები, რომლებიც არასდროს გამოქვეყნებული როგორიცაა პირადი წერილები, ფოტოები - მათი მესაკუთრის გარდაცვალებიდან 70 წლის განმავლობაში.
3. 1964 წლამდე გამოქვეყნებული ცნობები, რადგან იმდროინდელი ამერიკული კანონმდებლობით აუცილებელი იყო საავტორო უფლების ლიცენზიის განახლება.
4. თავად ავტორის სურვილით, რადგან არ სურს, მასალა დაიცვას საავტორო უფლებები.

• სამეცნიერო-კვლევითი საქმიანობისთვის
• მეცადინეობებისთვის
• ბიბლიოთეკებისა და არქივებისთვის
• Fair Use - კრიტიკის, ახალი ამბებისა და კვლევისთვის.

გაერთიანებული სამეფოს ხელისუფლების სოციალური მედიის არქივი

ივერიელი

რა უნდა ვიცოდეთ?

• ხელოვნურ ინტელექტს ახალი ამბების დასაწერად იყენებენ ისეთი გამოცემები, როგორიცაა: „როიტერი“, “ვაშინგტონ პოსტი“ და „ფორბსი“.

• ის, ძირითადად, სპორტული ღონისძიებების გაშუქებისას, არჩევნების შედეგების გამოქვეყნებისას, ასევე, მიწისძვრისა თუ სხვადასხვა ბუნებრივი სტიქიური მოვლენისას გამოიყენება.

• ასეთი ამბები სტატისტიკასა და რიცხვებს ეფუძნება, შესაბამისად ხშირად შეუმჩნეველიც კი არის, რომ AI-ის დაწერილ სტატიას ვკითხულობთ.

• ტექსტი უნდა ყოფილიყო დაახლოებით 500 სიტყვიანი, მარტივი და გასაგები.

• კონცენტრირებული იმაზე, თუ რატომ არ უნდა ეშინოდეთ ადამიანებს ხელოვნური ინტელექტის.

• ქვესათაურებად კი AI; ადამიანი; ხალხი ფიქრობს, რომ მე (ხელოვნური ინტელექტი) ადამიანისთვის საფრთხე ვარ - მიუთითეს.

რა შესაძლებლობებს სთავაზობს მედიას AI?

• ხელოვნური ინტელექტი, არამხოლოდ ამბების წერაში ეხმარება ჟურნალისტებს, არამედ ამარტივებს ტექნიკურ მხარესაც.

• მაგალითად, ერთ-ერთი პროგრამა აუდიო ჩანაწერიდან ტექსტს ავტომატურად ამოიწერს. ეს კი, ცხადია, რეპორტიორების საქმეს საგრძნობლად ამცირებს.
  
  
• ასევე, 2014 წლიდან Associated Press-ის ფინანსურ სიახლეებს ხელოვნური ინტელექტი წერს, სტატიებში რიცხობრივი შეცდომების რაოდენობა შემცირდა, ამბების სიზუსტე კი ათჯერ გაიზარდა.

• და მთავარი, ფაქტების გადასამოწმებელი ბევრი პროგრამა მთლიანად AI-ით მუშაობს, შესაბამისად, ამ უკანასკნელს დეზინფორმაციასთან ბრძოლაში გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს.

გაიგეთ მეტი: ხელოვნური ინტელექტი ჟურნალისტიკაში

რა საფრთხეებს უქმნის ჟურნალისტიკას AI?

• თუმცა გასათვალისწინებელია, რომ ტექნოლოგიის განვითარებასთან ერთად AI-ს, სავარაუდოდ, ნებისმიერ თემაზე შეეძლება დაწერა, შესაბამისად ჩნდება საფრთხე, რომ საბოლოოდ დაიბეჭდება ადამიანური ემოციებისგან დაცლილი სტატიები.

რამდენად ენდობა მკითხველი AI-ს?

ვისი ინტელექტუალური საკუთრებაა AI-ის შექმნილი პროდუქტი?

• სტივენ ტეილორმა მოითხოვა, რომ ინტელექტუალური საკუთრების უფლება მიეღო DABUS-ს რადგან რობოტმა შექმნა საჭმლის კონტეინერი და სპეციალური სანათი საავარიო სიტუაციებისთვის.

• თუმცა, მისი მოთხოვნა არ დააკმაყოფილა ამერიკის, გაერთიანებული სამეფოს, ავსტრალიისა და ევროპის ინტელექტუალური საკუთრების ცენტრებმა. მათ განმარტეს, რომ ინტელექტუალური საკუთრების უფლება შესაძლოა ჰქონდეს მხოლოდ ადამიანს.

• აღსანიშნავია, რომ გერმანიის სასამართლომ დამატებით თქვა, რომ DABUS შეიძლება განიხილოს როგორც მხოლოდ დამხმარე პროდუქტის შექმნაში, ინტელექტუალური საკუთრების მფლობელი კი სტივენ თეილორია.

1. ინტელექტუალური საკუთრების უფლების მოპოვება შეიძლება მხოლოდ ინტელექტუალური შემოქმედებითი საქმიანობით. შესაბამისად ეს ვერ იქნება კომპიუტერული პროგრამა და მის უკან აუცილებლად უნდა იდგეს ავტორი, ადამიანი.
   
   
2. იმ შემთხვევაში, თუ კომპიუტერული პროგრამა ვერ შეასრულებს თავის ფუნქციას და ზიანს მიაყენებს საზოგადოებას, უნდა არსებობდეს პასუხისმგებელი პირი.
   
   
3. თუმცა, ტექნოლოგიების განვითარებასთან ერთად შესაძლოა ხელოვნურმა ინტელექტმა მოიპოვოს საავტორო უფლებები იმ პროდუქტზე რომელსაც თავად შექმნის.

რატომ არის ეს თემა მნიშვნელოვანი?

• ჟურნალისტის საქმიანობიდან გამომდინარე ეს მეტად მნიშვნელოვანია, ვინაიდან ინფორმაცია არის მასობრივი კომუნიკაციის მთავარი ღირებულება.
• დღეს, საჯარო უწყებებიდან საჯარო ინფორმაციის გამოთხოვა განსაკუთრებით გართულებულია კრიტიკული მედიისთვის.
• ეს საკითხი განხილულია "ევროპული კომისიის" 2022 წლის დასკვნაშიც, სადაც ვკითხულობთ, რომ ხელისუფლებამ უნდა უზრუნველყოს საჯარო ინფორმაციაზე წვდომა და პროცესების გამჭვირვალობა.

რა არის საჯარო ინფორმაცია?

• საჯარო ინფორმაცია არის ნებისმიერი სახის მასალა (დოკუმენტი, აუდიოჩანაწერი,ფოტო, გეგმა, ელექტრონული ინფორმაცია, სქემა), რომელიც საჯარო უწყებაშია დაცული.
• ამავდროულად, ის მოიცავს კონკრეტული საჯარო სამსახურის ან მისი მოხელეების მიერ სამსახურეობრივ საქმიანობასთან დაკავშირებულ დეტალებს.
• კანონით, საჯარო ინფორმაცია ღიაა და ხელმისაწვდომი ყველასთვის, გარდა იმ შემთხვევებისა როცა საქმე ეხება სახელმწიფო, კომერციულ ან პირად საიდუმლოებას.
• საჯარო დაწესებულების უარი საჯარო ინფორმაციის გაცემაზე განმცხადებელს უნდა ეცნობოს დაუყოვნებლივ.
• ასევე, დაწესებულება ვალდებულია გადაწყვეტილების მიღებიდან 3 დღის ვადაში პირს წერილობით განუმარტოს გასაჩივრების წესები.

რა არის პრობლემა?

• გადამოწმებული, ზუსტი ინფორმაციის გავრცელებას.
• ჟურნალისტის პროფესიულ საქმიანობას.

1. შეიძინოს სპეციალური მოწყობილობა, რომელიც პირადობის მოწმობით ვერიფიკაციას უზრუნველყოფს.
2. მივიდეს იუსტიციის სახლის რომელიმე ფილიალში, მომხმარებლის სახელის და პაროლის ასაღებად. ამ უკანასკნელისთვის კი შესაძლოა უწყებაში რამდენჯერმე ვიზიტიც კი დაგჭირდეთ სხვადასხვა ტექნიკური გაუმართაობის გამო.

როგორ არღვევენ ვადებს საჯარო უწყებები?

• მედიის, განსაკუთრებით, პატარა რედაქციების რესურსით მუდმივად სასამართლოსთვის მიმართვა, ფაქტობრივად, შეუძლებელია.
• სასამართლო სისტემაში არ არის დადგენილი ადმინისტრაციული საქმის განხილვის კონკრეტული დროები.
• ხელოვნურად არ ინიშნება სასამართლო სხდომები, ეს პროცესი კი შეიძლება ერთ წელზე დიდხანსაც გაგრძელდეს.

ონლაინ მედიის გამოცდილება

გამოსავალი

• მედიის წარმომადგენლებს სხვადასხვა საჯარო უწყებებთან კომუნიკაციასა და სასამართლო პროცესების წარმოებაში ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი (IDFI) - ეხმარება.
• ამ სერვისით ძირითადად ონლაინ გამოცემები და კრიტიკული მედიის წარმოამდგენლები სარგებლობენ, სახელისუფლებო მედიას კი, როგორც IDFI-ში ამბობენ, მათთვის არასდროს მიუმართავს.
• ორგანიზაცია, მეტწილად გამოთხოვილ ინფორმაციას, სახელმწიფო სტრუქტურებიდან, მეტწილად, სასამართლოს გზით მოიპოვებს, თუმცა ეს პროცესი ხანგრძლივია და აფერხებს ჟურნალისტის საქმიანობას.

რა არის FOIA (Freedom of Information Act)?

• განმცხადებელთა მიერ მოთხოვნილი ინფორმაციის გაცემაზე უარის რაოდენობაზე.
• უარის მიზეზებსა და სამართლებრივი საფუძვლებზე.
• საშუალო ვადაზე, რომელიც საჯარო დაწესებულებამ მოანდომა სხვადასხვა განცხადებების განხილვას.